Old and New Trends in Security Theory Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

Tadeusz K^son3'*

a) The Main School of Fire Service / Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej * Corresponding author / Autor korespondencyjny: [email protected]

Old and New Trends in Security Theory Stare i nowe trendy w teorii bezpieczenstwa

ABSTRACT

Purpose: To discuss selected previous trends in approaching security and also to identify new trends in security theory and to start a discussion on exteriorisation, selfisation and ourfisation of security and threats.

Introduction: The continuous development of areas in which security, as a service, is provided to the public, is associated with changes not only in approaches to security and its determinants, but also in the ways security is managed and ensured. The overlap between internal and external factors in the process of ensuring internal security (intermestic security), the externalisation of security and threats, securitisation and the security dilemma, all cause a constant increase in the number of factors that entities responsible for security must not only learn about, but also take into account. The extension of this security criterion and the subjectivity of the sense of security among individuals and social groups, information flow, as well as the news manipulation techniques widely used by the mass media, mean that each of the phenomena occurring in these areas of security can be a factor behind not only positive but also negative changes in the internal and external security environments. Analysis of these phenomena makes it possible to relate them to certain social and psychological phenomena, previously unused in creating theories of security. This article discusses the issues of exteriorisation (alienation), selfisation and ourfisation of security and threats that are observable in practice.

Methodology: This paper uses mainly theoretical research methods, including the analysis of literature and phenomena occurring in society, and the method of inference as a cognitive factor for the subject of analysis. Talks with experts also played an important role in the process, making it possible to obtain more detailed insights into the explored topics.

Conclusions: The presented mechanisms and phenomena: externalisation and exteriorisation of security and threats, intermestic security, securitisation (desecuritisation), and selfisation and ourfisation of threats and security, show that security is still a phenomenon characterised by extraordinary complexity due to its multidimensional and multifaceted nature. The importance of its understanding in functional and axiological terms is growing to the detriment of geographical, ideological and even institutional approaches, making the study of the security a constant necessity. Keywords: intermestic security, externalisation of security, exteriorisation of security, selfisation of security, ourfisation of security Type of article: review article

Received: 24.12.2019; Reviewed: 09.03.2020; Accepted: 10.04.2020; Author's ORCID ID: 0000-0002-7047-7811;

Please cite as: SFT Vol. 55 Issue 1, 2020, pp. 82-101, https://doi.Org/10.12845/sft.55.1.2020.6;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: Omowienie wybranych dotychczasowych tendencji w pojmowaniu bezpieczenstwa, a takze wskazanie nowych trendow w teorii bezpieczenstwa i rozpocz^cie dyskusji nad zjawiskami: eksterioryzacji, selfizacji oraz ourfizacji bezpieczenstwa i zagrozen.

Wprowadzenie: Ciqgly rozwoj obszarow, w ktorych spoleczenstwu dostarczana jest usluga zapewnienia bezpieczenstwa powoduje, ze zmieniajq si§ nie tylko pojmowanie bezpieczenstwa i jego uwarunkowania, ale rowniez procesy jego ksztaltowania i zapewniania. Zachodzenie na siebie czynnikow wewn^trznych i zewn^trznych w procesie zapewniania bezpieczenstwa wewn^trznego (ang. intermestic security), eksternalizacja bezpieczenstwa i zagrozen, zjawisko sekurytyzacji czy tez dylematu bezpieczenstwa, powodujq nieustanne pojawianie si§ kolejnych czynnikow, ktore podmioty odpo-wiedzialne za bezpieczenstwo muszq poznawac i uwzgl^dniac w swych dzialaniach. Rozszerzanie przedmiotowego kryterium bezpieczenstwa oraz subiektywizm poczucia bezpieczenstwa jednostek i grup spolecznych, obieg informacji, a takze szeroko wykorzystywane w mass mediach techniki manipulacji informacjq sprawiajq, ze kazde ze zjawisk zachodzqcych w przedmiotowych obszarach bezpieczenstwa, moze byc czynnikiem zarowno pozytywnych, jak i negatywnych zmian w wewn^trznym i zewn^trznym srodowisku bezpieczenstwa. Analiza tych mechanizmow pozwala odniesc je do niewykorzystywanych do tej pory w budowaniu teorii bezpieczenstwa zjawisk spolecznych i psychologicznych. W artykule omowiono kwestie eksterio -ryzacji, selfizacji oraz ourfizacji bezpieczenstwa i zagrozen.

Metodologia: W pracy wykorzystano glownie teoretyczne metody badawcze, w tym: analizç literatury oraz zjawisk zachodzqcych w spoleczenstwie oraz wnioskowanie - jako czynnik poznawczy przedmiotu analizy. Duzq rolç w procesie odegraly rowniez rozmowy z ekspertami, ktore pozwolily na uszczegolowienie podjçtych rozwazan.

Wnioski: Przedstawione mechanizmy oraz zjawiska: eksternalizacji i eksterioryzacji bezpieczenstwa i zagrozen, intermestic security, sekurytyzacji (desekurytyzacji), selfizacji oraz ourfizacji zagrozen i bezpieczenstwa pokazujq, ze bezpieczenstwo wciqz jest fenomenem, ktorego cechuje niezwykla zlozonosc - wielowymiarowosci, wieloplaszczyznowosci i wieloaspektowosci. Wzrasta znaczenie jego pojmowania w ujçciach funkcjonalnym i ak-sjologicznym, kosztem dominujqcych dotychczas ujçc: geograficznego, ideologicznego czy nawet instytucjonalnego. W efekcie badania fenomenu bezpieczenstwa sq wciqz koniecznosciq.

Stowa kluczowe: intermestic security, eksternalizacja bezpieczenstwa, eksterioryzacja bezpieczenstwa, seflizacja bezpieczenstwa,

ourfizacja bezpieczenstwa

Typ artykutu: artykul przeglqdowy

Przyjçty: 24.12.2019; Zrecenzowany: 09.03.2020; Zaakceptowany: 10.04.2020; Identyfikator ORCID autora: 0000-0002-7047-7811;

Proszç cytowac: SFT Vol. 55 Issue 1, 2020, pp. 82-101, https://doi.org/10.12845/sft.55.!.2020.6;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

Regardless of the period of time in history, security has always been an important consideration for each country. Despite the criterium used for its analysis, it is generally associated with how effectively the entities responsible for security cope with ever-new challenges. Along with the changing security conditions, new factors appear which, depending on how they are interpreted and communicated to the nation and to the international community, can fundamentally change both internal and external security policies.

The ever-growing range of factors that need to be taken into account when analysing security, regardless of the study criteria, makes it impossible to disprove the theories advocated by the supporters of critical security studies (Copenhagen, Welsh, Frankfurt and Paris schools). Each approach to the study and exploration of the theoretical and practical aspects of security changes its scope of knowledge in epistemological and axiologi-cal terms. Inherent in the research process are the current trends demanding that threats be extended to military and non-military issues, while at the same time combining them with the role of the state in providing security and with the social nature of threats and some international issues.

On the other hand, the paradox of security is that the permanent expansion of factors affecting the need to ensure security, makes it absolutely necessary to learn about them. At the same time it is indispensable to formulate specific warnings that by constantly relying on the belief that "we become safer but never safe" [1, p. 45], we might get caught in what is known as security traps. Such traps are created in situations when as a result of the expansion of areas affecting security, and ranking them ever-higher in the hierarchy the importance, "causes some unexpected and unintended consequences, e.g. in the form of restrictions on human rights." [2, p. 188]. And in the field of external policy, this leads to constant political disputes, increased ethnic hatred and hostility between countries, and the occurrence of the so-called

Wprowadzenie

Niezaleznie od rozpatrywanego okresu historii bezpieczenstwo jest statym elementem funkcjonowania panstw. Bez wzglçdu na kryterium jego analizy zalezy ono od tego, jak skutecznie odpowie-dzialne za nie podmioty radzq sobie z wciqz nowymi wyzwaniami. Wraz ze zmieniajqcymi siç uwarunkowaniami bezpieczenstwa pojawiajq siç nowe czynniki, ktore w zaleznosci od ich interpre-tacji oraz przekazywania ich przez podmioty odpowiedzialne za bezpieczenstwo spoteczenstwom poszczegolnych panstw i spo-tecznosci miçdzynarodowej, mogq w zasadniczy sposob zmieniac politykç bezpieczenstwa wewnçtrznego i zewnçtrznego.

Wciqz rozszerzajqcy siç zakres czynnikow, koniecznych do uwzglçdnienia przy analizowaniu bezpieczenstwa bez wzglçdu na kryterium jego badania powoduje, ze nie sposob zaprzeczyc teoriom zwolennikow krytycznych studiow nad bezpieczenstwem (szkot: kopenhaskiej, walijskiej, frankfurckiej czy tez paryskiej). Zastosowa-nie kazdego z proponowanych podejsc do badania teoretycznych oraz praktycznych aspektow bezpieczenstwa zaktada inny zakres jego poznania w ujçciach epistemologicznym i aksjologicznym. Nie-roztqczne stajq siç nurty nakazujqce w procesie badawczym roz-szerzanie obszaru zagrozen bezpieczenstwa o kwestie militarne i pozamilitarne oraz rownoczesne tqczenie ich z rolq panstwa w procesie zapewniania bezpieczenstwa oraz ze spotecznym charakte-rem zagrozen i kwestiami miçdzynarodowymi.

Z drugiej strony paradoksem bezpieczenstwa jest to, ze per-manentne rozszerzanie czynnikow oddziatujqcych na koniecz-nosc zapewniania bezpieczenstwa wymusza bezwzglçdnq potrzebç ich poznawania. Jednoczesnie niezbçdne staje siç for-mutowanie swoistych ostrzezen, iz niezmienne bazowanie na przekonaniu „ze stajemy siç bezpieczniejsi, ale nigdy bezpieczni" [1, s. 45] moze prowadzic w zakresie polityki wewnçtrznej panstwa do tzw. putapki bezpieczenstwa. Powstaje ona w sytu-acji, gdy rozszerzanie obszarow wptywajqcych na bezpieczenstwo i nadawanie im w hierarchii waznosci coraz to wyzszego miejsca „zostaje okupione wystqpieniem niespodziewanych

security paradox. It is the result of mutual misperceptions in the sphere of interpretation and response to actions associated with the so-called security problem - when the decisions of one state in the sphere of ensuring security can be perceived by another state as threatening that other state's security.

It also cannot be said that the constant pursuit of security through the prism of the quoted motto of Adrianna Dudek and Teresa tos-Nowak [1, p. 45] is wrong. It is important to bear in mind that, due to the complexity of the problem, ensuring a level of security acceptable to states and to societies, and combating threats, happens along a continuum. In addition, the overlap between internal and external policies (the phenomenon of intermestic security) and the externalisation of security and threats, as well as securitisation processes', are still relevant to ensure security. At the same time, what is unique about security is that by using various cognitive tools and existing security theories, we are able to discover new phenomena. And these not only enrich the theory of security, but also indicate that the social nature of security-related processes requires an ever-broader look at the analysed mechanisms and situations which lead to the appearance, or recognition, of a given phenomenon or development as a security threat.

Selected determinants of approaches to modern security

The determinants of security and the criteria for its categorisation, invariably include factors considered to be part of the political, military, economic, social, ecological areas, as proposed by Barre Buzan [3, p. 19]. However, these criteria are more and more often expanded to include the fields of information and cyberspace. This results from the growing digitization of all spheres of the state, society and individual citizens. It seems justified to call this a technological area, if only because the issues of communication and the digital platforms on which it currently takes place are going to change, e.g. towards artificial intelligence. Therefore, we cannot be sure that a completely new area of security determinants and threats will not emerge.

In discussing security threats, it is often found appropriate to demilitarize security threats and accept the growing role of non-military causes. "Jerzy Stanczyk, writing about 'demilitarizing the concept of security' also indicates the increase in the importance of its social aspect" [4, p. 9].

Depending on the subject and level of security considerations, we currently depart from the Westphalia system of international

1 The theory is based on the assumption that the goal of building security can be any sphere of the state's functioning if it is considered important for security and that all, sometimes even unlawful actions, can be taken to ensure security - the end justifies the means. Therefore, the role of subjective perception and belief that threats are socially constructed is important here.

i sprzecznych z intencjami konsekwencjami, np. w postaci ogra-niczen praw cztowieka" [2, s. 188]. Natomiast w zakresie polityki zewnçtrznej kosztem sq nieustanne spory polityczne, narasta-jqca nienawisc etniczna i wrogosc panstw, a takze urzeczywist-nianie siç tzw. paradoksu bezpieczenstwa. Jest on skutkiem wza-jemnych mispercepcji w sferze interpretacji i reakcji na dziatania w tzw. problemie bezpieczenstwa - kiedy decyzje jednego pan-stwa w sferze zapewniania bezpieczenstwa mogq byc odebrane przez inne panstwo jako zagrazajqce jego bezpieczenstwu.

Nie mozna rowniez powiedziec, ze ciqgte dqzenie do zapewniania bezpieczenstwa przez pryzmat zacytowanego motta Adrianny Dudek i Teresy tos-Nowak [1, s. 45] jest niewtasciwe. Pamiçtac bowiem nalezy, ze zapewnianie akceptowalnego przez panstwa i spoteczen-stwa poziomu bezpieczenstwa i zwalczanie zagrozen, ze wzglçdu na ztozonosc problemu, ma charakter ciqgty. Ponadto w dziataniach majqcych na celu zapewnianie bezpieczenstwa aktualne pozostajq kwestie wzajemnego przenikania siç polityki wewnçtrznej i zewnçtrz-nej (zjawisko intermestic security) oraz eksternalizacji bezpieczenstwa i zagrozen, czy tez procesow sekurytyzacji1. Jednoczesnie fenomen bezpieczenstwa polega na tym, ze wykorzystujqc roznorodne narzç-dzia poznawcze i dotychczasowe teorie bezpieczenstwa, jestesmy w stanie spostrzegac nowe zjawiska. Wzbogacajq one nie tylko teo-riç bezpieczenstwa, ale wskazujq, ze spoteczny charakter procesow zwiqzanych z bezpieczenstwem wymaga coraz to szerszego spojrze-nia na analizowane mechanizmy i sytuacje prowadzqce do pojawiania siç zagrozenia bezpieczenstwa bqdz uznawania danego zjawiska czy tez rozwoju sytuacji za takowe.

Wybrane uwarunkowania pojmowania wspotczesnego bezpieczenstwa

Wsrod uwarunkowan bezpieczenstwa i kryteriow jego podziatu niezmiennie brane pod uwagç sq czynniki kwalifiko-wane do zaproponowanych przez Barre'go Buzana obszarow: politycznego, militarnego, ekonomicznego, spotecznego, ekolo-gicznego [3, s. 19]. Jednakze do kryteriow tych coraz czçsciej dodawany jest obszar informacyjny, czy tez cyberprzestrzeni, co wynika z pogtçbiajqcej siç digitalizacji wszystkich sfer funkcjono-wania panstwa, spoteczenstwa i pojedynczych obywateli. Wydaje siç uzasadnione nazywanie tego obszaru technologicznym, cho-ciazby z tego powodu, ze rowniez kwestie komunikowania siç i platform cyfrowych, na ktorych obecnie siç ono odbywa, bçdq siç zmieniaty np. w kierunku sztucznej inteligencji. Nie mozemy byc zatem pewni, czy nie powstanie zupetnie nowy przedmiotowy obszar uwarunkowan bezpieczenstwa i zagrozen.

W dyskusji nad zagrozeniami bezpieczenstwa czçsto uznaje siç za stuszne „odmilitaryzowanie" jego zagrozen i uznanie rosnqcej roli przyczyn pozamilitarnych. „Jerzy Stanczyk piszqc o «odmilitaryzowaniu pojmowania bezpieczenstwa» wskazuje takze na wzrost znaczenia jego ptaszczyzny spotecznej" [4, s. 9].

1 Teoria opiera siç na zatozeniu, ze celem budowy bezpieczenstwa moze byc dowolna sfera funkcjonowania panstwa, jesli tylko zostanie uznana za istotnq dla bezpieczenstwa oraz ze dla jego zapewnienia mozna podejmowac wszystkie, niekiedy nawet pozaprawne dziatania - cel uswiçca srodki. Istotna jest tu wiçc rola subiek-tywnej percepcji i przekonania, ze zagrozenia sq niejako konstruowane spotecznie.

relations and state-centric approach to security. Security problems are considered starting from a global level up to personal security. Researchers also emphasise the need to reverse the levels of analysis to the so-called bottom-up perception of threats, starting from individual security and local security, and gradually moving to higher levels.

Processes where security threats materialize are increasingly being recognized as non-linear, including as a result of the globalization of security and an increasing number of international and non-state entities that on the one hand may have impact on generating threats, and on the other hand, engage not only in activities aimed at ensuring security - in its positive sense, but also in identifying the causes of emerging threats and eliminating their sources.

Issues related to ensuring security are becoming an essential task not only for specialized entities operating in individual countries, but also for international organizations. The problem of ensuring security is becoming one of the most important tasks for such organisations as the European Union, whose area is not free from all kinds of organized crime, drug trafficking, human trafficking, illegal immigration, financial crime and terrorism.

In addition to these challenges and threats, there are also splits within the populations of individual countries, independence movements among individual regions (e.g. Catalonia), ethnic hatred (Balkan region). Counteracting these multifaceted threats requires the externalisation of both internal and external security. Jorg Monar argues that the European Union implements the externalisation of internal security, although on an unsatisfactory scale, across four dimensions [5, p. 23]:

1) integrating internal security objectives into the EU's external relations strategy,

2) cooperation with third countries,

3) capacity building in third countries,

4) joint activities within international organizations.

At the same time, Monar emphasizes that the EU must continue to strive, using, e.g., the provisions of the Lisbon Treaty, "to increase the possibilities and potential for the application of external measures to help solve internal security problems" [5, p. 23] across the entire EU and individual countries.

Externalisation of security and threats

Political, economic, military and social changes that have been taking place in Europe and Poland since 1989, and in particular the accession of more countries to the European Union and the North Atlantic Treaty Organisation (NATO), and the associated democratization of political and internal relations in individual countries, as well as focusing on "community-oriented" activities and values regarding respect for human rights and freedoms, have significantly changed the nature of security threats.

W zaleznosci od podmiotu i poziomu rozwazan nad bezpieczenstwem obecnie odchodzi siç od wesfalskiego systemu sto-sunkow miçdzynarodowych i panstwocentrycznego pojmowania bezpieczenstwa. Rozwaza siç problemy bezpieczenstwa poczqw-szy od poziomu globalnego az do personalnego. Zwraca siç row-niez uwagç na koniecznosc odwracania poziomow analizowania, na tzw. oddolne postrzeganie zagrozen od bezpieczenstwa jed-nostki i bezpieczenstwa lokalnego, przechodzqc na coraz wyz-sze jego poziomy.

Procesy urzeczywistniana siç zagrozen bezpieczenstwa coraz czçsciej uznawane sq za nieliniowe, m.in. jako skutek globaliza-cji bezpieczenstwa, rosnqcej liczby podmiotow miçdzynarodo-wych oraz poza- i niepanstwowych mogqcych miec wptyw z jednej strony na generowanie zagrozen, a z drugiej strony, wtqczajqcych siç nie tylko w dziatania majqce na celu zapewnianie bezpieczenstwa (w jego pozytywnym rozumieniu), ale rowniez w rozpoznawa-nie przyczyn pojawiajqcych siç zagrozen i likwidowanie jego zrodet.

Kwestia zapewniania bezpieczenstwa staje siç zasadniczym zadaniem nie tylko wyspecjalizowanych podmiotow funkcjonujq-cych w poszczegolnych panstwach, ale rowniez organizacji miç-dzynarodowych. Problem zapewniania bezpieczenstwa urasta do pierwszoplanowego zadania m.in. Unii Europejskiej, ktorej obszar nie jest wolny od wszelkiego rodzaju przestçpczosci zorganizo-wanej, handlu narkotykami, handlu ludzmi, nielegalnej imigracji, przestçpczosci finansowej oraz terroryzmu.

Do tych wyzwan i zagrozen dochodzq rowniez podziaty wsrod ludnosci kazdego z panstw, dqzenia do autonomii poszczegolnych regionow (np. Katalonia), nienawisci narodowosciowe (rejon Bat-kanow). Przeciwdziatanie tym wieloptaszczyznowym zjawiskom wymaga eksternalizacji zarowno bezpieczenstwa wewnçtrznego, jak i zewnçtrznego. Jorg Mönar stwierdza, ze Unia Europejska eksternalizacji bezpieczenstwa wewnçtrznego, jakkolwiek w wciqz w nieza-dowalajqcej skali, urzeczywistnia w czterech wymiarach [5, s. 23]:

1) wtqczenie celow bezpieczenstwa wewnçtrznego do stra-tegii UE w zakresie stosunkow zewnçtrznych,

2) wspotpraca z panstwami trzecimi,

3) budowanie potencjatu w panstwach trzecich,

4) wspolne dziatania w ramach organizacji miçdzynarodowych.

Jednoczesnie podkresla on, ze UE - wykorzystujqc m.in.

postanowienia Traktatu Lizbonskiego - musi wciqz dqzyc „do zwiçkszania mozliwosci i potencjatu w zakresie stosowania srod-kow zewnçtrznych w celu pomocy w rozwiqzywaniu problemow zwiqzanych z bezpieczenstwem wewnçtrznym" [5, s. 23] catej Unii, jak i poszczegolnych panstw.

Eksternalizacja bezpieczenstwa i zagrozen

Trwajqce od 1989 r. zmiany polityczne, ekonomiczne, mili-tarne i spoteczne w Europie i w Polsce (zwtaszcza przyjmowa-nie kolejnych panstw do Unii Europejskiej i Sojuszu Potnocno-atlantyckiego i - tym samym - demokratyzacja stosunkow politycznych i wewnçtrznych w poszczegolnych panstwach, a takze postawienie na „prowspolnotowe" dziatania oraz warto-sci w zakresie poszanowania praw i wolnosci cztowieka) w zna-czqcy sposob zmienity charakter zagrozen bezpieczenstwa.

The military threats that dominated during the bipolar division of power and the "Cold War" gave way to non-military threats that affect all spheres of subjective and objective approaches to security. This does not mean that military threats have ceased to be relevant (e.g. Russia's annexation of Crimea). The comprehensive approach to security, re-evaluation and expansion of the spectrum of challenges in parallel with the processes of integration and fragmentation in the era of globalization, as well as "intercon-nectedness of national and international affairs" [3, p. 15], result in new threats to the security of individual countries.

Issues arising on the one hand from the fight against terrorism and an increasing sense of the risk of terrorist attacks, and on the other hand threats related to the digitization and computerization of economic and social life, have become permanent additions to the global list of security threats, resulting in an increase in "sensitivity and vulnerability of countries and societies to cyber-threats" [6, p. 40].

Cyber-crime and cyber-attacks are becoming a form of aggression2 and use of force, that leads to violating, in a specific, virtual way, territorial integrity and national borders. In addition, they can be a tool to destabilize states internally, cause financial losses in the economy3, and even rig the outcomes of elections4.

At the same time, in the process of changing mechanisms affecting the provision of external and internal security, creating both opportunities and challenges, we are witnessing, among others [8, pp. 17-19]:

- on the one hand, the development of international interdependence across all spheres of state functioning, and on the other hand, at the local level, and sometimes governments of individual states, reluctance and aversion to any community/integration-oriented functioning;

- overlapping of some state functions and the international environment;

- structural changes in the internal environment of states and the international environment, manifested not only in an increase in the number and extension of the scope of activities of non-governmental organizations in the processes of ensuring security in the social and humanitarian areas, but also in the significant revival of nationalist and far-right movements;

- hostilities based on terrorist or moral threats, evoking a mood of xenophobia, and even hostility to people wanting to get to Europe (including from regions affected by wars and armed conflicts) and declarations of closing

Dominujqce w okresie dwubiegunowego podziatu sit i „zimnej wojny" zagrozenia militarne ustqpity miejsca zagrozeniom poza-militarnym, ktore oddziatujq na wszystkie sfery podmiotowego i przedmiotowego pojmowania bezpieczenstwa. Nie oznacza to, ze zagrozenia militarne stracity na znaczeniu (np. aneksja Krymu przez Rosjç). Catosciowe pojmowanie bezpieczenstwa, przewar-tosciowanie i rozszerzanie spectrum wyzwan przy rownolegle zachodzqcych w erze globalizacji procesach integracji i fragmen-tacji, a takze „przenikanie siç nawzajem spraw wewnqtrzpan-stwowych i miçdzynarodowych" [3, s. 15] powodujq, ze pojawiajq siç nowe zagrozenia bezpieczenstwa poszczegolnych panstw.

Na trwate w katalogu zagrozen bezpieczenstwa w skali global-nej zapisaty siç problemy wynikajqce z jednej strony z walki z ter-roryzmem i zwiçkszajqcego siç poczucia zagrozenia zamachami terrorystycznymi, a z drugiej strony zagrozenia powodowane digi-talizacjq i informatyzacjq zycia gospodarczego i spotecznego, odpowiedzialne za wzrost „wrazliwosci i podatnosci panstw oraz spoteczenstw na zagrozenia w cyberprzestrzeni" [6, s. 40].

Cyberprzestçpczosc i cyberataki stajq siç formq agresji2 [7] i stosowania sity, ktore prowadzq do naruszania - w specyficzny, wirtualny sposob - integralnosci terytorialnej i granic panstw. Jednoczesnie mogq byc narzçdziem destabilizacji sytuacji wewnçtrz-nej panstw, powodowac straty finansowe w gospodarce3, a nawet wptywac na wyniki wyborow4.

Jednoczesnie w procesie zmian mechanizmow oddziatujq-cych na zapewnianie bezpieczenstwa zewnçtrznego i wewnçtrz-nego, tworzqcych zarowno szanse, jak i wyzwania, jestesmy swiadkami m.in. [8, s. 17-19]:

- z jednej strony rozwoju wspotzaleznosci miçdzynarodo-wych we wszystkich sferach dziatania panstw, a z drugiej - na poziomie lokalnym, a niekiedy rzqdow poszczegol-nych panstw - niechçci i dziatan negatywnie nastawio-nych do jakiegokolwiek wspolnotowo-integracyjnego funkcjonowania;

- procesow naktadania siç niektorych funkcji panstwa i otoczenia miçdzynarodowego;

- zmian strukturalnych srodowiska wewnçtrznego panstw i miçdzynarodowego przejawiajqcego siç nie tylko wzro-stem liczebnosci i rozszerzeniem zakresu dziatan organi-zacji pozarzqdowych w procesach zapewniania bezpieczenstwa w obszarze spotecznym i humanitarnym, ale rowniez istotnym odradzaniem siç ruchow nacjonalistycz-nych i skrajnie prawicowych;

- pojawiajqcych siç na kanwie zagrozen dziatan o cha-rakterze terrorystycznym i obyczajowym, nienawisci,

2 Cyber-attacks - as a form of aggression, fit in a very limited way with the current understanding of aggression in relations between countries. It used to be associated with the use of military means in relation to another country. This is reflected in Resolution No. 3314 adopted on 14 December 1974 by the UN General Assembly. Pursuant to Art. 1. "Aggression is the use of armed force by a State against the sovereignty, territorial integrity or political independence of another State, or in any other manner inconsistent with the Charter of the United Nations, as set out in this Definition."

3 It is estimated that in 2013, global economy losses amounted to USD 445 billion, in 2016 over USD 800 billion, and in 2018 almost USD 950 billion.

4 For example, cyber-attacks by Russian hackers in the US during the 2016 election campaign, which according to press releases could have contributed to Donald Trump's victory.

2 Cyberataki - jako forma agresji w bardzo ograniczony sposob wpisujq siç w dotych-czasowe rozumienie agresji w stosunkach miçdzy panstwami. Byta ona bowiem tqczona z uzyciem srodkow militarnych w stosunku do innego kraju. Znajduje to odzwierciedlenie w przyjçtej 14 grudnia 1974 r. podczas 29 posiedzenia przez Zgro-madzenie Ogolne ONZ rezolucji Nr 3314. Zgodnie z art. 1. „Agresja polega na uzyciu sity zbrojnej przez panstwo przeciwko suwerennosci, integralnosci terytorialnej lub niezaleznosci politycznej innego panstwa lub w jakikolwiek inny sposob niezgodny z Kartq Narodow Zjednoczonych, jak okreslono w niniejszej definicji".

3 Szacuje siç, ze w 2013 r. straty gospodarki na swiecie wyniosty 445 mld $, w 2016 juz ponad 800 mld $, a w 2018 r. prawie 950 mld $.

4 Na przyktad cyberataki hakerow rosyjskich w USA podczas kampanii wyborczej w 2016 r., ktore zgodnie z informacjami prasowymi mogty przyczynic siç do zwy-ciçstwa Donalda Trumpa.

borders (building walls and fences at the borders of individual countries).

Contemporary security means constant interaction and inter-connectedness of all these factors. It is difficult to talk about national security without taking into account international factors and the security environment as well as internal factors relevant for a given state and its citizens [8, p. 18].

The holistic approach to security requires analysing external security issues, in relation to and with the requirements of internal security. And vice versa. Any balancing and re-evaluation of one of the areas of ensuring security may, in terms of individual sense of security by security recipients, cause growing challenges and the emergence of threats not accepted by the society [8, p. 20].

So, we can say that, regardless of whether we are talking about internal or external, national or international, security, each process of its provision, is subject to internationalization and externalisation, whatever the entities responsible for ensuring security [8, p. 20].

Such externalisation of security causes the state to "delegate some of the tasks and responsibilities" outside state institutions. A kind of security outsourcing is developing in various sectors of the state's functioning (financial, energy, raw materials, social, etc.). What until now has been legally the responsibility of the state only and has been implemented only by entities created by the executive or self-government structures, is now becoming the subject of activities of many other entities (non-state, private). Thus, we are dealing with a sort of automatic distribution of risk between the state and the public and private sectors [8, p. 21].

This phenomenon occurs both in the area of external and internal state security. Marek Kulisz draws attention to this process, describing it as "dichotomicality of security". Kulisz argues that "it is increasingly difficult to separate external security from internal security. The process of interconnect-edness of threats is so important that this phenomenon is already referred to as the externalisation of internal security" [9, pp. 248-249]. It seems reasonable to link the issues of externalisation of internal security with the phenomenon of intermestic security.

Similar processes also occur in the field of the externalisation of threats. By informing the population of its own country and the international community about threats, the state not only makes the public aware and warns it, but also sensitises international structures to them and tries to initiate international protection mechanisms. These mechanisms on the one hand will serve their internal interests, and on the other hand, eliminate the sources and direct causes of threats on a regional or global scale [8, p. 21].

This cycle is ongoing and thus the degree of the externalisation of internal and community security policy is growing. This translates into an increase in the number of entities that implement and participate in the process of implementation of tasks in the field of ensuring security. At the same time, the growing awareness and need for security results in security recipients expecting an increasingly higher level and quality of

wywotywania nastroju ksenofobii, a nawet wrogosci wobec uchodzców chcqcych przedostac siç do Europy (w tym równiez z rejonów objçtych wojnami i konfliktami zbrojnymi) oraz deklaracji zamykania granic (budowanie murów i ogrodzen na granicach poszczególnych panstw).

Wspótczesne bezpieczenstwo to nieustanne interakcje i przeni-kanie siç tych wszystkich czynników. Trudno bowiem mówic o bez-pieczenstwie narodowym bez uwzglçdniania uwarunkowan miçdzy-narodowych i srodowiska bezpieczenstwa oraz tych wewnçtrznych istotnych dla danego panstwa i jego obywateli [8, s. 18].

Catosciowe pojmowanie bezpieczenstwa nakazuje analizo-wac kwestie bezpieczenstwa zewnçtrznego w relacji do bezpieczenstwa wewnçtrznego wraz z jego wymaganiami i na odwrót. Jakiekolwiek bowiem balansowanie i przewartosciowanie jed-nego z obszarów zapewniania bezpieczenstwa moze w zakre-sie indywidualnego jego poczucia - u biorców bezpieczenstwa - spowodowac narastajqce wyzwania i pojawienie siç zagrozen nieakceptowanych przez spoteczenstwo [8, s. 20].

Mozemy wiçc stwierdzic, ze bez wzglçdu na to, czy mówimy o bezpieczenstwie wewnçtrznym czy zewnçtrznym, narodowym czy miçdzynarodowym, w kazdym procesie jego zapewniania zachodzi - niezalezne od podmiotów odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczenstwa - umiçdzynarodawianie i uze-wnçtrznianie tego procesu [8, s. 20].

Takie uzewnçtrznianie - eksternalizacja bezpieczenstwa -powoduje, ze panstwo niejako przekazuje czçsc zadan i odpo-wiedzialnosci poza instytucje panstwowe. Rozwija siç swoistego rodzaju outsourcing bezpieczenstwa w róznych sektorach funk-cjonowania panstwa (m.in. finansowym, energetycznym, surowco-wym, spotecznym). To co do tej pory byto prawnie przynalezne tylko strukturom panstwa i realizowane jedynie przez podmioty tworzone przez wtadzç wykonawczq, czy tez struktury samorzqdowe, staje siç przedmiotem dziatan wielu podmiotów pozapanstwowych (pry-watnych). Tym samym obserwujemy niejako samoczynne roztoze-nie ryzyka na panstwo oraz sektor publiczny i prywatny [8, s. 21].

Powyzsze zjawisko zachodzi zarówno w obszarze bezpie-czenstwa zewnçtrznego, jak i wewnçtrznego panstwa. Na proces ten zwraca uwagç Marek Kulisz, który tqczy go z dychoto-micznosciq bezpieczenstwa i stwierdza, ze „... coraz trudniej jest rozdzielic bezpieczenstwo zewnçtrzne od bezpieczenstwa wewnçtrznego. Proces przenikania zagrozen jest na tyle istotny, ze to zjawisko okresla siç juz mianem eksternalizacji bezpieczenstwa wewnçtrznego" [9, s. 248-249]. Zdaniem autora kwestie eksternalizacji bezpieczenstwa wewnçtrznego nalezy tqczyc ze zjawiskiem intermestic security.

Podobne procesy zachodzq równiez w zakresie eksternali-zacji zagrozen. Panstwo - informujqc o zagrozeniu ludnosc wta-snego kraju oraz spotecznosc miçdzynarodowq - nie tylko uswia-damia spotecznosc o zagrozeniu i ostrzega przed nim, ale takze uwrazliwia na nie struktury miçdzynarodowe, starajqc siç urucho-mic ich mechanizmy ochronne. Mechanizmy te z jednej strony bçdq stuzyc interesom wewnçtrznym danego kraju, a z drugiej przyczyniac siç do eliminowania zródet i bezposrednich przyczyn zagrozen zarówno w skali regionalnej, jak i globalnej [8, s. 21].

Cykl ten trwa nieustannie, a tym samym wzrasta sto-pien uzewnçtrznienia wewnçtrznej i wspólnotowej polityki

its provision in matters relevant to each citizen and their values [8, p. 21].

Exteriorisation of security

The participation of non-state entities in the process of ensuring security and preparation for eliminating or anticipating threats causes that in addition to the phenomenon of externalisation of security, we can also speak about the exteriorisation of security5 [8, pp. 22-24].

Security conditions, and the properties, character, range and nature of threats are changing. More and more entities have impact on security activities and the implementation of specific projects. Those entities in a way look at security issues from outside. They do not function directly in the system of security provision, but carry out many tasks within their own statutory activities, which themselves do not combat the causes of threats, but affect their background and their broadly defined sources, e.g. in the social and economic spheres (preventive programs, eradicating poverty, eliminating the phenomenon and minimizing the effects of social stratification and precarity6 [10, p. 188-190], etc.), providing humanitarian aid.

Global phenomena affect the changing mechanisms of controlling the security environment as well as regional and local policies, and sometimes inspire and shape them. Often, without this regional or global inspiration, they would probably never exist on a local scale or would be much less intense. Over time, threats and challenges sort of creep into the security of local communities, gradually affecting entire countries. This phenomenon may also be of the opposite nature - inspiration at the government level (obsession in Frey's model) may contribute to an unjustified increase in the sense of threat (e.g. the emergence of xenophobic, or nationalist attitudes, or racial or religious hostilities, etc.).

On the other hand, local threats and events affect the development of the situation in the region and worldwide. The processes of coexistence of security and threats are analysed from the point of view of various fields, disciplines, as well as scientific specialties, and across many dimensions, criteria and areas. The processes of ensuring security are implemented in

bezpieczenstwa. Przektada siç to na zwiçkszenie liczby podmiotów, które wtqczajq siç w proces realizacji zadan w zakresie zapewniania bezpieczenstwa. Jednoczesnie rosnqca swiado-mosc i potrzeba bezpieczenstwa skutkujq oczekiwaniami bior-ców bezpieczenstwa co do coraz lepszej jakosci jego zapewniania w kwestiach istotnych z punktu widzenia kazdego obywatela oraz wyznawanych przez niego wartosci [8, s. 21].

Eksterioryzacja bezpieczeñstwa

Udziat podmiotów pozapanstwowych w procesie zapewniania bezpieczenstwa i przygotowania do eliminowania czy tez wyprzedzania zagrozen powoduje, ze oprócz zjawiska eksternalizacji bezpieczenstwa, mozemy mówic równiez o eksterioryzacji bezpieczenstwa5 [8, s. 22-24].

Zmieniajq siç bowiem uwarunkowania bezpieczenstwa, wta-sciwosci, charakter, zasiçg i natura zagrozen. Na dziatania w zakresie bezpieczenstwa oraz realizacji konkretnych przedsiçwziçc wptywa coraz wiçcej podmiotów - na problemy bezpieczenstwa patrzqcych niejako z zewnqtrz. Nie funkcjonujq one bezposrednio w systemie jego zapewniania, ale realizujq wiele zadan w ramach wtasnej dziatalnosci statutowej. Nie zwalczajq one przyczyn zagrozen, ale wptywajq na podtoze oraz szeroko rozumiane zródta ich powstawania, np. w sferze spotecznej i ekonomicznej (programy profilaktyczne, przeciwdziatanie ubóstwu, eliminowanie zjawiska i minimalizowanie skutków stratyfikacji spotecznej oraz preka-riatu6 [10, s. 188-190], itp.), niesienia pomocy humanitarnej.

Zjawiska globalne wptywajq na zmieniajqce siç mechanizmy sterowania srodowiskiem bezpieczenstwa oraz na politykç regio-nalnq i lokalnq, niekiedy je inspirujq i wspótksztattujq. Czçsto bez tej regionalnej bqdz globalnej inspiracji prawdopodobnie nigdy by nie zaistniaty w skali lokalnej lub miatyby znacznie mniejsze natçzenie. Zagrozenia i wyzwania niejako wnikajq w obszary bezpieczenstwa spotecznosci lokalnych, z czasem obejmujqc cate panstwa. Zjawisko to moze miec równiez odwrotny charakter - inspiracja szczebla rzqdowego (stan obsesji w modelu Frey'a) moze przyczyniac siç do nieuzasadnionego wzrostu poczucia zagrozenia (np. powstawania nastrojów ksenofobicznych, nacjo-nalistycznych, wrogosci rasowej, wyznaniowej, itd.).

Z drugiej strony, zagrozenia i zdarzenia w obszarze lokal-nym oddziatujq na rozwój sytuacji w regionie i na swiecie. Pro-cesy wspótistnienia bezpieczenstwa i zagrozen analizowane sq z punktu widzenia róznych dziedzin, dyscyplin, jak i specjalno-sci naukowych oraz w wielu wymiarach, kryteriach i obszarach.

5 Own idea of the concept - explanation in the text. This subsection is an extended version of the Author's material contained in [8].

6 Precariat - "a concept formulated by prof. Guy Standing - in the book The Preca-riat: The New Dangerous Class, in which he pays special attention to socioeconomic aspects, characterizing the precariat as people deprived of seven forms of labour security: 1) labour market security - i.e. adequate job opportunities; 2) employment security - i.e. adequate protection of employees against dismissal and appropriate regulations in this respect; 3) job security - a guarantee related to the performance of a given job, to the certainty of the performance of specific obligations; 4) work security - broadly understood protection of employees' health; 5) skill reproduction security - providing apprenticeships, employment training and proper use of acquired skills at work; 6) income security - a fixed salary tailored to the work performed; 7) representation security - a guarantee of representation of employee interests, for example being a member of an independent trade union" [10, pp. 187-206].

5 Propozycja w!asna poj^cia - wytlumaczenie w tekscie. Niniejszy podrozdzia! jest rozszerzonq wersjq material autora zawartego w [8].

6 Prekariat - „poj^cie sformulowane przez prof. Guya Standinga - w ksiqzce The Precariat: The New Dangerous Class, w ktörej zwraca szczegölnq uwag^ na socjoeko-nomiczny aspekt, charakteryzujqc prekariat jako ludzi pozbawionych siedmiu gwa-rancji zatrudnienia: 1) gwarancji rynku pracy - tj. odpowiednich mozliwosci pracy; 2) gwarancji zatrudnienia - tj. odpowiednia ochrona pracownika przed zwolnieniem i dostosowane w tym wzgl^dzie przepisy; 3) gwarancji pracy - gwarancja zwiqzana z wykonywaniem danej pracy, z pewnosciq wykonywania takich, a nie innych obo-wiqzköw; 4) gwarancji bezpieczenstwa w pracy - szeroko poj^ta ochrona zdrowia pracownika; 5) gwarancji reprodukcji umiej^tnosci - zapewnienie nauki zawodu, szkolen, jak i wlasciwego wykorzystania nabytych umiej^tnosci w pracy; 6) gwarancji dochodu - dopasowana do wykonywanej pracy sta!a pensja; 7) gwarancji reprezentacji - gwarancja przedstawicielstwa interesöw pracownika, na przyklad bycie czlonkiem niezaleznego zwiqzku zawodowego" [10, s. 187-206].

various planes and by many institutions, with the broad involvement of general entities7, which in a way "look" at the problems related to security from outside. The participation of these entities in the process of ensuring security is very important because they often deal with the indirect elimination of the sources of threats, especially those in the social domain, over which entities responsible for ensuring security have no control. In the exteriorisation of security, unlike in the externalisation of security, entities created by the state for security purposes do not delegate some of their responsibilities to other non-state entities or the service sector. There is no direct externalisation or seeking help in eliminating the security threat through the participation of many entities, joint actions aimed at eliminating the threat, or seeking solutions on the international arena. Operation of non-state entities based on their own area of activity and problem assessment indirectly contribute not only to changing negative situations, but also developing desirable actions that are part of the process of ensuring security.

These processes are changing so profoundly that they are becoming not only elements of the external and internal functions of the state and international institutions, but processes which involve individual citizens and private entities, as well as self-organizing local structures, and also non-state and supranational structures.

Another particularly important element of these conditions, which results from the change in external parameters and the international environment of internal security as well as changes in security control mechanisms, is the non-linearity of phenomena (anomalies) and social processes. These processes do not occur according to a well-defined and predictable scenario. They are characterized by a high degree of randomness, variability and unpredictability. Because these are non-military threats, their dynamics and variability, as well as areas of occurrence, make them increasingly difficult to monitor and possibly control, and thus they require the involvement of many entities. Therefore, counteracting them is not always directly related to the area of responsibility of a particular department of government administration or the executive structures at the disposal of the state.

They create a need to adapt the law to emerging challenges and threats, to create a security strategy and the associated mechanisms of action that will eliminate to the maximum extent departmental and sectoral approach not only to traditional threats, but also to social phenomena and processes. Indeed, social phenomena and processes can no longer be clearly divided into political, economic, cultural and ecological, and these phenomena are interconnected and very often correlated.

The multi-level and multi-entity nature of threats means that the processes and mechanisms of action of the state and entities participating in the process of ensuring security must undergo permanent changes, and the institutions in charge of security must create and use newer and newer tools for identifying, analysing and assessing threats. On the other hand, in their actions

7 General entities are those that perform tasks related to ensuring security, but this is not their main area of responsibility.

Procesy zapewniania bezpieczenstwa realizowane sq w wielu ptaszczyznach i przez wiele instytucji, przy szerokim zaanga-zowaniu tych o wtasciwosci ogolnej7, ktore nijako z zewnqtrz postrzegajq problemy zwiqzane z bezpieczenstwem. Udziat tych podmiotow w procesie zapewniania bezpieczenstwa jest bardzo istotny, poniewaz czçsto zajmujq siç one posrednim eliminowa-niem zrodet powstawania zagrozen. Dotyczy to zwtaszcza tych w sferze spotecznej, na ktore podmioty odpowiedzialne za zapewnianie bezpieczenstwa nie majq zadnego wptywu. W eksteriory-zacji bezpieczenstwa - odmiennie niz w zjawisku eksternalizacji bezpieczenstwa - podmioty tworzone przez panstwo dla potrzeb zapewniania bezpieczenstwa „nie przekazujq" czçsci swojej odpowiedzialnosci na rzecz innych pozapanstwowych podmio-tow i sektora ustug. Nie dochodzi bezposrednio do uzewnçtrz-niania i poszukiwania pomocy w zakresie wyeliminowania zagrozenia bezpieczenstwa poprzez wspotudziat wielu podmiotow, wspolnych dziatan ukierunkowanych na wyeliminowanie zagrozenia, czy tez poszukiwania rozwiqzan na arenie miçdzynarodowej. Dziatania pozapanstwowych pomiotow bazujqcych na wtasnym obszarze funkcjonowania i ocenie problemow posrednio wcho-dzq w zakres zadan przyczyniajqcych siç nie tylko do zmiany nawet negatywnej sytuacji, ale rowniez rozwijania dziatan pozq-danych, wpisujqcych siç w proces zapewniania bezpieczenstwa.

Procesy te ulegajq tak daleko idqcej zmianie, ze stajq siç juz nie tylko elementem funkcji zewnçtrznej i wewnçtrznej panstwa oraz instytucji miçdzynarodowych, ale procesami, w kto-rych uczestniczq zarowno pojedynczy obywatele i podmioty prywatne, jak i samoorganizujqce siç struktury lokalne oraz poza-panstwowe i ponadnarodowe.

Innym szczegolnie waznym elementem tych uwarunkowan, wynikajqcym ze zmiany parametrow zewnçtrznych i miçdzynaro-dowego srodowiska bezpieczenstwa wewnçtrznego oraz zmiany mechanizmow sterowania bezpieczenstwem, jest nieliniowosc zjawisk (anomalii) i procesow spotecznych. Procesy te nie zacho-dzq wedtug scisle okreslonego i przewidywalnego scenariusza. Cechuje je duza doza przypadkowosci, zmiennosci i nieprzewidy-walnosci. Poniewaz sq to zagrozenia pozamilitarne, ich dynamika i zmiennosc oraz obszary wystçpowania powodujq, ze coraz trud-niej poddajq siç monitoringowi oraz ewentualnej kontroli, a tym samym wymagajq zaangazowania wielu podmiotow. Nie zawsze zatem przeciwdziatanie im bezposrednio wiqze siç z obszarem merytorycznej odpowiedzialnosci konkretnego dziatu administra-cji rzqdowej, czy tez bçdqcych w dyspozycji struktur panstwa pod-miotow wykonawczych.

Konieczne staje siç dostosowywanie prawa do pojawiajq-cych siç wyzwan i zagrozen, tworzenie strategii bezpieczenstwa i wynikajqcych z niej mechanizmow dziatania, ktore w maksymal-nym stopniu bçdq eliminowaty resortowosc i sektorowosc podej-scia nie tylko do tradycyjnych zagrozen, ale rowniez do zjawisk i procesow spotecznych. Zanika bowiem sektorowosc i wyrazny podziat zjawisk i procesow spotecznych na: polityczne, ekono-miczne, kulturowe i ekologiczne. Zjawiska te wzajemnie siç prze-nikajq i bardzo czçsto wzajemnie warunkujq.

7 Podmioty wtasciwosci ogolnej, to takie ktore wykonujq zadania zwiqzane z zapew-nianiem bezpieczenstwa, ale nie jest to ich zasadniczy obszar merytorycznej odpowiedzialnosci.

they must be open to projects implemented by entities which exteriorize security processes.

Intermestic security

In the dynamically changing security environment, and taking into account more and more conditions and factors influencing security (political, military, economic, ecological, social, cultural, information) and entities affecting it (state, non-state, supranational, international), it remains valid to consider securing not only in relation to the state, but also to individuals and their sense of security. In other words, to "a mental or legal state in which the individual has a sense of confidence, and can rely on other people or an efficient legal system" [11, p. 50]. The legal system should be linked with the organized and coordinated activities, based on legalism, of general and specialized entities, which pursue a wide range of goals and tasks "going far beyond the traditional notion of internal security as involving only matters of law and public order"8 [12, p. 18]. Each of these factors must be considered in both external and internal security issues. Indeed, it is impossible to fight terrorist threats, organized crime, cybercrime, human trafficking and drug trafficking, paedophilia, financial crime (excise duty fraud, VAT fraud or money laundering) in one country only.

In addition, we must take a comprehensive approach to security created by a certain overlap between security threats and challenges, resulting in the interconnectedness of external and internal security, and thus to treat international security, state, society and individuals in a consistent way.

To describe this phenomenon, Victor D. Cha proposed the concept of intermestic security, which comprehensively covers the interior of the state and the international environment, taking into account the interconnectedness and correlations between these two areas [13, p. 37].

At the same time, what is crucial in the process of ensuring national security, are issues of crisis management, protection of people, property and the environment, prevention and removal of the effects of natural and technical disasters, technical and medical rescue, protection of infrastructure that is critical or important from the point of view of a given community or administrative unit of the country.

The principles of inherent, indivisible, comprehensive and cooperative security mean that globalizing security processes treat internal and external threats equally. Often, threats to the state and its international environment have their sources in the

8 Public order - the existing system of social relations, regulated by a set of legal norms and other socially accepted norms, guaranteeing the undisturbed and conflict-free functioning of individuals in society.

Wieloptaszczyznowosc i wielopodmiotowosc zagrozen powoduje, ze procesy i mechanizmy dziatania panstwa oraz podmiotów uczestniczqcych w procesie zapewniania bezpieczenstwa muszq ulegac permanentnym zmianom, a instytucje odpo-wiedzialne za bezpieczenstwo - tworzyc i wykorzystywac coraz to nowsze narzçdzia rozpoznawania, analizowania i diagnozowa-nia zagrozen. W podejmowanych dziataniach natomiast muszq otwierac siç na przedsiçwziçcia realizowane przez podmioty eks-terioryzujqce procesy zapewniania bezpieczenstwa.

Intermestic security

Uwzglçdniajqc dynamiczne zmiany w srodowisku bezpieczenstwa oraz mnogosc uwarunkowan i czynników wptywajqcych na bezpieczenstwo (polityczne, wojskowe, ekonomiczne, ekologiczne, spoteczne, kulturowe, informacyjne) oraz podmiotów na niego oddzia-tujqcych (panstwowe, pozapanstwowe, ponadpanstwowe, miçdzyna-rodowe) aktualne pozostaje odnoszenie bezpieczenstwa nie tylko do stanu panstwa, ale równiez do stanu jego odczuwania przez jednostki (tj. do takiego „stanu psychicznego lub prawnego, w którym jednostka ma poczucie pewnosci, oparcie w drugiej osobie lub sprawnie dzia-tajqcym systemie prawnym" [11, s. 50]). System prawny nalezy tutaj tqczyc z opartymi na zasadzie legalizmu, zorganizowanymi i sko-ordynowanymi dziataniami podmiotów wyspecjalizowanych i wta-sciwosci ogólnej, które realizujq szeroko rozumiane cele i zadania „daleko wykraczajqce poza tradycyjne utozsamianie bezpieczenstwa wewnçtrznego tylko ze sprawami ochrony porzqdku publiczne-go"8 [12, s. 18]. Kazdy z tych czynników musi byc brany pod uwagç zarówno w kwestiach zewnçtrznego, jak i wewnçtrznego bezpieczenstwa. Nie sposób bowiem tylko w jednym kraju zwalczac zagrozenia terrorystyczne, zorganizowanq przestçpczosc, cyberprzestçpczosc, handel ludzmi i narkotykami, pedofiliç, przestçpstwa finansowe (akcy-zowe, wytudzenia VAT czy tez pranie brudnych pieniçdzy).

Ponadto uwzglçdnic musimy kompleksowe pojmowanie bezpieczenstwa bçdqce wynikiem swoistego zachodzenia na siebie zagrozen i wyzwan bezpieczenstwa, skutkujqce przenikaniem siç bezpieczenstwa zewnçtrznego i wewnçtrznego, a tym samym spójnego traktowania bezpieczenstwa miçdzynarodowego, pan-stwa, spoteczenstwa oraz jednostki.

Victor D. Cha na okreslenie tego zjawiska zaproponowat pojçcie intermestic security, czyli koncepcjç bezpieczenstwa, która catosciowo obejmuje wnçtrze panstwa i srodowisko miçdzynarodowe, uwzglçd-niajqc przenikanie siç i warunkowanie tych dwóch obszarów [13, s. 37].

Jednoczesnie w procesie zapewniania bezpieczenstwa naro-dowego trwate miejsce zajmujq kwestie zarzqdzania kryzyso-wego, ochrony ludnosci, mienia i srodowiska, przeciwdziatanie i usuwanie skutków katastrof naturalnych i technicznych, ratow-nictwo techniczne i medyczne, ochrona infrastruktury krytycznej oraz istotnej z punktu widzenia danej spotecznosci czy jednostki administracyjnej kraju.

Zasady inherentnosci, niepodzielnosci, kompleksowosci i kooperatywnosci bezpieczenstwa powodujq, ze globalizujqce siç

Porzqdek publiczny - istniejqcy uktad stosunków spotecznych, regulowany przez zespót norm prawnych i innych norm spotecznie akceptowanych, gwarantujqcy nie-zaktócone i bezkonfliktowe funkcjonowanie jednostek w spoteczenstwie.

internal conditions of individual states. Not every internal threat will grow and cause conflicts between states, or permanently destabilize the internal or international situation, but, depending on its basis, it may lead to an increase in the sense of threat among local communities or to criminal problems that are burdensome for a given community.

Since intermestic security is about combining (interconnecting, overlapping) in the process of state policy aimed at ensuring internal security, internal policy and external policy of the state, this phenomenon will be relevant in the process of the coexistence of both "inclusive and exclusive state securi-ty"9 [14, pp. 67-76].

The multi-level approach to security and the polycausalism'0 of its threats mean that regardless of the subject and object of security, in each of its division criteria, or dimensions, we must include, more or less successfully, elements relating to the security of the individual, for whom safety is the supreme value [1 5, pp. 134-143]. Therefore, we will have to pay attention to the subjectivity of the perception of threats and of the sense of security.

These factors are of particular importance in the process of ensuring internal security, where we must focus much more not only on eliminating and counteracting threats to the constitutional system of the state, but especially on issues of individual citizens and threats to local communities, including broadly defined social matters [16, p. 15].

procesy zapewniania bezpieczenstwa na rowni traktujq zagroze-nia wewnçtrzne i zewnçtrzne. Czçsto bowiem zagrozenia panstwa i jego otoczenia miçdzynarodowego majq swoje zrodta w uwa-runkowaniach wewnçtrznych poszczegolnych panstw. Nie kazde z zagrozen wewnçtrznych powodowac bçdzie konflikty miçdzy panstwami, czy tez trwale destabilizowac sytuacjç wewnçtrznq lub miçdzynarodowq, ale - w zaleznosci od podtoza - moze pro-wadzic do wzrostu poczucia zagrozenia spotecznosci lokalnych lub przeradzac siç w problemy kryminalne uciqzliwe dla danej spotecznosci.

Jako ze intermestic security to w procesie polityki panstwa, majqcej na celu zapewnienie bezpieczenstwa wewnçtrznego, potqczenie (przenikanie siç, naktadanie siç) polityki wewnçtrznej i polityki zewnçtrznej stqd tez zjawisko to bçdzie istotne zarowno w procesie wspotistnienia „bezpieczenstwa inkluzywnego i eks-kluzywnego w panstwie"9 [14, s. 67-76].

Wieloptaszczyznowe ujmowanie bezpieczenstwa oraz poli-kauzalizm10 jego zagrozen powodujq, ze bez wzglçdu na pod-miot i przedmiot bezpieczenstwa, w kazdym z jego kryterium podziatow, czy tez wymiarow, z wiçkszym czy mniejszym skut-kiem uwzglçdnic musimy elementy odnoszqce siç do bezpieczenstwa jednostki, dla ktorej to bezpieczenstwo jest wartosciq nad-rzçdnq [15, s. 134-143]. Zatem zwracac bçdziemy musieli uwagç na subiektywizm odczuwania i postrzegania zagrozen oraz ocenç poczucia bezpieczenstwa.

Czynniki te majq szczegolne znaczenie w procesie zapewniania bezpieczenstwa wewnçtrznego, gdzie w znacznie wiçk-szym stopniu musimy koncentrowac siç nie tylko na elimino-waniu i przeciwdziataniu zagrozeniom konstytucyjnego ustroju panstwa, ale zwtaszcza na kwestiach dotyczqcych pojedynczych obywateli oraz zagrozeniach spotecznosci lokalnych, w tym na szeroko rozumianych sprawach spotecznych [16, s. 15].

Selfisation and ourfisation of security

What is becoming important in the process of ensuring security and identifying threats, is the sense of security and impact on the process of shaping it, as well as the susceptibility of society to uncritical identification with the views of other people. The phenomenon of influencing the sense of security by charismatic leaders and members of their political parties, and then taking over the views as their own and supporting them without substantive, objective justification, by the supporters

Selfizacja i ourfizacja bezpieczenstwa

W procesie zapewniania bezpieczenstwa i wskazywania zagrozen istotne staje siç poczucie bezpieczenstwa i oddziatywanie na proces jego ksztattowania oraz podatnosc spoteczenstwa na bezkrytyczne utozsamianie siç z poglqdami innych osob. Zjawisko wptywania na poczucie bezpieczenstwa przez charyzmatycz-nych przywodcow i cztonkow kierowanych przez nich partii pol i-tycznych, a nastçpnie przejmowanie poglqdow na ten temat jako wtasnych i ich popieranie bez merytorycznego, obiektywnego

9 Security:

• Inclusive - broadly understood, not discriminating against anyone, covering the general population of a given area, e.g. integrating foreigners, integrating activities of many entities and combining many elements - e.g. establishing special relations with countries from which threats may come or be transferred in order to limit them or eliminate at source;

• Exclusive - related to counteracting external threats (detecting, warning about, and counteracting them) and defending the sovereignty and integrity of territory (protecting and defending borders), pursuing national interests and reasons of state defined in strategic documents, and cooperating to solve global problems" - more broadly: [25, p. 21].

10 Polycausalism of conflicts - the author's own concept - multiple causes, overlap and coexistence in the process of conflicts appearing in many elements that individually may or may not cause a conflict to break out, but as they overlap the conflict occurs faster and is more difficult to resolve.

9 Bezpieczenstwo:

• inkluzywne - szeroko rozumiane, niedyskryminujqce nikogo, obejmujqce ogot mieszkancow danego obszaru, np. integrujqce cudzoziemcow, scalajqce dziatania wielu podmiotow i tqczqce wiele elementow - np. ustanawianie szczegolnych rela-cji z krajami, z ktorych mogq pochodzic lub przemieszczac siç zagrozenia w celu ich ograniczenia lub wyeliminowania u zrodet;

• ekskluzywne - odnoszqce siç do przeciwdziatania zagrozeniom zewnçtrznym (wykrywanie, ostrzeganie i przeciwdziatanie im) oraz obrony suwerennosci i niena-ruszalnosci terytorium (ochrona i obrona granic), realizacji interesow narodowych i racji stanu zawartych w dokumentach strategicznych, oraz wspotdziatanie w roz-wiqzywaniu problemow globalnych szerzej: [25, s. 21].

10 Polikauzalizm konfliktow - pojçcie wtasne autora - wieloprzyczynowosc, naktadanie siç i wspotistnienie w procesie pojawiania siç konfliktow wielu elementow, ktore pojedynczo mogq, ale nie muszq powodowac wybuch konfliktu, ale natozenie ich na siebie przyspiesza jego zaistnienie, a zarazem utrudnia zakonczenie.

of a given view in society, can be called selfisation and ourfisa-tion of security".

In the phenomenon of selfisation of security, the individual and their point of view on a given problem are important, which in the process of perceiving it and treating it as a threat is not subject to verification, but only the presentation of a one-sided and subjective assessment by the person who advocates those views and their supporters. In the process of selfisation, threats to security are shaped and identified in contradiction to their objective understanding. Selfisation of security is mainly intended to disseminate specific subjective views, and not to actually assess threats or eliminate the causes and roots of the identified security threats. It is to provide a rationale for a course of action, including actions that restrict the current law, create new entities responsible for ensuring security or grant unreasonably broad control and operational powers to individual entities, including special services.

Maintaining the conviction that a given phenomenon, the development of the situation or the following phenomena is the real threat is aimed at obtaining the largest possible number of supporters of such attitude, which in turn leads to full uncritical identification with the given view and a shift from the selfisation of security to ourfisation of security. The subjective understanding of security and threats reigns supreme, and is aimed at creating reality based only on one's own interpretation of some phenomena. It does not matter whether the phenomenon or situation is assessed objectively or subjectively. It is also not about the substantive justification of any actions, but about conveying specific views and seeking as many supporters as possible for such forms of exercising power.

Both of these phenomena are aimed at ensuring supremacy of a given view and using it to achieve one's goals. At the same time, those who support a given view about the reality and significance of a given threat, as well as supporters of the propagator of a given idea, are only his / her tools. They lose their subjectivity. They are not needed to realistically oppose a given threat. They are necessary for the implementation of his /her vision and popularisation of specific views. The phenomenon of ourfisation of security leads to the objectification of supporters of a given idea, and for the selfisator (exponent, leader) it serves as a tool for building their position, and maintaining their influence and leadership [17, p. 345]. The human factor and reliance on human nature play an essential role here. Ourfisation of security is the realization of the dominance of the propagator's view of a given phenomenon as a security threat over their objectified supporters. The strength of the character of the leader and mono-causative political decisions, reflected in the manner of exercising power, mean that later the leader no longer has to lend credence to the severity and possible outcomes of a threat to maintain the conviction that it is real. They only need to limit the possibility of obtaining knowledge about a given problem, so that the facts are perceived as unreliable and presented as a tool for combating unjustified views perpetuated by the ourfisation of security.

In countries with underdeveloped democratic systems or

11 Both terms 'selfisation' and 'ourfisation' of safety are proposed by the author.

uzasadnienia przez zwolennikow danego poglqdu w spoteczen-stwie, mozemy nazwac selfizacjq i ourfizacjq bezpieczenstwa".

W zjawisku selfizacji bezpieczenstwa istotna jest jednostka i jej punkt widzenia na dany problem, ktory w procesie postrzegania i trak-towania go jako zagrozenia nie podlega merytorycznej weryfikacji, ale jedynie przedstawianiu jednostronnej i subiektywnej oceny przez osobç gtoszqcq dane poglqdy oraz jej zwolennikow. Ksztattowanie i wskazywanie zagrozen bezpieczenstwa w procesie selfizacji bezpieczenstwa jest zaprzeczeniem obiektywnego jego pojmowania. Sel-fizacja bezpieczenstwa ma prowadzic gtownie do upowszechnienia danego subiektywnego poglqdu, a nie rzeczywistej oceny zagrozen czy tez likwidowania przyczyn i korzeni wskazywanego zagrozenia bezpieczenstwa. Ma byc usprawiedliwieniem do podejmowanych dziatan - w tym rowniez prowadzqcych do restryktyzacji dotychczas obowiqzujqcego prawa, tworzenia nowych podmiotow odpowiedzial-nych za zapewnianie bezpieczenstwa bqdz nadawania szerszych niz racjonalnie uzasadnionych uprawnien kontrolnych i operacyjnych poszczegolnym podmiotom, w tym m.in. stuzbom specjalnym.

Utrzymywanie przeswiadczenia o realnym zagrozeniu danym zjawiskiem, rozwojem sytuacji czy tez nastçpujqcymi po nim zda-rzeniami ma na celu uzyskiwanie jak najwiçkszej liczby zwolennikow takiego podejscia, co w konsekwencji prowadzi do petnego bezkry-tycznego utozsamienia siç z danym poglqdem i przejscia selfizacji bezpieczenstwa w zjawisko ourfizacji bezpieczenstwa. Nastçpuje supremacja subiektywnego pojmowania bezpieczenstwa i zagrozen majqca na celu kreowanie rzeczywistosci na podstawie jedynie wtasnej interpretacji zjawisk. Nie ma tutaj znaczenia, czy zjawisko/ sytuacja jest obiektywnie czy subiektywnie oceniane. Nie chodzi rowniez w zadnym wypadku o merytoryczne uzasadnienie dziatan, ale o torowanie poglqdow i szukanie jak najwiçkszej liczby zwolen-nikow popierajqcych takie formy sprawowania wtadzy.

Oba te zjawiska majq na celu supremacjç danego poglqdu i wykorzystanie go do realizacji zatozonych celow. Jednoczesnie osoby popierajqce poglqd o realnosci i wadze danego zagrozenia oraz zwolennicy propagatora danej idei sq tylko jego swoistymi narzçdziami, zatracajq swojq podmiotowosc. Nie sq oni potrzebni, aby realnie przeciwstawic siç danemu zagrozeniu. Sq niezbçdni do realizowania gtoszonych przez propagatora wizji i upowszech-niania poglqdow. Zjawisko ourfizacji bezpieczenstwa prowadzi do uprzedmiotowienia zwolennikow danej idei, a podmiotowi selfizacji (propagatorowi, przywodcy) stuzy jako narzçdzie do budowa-nia swojej pozycji, utrzymywania swoich wptywow i przywodztwa [17, s. 345]. Czynnik ludzki i bazowanie na naturze ludzkiej petniq tutaj zasadniczq rolç. Ourfizacja bezpieczenstwa jest urzeczywist-nieniem dominacji propagatora odbierania danego zjawiska jako zagrozenia bezpieczenstwa, nad jego uprzedmiotowionymi zwolen-nikami. Sita charakteru przywodcy i mono-sprawcze decyzje poli-tyczne, przenoszone na sposob sprawowania wtadzy powodujq, ze z czasem utrzymywanie przeswiadczenia o realnym zagrozeniu nie wymaga juz nawet uwiarygodniania poglqdow o jego potencjale i skutkach. Wymaga tylko ograniczenia mozliwosci uzyskiwania wie-dzy o danym problemie, aby fakty byty odbierane jako niewiarygodne i przedstawiane jako narzçdzia zwalczania niczym nie uzasadnionych poglqdow utrwalonych przez ourfizacjç bezpieczenstwa.

11 Oba terminy selfizacja i ourfizacja bezpieczenstwa proponowane sq przez autora.

shaken by internal conflicts, especially ones with a political, economic or social basis, the selfisation and ourfisation of security and its threats, can be very dangerous. They are a tool of division. They can be used to manipulate society or hold or seize power.

It should be emphasized here how dangerous shaping public awareness is, not only for local communities or citizens of individual countries, but also for the processes of the peaceful coexistence of states (hatred towards strangers, national minorities, emigrants, other cultures, etc.). These processes lead to antagonisms, hostility in society, and nationalisms. They basically become the dogma of one of the parties. They turn into populism and do not accept rational, objective arguments.

Considering that the basis of the selfisation and ourfisation of security, the terms proposed by the author, is the psychological phenomenon of selfism12, it is important to bear in mind that selfism, if transferred to politics, can have very serious effects on the functioning of states, democratic freedoms and liberties, and lead to authoritarian systems. According to Paul C. Vitz, one should remember "how selfism usually ends: 'I' as a subject, frantically trying to gain control over other - objects - to develop further as a subject. As more and more people achieve 'higher consciousness', or 'free themselves' from objectivity and assume the role of the subject, competition increases more and more. Life becomes a game in which there are only two possibilities - win or lose, sadism or masochism. What's more, the new role of the subject is connected with the unbearable memory of being an object in the past. This reinforces, along with the fear that this situation may recur in the future, the need to be the dominant entity" [18, p. 183].

Selfisation of threats and security can lead to the takeover and subordination of an increasing number of state institutions, because without their dependence, you cannot propagate and implement ideas and, as a consequence, control the state. If we add to this political conditions and mechanisms of exercising power, then the creation of reality, building a vision of security threats on the subjective feelings and convictions of the individual can lead to the revival of authoritarianism and become a sore point, leading to many negative phenomena in policies aimed at ensuring internal external and security in individual countries.

Media manipulation is a very important element that fits with the mechanisms of selfisation and significantly facilitates the dissemination of the view of one's selfisator among the society. The media as well as controlled propaganda and propagation of ideas are basically necessary in the process of moving from selfisation to ourfisation of views on security and creating views about the harmfulness, or negative attitude of some society to change, fuelling fears and even building hostility towards others, e.g. migrants.

Selected media manipulation methods are presented in Table 1.

12 Selfism - ideology assuming the supremacy of the human "I" as a self-worship cult constituting a substitute for religiosity [18, p. 193].

Selfizacja i ourfizacja bezpieczenstwa i jego zagrozen, w pan-stwach o nie w petni uksztattowanych systemach demokratycz-nych, czy tez wstrzqsanych konfliktami wewnçtrznymi - zwtasz-cza o podtozu politycznym, ekonomicznym i spotecznym - mogq byc bardzo niebezpieczne. Sq bowiem narzçdziem podziatow. Mogq stuzyc manipulowaniu spoteczenstwem, utrzymywaniu czy tez przejmowaniu wtadzy.

Podkreslic tutaj nalezy bardzo grozny skutek btçdnego ksztat-towania swiadomosci spoteczenstwa, nie tylko dla spotecznosci lokalnych, czy tez mieszkancow poszczegolnych krajow, ale row-niez dla procesow pokojowego wspotistnienia panstw (nienawisc do obcych, mniejszosci narodowych, emigrantow, innych kultur, itp.). Procesy te prowadzq do antagonizmow, wrogosci w spote-czenstwie i nacjonalizmow. Stajq siç w zasadzie dogmatem jednej ze stron. Przechodzq w populizm i nie przyjmujq racjonalnych, obiektywnych argumentow.

Biorqc pod uwagç, ze u podtoza zaproponowanych przez autora terminow - selfizacja i ourfizacja bezpieczenstwa - lezy psycholo-giczne zjawisko selfizmu12, nalezy pamiçtac, ze selfizm przeniesiony do polityki moze miec bardzo powazne skutki dla funkcjonowania panstw, wolnosci i swobod demokratycznych, dqzenia do systemow autorytar-nych. Jak twierdzi Paul C. Vitz, nalezy bowiem pamiçtac, „czym kon-czy siç zazwyczaj selfizm «ja»" jako podmiot, gorqczkowo probuje uzyskac kontrolç nad innymi - przedmiotami - aby rozwijac siç dalej jako podmiot. W miarç jak coraz wiçcej ludzi uzyskuje «wyzszq swia-domosc», czyli «wyzwala siç» od przedmiotowosci i przyjmuje rolç pod-miotu, coraz bardziej nasila siç wspotzawodnictwo. Zycie staje siç grq, w ktorej sq tylko dwie mozliwosci - wygrana lub przegrana, sadyzm lub masochizm. Co wiçcej, nowa rola podmiotu tqczy siç z trudnq do zniesienia pamiçciq bycia w przesztosci wykorzystywanym przedmio-tem. Potçguje to, wraz z obawq, ze taka sytuacja moze siç powtorzyc w przysztosci, potrzebç bycia dominujqcym podmiotem" [18, s. 183].

Selfizacja zagrozen i bezpieczenstwa moze prowadzic do przej-mowania i podporzqdkowania coraz to wiçkszej liczby instytucji panstwowych, bowiem bez ich uzaleznienia nie mozna propago-wac i wdrazac idei, a w konsekwencji sterowac panstwem. Jezeli dodamy do tego uwarunkowania polityczne i mechanizmy sprawo-wania wtadzy, to kreowanie rzeczywistosci, budowanie wizji zagrozen bezpieczenstwa na subiektywnych odczuciach i przeswiadcze-niach jednostki moze prowadzic do odradzania siç autorytaryzmow i stawac siç puntami zapalnymi wielu negatywnych zjawisk w poli-tyce, ktora co do zasady ma na celu zapewnianie bezpieczenstwa wewnçtrznego i zewnçtrznego poszczegolnych panstw.

Bardzo istotnym elementem wpisujqcym siç w mechanizmy selfizacji i znacznie utatwiajqcym upowszechnianie poglqdu wtasnego selfera wsrod spoteczenstwa, jest manipulacja mediami. Media oraz sterowana propaganda i propagowanie danych idei sq niezbçdne w procesie przechodzenia od selfizacji do ourfizacji poglqdow na temat bezpieczenstwa oraz kreowania poglqdow o szkodliwosci, czy tez negatywnego nastawienia czçsci spoteczenstwa do zmian, podsy-cania obaw, a nawet budowania wrogosci do innych (np. migrantow).

Wybrane metody manipulacji za posrednictwem mediow przed-stawia tabela 1.

12 Selfizm - ideologia zaktadajqca supremacy ludzkiego „ja" jako kult samouwielbie-nia stanowiqcy substytut religijnosci [18, s. 193].

Table 1. Selected methods of manipulating the society through the media

Tabela 1. Wybrane metody manipulowania spoteczenstwem za posrednictwem mediow

No./ Lp.

The method/Metoda

Procedure/Sposob postçpowania

Gatekeeping / Filtrowanie/selekcja dostçpu informacji

- choosing information to be provided via the media / - wybieranie informacji, ktore zostanq przekazane za pomocq mediow

Framing / Ramowanie/ram-kowanie informacji

- media programming of thinking and interpreting information by selecting and strengthening some elements while ignoring other relevant elements and providing recipients with guidelines regarding moral and cause-and-effect assessment, interpretation of the event and the solution / - programowanie przez media myslenia i interpretowania informacji poprzez wybieranie i wzmacnianie niektorych elementow przy pomijaniu innych istotnych oraz dostarczanie odbiorcom wskazowek dotyczqcych oceny moralnej, przyczynowo-skutkowej, interpretowania zdarzenia oraz sposobu rozwiqzania

Agenda-setting / Teoria porzqdku dziennego

- directing recipients and focusing their attention on selected events, arranged according to the adopted criterion of importance, and ignoring other events. The recipient of the information is to consider these as important /

- ukierunkowywanie odbiorcow i koncentrowanie ich uwagi na wybranych, ustawionych wedtug przyjçtego kryte-

rium waznosci zdarzeniach i ignorowanie innych zdarzen. Odbiorca informacji ma uznac je jako wazne

Referring to national sentiments, including: man (Latin argumentum adhominem*); people's tastes (Latin argumentum ad populum) / Odwo-tywanie si§ do argumentow narodowosciowych, w tym do: cztowieka (tac. argumentum ad hominem*); upodoban ludu (tac. argumentum ad populum)

- challenging the arguments raised by one of the parties by pointing to national interests, national origins, national

pride, fear of foreigners, as well as citing arguments recognized by the opponent argentum ad hominem and argumentum ad populum - basing on national egoism, prejudice, dislike of specific social groups, referring to the alleged expectations of society, using emotions and skipping important things / - podwazanie argumentow podnoszonych przez jednq ze stron poprzez wskazywanie narodowych interesow, zasztosci narodowych, dumy narodowej, strachu wobec obcokrajowcow, a takze powotywanie siç na argumenty uznawane przez oponenta argentum ad hominem i do upodoban ludu (tac. argumentum ad populum) - bazowanie na egoizmach narodowych, uprzedzeniach, niechçciach do danych grup spotecznych, odwotywanie siç do rzekomych oczekiwan spoteczenstwa, pozamerytoryczne bazowanie na emocjach i pomijanie rzeczy istotnych

Phenomenon / Fenomenu

- diverting public attention from important matters, by means of issues presented in the media as front-page news,

bringing media events, rather than real actual problems, to the forefront /

- odwracanie uwagi spoteczenstwa od spraw istotnych za pomocq kwestii przedstawianych w mediach jako wia-domosci nr 1, wysuwanie na pierwszy plan wydarzen medialnych, a nie rzeczywistych wtasciwych problemow

Using semantics / Wykorzy-stywania semantyki

- use of nice phrases instead of terms specific to a given field of knowledge / - stosowanie przyjemnie brzmiqcych dla ucha sformutowan zamiast terminow wtasciwych danej dziedzinie wiedzy

Misleading / Wprowadzania w btqd

- introducing false issues to information provided by opponents or linking them with false associations / - wprowadzanie nieprawdziwych zagadnien do informacji przekazywanych przez oponentow lub powiqzywanie ich z nieprawdziwymi skojarzeniami

Evoking fear / Wywotywania strachu

- creating links between the proposed actions of one of the parties and shocking (tragic) issues or deprivation of existing privileges or profits / - tworzenie powiqzarï miçdzy proponowanymi dziataniami jednej ze stron a zagadnieniami wstrzqsajqcymi (tragicznymi) lub pozbawiajqcymi dotychczasowych przywilejow lub profitow

The method/Metoda Procedure/Sposob postçpowania

9. Creating panic / Wywotywa-nie paniki - focusing on presenting reality in such a way as to shape the perception of a given situation as dangerous, possibly having dire consequences for the state and citizens. Of course, what is significant here is not the objective existence of the threat, but its exaggeration and overstatement, only to cause panic among citizens and influence their political views. Panic is based on the use of fear by controlling the information provided to create the belief in society that if something is done, or not done, something terrible will happen - the method is about creating a false view and depiction of reality/ - skupianie si§ na takim przedstawianiu rzeczywistosci, aby odpowiednio uksztattowac postrzeganie danej sytuacji jako niebezpiecznej, grozqcej powaznymi skutkami dla panstwa i obywateli. Oczywiscie nie b^dzie tu istotne obiektywne istnienie zagrozenia, lecz jego wyolbrzymianie i wzmacnianie, tylko po to, aby wywotac panik^ u obywateli i wptynqc na ich poglqdy polityczne. Wywotywanie paniki opiera si§ na wykorzystaniu strachu, poprzez takie sterowanie dostarczanq informacjq, aby w spoteczenstwie wytworzyc przekonanie, ze jesli cos zostanie lub nie zostanie zrobione, wydarzy si§ cos strasznego - metoda polega na tworzeniu fatszywego podglqdu i obrazu rzeczywistosci

10. Demonising an opponent / Demonizowanie przeciwnika - all opposing views are considered unacceptable, contradicting the views of a given social group, put on par with those of generally unacceptable groups (e.g. those who do not support government policy are treated as an enemy, unworthy of being called a citizen of a given country, serving another country, or professing political views that should be condemned) / - wszelkie poglqdy przeciwne uznawane sq za nieakceptowalne i niemozliwe do przyj^cia, stojqce w sprzecznosci z poglqdami danej grupy spotecznej, stawiane na rowni z poglqdami grup powszechnie nieakceptowanych (np. kto nie popiera polityki rzqdu traktowany jest jako wrog, niegodny nazywania obywatelem danego kraju, przypisuje mu si§ stuzenie innemu krajowi, bqdz wyznawanie poglqdow politycznych wymagajqcych pot^pienia)

11. Fake news / Wykorzystywa-nie fatszywych wiadomosci - false, sensational news (catchy headlines) disseminated by the media to mislead for political or financial gain or prestige / - rozpowszechniane przez media wiadomosci nieprawdziwe, sensacyjne (chwytliwe nagtowki) z intencjq wprowa-dzenia w btqd w celu osiqgni^cia korzysci politycznych, finansowych, prestizowych

* Another method referring to the human being is argumentum ad persona - in which one of the parties departs from the substantive argumentation of its own reasons and concentrates on describing the characteristics (actual and alleged) of the other party - even insulting opponents of the discussion in order to upset them. Focusing on maximally suggesting to the recipients of information that they have wrong and false views. / Metodq odwotywania si^ do cztowieka jest rowniez argumentum ad persona - w kto-rej jedna ze stron odchodzi od merytorycznego argumentowania swoich racji, a skupia si^ na pozamerytorycznym opisywaniu cech (faktycznych i rzekomych) drugiej strony - nawet obrazajqc przeciwnikow dyskusji, aby wyprowadzic ich z rownowagi. Skupiajqc si^ na tym, aby maksymalnie zasugerowac odbiorcom informacji, ze majq oni bt^dne i fatszywe poglqdy.

Source: Own elaboration - based on information contained in [19, p. 49-50]; [20, p. 311-312]; [21, p. 321-322]; [22, pp. 312-319, 373-378, 449, 502-503]; [23, p. 27-29; 24].

Zrodto: Opracowanie wtasne - na podstawie informacji zawartych w [19, s. 49-50]; [20, s.311-312]; [21, s. 321-322]; [22, s. 312-319, 373-378, 449, 502-503]; [23, s. 27-29; 24].

Selfisation of security, supported by media manipulation and excessive and unjustified securitisation13 [25, p. 28], in the activities of the state may lead to both negative development of relations between individual states (e.g. any actions taken by one state to increase security, including e.g. development of its defence potential, or creating an alliance, may be perceived by other states as hostile and threatening their security), and splits within individual states. Both areas of the security problem, interpretation and response, are important in this respect [2, p. 110]. The development of incorrectly understood trends in each of these areas may result in a conflict situation that can lead to an entire spectrum of negative events, ranging from political disputes, antagonisms between individual groups within the

13 The theory of securitisation - is based on the assumption that the goal of building security can be any sphere of the state's functioning, if it is considered important for security and that any actions, sometimes even unlawful, can be undertaken to ensure security - the end justifies the means. Therefore, the role of subjective perception and belief that threats are socially constructed is important here [25, p. 28].

Selfizacja bezpieczenstwa wspierana manipulacjq mediami oraz nadmiernq i nieuzasadnionq sekurytyzacjq13 [25, s. 28] w dzia-taniach panstwa, prowadzic moze zarowno do negatywnego roz-woju relacji miçdzy poszczegolnymi panstwami (np.: dowolne dziatania podjçte na rzecz wzrostu bezpieczenstwa przez jedno panstwo, w tym np. rozbudowa potencjatu obronnego, zawarcie sojuszu, moze zostac odebrane przez inne panstwa jako dziatania wrogie i zagrazajqce jego bezpieczenstwu), jak i do podzia-tow wewnqtrz poszczegolnych panstw. Istotne w tym wzglçdzie sq oba obszary problemu bezpieczenstwa: interpretacji i odpo-wiedzi [2, s. 110]. Rozwoj niewtasciwie rozumianych tendencji w kazdym z tych obszarow moze skutkowac sytuacjq konflik-towq, ktora moze doprowadzic do catego spectrum negatywnych

13 Teoria sekurytyzacji - opiera siç na zatozeniu, ze celem budowy bezpieczenstwa moze byc dowolna sfera funkcjonowania panstwa, jesli tylko zostanie uznana za istotnq dla bezpieczenstwa oraz ze dla jego zapewnienia mozna podejmowac wszystkie niekiedy nawet pozaprawne dziatania - cel uswiçca srodki. Istotna jest tu wiçc rola subiektywnej percepcji i przekonania, ze zagrozenia sq niejako konstru-owane spotecznie [25, s. 28].

population, the use of violence within a given local community, riots and unrest in individual regions of the country, to various forms of violence, including armed violence.

We see, therefore, that in terms of understanding, by individuals, local communities, political parties and administrative authorities, of security in general and of internal security specifically, there are challenges at various times and with varying intensity, which, regardless of whether they have local character, and whether they result from international conditions, will have a significant impact not only on the development of social relations within a given state and its internal policy, but also on international relations.

zdarzen - poczqwszy od sporow politycznych, antagonizmow pomiçdzy poszczegolnymi grupami ludnosci wykorzystania prze-mocy wewnqtrz danej spotecznosci lokalnej, rozruchow i zamie-szek w poszczegolnych regionach kraju na roznych form przemocy

- w tym przemocy zbrojnej - skonczywszy.

Widzimy zatem, ze w zakresie pojmowania przez jednostki, spotecznosci lokalne, partie polityczne oraz wtadze administra-cyjne bezpieczenstwa w ogole, a bezpieczenstwa wewnçtrznego w szczegole, pojawiajq siç w roznych okresach i z roznq inten-sywnosciq wyzwania, ktore - bez wzglçdu na to czy majq lokalny charakter, czy wynikajq z uwarunkowan miçdzynarodowych

- bçdq wptywaty na nie tylko rozwoj relacji spotecznych wewnqtrz danego panstwa oraz jego politykç wewnçtrznq, ale rowniez stosun-kow miçdzynarodowych.

Summary

Determinants of ensuring security, a dynamic security environment in the close and distant environment of individual countries mean not only that the current trends in approaching external and internal security (externalisation of security and threats, intermestic security, security securitisation) are consolidated, but we can also indicate new areas of security creation and perception (exteriorisation of security, selfisation and ourfisation of security) that require not only in-depth analysis, but also a wide-ranging discussion.

The phenomenon of interconnectedness of external and internal issues in ensuring security, and thus the increasing spectrum of threats, result in the fact that they are increasingly difficult to measure and monitor.

At the same time, we see that the external and internal policies of some (not only European) countries are starting to be increasingly based not only on the fundamental pillars of security (political, economic, military, social, ecological) but also on nationality, cultural issues, racial intolerance and hostility to all strangers, and disparaging and different understanding of migration policy.

Some government policies demonstrate the perception of security through regional and local communities, pioneered as a result of media influence, sometimes using this to tighten the measures taken.

This leads to aggression towards people who use other languages or have a different skin colour. Arousing, maintaining and even fuelling a sense of uncertainty results in treating these events as threatening the security and public order, and even the internal order of the state. At the same time, such manipulation causes that unnecessary anxiety and artificially created fear in society changes the perception of security in general and personal security in particular. This fuels concerns for personal safety, and reduces the pressure to meet your other needs. Giving priority to the necessity of eliminating the created threats to internal security, some members of society accept that their rights and freedoms are being increasingly limited and infringed upon, while the powers of the institutions and bodies responsible for enforcing them are increasing.

Europe's experiences related to the revival of far-right parties and groups warrant a redefinition and interpretation of

Podsumowanie

Uwarunkowania zapewniania bezpieczenstwa, dynamiczne srodowisko bezpieczenstwa w blizszym i dalszym otoczeniu poszczegolnych panstw powodujq nie tylko utrwalenie siç dotych-czasowych trendow w pojmowaniu bezpieczenstwa zewnçtrznego i wewnçtrznego (eksternalizacja bezpieczenstwa i zagrozen, intermestic security, sekurytyzacja bezpieczenstwa). Mozemy rowniez wskazac nowe obszary jego kreowania i postrzegania (eksterio-ryzacja bezpieczenstwa, selfizacja i ourfizacja bezpieczenstwa), ktore wymagajq pogtçbionej analizy oraz merytorycznej dyskusji.

Zjawiska przenikania siç spraw zewnçtrznych i wewnçtrz-nych w zapewnianiu bezpieczenstwa (a tym samym zwiçksza-jqce siç spektrum zagrozen) skutkujq tym, ze coraz trudniej je zmierzyc i monitorowac.

Jednoczesnie widzimy, ze polityka zewnçtrza i wewnçtrzna czçsci panstw (nie tylko europejskich) zaczyna coraz mocniej opie-rac nie tylko na zasadniczych filarach bezpieczenstwa (politycz-nym, ekonomicznym, militarnym, spotecznym, ekologicznym), ale rowniez na kwestiach narodowosciowych, kulturowych, nietoleran-cji rasowej czy tez wrogosci do wszelkich obcych i deprecjonowa-niu oraz odmiennym zrozumieniu polityki migracyjnej.

W polityce rzqdow niektorych panstw uzewnçtrznia siç, a nie-kiedy wykorzystuje do zaostrzenia podejmowanych srodkow zaradczych, torowane wskutek oddziatywania mediow postrze-ganie bezpieczenstwa przez spotecznosci regionalne i lokalne.

Prowadzi to do agresji wobec osob postugujqcych siç innymi jçzykami, czy posiadajqcymi inny kolor skory. Wzbudzanie, podtrzy-mywanie, a nawet podsycanie poczucia niepewnosci skutkuje trak-towaniem tych zdarzen jako zagrazajqcych bezpieczenstwu i porzqd-kowi publicznemu, a nawet wewnçtrznemu panstwa. Jednoczesnie manipulacja taka powoduje, ze sztucznie wywotywany strach w spo-teczenstwie zmienia postrzeganie bezpieczenstwa w ogole, a bez-pieczenstwa osobistego w szczegolnosci. Pojawia siç troska o bezpieczenstwo osobiste, a zmniejszajq siç naciski na koniecznosc zaspokajania swoich innych potrzeb. Stawiajqc koniecznosc elimi-nacji wykreowanych zagrozen bezpieczenstwa wewnçtrznego na pierwszy plan, czçsc spoteczenstwa akceptuje coraz szersze ogra-niczanie i ingerowanie w prawa i wolnosci oraz zwiçkszanie upraw-nien instytucji oraz organow odpowiedzialnych za ich zapewnianie.

Daniel Frey's model in terms of the coexistence of subjective and objective approaches to security - and especially of the state of obsession. According to Frey's model, we are dealing with the state of obsession when insignificant threats are perceived as serious. In his interpretation of the subjective and objective understanding of security and relationships that may occur due to the misperception of the state and process of security, he considered the objectively justified occurrence of a state of minor threat.

Now, to that interpretation of the model we must also add the imaginary threats created by the leaders of some political parties or even social processes described by the media, which, although they are natural processes of the coexistence of societies, are presented as threats that take on very serious proportions. An example of this can be migration, on the basis of which phobias and a subjective sense of threat are built in some members of society. A similar view, although referring to the issue of an unreasonable increase in defence potential and building a police state, is expressed by Marek Kulisz, who believes that propaganda based on the feeling of obsession will often have social acceptance [26, p. 144].

A negative phenomenon in the process of misunderstanding the provision of external and internal security is controlling society's views, especially their pushing through political aggression, including cultural basis into political mechanisms (prejudice against other nationalities turning into nationalist hatred). Of course, the problem cannot be relativised, especially when organized crime groups use illegal emigration as a source of continuous income, and people deciding to be illegally smuggled, e.g. to European Union countries, are exposed to terrible danger and can lose their lives on their way to the country they would like to get in.

Political instrumentalisation, creating a climate of consent for the language of aggression lead directly to a spiral of aggression in society and to the subsequent stages of authoritariani-sation in the exercise of power by politicians who, in the name of impressing their superiors and supporters, are increasingly crossing and breaking barriers of a civilised debate.

Countries that tolerate nationalism and fundamentalism in their policies, and at the same time have and emphasize their aspirations of being full members of the international community, must be aware that they will be under the pressure from international organizations seeking to persuade them, or to force reforms of their internal and external policies in accordance with universal international law. At the same time, it is widely understood that such pressures cannot be exerted at the expense of national or religious sentiments of either party, since the effects of such pressures would probably be counterproductive [8, p. 38]. We can cite here the words of Tadeusz Kisielewski "None of the pillars of democracy - free elections, protection of minority rights or observance of human rights - does seem to compromise the constitutive values of any national non-European culture; only fundamentalist attitudes may be at risk" [27, p. 41].

Doswiadczenia Europy w zakresie odradzania siç skrajnie prawicowych partii i ugrupowan upowazniajq do swoistej redefi-nicji i interpretacji modelu Daniela Frey'a w obszarze wspotistnie-nia subiektywnego i obiektywnego pojmowania bezpieczenstwa

- a zwtaszcza stanu obsesji. Zgodnie z modelem Frey'a o stanie obsesji mowimy w sytuacji, gdy nieznaczne zagrozenia postrze-gane sq jako duze. W swoim interpretowaniu subiektywnego i obiektywnego pojmowania bezpieczenstwa i relacji, jakie mogq zachodzic w mispercepcji stanu i procesu bezpieczenstwa, przy-jqt on pod rozwazania obiektywnie uzasadnione wystçpowanie stanu nieznacznego zagrozenia.

Obecnie do interpretacji modelu musimy dodac rowniez kre-owane przez liderow niektorych partii politycznych wyimagino-wane zagrozenia lub wrçcz wskazywane w mediach procesy spo-teczne, ktore - jakkolwiek sq naturalnym procesem wspotistnienia spoteczenstw - przedstawiane sq jako zagrozenie, ktore przybiera bardzo powazne rozmiary. Przyktadem moze byc zjawisko migracji, na bazie ktorego buduje siç w czçsci spoteczenstwa fobie i subiek-tywne poczucie zagrozenia. Podobny poglqd (co prawda odno-szqc siç do kwestii nieuzasadnionego wzrostu potencjatu obron-nego i budowania panstwa policyjnego) wyraza Marek Kulisz, ktory uwaza, ze dziatania propagandowe oparte na odczuciu obsesji czç-sto bçdq posiadaty spotecznq akceptacjç [26, s. 144].

Negatywnym zjawiskiem w procesie zle rozumianego zapewniania bezpieczenstwa zewnçtrznego i wewnçtrznego jest stero-wanie poglqdami spoteczenstwa, zwtaszcza ich torowanie przez agresjç politycznq, wtqczanie do mechanizmow uprawiania polityki bazy kulturowej (uprzedzen do innych narodowosci przechodzq-cych w nacjonalistycznq nienawisc). Oczywiscie nie mozna rela-tywizowac problemu, zwtaszcza gdy zorganizowane grupy prze-stçpcze z nielegalnej emigracji zrobity sobie zrodto nieustajqcego dochodu, a osoby decydujqce siç na nielegalny przerzut np. do panstw Unii Europejskiej tracq zycie w drodze do kraju, do ktorego chciatyby siç dostac.

Polityczna instrumentalizacja, tworzenie klimatu przyzwole-nia dla jçzyka agresji w prostej linii prowadzq do spirali agresji w spoteczenstwie oraz do kolejnych etapow autorytaryzacji sprawowania wtadzy przez politykow, ktorzy w imiç zrobienia wraze-nia na swoich przetozonych i poplecznikach coraz czçsciej prze-kraczajq bariery cywilizowanej debaty.

Panstwa tolerujqce w swojej polityce nacjonalizm i fundamentalizm, a zarazem majqce i podkreslajqce swoje aspiracje do bycia petnoprawnym cztonkiem spotecznosci miçdzynarodowej muszq zdawac sobie sprawç, ze znajdq siç pod presjq organizacji miçdzy-narodowych, ktore bçdq dqzyc do naktonienia ich do zreformowania polityki wewnçtrznej i zewnçtrznej w kierunku zgodnym z powszech-nym prawem miçdzynarodowym. Jednoczesnie zrozumiate jest, ze to oddziatywanie nie moze byc prowadzone kosztem uczuc narodowych czy religijnych ktorejkolwiek ze stron, poniewaz skutki takiego oddziatywania prawdopodobnie bytyby odwrotne do zaktadanych [8, s. 38]. Powtorzyc tutaj mozna za Tadeuszem Kisielewskim: „Zaden bowiem z filarow demokracji - wolne wybory, ochrona praw mniejszosci oraz przestrzeganie praw cztowieka jako jednostki

- nie wydaje siç godzic w konstytutywne wartosci jakiejkolwiek narodowej kultury pozaeuropejskiej; zagrozone mogq byc jedynie fundamentalistyczne postawy" [27, s. 41].

Conclusions

The presented mechanisms and phenomena: externalisation and exteriorisation of security and threats, intermestic security, securitisation (desecuritisation), and selfisation and ourfisation of threats and security, show that security is still a phenomenon characterised by extraordinary complexity due to its multidimensional and multifaceted nature. The importance of its understanding in functional and axiological terms is growing to the detriment of geographical, ideological and even institutional approaches, making the study of the security a constant necessity.

We can see, therefore, that historical development presents us with new security problems, resulting, among others, from scientific and technical advancement, social changes, dynamics of international relations, natural causes, and interpretation of phenomena. "The field of security"'4 [2, p. 201] in conditions of its globalization shows high and even growing complexity. At the same time, the growing number of private, non-governmental and non-state entities whose activities may indirectly contribute to the elimination of sources of security threats leads to security exteriorisation, and thus to analysing an increasing number of factors affecting security.

Security discourses should clearly indicate that they may, as a result of using the specific language, lead to the excessive securitisation of certain social phenomena (e.g. linking migration with terrorism, or with epidemiological threats, or cultural and moral destabilization), rather than to their de-securitisation. Power elites, through their populism, reduce e.g. social acceptance for newcomers. By presenting their point of view in the process of selfisation of threats and security, they can and do create a false depiction of events.

In the processes of testing security and threats, it should be borne in mind that these phenomena can be consciously used by politicians. Stoking up a sense of threat and creating a psychosis of fear, accepting an increase in aggression or a division of society based on a dislike of, or even hatred for, specific social groups can justify the need to create a new law giving further powers to control society and mobilize the electorate during the election period.

Selfisation and ourfisation of security are phenomena that will often be preceded by securitisation. Selfisation of security can be a tool to control society and justify the need to take subjective actions to ensure security indicated by the leaders of political parties. Or to create opponents, or stigmatise attitudes and recognise by those in power actions that oppose such an understanding of things as hostile and detrimental to the system of exercising power.

The fair use of media can minimize negative impacts on the sense of security and views of society, as well as counteracting panic and creating conditions for understanding and the need for

14 According to the concept of Pierre Bourdieu's habitus, "Field means a social space within which security actors tighten relationships between themselves, creating a comprehensive network of inequality, power and prosperity relationships, and as a consequence the distinction between what is inside and what is outside is blurred." ... "Speaking and writing about a given issue in terms of security integrates heterogeneous phenomena such as migration, religious fundamentalism, drugs and the European internal market into one whole, defined by the field of security." [2, p. 201].

Wnioski

Przedstawione mechanizmy oraz zjawiska: eksternalizacji i eks-terioryzacji bezpieczenstwa i zagrozen, intermestic security, secu-rytyzacji (desekurytyzacji), selfizacji i ourfizacji zagrozen i bezpieczenstwa pokazujq, ze bezpieczenstwo wciqz jest fenomenem, cechujqcym siç niezwyktq ztozonosciq w postaci swej wielowy-miarowosci, wieloptaszczyznowosci i wieloaspektowosci. Wzrasta znaczenie jego pojmowania w ujçciach funkcjonalnym i aksjolo-gicznym, kosztem dominujqcych dotychczas ujçc: geograficznego, ideologicznego czy nawet instytucjonalnego, powodujqc, ze konty-nuowanie badania fenomenu bezpieczenstwa jest koniecznosciq.

Widzimy zatem, ze rozwoj dziejowy stawia nas przed kolej-nymi problemami bezpieczenstwa, wynikajqcymi m.in. z postçpu naukowo-technicznego, przemian spotecznych, dynamiki stosun-kow miçdzynarodowych, czy tez z przyczyn naturalnych oraz inter-pretacji zjawisk. „Pole bezpieczenstwa"14 [2, s. 201] w warunkach jego globalizacji wykazuje siç wysokq i wrçcz rosnqcq ztozonosciq. Jednoczesnie zwiçkszajqca siç liczba podmiotow prywat-nych, pozarzqdowych i pozapanstwowych, ktorych dziatalnosc moze posrednio przyczyniac siç do eliminowania zrodet powsta-wania zagrozen bezpieczenstwa prowadzi do jego eksterioryza-cji, a tym samym analizowania coraz wiçkszej liczby czynnikow oddziatujqcych na bezpieczenstwo.

Dyskursy o bezpieczenstwie jasno i wyraznie powinny wska-zywac, ze mogq one, wskutek uzywania jçzyka wypowiedzi, prowadzic - zamiast do desekurytyzacji niektorych zjawisk spotecznych (np. tqczenie migracji z terroryzmem, czy tez z zagrozeniami epi-demiologicznymi lub destabilizacjq kulturowo-obyczajowq) - do ich nadmiernej sekurytyzacji. Elity wtadzy poprzez swoj populizm obnizajq np. spotecznq akceptacjç dla przybyszow z zewnqtrz. Przedstawiajqc swoj punkt widzenia w procesie selfizacji zagrozen i bezpieczenstwa, tworzq nieprawdziwy obraz zdarzen.

W procesach badania bezpieczenstwa i zagrozen nalezy miec na uwadze, ze zjawiska te mogq byc swiadomie wykorzy-stywane przez politykow. Podsycanie poczucia zagrozenia i kre-owanie psychozy strachu, akceptowanie wzrostu agresji czy tez podziatu spoteczenstwa opartego na niechçci, a nawet nienawi-sci do okreslonych grup spotecznych, mogq stuzyc usprawiedli-wianiu i uzasadnieniu koniecznosci tworzenia nowego prawa, dajqcego kolejne uprawnienia do kontrolowania spoteczenstwa, mobilizacji elektoratu w okresie wyborow.

Selfizacjç i ourfizacjç bezpieczenstwa bardzo czçsto poprzedzac bçdzie zjawisko sekurytyzacji. Selfizacja bezpieczenstwa moze byc swoistym narzçdziem do sterowania spoteczenstwem i usprawiedli-wianiem koniecznosci podejmowania subiektywnych wskazanych przez przywodcow partii politycznych dziatan w zakresie zapewnia-nia bezpieczenstwa - kreowania przeciwnika, czy tez piçtnowania postaw i uznawania dziatan sprzeciwiajqcych takiemu pojmowaniu rzeczy za wrogie i szkodzqce systemowi sprawowania wtadzy.

14 Wedtug koncepcji habitusu Pierre'a Bourdieu „Pole oznacza spotecznq przestrzen, w ramach ktorej aktorzy bezpieczenstwa zaciesniajq zwiqzki miçdzy sobq, tworzqc kompleksowq siec relacji nierownosci, wtadzy i dobrobytu, w konsekwencji zaciera siç roznica miçdzy tym co wewnqtrz, a tym co na zewnqtrz." ... „Mowienie i pisanie na temat danego zagadnienia w kategoriach bezpieczenstwa integruje heteroge-niczne zjawiska, takie jak migracja, fundamentalizm religijny, narkotyki czy europej-ski rynek wewnçtrzny w jednq catosc, okreslanq polem bezpieczenstwa" [2, s. 201].

action to not only effectively counteract and eliminate threats, but also to participate in ensuring security. This participation will be particularly important not only at the local level, but also at the state and international levels, and will be manifested by the society's understanding of state policies across individual areas of ensuring security, and its readiness to accept difficulties in current life.

Manipulation of information using mass media and controlling the views of parts of society may serve completely different goals. It can be used to seize and maintain power, search for supporters of specific ideas by building a false, unjustified view and building a sense of danger in a part of the society of a given country (region), tighten legal regulations, or grant excessive surveillance powers to special services.

"This claim is also confirmed by the processes of ensuring internal security of states. All events destabilizing or potentially affecting the internal situation of one country will be widely commented by mass media around the world and will reach the public. Threats and their effects, depending on their presentation to the public, will either cause an understanding of human tragedies and positive attitudes to the need to join in the process of counteracting them, or negative and hostile attitudes to the need to help a given community, not only in its immediate environment, but in every corner of the world." [8, p. 40].

We can also quote here the words of the Polish 2018 Nobel Prize winner in literature Olga Tokarczuk, who in her acceptance speech, delivered on December 7, 2019 at the Exchange Hall of the Swedish Academy, said "The world is a fabric that we weave every day at great information looms (...). Today, the scope of work of these looms is huge - thanks to the Internet, almost anyone can participate in this process, responsibly or irresponsibly, with love or hatred, for good or evil, for life or for death. When this story changes - the world changes. In this sense, the world is made of words. The way we think about the world and - most importantly - the way we talk about it, is of great importance. Something that happens but is not told ceases to exist and dies. Historians know this very well, as do all sorts of politicians and tyrants. The one who has a yarn and is spinning it - rules." [28].

Knowledge of contemporary security conditions and their manipulation can be an excellent tool for controlling society, and especially its part rejecting objective assessments of social processes. Every threat indicated by the political elites (even an objective social process recognized as a threat to the security of citizens) will be a justified basis for them to take action.

Rzetelne wykorzystanie mediow moze minimalizowac nega-tywne oddziatywanie na poczucie bezpieczenstwa i poglqdy spoteczenstwa, przeciwdziatac panice i tworzyc warunki do zro-zumienia i koniecznosci dziatania majqcego eliminowac zagrozenia oraz partycypowac w zapewnianiu bezpieczenstwa. Party-cypacja ta bçdzie szczegolnie wazna na szczeblu panstwowym i miçdzynarodowym, a przejawic siç bçdzie zrozumieniem przez spoteczenstwo polityki panstwa w poszczegolnych obszarach zapewniania bezpieczenstwa i gotowosciq do akceptacji utrud-nien w biezqcym zyciu.

Zupetnie inne cele stawia sobie manipulacja informacjq przy wykorzystaniu srodkow masowego przekazu i sterowanie poglqdami czçsci spoteczenstwa. Moze ona stuzyc przejmowa-niu i utrzymywaniu wtadzy, szukaniu poplecznikow danych idei poprzez budowanie mylnego, niczym nieuzasadnionego poglqdu i budowaniu poczucia zagrozenia u czçsci spoteczenstwa danego kraju (regionu), zaostrzaniu regulacji prawnych czy nadawaniu nadmiernych uprawnien inwigilacyjnych stuzbom specjalnym.

„Teza ta znajduje potwierdzenie rowniez w procesach zapewniania bezpieczenstwa wewnçtrznego panstw. Wszelkie bowiem zda-rzenia destabilizujqce lub mogqce wptywac negatywnie na sytuacjç wewnçtrznq jednego panstwa, bçdq szeroko komentowana przez srodki masowego przekazu na catym swiecie i docierac do spote-czenstwa. Zagrozenia i ich skutki w zaleznosci od ich przedstawie-nia spoteczenstwu, bçdq powodowac zrozumienie tragedii ludzkich i pozytywne nastawienie do koniecznosci wtqczenia siç w proces przeciwdziatania im lub negatywne i wrogie nastawienia do koniecznosci udzielania pomocy danej spotecznosci, nie tylko w najbliz-szym otoczeniu, ale w kazdym zakqtku swiata" [8, s. 40].

Przytoczyc w tym miejscu mozemy rowniez wypowiedz pol-skiej laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2018 r., Olgi Tokarczuk, ktora w swoim wyktadzie noblowskim, wygtoszo-nym 7 grudnia 2019 w Sali Gietdy Akademii Szwedzkiej, stwier-dzita „Swiat jest tkaninq, ktorq przçdziemy codziennie na wiel-kich krosnach informacji (...). Dzis zasiçg pracy tych krosien jest ogromny - za sprawq Internetu prawie kazdy moze brac udziat w tym procesie, odpowiedzialnie i nieodpowiedzialnie, z mitosciq i nienawisciq, ku dobru i ztu, dla zycia i dla smierci. Kiedy zmie-nia siç ta opowiesc - zmienia siç swiat. W tym sensie swiat jest ztozony ze stow. Tak, jak myslimy o swiecie i - co najwazniejsze - jak o nim opowiadamy, ma wiçc olbrzymie znaczenie. Cos, co siç wydarza, a nie zostaje opowiedziane, przestaje istniec i umiera. Wiedzq o tym bardzo dobrze historycy, ale takze (a moze przede wszystkim) wszelkiej masci politycy i tyrani. Ten, kto ma i snuje opowiesc rzqdzi." [28].

Znajomosc wspotczesnych uwarunkowan bezpieczenstwa i manipulowanie nimi moze byc skutecznym narzçdziem stero-wania spoteczenstwem, a zwtaszcza tq jej czçsciq odrzucajqcq obiektywne oceny zachodzqcych procesow spotecznych. Kazde bowiem wskazane przez elity polityczne zagrozenie (nawet obiek-tywny proces spoteczny uznany za zagrozenie dla bezpieczenstw obywateli) bçdzie dla nich uzasadnionq podstawq do podejmo-wania dziatan.

Literature / Literatura

[1] Dudek A., tos-Nowak T., Bezpieczenstwo panstwa w sro-dowisku miqdzynarodowym. Przewartosciowania, w: Kryte-ria bezpieczenstwa miqdzynarodowego panstwa, S. D^bski., B Gorka-Winter (red.), PISM, Warszawa 2003.

[2] Czaputowicz J., Bezpieczenstwo miqdzynarodowe. Wspolczesne koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

[3] Stanczyk J., Istota wspoiczesnego pojmowania bezpieczenstwa - zasadnicze tendencje, w: Rocznik Bezpieczenstwa Mi§-dzynarodowego" 2010/2020, 5, 15-33, za: Buzan B., People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, Harvester Wheatsheaf, Hemel Hempstead 1991.

[4] Pawlak K., Krajowa Mapa Zagrozen Bezpieczenstwa jako narzqdzie ksztaltowania bezpiecznej przestrzeni na przy-kladzie Miasta i Gminy Serock - praca magisterska - promotor dr inz. Tadeusz K^son, SGSP Warszawa 2020, za: Stanczyk J., Istota wspoiczesnego pojmowania bezpieczenstwa - zasadnicze tendencje, w: „Rocznik Bezpieczenstwa Mi^dzynarodowego" 2010/2011, 5, 15-33.

[5] Monar J., The EU's Externalisation of Internal Security Objectives: Perspectives after Lisbon and Stockholm, "The International Spectator" 2010, 45 (2), https://www.rese-archgate.net/publication /233434430_The_EU's_Externa-lisation_of_Internal_Security_Objectives_Perspectives_ after_Lisbon_and_Stockholm [dost^p: 9 grudnia 2019], https://doi.org/10.1080/03932721003790696.

[6] Pietras M., Istota i ewolucja miqdzynarodowych stosun-kow politycznych, w: Miqdzynarodowe stosunki polityczne, M. Pietras (red.), Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Sktodowskiej, Lublin 2006.

[7] United Nations General Assembly Resolution 3314 (XXIX) -University of Minnesota, Human Right Library, http://hrlibrary. umn.edu/instree/GA-res3314.html [dost^p: 13 wrzesnia 2018].

[8] K^son T. J., Intermestic security, eksternalizacja i eks-terioryzacja bezpieczenstwa a spoleczne i psycholo-giczne przyczyny powstawania zagrozen bezpieczenstwa - spojrzenie retrospektywne, w: Vademecum Bezpieczenstwa Wewnqtrznego. Spoleczny wymiarbezpieczenstwa, M.Z. Kulisz (red.), Oficyna wydawnicza PWSZ w Nysie 2019.

[9] Kulisz M. Z., Wyzwania procesu realizacji uslug bezpieczenstwa panstwa, w: „Zeszyty Naukowe WSFiP" nr 4, J. Binda (red.), WSFiP Bielsko-Biata 2014.

[10] Sepczynska D., Praca i obywatelstwo wkoncepcjiprekariatu Guya Standinga, w: Etyka o wspolczesnosci, wspolczesnosc oetyce, D. Sepczynska, M. Jawor, A. Stoinski (red.), Uniwer-sytet Warminsko-Mazurski, Olsztyn 2016.

[11] Slownik wspoiczesnegojqzyka polskiego, Przeglqd Reader's Digest, Warszawa 1998.

[12] Misiuk A., Administracjaporzqdkuibezpieczenstwapublicz-nego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwo Akade-mickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.

[13] Pietras M., Transnarodowa przestrzen spoleczna, https:// docer.pl/doc/508x [dost^p: 27.09.2018].

[14] Marczuk K. P., Bezpieczenstwo wewnqtrzne w poszerzonej agendzie studiöw nad bezpieczenstwem (szkofa kopenhaska i human security), w: Bezpieczenstwo wewnqtrzne panstwa: wybranezagadnienia, S. Sulowski, M. Brzezinski (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2009.

[15] K?son T. J., Wspöfczesne konflikty zbrojne w aspekcie prognozo -wania zagrozen militarnych RzeczypospolitejPolskiej. Rozprawa Doktorska, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 1996.

[16] K?son T. J., Ozarek G., Bezpieczenstwo spofecznosci lokalnych. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Spofecz-nej w makrosystemie zapobiegania przestqpczosci i pato-logicznych zachowan, w: Bezpieczenstwo Spofecznosci Lokalnych. I Nyskie Forum Bezpieczenstwa, M. Huchrak, T. Iwanek (red.), Oficyna PWSZ, Nysa 2017.

[17] Memczes F., Nie wierzq psychologom. Woköf rozwazan nad sel-fizmem, „Fronda" 2000, 19/20, 334-349, http://frondalux.pl/ wp-content/uploads/2016/01/Fronda19-20.pdf [dost?p: 12.11.2019].

[18] Vitz P. C., Psychologia jako religia. Kult samouwielbienia, Oficyna wydawnicza Logos, Warszawa 2002.

[19] Maciotek D., Poleszak D., Wpfyw manipulacji medialnej na ksztaftowanie siq tozsamosci wspöfczesnej mfodziezy, „Kultura - media - teologia" 2014, 19, 49-50.

[20] Encyklopedia psychologii, Fundacja Innowacja, WSSE, Warszawa 1998.

[21 ] Dobek-Ostrowska B., Komunikowaniepolityczne ipubliczne, wyd. PWN, Warszawa 2012.

[22] Mc Quail D., Teoria komunikowania masowego, Bucholc M., Szulzycka A. (przektad), Goban-Klas T. (red.), Wyd. PWN, Warszawa 2012.

[23] Lilleker D. G, Key Concepts in Political Communication, SAGE Publication Ltd, London 2006.

[24] Merkuriusz Polski, Formy manipulacji w mediach, http:// www.poselska.nazwa.pl/wieczorna2/wolna-mysl/formy--manipulacji-w-mediach [dost?p: 20.12.2019].

[25] Stanczyk J., Istota wspöfczesnego pojmowania bezpieczenstwa - zasadnicze tendencje, w: „Rocznik Bezpieczenstwa Mi?dzynarodowego" 2010/2011, 5 za: Czywilis D., Pojqcie bezpieczenstwa miqdzynarodowego w ujqciu teorii konstruk-tywizmu, w: „Rocznik Bezpieczenstwa Mi?dzynarodowego" 2007, 2, 267-268.

[26] Kulisz M. Z., Determinanty bezpieczenstwa panstwa jako organizacji spofecznej, w: „Rocznik Bezpieczenstwa Mi?-dzynarodowego" 2013, 7, 135-151.

[27] Kisielewski T. A., Nowy konflikt globalny, PAN-ISP Warszawa 1993.

[28] Czufynarrator, Esej Olgi Tokarczuk wygtoszony w Sztokholmie w Sali Gietdy Akademii Szwedzkiej, https://tvn24.pl/kultura--styl,8/wyklad-noblowski-olgi-tokarczuk-przeczytaj-esej--czuly-narrator,991401.html [dost?p: 23.12.2019].

TADEUSZ KfSON, PH.D. - assistant professor at the Institute of Internal Security at the Main School of Fire Service. In 1984, he graduated from the Military University of Technology. In 1996, he defended his doctoral dissertation at the Department of Strategic Defense of the National Defense University. He is a graduate of the Postgraduate Internal Security Studies at the University of Warsaw and the Marshall Center - The College of International and Security Studies - Garmisch-Partenkirchen - Executive Course 99-1. He has worked in central government administration bodies, including: the Government Center for Strategic Studies and the Ministry of Labor and Social Policy, and then at the Ministry of Family, Labor and Social Policy, and academic centers: the Jan Kochanowski University - branch in Piotrkow Trybunalski, and the Social Academy of Sciences. He is the author and co-author of several books on armed conflicts and many articles on broadly understood national security.

DR INZ. TADEUSZ KÇSON - adiunkt w Instytucie Bezpieczenstwa Wewnçtrznego Szkoty Gtownej Stuzby Pozarniczej. W 1984 r. ukon-czyt Wojskowq Akademiç Technicznq. W 1996 r. obronit pracç dok-torskq na Wydziale Strategiczno-Obronnym Akademii Obrony Naro-dowej. Jest absolwentem Podyplomowego Studium Bezpieczenstwa Wewnçtrznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Marshall Center - The College of International and Security Studies - Garmisch-Partenkirchen - Executive Course 99-1. Pracowat w centralnych organach administracji rzqdowej, w tym w: Rzqdowym Centrum Studiow Strategicznych i Ministerstwie Pracy i Polityki Spotecznej, a nastçp-nie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Spotecznej oraz osrod-kach akademickich: Uniwersytecie Jana Kochanowskiego - filia w Piotrkowie Trybunalskim i Spotecznej Akademii Nauk. Jest auto-rem i wspotautorem kilku ksiqzek dotyczqcych konfliktow zbrojnych oraz wielu artykutow z zakresu szeroko rozumianego bezpieczenstwa narodowego.