ОКУТУУНУН ЖАӉЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНАН ПАЙДАЛАНЫП МААЛЫМАТТЫК КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮКТҮ КАЛЫПТАНДЫРУУ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

ПЕДАГОГИКА

УДК 371.3:513

Б01: 10.52754/16947452_2022_4_164

ОКУТУУНУН ЖАЦЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНАН ПАЙДАЛАНЫП МААЛЫМАТТЫК КОМПЕТЕНТТУУЛУКТУ

КАЛЫПТАНДЫРУУ

Талипов Алмамбет Тынычбекович, окутуучу, [email protected] ТагаеваДамираАбылкасымовна, п.и.к., доцент,

[email protected] Ажибекова Айзада Токтогуловна, улук окутуучу,, Ош мамлекеттик университети, Ош, Кыргызстан

Аннотация. Азыркы мезгилде билим берYY процессинде окутуунун жацы технологияларынан пайдаланып окутуу замандын талабы болуп саналат. Мезгил талап кылып жаткандай, тез темпте eнYгYп жаткан технологиялардан пайдаланып окутуу аракеттеги мамлекеттик стандарттын талаптарына, окуу программа жана окуу пландарына туура келет. Жацы технологиялардын колдонулушу мугалимдин, окуучунун компетенттYYЛYгYн калыптандыруудагы дагы бир баскыч болуп саналат. Макалада заманбап окутуу технологиялардан артта калбоо максатындагы окутуунун технологиялардын бири катары интерактивдYY тактайчаны пайдалануу ыкмаларына токтолобуз. Ошондой эле, жацы платформалардын жетишкен жактарын предметтерди окутууда пайдаланууда билим сапатын кeтeрYYгe, окутууга кызыктырууда зор ебелге жараларын белгилеп кетебиз.

Ачкыч свздвр: компетенттYYЛYк, заманбап окутуу, интерактивдYY тактайча, окутуунун жацы технологиясы.

ФОРМИРОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ НОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ОБУЧЕНИЯ

Талипов Алмамбет Тынычбекович, преподаватель,

[email protected] Тагаева Дамира Абылкасымовна, к.п.н., доцент,

[email protected] Ажибекова Айзада Токтогуловна, старший преподаватель, Ошский государственный университет,

Ош, Кыргызстан

Аннотация. В настоящее время обучение с использованием новых технологий обучения в образовательном процессе является требованием времени. Время требует, чтобы обучение соответствовало требованиям действующего государственного

стандарта, учебного плана и учебной программы с использованием быстро развивающихся технологий. Использование новых технологий - это еще один шаг в формировании информационной компетентности преподавателя и ученика. В статье рассматриваются современные образовательные технологии с испоьзованием интерактивных досок как одной из образовательных технологий. Также в статье отметили, что использование новых платформ на уроках повысит качество знаний и мотивацию к обучению.

Ключевые слова: компетентность, современное обучение, интерактивные доски, новые технологии обучения.

FORMATION OF INFORMATION COMPETENCIES WITH USE OF NEW TECHNOLOGY TRAINING

Talipov Almambet Tynychbe^vich, teacher, [email protected] Tagaeva Damira Abylkasymovna, candidate of pedagogical sciences, [email protected] Azhibekova Aizada Toktogulovna, senior lecturer, Osh State University, Osh, Kyrgyzstan

Abstract. Currently, teaching using the latest learning technologies in the educational process is a requirement of modernity. Time demands that training using rapidly developing technologies comply with the requirements of the current state standard, curricula and curricula. The use of new technologies is another stage in the formation of the competencies of a teacher, a student. We will focus on the methods of using interactive whiteboards as one of the learning technologies in order to keep up with modern learning technologies. The article also noted that the use of new platforms in the classroom will increase the quality of knowledge and motivation for learning.

Keywords: competence, modern training, interactive whiteboard, new learning technologies.

Киришуу- Учурда билим 6epYY системасында олуттуу езгеруулер болуп, окутуунун ар кандай платформаларынан пайдаланып окутуу KY4 алып жаткан мезгил. Жогорку окуу жайындагы, орто кесиптик билим берYY жана жалпы билим берYY уюмдарында заманбап сервистерден пайдаланып окутуу аркылуу азыркы мезгиле мугалимдердин ез билимдерин ар тараптан жогорулатуу милдеттери турат. "Азыркы коомдогу компьютердик инновациялык технологиялардын, енYГYY децгээли керсетYп тургандай, учурда компьютердик технологиялардын замандын талабына жараша тез темпте есYY процессинен пайдаланбаган тармак жокко эсе" [2].

Билим беруу процессиндеги жацылануу, окутуунун жацы технологияларынан пайдалануу - тез eнYГYп жаткан коомдун талаптарынын бири болуп саналат [4]. Окутуунун кYндYЗГY жана сырттан окутуу тYрлeрYндe да кецири колдонулуучу платформалардын бири катары Раё1е1 сервисинен пайдаланууга токтолобуз. Бул сервистен пайдаланып окутуу менен мугалимдердин да, окуучулардын да дагы бир компетенттYYЛYГY артты деп айтууга болор эле.

Изилдеенун методдору жана материалдары. Окутуунун маалыматтык технологияларын жацы теманы eтYY, бышыктоо, кайталоо сабактарында пайдалануу окуучулардын предметке болгон кызыгууларын арттырары шексиз. Бул багыттагы изилдеелер Шехонин А.А, Тарлыков В.А., Харитонова О.В., Багаутдинова А.Ш., Джавлах Е.С. эмгектеринде кецири баяндалган [7]. Окутуу кыргыз тилинде жYргYЗYЛгeн мектептер YЧYн М. Алтыбаеванын редакциясы алдында жарык кeргeн "Билим берYYДe онлайн платформаларды колдонуу" аттуу методикалык колдонмодо окутуунун жацы технологияларынын айрым платформаларынын колдонуу ыкмалары келтирилип, сабактарды уюштуруудагы ыцгайлуу жактары белгиленген. "... электрондук окутуу каражаттарын колдонууда жeнeкeй, маалыматтуу, кeрсeтмeлYY, предметти eздeштYPYYДe мотивацияны кYчeтYYЧY, сапаттуу билим алууга умтулган бардык каалоочуларга жеткиликтYY, мыкты кесипкeй адистерди даярдоону камсыз кыла турган болуусу керек, ошондой эле заманбап телекоммуникациялык каражаттарды жана заманбап информациялык технологияларды кецири колдонуусу абзел" [1].

Талкуулоо жана жыйынтык. Геометрия сабактарында учурда интеративдYY доска менен катар эле жацы сервистерди доска, кошумча материалдарды жайгаштыруучу такта, ватман каражаттарын алмаштыруучу каражат катары колдонобуз. Ал эми бул каратажаттардын бири катары -padlet сервиси менен иштeeнYн ыкмасын сунуштайбыз. Аталган технология менен иштee аркылуу мугалим окуучунун мамлекеттик билим беруу уюмдарынын жалпы стандартында белгиленген тYЙYндYY компетенттYYЛYктYн бири маалыматтык компетенттYYЛYктY калыптандыра алат. Окуучу раdlet тактайчасында иштee менен топтордо биргелешип иштee мYмкYнчYЛYГY жаралат.

Раdlet - бул маалыматты жайгаштыруу, тYЗYY, биргелешип редакциялоо

жана сактоо YЧYн колдонулуучу мультимедиялык ресурс. Студенттер,

окуучулар, окутуучулар YЧYн пайдаланууга ыцгайлуу болгон кичинекей

дептер деп которууга да болот. Сабак eтYY учурунда окутуучу студенттер

менен биргеликте тYЗYЛгeн тактайчага зарыл болгон маалыматтарды

166

жайгаштырып, аны талкуулоого, кошумча маалыматтар менен толуктоого, жайгаштырылган маалыматтарга карата ой-пикирлерин жазып калтырууга болот. Сервис менен иштее Y4yH алгач интернетке уланып, «Padlet» термини жазылат, же «Падлет» деп жазууга да болот. Экранга бир нече маалыматтар чыгат. Бул маалыматтардан сайтына киребиз. Сайтка кирYY менен катталуу баскычы чыгат. Бул команданы басып темендегYдей сайтка кирYYHYн Y4 кабинеттен турган бети ачылат: Google, Microsoft, Apple (https://teacher.yandex.ru/posts/doska-padlet-dlya-prepodavatelya-stsemrii-ispolzovaniya).

Интернетке кирип иштееде кайсы кабинеттен пайдаланган болсо ошол кабинеттен пайдалануу ыцгайлуу болуп саналат. Эгерде биринчи кабинет Google колдонгон болсонуз, бул кабинеттен кирYYге болот. Бул кабинетке кирерибиз менен сизден gmail.com аккаунт жана паролунузду сурайт.

03YHYЗДYH gmail.com аккаунтуцузду жана паролунузду жазуу менен катталуу мYмкYнчYЛYГYне ээ болосуз, ал эми катталуу кеп убакытка созулбайт. Сайтка катталгандан кийин тарифтик план сунуштайт. Бул сервистин акы теленYYЧY жана акы теленбеген эки тYPYн кездештирYYге болот. Акы теленбеген сервис «базалык сервис» деп аталып, 10 мб елчемYндегY стандарттык сервис болуп саналат. Бул сервисте y4 гана тактайчаны тYЗYY мYмкYнчYЛYГY бар. Эгерде тертYнчY тактайчаны тYЗYY каралса, анда акы телее шарты жаралат. Акы теленYYЧY padlet-тактайчалар акысыз тактайчаларга караганда мегобайттык елчемдерY жогору болот.

Акысыз тактайчаларды (padlet) тYЗYп, аны колдонуу шарттары деле ыцгайлуу болуп саналгандыктан, аны TYЗYYHYH ыкмаларына токтолобуз. «Basic» баскычын тандап, базалык акысыз тактайчаны тYЗYYге киришебиз. Экранда башкы бет ачылат. Башкы бетти англис жана орус тилдеринде пайдаланууга болот. Биз орус тилин тандайбыз. Ал YЧYн башкы беттин жогорку оц жагындагы кара баскыч менен «настройкага» кирип, орус тилин (русский) тандайбыз. Кайрадан башкы бетке келип, башкы менюдагы «+ тактайчаны TYЗYY» («+ создай padlet») баскычын басып тактайчаларды тYЗYYге киришебиз. «+ тактайчаны TYЗYY» баскычын баскандан кийин экранда темендегYдей бир нече варианттагы материалдарды жайгаштыруу YЛгYлерY берилет.

«Стена» - бул YлгYДе материалдар тактайчага ирети менен жайгаштырылат. Дубал сыяктуу материалдардын жайгаштырылышы.

«Холст»- тактайчада материалдар биринин артынан бири чынжыр сыяктуу удаалаш жайгаштырылат.

«Транслировать в виде нерперывного потока» - материалдар Y3rY3TyKCY3 ирети менен жайгаштырылат.

«Сетка» - жайгаштырылган материалдар тор сымал тузулушунде керунет.

«Полка» - тактайчага коюлган материалдар текче сымал жайгаштырылат.

«Васк^аппеЪ» - окуучулардын маалыматтарын алып, чат тузууге болот.

«Map» - картадагы ордун ар кандай абалда жайгаштыруу.

«Тimеline» - убакыттар керсетулген шкала, кандайдыр объекттерди кошууга болот [3].

«Стена» - дубал сымал улгусун пайдаланып, тактайча тузуп керелу. Ал учун аталган улгуну тандайбыз. Жогорку оц жактагы кара «настройкага» киребиз. Алгач тактайчага тема тандоого болот. Биздин учурда «Европага саякат» деп алабыз.

Кийинки кадам темага тушундурме (описание) жазууга болот. Теманын алдына жазылып, жайгаштырылат. Андан кийинки аткарылуучу иш аракетибизде темага карата сурет тандоо (иконка же значок). Мында темага ылайык келген даяр суреттерден тандоого болот.

Кийинки кадамда дарек (адрес) жайгашкан. Бул жерге окуучулардын даректерин жазып, даяр болгон (материалдар жайгаштырылган) тактайчанын шилтемесин женетууге болот. Шилтеме аркылуу окуучулар тактайчага кирип, ездерунун ой-пикирлерин, комментарий жаза алышат. Бул акырында аткарылуучу иш аракетибиз болот.

Кийинки белукте тактайчанын тусу тандалат.

Мында тактайчанын тусу, градиент, текстура, сурет кабинеттери берилген. Ар бир кабинеттин тактайчаны езгертууге ылайык кызматы керсетулет. Акыркы кабинет сурет жайгайштыруу.

Кийинки кадамда авторду жарыялоо, реакция баскычтарын активдештируу командалары аткарылат. Тактайчага жазуудагы шрифти белгилеп, комментарийлерди жазуу мумкунчулуктеру жаралат. Реакция аркылуу ар кандай формадагы суреттерду окуучулар жайгаштыра алышат. Акыркы чекке чейинки керсетулген баскычтарды белгилеп буткенден кийин, жогорку оц жактагы «сактоо» баскычын басабыз. Демек, биздин тактайчабыз даяр. Эми бул тактайчага материалдарды жайгаштыруубуз керек. Ал учун жогорудагы тузулген тактайчанын теменку сол жагында жайгашкан «+» баскычын басабыз.

Жогорку оц жактагы англис тилиндеги сезге чычканды коюп, оц жагын

басып, орус тилине которуп алабыз. Ар бир команданы басуу менен

168

тактайчага материалдарды тYPДYY булактардан алып, жйгаштыруу мYмкYнчYЛYГYн кeрсeтYYЧY бул тапшырмалардын ар бирине кирYYгe болот. Мындан сырткары акыркы экранга бардык командалар кeрYнeт.

Ар бир белги менен берилген командалардын маалыматты тактайчага жайгаштыруу кызматтары кeрсeтYлгeн.

О

Загрузить

тактайчага компьютерден формадагы материалдарды алып жайгаштырууга болот.

ар кандай

О

жYргYЗYY.

О

Запись аудио-

Рисунок

тактайчага учурда аудио жазууларды

- бул команданын жардамында тактайчага CYрeт тартып, TYPДYY тYCтeргe боёого болот.

О

Камера

- камера аркылуу компьютердин алдындагы CYрeттeрдY тартууга, же башка жазууларды, тартып коюуга мYмкYн болгон материалдарды туз эле тартып жайгаштырылат.

- экранга видео жазууну орнотуп, видеолорду

-даяр тузулген тактаичаларды жана андагы

тартып жайгаштыруу.

^^^^ Ра ^1е|

материалдарды кeрсeтeт.

О

Запись» видео

тактайчага видеону YHY менен бирге жазып,

жайгаштырат.

Ф О

Ссылка

УоиТиЬе

- жаигашуу ордун картада керсетуу.

О Поиск

изображений ^Я^

^^^ БроШу ^^^

Поиск в Интернете

материалдарды интернеттен алуу каражаттары [3, 218-б.].

Жалпы билим берYYчY мектептерде учурда и^ера^^д^ доскалар, компьютердик каражаттар ар бир кабинетте, ар бир предмет мугалиминде толук камсыздалып, маалыматтык технологиялык каражаттар жетиштYу дегенден алыспыз. Онлайн окутуу шарттарында билим берYY системасындагы талаптар мугалимди дагы да ^п изденYYгe тYрткY берип, жацы маалыматтык технологиялар, окутуунун эффективдYY ыкмаларынан

169

пайдаланып окутуунун зарылдыгын керсетту. Ушул талаптардын негизинде окутуучулар, мугалимдер маалыматтык бир топ жацы технологияларды окуп уйренууге мажбур болдук.

Орто мектепте геометрияны окутуу учурунда интерактивдуу стратегияларды пайдаланып, топтор менен иштее максатында классты уч командага белуп, padlet тактайчасына темага ылайык материалдарды жайгаштырабыз. Тактайчанын шилтемеси ватсаб группага жиберилет. Окуучулар шилтеме аркылуу сервиске кирип, тактадагы тапшырмаларды тиешелуу топтордо аткарышат. Жоопторду тактайдагы топторго карата жазылган тапшырманын езуне кирип комментарий катары, же дептерге эле аткарышып, суретке тартып женете алышат.

Тактайчадагы жайгаштырылган материалдарды «белушуу» командасы аркылуу Facebook, Twitter, Classroom платформаларына да жайгаштырууга болот. Ал жактан окуучулар тактайчага жайгаштырылган материалдарды тапшырма, маалымат, суроо, ж.б. катары окуп уйренууге, тапшырмаларды аткарууга, же жацы маалымат катары алууга болот [5]. Окуучулар тактайчага ездерунун комментарийлерин да жаза алышат. Classroom га анда мурда тузулген темаларга киргизилип, тапшырма, маалымат катары жайгаштырылат. Андагы тактайчага кируу учун код (ачкыч сездер) аркылуу берилет.

Тузулген тактайчадагы материалдарды шилтеме аркылуу почталарына женетууге да болот. Ошондой эле тактайчадагы материалдарды печаттан чыгарууга, сурет катары, pdf вариантта, ехсе1де жазылган вариантта сактоо мумкунчулуктеру бар.

Корутунду. Азыркы мезгилдин талабы компетенттуу инсанды келечекке карай умтулууга даярдоо. Окутуу процессинде пайдаланылуучу бул платформаны колдонуу менен окуучулардын, окутуучулардын дагы компетенттуулугун енуктуруу мумукунчулугун жаратууга болорун белгилей кеткибиз келет. Ар бир калыптануучу компетенттуулукте окутуунун кайсы бир ыкмасы колдонулуу менен заманбап технологияны ез сабактарында ийгиликтуу пайдалануу окутуунун сапатын жогорулатууга зор ебелге жаратарына шек [1]. Башка сервистер сыяктуу эле биз сунуштаган тактачанын да жетишкен жана кемчилик жактарын белгилеп кетууге болот:

Раdlet - тактайчанын жетишкен жактары:

1) Долбоор менен коллективдуу иштееге болот - окуучулар коллективдуу турде материалдарды жайгаштырышат, анализ жургузушет, талкуулашат. Бири-биринин пикирлерин толукташат. Кемчиликтерин, жетишкендиктерин айтууга мумкунчулуктер жаралат;

170

2) Онлайн сабактарда интерактивдYY доска катары пайдаланууга болот;

3) Аудио байланыш катары колдонууга болот;

4) Окуучулар Yй тапшырмаларын тактайчага жайгаштырышат, мугалим текшерет;

5) Сабактан тышкаркы иштер YЧYн колдонууга болот. Аудио, видео жазууларды, CYрeттeрдY жайгаштырууга болот.

Тактайчанын кемчиликтери:

1) 3 тактайчаны гана тYЗYYгe боло тургандыгы;

2) Ар бир сабак YЧYн TYЗYY зарыл болгондо мурдагы досканы eчYPYYгe туура келгендиги.

Жалпы билим уюмдарындагы мамлекеттик билим берYY стандарттарынын окутуу процессиндеги жацылануу, маалыматтык технологиялардан пайдаланып сабактарды уюштуруу, билим берYYHYн сапатын жогорулатуу жана окуучулардын билим децгээлдерин жогорулатуу талаптарына биз сунуштаган сервис туура келет жана окуучулар YЧYн да, мугалимдер YЧYн да ыцгайлуу болуп саналарына шек жок.

Адабияттар

1. Бекбоев, И.Б. Инсанга багыттап окутуу технологиясынын теориялык жана практикалык маселелери. Бишкек. - Улуу тоолор. 2015. 125 б.

2. Мадраимов С.М., Тагаева Д.А. Орто мектепте геометрияны окутуу процессинде компьютердик технологияларды пайдалануу аркылуу окуучулардын чыгармачылык жeндeмдYYЛYктeрYн eнYктYPYY// ОшМУнун Жарчысы. № 3-4. 2016. С. 108-111

3. Билим берYYДe онлайн платформаларды колдонуу/Методикалык колдонмо/М. Алтыбаеванын редакциясы алдында. - Ош, 2022. 223 б.

4. Тагаева Д.А. Окуучуларда TYЙYHДYY компетеmтYYЛYктeрдY калыптандыруунун айрым ыкмалары.//КББАнын кабарлары. №2 (54). 2021. 61-65 бб.

5. Тагаева Д.А., Култаева Д.Ч., Кубатова Г.Н. Окутууга компетенттYY мамиле шарттарындагы математиканы окутууда калыптануучу компетенттYYЛYктeр// ОшМУнун Жарчысы. Т. 1. № 4. 2021. 332-337 - бб.

6. Тагаева, Д. А., Токтомамбетова Ж. С. Компетентностно-ориентированный подход к обучению//Бюллетень науки и практики. Т. 6. №8. 2020. С. 260-263

7. Шехонин А.А, Тарлыков В.А., Харитонова О.В., Багаутдинова А.Ш., Джавлах Е.С. Интерактивные технологии в образовательном процессе Университета ИТМО. Учебно-методическое пособие. - СПб.: Университет ИТМО, 2017. - 100 с.