Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ МЕНЕЖЕРИ ИННОВАЦИОН - ТАДБИРКОРЛИК ХИСЛАТЛАРИНИ БАҲОЛАШ МЕТОДИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ МЕНЕЖЕРИ ИННОВАЦИОН - ТАДБИРКОРЛИК ХИСЛАТЛАРИНИ БАҲОЛАШ МЕТОДИ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
18
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КАСБИЙ КОМПЕТЕНТЛИК / ИЖОДКОРЛИК / ЕТАКЧИЛИК / КОММУНИКАБЕЛЛИК / МАСЪУЛИЯТЛИЛИК / ТАЛАБЧАНЛИК / ИДЕАЛ МЕНЕЖЕР / РЕАЛ МЕНЕЖЕР

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Раҳматов Ш.А.

Ушбу мақолада ОТМда трансформация жараёнларини самарали амалга ошириш учун зарур бўлган идеал ҳамда реал (жорий) менежер хислатлари ўрганилган ва ушбу хислатларни баҳолаш методи ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

AN INNOVATIVE AND ENTREPRENEURIAL METHOD FOR ASSESSING THE HEAD OF A UNIVERSITY

The article examines the ideal and real (current) managerial qualities necessary for the effective implementation of transformation processes in higher education, and develops a methodology for assessing these qualities.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ МЕНЕЖЕРИ ИННОВАЦИОН - ТАДБИРКОРЛИК ХИСЛАТЛАРИНИ БАҲОЛАШ МЕТОДИ»

ОЛИИ ТАЪЛИМ МУАССАСАСИ МЕНЕЖЕРИ ИННОВАЦИОН - ТАДБИРКОРЛИК ХИСЛАТЛАРИНИ БАХОЛАШ МЕТОДИ.

DOI: https://doi.org/10.53885/edinres.2021.53.45.012 Рах,матов Шухрат Ахатович,

Бухоро мухдндислик технология института таянч докторанти

Аннотация. Ушбу мацолада ОТМда трансформация жараёнларини самарали амалга ошириш учун зарур булган идеал уамда реал (жорий) менежер хислатлари урганилган ва ушбу хислатларни бщолаш методи ишлаб чицилган.

Калит сузлар: Касбий компетентлик, ижодкорлик, етакчилик, коммуникабеллик, масъулиятлилик, талабчанлик, идеал менежер, реал менежер.

ИННОВАЦИОННО-ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКИЙ МЕТОД ОЦЕНКИ РУКОВОДИТЕЛЯ ВУЗА

Рахматов Шухрат Ахатович,

докторант Бухарского инженерно-технологического института

Аннотация. В статье исследуются идеальные и реальные (текущие) управленческие качества, необходимые для эффективной реализации трансформационных процессов в высшем образовании, и разрабатывается методика оценки этих качеств.

Ключевые слова: Профессиональная компетентность, креативность, лидерство, коммуникабельность, ответственность, требовательность, идеальный менеджер, настоящий менеджер

AN INNOVATIVE AND ENTREPRENEURIAL METHOD FOR ASSESSING THE HEAD OF A UNIVERSITY

Rakhmatov Shukhrat Akhatovich

doctoral student of the Bukhara Engineering Technological Institute

Abstract: The article examines the ideal and real (current) managerial qualities necessary for the effective implementation of transformation processes in higher education, and develops a methodology for assessing these qualities.

Key words: Professional competence, creativity, leadership,

-

communicativeness, responsibility, demanding, ideal manager, real manager.

Маълумки, Олий таълим муассасаси менежери инновацион -тадбиркорлик хислатларини бахолаш методи ишлаб чициш уз урнида тадцицотларни амалга оширишни тацазо этади. Шу мацсадда биз томонимиздан Ф.Тейлор, А. Файоль, Э. Гизелли илмий ишларидан бошлаб, бугунги кундаги хар бир миллий хамжамиятлар узи учун ишлаб чиццан махсус сифат тизимларидан, жумладан, Англия, АКШ, Франция, Россия тизимларидан фойдаланган холда менежерлар уртасида анкета суровномалар утказилди. [4,5,6]. Шу билан бирга, анкета шундай лойихалаштирилдики, уни тулдиришда экспертлар курсатилган хислатларни хам хациций (замонавий), хам идеал менежерлар учун бахолашишади.

Ушбу суров жараёнида ОТМда инновацион-тадбиркорлик фаолиятини самарали ташкил этишда менежер учун зарур булган хислатлар белгиланди ва уларнинг вазни бахоланди хамда ушбу хислатларни идеал рахбар учун тавсифловчи аниц индикаторлар, параметрлар цийматлари аницланди. Курсатилган параметрлар ва уларнинг вазн цийматлари бизга жорий (бахоланаётган) менежер хислатларининг идеал рахбарнинг мувофиц параметрларига нисбатан огиш даражасини аницловчи интеграл цийматни ишлаб чициш имкониятини беради. Бунда ушбу огиш даражаси (идеалдан фарци) бизга икки мухим бир-бирига боглиц вазифанинг ечимини топишга кумаклашади:

1) жорий рахбарларнинг идеал менежернинг мувофиц тавсифларидан фарци (номувофицлиги) масштабларини аницлаш;

2) ОТМда трансформация жараёнларини ташкил этиш учун идеал менежер эга булиши керак булган мезонлар ва уларнинг ахамиятлилик даражаси (вазн коэффициентлари) мажмуасини аницлаш.

ОТМда трансформация жараёнларини самарали амалга ошириш учун зарур булган идеал менежер хислатларини бахолаш ва цийматларини рангларга ажратиш хамда камайиб бориш тартибида уларнинг ахамиятлилик даражаси [3] (вазн коэффициенти) 1-жадвалда келтирилган.

1-жалвад

http://interscience.uz

ОТМда трансформация жараёнларини самарали амалга ошириш учун зарур булган идеал менежер хислатлари

1-жадвал

№ Омиллар (хислатлар) Уртача арифметик циймат Дисперсия Ранг Вазн коэффициента

1 Касбий компетентлиги 4,855 0,652 1 0,02005

2 Фикрлашнинг кенглиги ва етуклиги 4,816 0,241 2 0,01989

3 Ижодкорлик кобилияти ва сало^ияти 4,803 5,000 3 0,01983

4 Бошкариш илмини билиши 4,786 0,527 4 0,01976

Доимо янгиликка интилиши,

5 трансформациялашга ижобий намуна булиши 4,776 1,146 5 0,01972

6 Иктидорли мутахассисларни излаш, танлаш ва куллаб-кувватлашга интилиши 4,772 0,637 6 0,01970

7 Мотивлаштириш ва ишонтира олиш кобилияти 4,747 0,665 7 0,01960

8 Ишбилармонлик ва тадбиркорлик кобилияти 4,744 0,620 8 0,01959

9 Молиявий муваффакиятга интилиши 4,727 0,734 9 0,01952

10 Инновациялар муаллифларини моддий рагбатлантириш ва тадбиркорликни куллаб - кувватлаш кобилияти 4,720 0,789 10 0,01949

11 Узини ривожлантиришга ва кобилиятини руёбга чикаришга интилиши 4,694 0,765 11 0,01938

12 Етакчилик кобилияти 4,678 0,268 12 0,01931

13 Ташаббускорлиги ва ме^нати унумдорлиги 4,662 0,603 13 0,01925

14 Аналитик ва мантикий ёндашиш кобилияти 4,656 0,371 14 0,01922

15 Ностандарт карорлар кабул килиш кобилияти 4,650 0,454 15 0,01920

16 Ташкилотчилик кобилияти ва тиришкоклиги 4,647 0,489 16 0,01919

17 Келишувлар олиб бориш кобилияти 4,623 1,242 17 0,01909

18 Ишга мотивацияси даражаси 4,621 0,367 18 0,01908

19 Стрессга чидамлилиги ва ^имояга мух,тож эмаслиги 4,613 0,570 19 0,01905

20 Умумий эрудиция ва ривожланган интеллект эгаси 4,604 0,521 20 0,01901

21 Укув кобилияти ва диккатни жамлай билиши 4,597 1,137 21 0,01898

22 Уз фикрини баён эта билиш кобилияти 4,569 0,859 22 0,01887

23 Таваккалчилик кобилияти ва узига ишонч 4,561 0,756 23 0,01883

24 Масъулиятлилиги 4,552 0,548 24 0,01879

25 Эшита билиш кобилияти ва ходимлар манфаатдорлигига кизикиши 4,543 0,702 25 0,01876

Анкетанинг умумлаштирилган маълумотлари тах,лилидан

ER

куриниб турибдики, экспертлар фикрича идеал менежернинг энг мух,им хислати касбий компетентлик хисобланади ва 35 та таклиф этилган хислатлардан у биринчи уринни эгаллаган. Шу билан бирга менежер фикрлашининг кенглиги ва етуклиги, ижодкорлик кобилияти ва салохияти, бошкариш илмини билиши, янгиликка интилиши, трансформациялашга ижобий намуна булиши ОТМда инновацион- тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришга сезиларли таъсир этувчи омиллар сифатида эътироф этилган.

Умуман, 1-жадвал курсаткичлари инновацион-тадбиркорликни ривожлантириш омилларига асосий урFу берадиган ва "Университет-3.0" тизимига трансформациялаш фаолиятини самарали бошкариш максадини белгилаган ОТМ менежерлари кандай идеал хислатларга эга булиши зарурлиги туFрисидаги маълумотларни уз ичига олади. Аммо, равшанки, бугунги (жорий) менежерларнинг хислатлари идеал рах,барнинг мувофик курсаткичларидан сезиларли ортда колади. Ушбу номувофикликнинг даражасини аниклаш учун биз томондан утказилган анкета суровларининг иккинчи кисми тахлил килинди (2-жадвал).

ОТМда трансформация жараёнларини самарали амалга оширишда реал (жорий) менежер хислатларини ба^олаш

2-жадвал

№ Омиллар (хислатлар) Уртача арифметик киймат Дисперсия Ранг

1 Касбий компетентлиги 4,714 0,463 1

2 Талабчанлиги ва ;атьийлиги 4,449 0,649 2

3 Доимо янгиликка интилиши, трансформациялашга ижобий намуна булиши 4,441 0,718 3

4 Тартиблилиги, ю;ори маданиятлилиги 4,409 0,591 4

5 Бошкариш илмини билиши 4,388 0,605 5

6 Масьулиятлилиги 4,357 0,926 6

7 Адолатлилиги ва обьективлиги 4,311 0,999 7

8 Етакчилик ;обилияти 4,305 0,682 8

9 Узини ривожлантиришга ва ;обилиятини руёбга чи;аришга интилиши 4,263 0,767 9

10 Ижодкорлик ;обилияти ва сало^ияти 4,240 1,067 10

11 Ташаббускорлиги ва ме^нати унумдорлиги 4,234 0,945 11

12 Аналитик ва манти;ий ёндашиш ;обилияти 4,215 0,849 12

13 Ташкилотчилик ;обилияти ва тириш;о;лиги 4,207 0,774 13

14 Ишбилармонлик ва тадбиркорлик ;обилияти 4,201 1,065 14

15 Мотивлаштириш ва ишонтира олиш ;обилияти 4,189 1,089 15

16 Уз фикрини баён эта билиш ;обилияти 4,171 0,938 16

17 У;ув ;обилияти ва ди;;атни жамлай билиши 4,168 0,816 17

18 Ишга мотивацияси даражаси 4,136 1,001 18

19 Эшита билиш ;обилияти ва ходимлар манфаатдорлигига ;изи;иши 4,126 0,924 19

20 Иктидорли мутахассисларни излаш, танлаш ва ;уллаб-кувватлашга интилиши 4,121 1,064 20

21 Келишувлар олиб бориш ;обилияти 4,056 4,000 21

22 Молиявий муваффа;иятга интилиши 4,051 1,137 22

23 Фикрлашнинг кенглиги ва етуклиги 4,045 1,188 23

24 Низоларни бартараф этиш ;обилияти 4,014 1,574 24

25 Олдиндан кура билиш ;обилияти 3,973 1,643 25

26 Тижорий сирни са;лаш ;обилияти 3,971 0,590 26

27 Инновациялар муаллифларини моддий рагбатлантириш ва тадбиркорликни ;уллаб - кувватлаш ;обилияти 3,968 1,251 27

ISSN 2181-1717 (E) Образование и инновационные исследования (2021 год №4) fff^'^h, -

Жадвалдаги маълумотлардан куриш мумкинки, экспертлар реал менежер хислатларини бахолашда идеал менежерни бахолашдаги каби

' vy /— и и и

биринчи уринга касбии компетентликни цуиишган.

Суровнома иштирокчилари томонидан чет тилларни билиш, авторитет ва харизманинг мавжудлиги хислатларига иде ал менежер ларни бахолашдаги каби охирги уринлар ажратилган. Демак, бугунги кунда замонавиИ ОТМлар рахбарларининг касбиИ яроцлик талабларида чет тилларини билиш катта ахдмиятга эга эмас, деб таъкидлаш тугри булади. Бу олиИ таълимнинг инновацион ва бизнес сохдси изоляцияланганлиги, хорижиИ хдмкасблар билан илмиИ алоцалар ва хдмкорликнинг сустлигидан далолат беради.

ОлиИ таълим муассасалари менежерлари идеал ва реал хислатларини таццослаш илмиИ ва амалиИ ахдмиятга эга. 1- ва 2-жадвалларда келтирилган ОТМда инновацион-тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш учун менежерга зарур булган хар бир хислатлар уртача арифметик циИмати маълумотлари асосида идеал ва реал менежер моделлари (хислатлар профили) ишлаб чицилди (1-расм).

1-расм

Таццослаш натижалари шундан далолат берадики, ОТМлари ходимлари етарли даражада инновацион-тадбиркорлик фаолиятини намоИиш этмаяптилар, мувофиц равишда талабалар хам креативлик (ижодиИ) фаолият куникмаларини эгалламаяпти ва инновацион-тадбиркорлик жараёнларига иштирок этмаяпти. Бу эса, мамлакатимизда инновацион ицтисодни шакллантириш ва тадбиркорликни ривожлантириш жараёнларини секинлаштиради, чунки мамлакат ицтисодиёт тармоцлари инноватика ва бизнес сохасида амалиИ билимлар ва тажрибага эга булган турли мутахасислик битирувчилари билан таъминланмаяпти.

ШундаИ цилиб, идеал ва реал менежер моделлари (хислатлар профили)ни циёслаш асосида таъкидлаш мумкинки, бугунги ОТМлар

Таълим ва инновацион тадцицотлар (2021 йил №4) ISSN 2181-1709 (P)

№*}}----

рахбарлари хислатлари идеал рахбарларга куйиладиган талабларга мувофиклиги кам. Юкорида айтилганлардан хулоса килиш мумкинки, мамлакат ОТМлари бошкарувчилари "Университет-3.0" тизимига трансформациялашда инновацион-тадбиркорлик фаолиятни бошкариш тизими куядиган талабларга тулик мувофик эмас.

Шу муносабат билан олий таълим тизимида бошкаришнинг инновацион стилини шакллантириш хамда иде ал менежерга куйиладиган талабларни хисобга олган холда бошкариш самарадорлигини ошириш буйича жиддий чораларни куришни талаб этади.

Фойдаланилган адабиётлар

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1. Мирзиёев Ш.М. "Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак". -Т.: "Узбекистон", 2017.

2. "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 08 октябрдаги ПФ-5847-сон Фармони.

3. A.Nizamov, Sh Rahmatov "Oliy ta'lim muassasalarida innovatsion tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish" O'quv qo'llanma. 2020 y.

4. Ладанов И.Д. Практический менеджмент. Часть I. Менеджер и менеджмент. М.: КПФ «Ника», 1992.

5. Тейлор Ф.У. Принципы научного менеджмента. М.: Контроллинг, 1991.

6. Файоль А. Общее и промышленное управление. М., 1923.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.