CC BY
30
УДК 33,08Т ББК65.050.9(2)2
ОИД БА БАЪЗЕ МА СЪАЛА^ОИ ташкили МА^ФИЛИ ФАННИ "ТЕХНОЛОГИЯМИ ИТТИЛООТИ"
Икромова Инобатцон Умарбоевна, н.и.п.,
сармуаллимаи кафедраи умумидонишгоуии информатикаи МДТ "ДДХ ба номи акад. БТафуров(Тоцикистон, Хуцанд)
О НЕКОТОРЫХ ВОПРОСАХ ОРГАНИЗАЦИИ КРУЖКА ПО УЧЕБНОМУ ПРЕДМЕТУ «ИНФОРМАЦИОННЫЕ
ТЕХНОЛОГИИ.»
CONCERNED WITH CERTAIN ISSUES OF ORGANIZA TION OF A CIRCLE ON THE SUBJECT «INFORMATIONAL TECHNOLOGIES»
Икромова Инобатджон Умарбоевна, к.п.н., страший предподователь
общеуниверситетской кафедры
информатики ГОУ "ХГУ имени акад. Б.Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)
Ikromova Inobatjon Umarboyevna, candidate of pedagogical sciences, senior lecturer of the all-university department of informatics under the SEI "KhSU named after acad. B.Gafurov (Tajikistan, Khujand), E-mail: [email protected]
Вожа^ои калиди: технологиями иттилооти, тайёрии касбии омузгори, мауфил, "Технологиями иттилооти ", таусилоти иловаги, саводи компютери, кабинет
Мацола ба баррасии муаммои мубрами назария ва амалияи таълими компютер бахшида шудааст. Цайд мешавад, ки дар шароити муосири инкишофи цомеа ва инкишофи тартиби: илм-маориф-истеусолот яке аз вазифауои аввалиндарица ташаккули саводи компютери дар мактаббачагон мебошад. Аммо вазъи имрузаи уаллу фасли вазифаи мазкурро цаноатбахш уисобидан мумкин нест.Тазаккур меравад, ки алалхусус ин ба мактабуои таусилоти уамагони мансуб аст, зеро тануо бо дарсуои информатика ицро намудани ин вазифа имконнопазир аст. Аз ин ру таусилоти иловагии компютери дархост мегардад.Тацриба нишон медиуад, ки дар ин самт татбици муносибати фарди-гуруууо тафрицави уам бо мактаббачагони болаёцат ва уам бо мактаббачагони сустхон доир ба фанни "Технологияуои иттилооти" мацсаднок аст. Муаллифи мацола чунин меуисобад, ки уаллу фасли вазифаи мазкур уамкории мактаб ва оила, ташкили базаи модди-техники ба тарици таъсиси кабинети "Технологияуои иттилооти", бо мошинуои электронии уисоббарор (МЭХ) тацуизонидашуда ва уамчунин бо адабиётуои таълими ва илми-методи таъмин кардашуда
тацозо менамояд.
Ключевые слова: информационные технологии, профессионально-педагогическая подготовка, кружок, «Информационные технологии», дополнительное образование, компьютерная грамотность, кабинет
Статья посвящена одной из актуальных проблем теории и практики школьного компьютерного обучения. В современных условиях развития общества в целом и развития системы: ««наука-образование-производство» в частности одной из первостепенных задач является формирование компьютерной грамотности у школьников. Однако современное состояние решения данной задачи нельзя считать удовлетворительным. Особенно это касается общеобразовательных школ, ибо только уроками информатики эту задачу нельзя решить. Исходя из этого требуется дополнительное компьютерное образование. Опыт показывает, что в этом направлении наиболее целесообразным является реализация индивидуально-группового дифференцированного подхода как с одаренными школьниками, так и со слабоуспевающими по учебному предмету «Информационные технологий». Автор статьи исходит из этого, что полноценное решение данной задачи требует сотрудничество школы и семьи, создания материально-технической базы в виде кабинета ««Информационные технологий» оснащенные современными оборудованиями ЭВМ, а также обеспеченной соответствующей учебной и научно-методической литературой.
Key words: informational technologies, professional-pedagogical preparation, circle, «Informational technologies», additional education, computer literacy, cabinet
The article dwells on one of actual problems beset with theory and practice of school computer training. Under contemporary conditions of a society development as a whole and development of the system:
"science-formation-manufacture ", in particular one of paramount issues is considered to be as a formation of computer literacy at schoolchildren. However, it is impossible to consider the contemporary state of decision of the problem in question satisfactory. Namely, it concerns comprehensive schools for only computer lessons the relevant issue cannot be solved. Proceeding from this assumption additional computer training is required. Experience shows that in the mentioned streamline the most expedient is considered to be a realization of individually-group differentiated approach both with talented schoolchildren, and with weak backward pupils on the subject entitled as «Informational Technologies». The author of article proceeds from it that the full-value decision of the relevant issue demands cooperation of school and a family, creation of material base in the form of an office «Informational Technologies» equipped modern computer and provided corresponding educational and scientifically-methodical literature as well.
Дар шароити имрузаи чахони зудтагйирёбанда муассисахои тахсилоти миёнаи умумй ташкили тахсилоти иловагй ахамияти махсуси ичтимоиву педагога ва илмиву методиро касб менамояд, зеро барои ин зарурати муайяни субъективй ва объективй мавчуд аст. Гурухи муайяни хонандагон дар азхудкунии дониш, махорат ва малака доир ба ин ё он фан, ки бо суръати таълим, хачми калони маводи таълим ало;аманд аст, мушкилй эхсос мекунанд ва дар натича ба гурухи хонандагони сустхон шомил мегарданд. Гурухи дигари хонандагон баръакс аз сифати тахсилот ;аноатманд нестанд, онхо доир ба ин ё он фан мехоханд дониш, махорат ва малакахои чу;ур ва васеъ дошта бошанд. Дар хар ду холат хам ниёз ба тахсилоти иловагй мавчуд аст. Ин тачдиди назари муайяни мундаричаи курси усули таълими информатикаро дар муассисахои тахсилоти олй такозо мекунад.
Дар моддаи 21 «^онуни Ч,Т «Дар бораи маориф» дар бораи тахсилоти иловагй чунин омадааст: 1. Тахсилоти иловагй бо ма;сади ;онеъ гардонидани талаботи шахс, чамъият ва давлат дар асоси барномахои иловагии таълимй ва хизматрасонии иловагии таълимй татби; карда мешавад. 2. Тахсилоти иловагиро шахс дар муассисахои таълимй ва баъд аз хатми муассисахои таълимй дар муассисахои таълимии тахсилоти иловагй сохиб шуда метавонад» [3, с. 60].Вале чй тавре ки мушох,идах,ои бисёрсолаи мо ва тахдили вазъи кор оид ба ташкили маълумоти иловагй шаходат медиханд, ба он асосан бенизомй ва бесарусомонй хос аст.
Дар натича сифати маълумоти иловагй на хамеша талабагонро конеъ мегардонад. Танхо муносибати муназзам, хадафманд ва аз чихати илмиву усулй асоснок имкон медихад, маълумоти иловагй окилона ташкил карда шавад. Ин нуктаро дар шакли чадвал ба тарики зайл тасвир кардан мумкин аст.
Расми 1. Ташкили маълумоти иловагй дар шароити мактаби тахсилоти миёнаи умумй аз руи фанни таълимии «Технологияи иттилоотй»
Барои талабахои аълохон аз фанни таълимии «Технологияи иттилоотй» тахсилоти иловагй метавонад тахсилоти ибтидоии касбй гардад. Коркарди асосхои омодагии педагогии рохбари ояндаи махфили технологияхои иттилоотй ахамияти махсуси илмй-методй ва таъиноти амалй дорад. Дар навбати аввал, кайд кардан лозим аст, ки шакли махфилии ташкили таълим
хдмчунин ба тартиби тах,силоти иловагй дохил мешавад. Он х,ам барои тавсеа ва амик сохтани тахсилоти умумй ва х,ам тах,силоти касбй зарур аст.
Хдмчунин омодасозии касбиву - педагогии рох,барони ояндаи махфили технологиями иттилоотй б а таркиби омодасозии омузгорони ояндаи информатика ба идрои вазифами иловагии касбии мех,натй дохил мешавад. Чунин махфилм дар асоси шартномавй (пулй) ташкил мешаванд, ки пурра дар рух,ияи иктисоди бозоргонй аст. Тачриба нишон медихдд, ки танм талабами аълохон аз фанни таълимй, яъне аз фанни технологиями иттилоотй бояд аъзои махфил шаванд.
Талабами боистеъдод, ки ба хдйати баргузидагони мактаб аз руи саводи компютерй дохил мешаванд, дар махфил намунаи ибрат мегарданд. Ба хдйати махфил танм он талабамро кабул кардан лозим аст, ки на танм хониши хубу аъло доранд, балки дар машгулиятми факултативии курси технологиями иттилоотй иштирок мекунанд ё онро хатм кардаанд. Зимнан дар курсх,ои мазкур низ танм талабами аълохон ва ба технологиями иттилоотй марокдошта мехонанд. Чунин муносибат имкон медихдд присипи низоммандй ва пайдарпай дар омодасозии кадрм оид ба «Технологиями иттилоотй» риоя гардад.
Тасвири схемавии шакли махфилии кор оид ба технологиями иттилоотй намуди зеринро дорад:
Расми 2. Махфил аз фанни таълимии «Технологиями иттилоотй барои талаба^ои боистеъдод
Вобаста аз шароит ва вазъият аъзои махфил мумкин аст хамсолон ё талабахои гуногунсол бошанд. Вобаста аз ин максад, вазифа, мундарича, восита, усул ва шаклхои ташкили таълими компютерй интихоб карда мешавад. Ба мундаричаи таълими махфил донишу махорат ва малакахои кор дар интернет, бо почтаи электронй, коркарди барнома ва дигар вазифахо марбут ба шавку рагбат ва талаботи хусусияташ маърифатй ва истехсолй дохил мегардад.
Бинобар ин, дар навбати аввал, бояд худи рохбари махфил дар сохаи «Технологияхои иттилоотй» хеле босалохият бошад. Машгулиятхои махфил дар утоки «Технологияхои иттилоотй» гузаронида мешавад, ки он бояд аз руи охирин дастовардхои технологияхои инноватсионии иттилоотию коммуникативй мучаххаз гардида бошад. Аз чумла, дар уток бояд хамаи шароитхои дидактикию методй барои ба амалиёти мухталифи техникй ва технологияи компютерй мухайё ва барои аъзои махфил фарохам оварда шуда бошад.
Дар ин уток бояд тамоми маъхазхо дар сохаи технологияхои иттилоотй гирд оварда шавад: илмй, илми оммабоб, таълимию методй, таълимй, хамчунин асбобхои аёнй оид ба фанни таълимй. Танхо чунин пойгохи моддию техникй имкон медихад талабахо барои бомуваффакият азхуд кардани вазифахои мушкилтарин аз фанни «Технологияхои иттилоотй» омода карда шаванд.
Рохбари махфил хам машгулиятхои назариявй ва хам амалй мегузаронад, ки хар яки онхо таъиноти худро доранд. Ин пеш аз хама, ба чорй намудани технологияхои иттилоотй дар сохахои мухталифи хаёт, илм ва техника, сохти дохилии техникаи компютерй, халли масъалахо дар МЭ^, забонхои барномарезй, алгоритмонй ва масоили мухталифи дигар, ки ба хамин фанни таълимй марбутанд, дахл дорад. Зимнан вобаста аз ма;сад, вазифа, мундаричаи хар як мавзуи машгулият омузгор аз усулхои гуногуни таълим, аз кабили каломй, аёнй, амалй, репродуктивй, муаммоию чустучуй, тахкикй истифода мебарад.
Хдмчунин рохбари махфил шаклхои гуногуни таълими компютерй, аз кабили инфиродию мустакилона, чуфтй (дукаса), гурухиро корбаст менамояд. Зимнан вазифахо барои таълими инфиродию мустакилона, чуфтй(дукаса) ва гурухй коркард мешаванд. Ин имкон медихад аъзои махфил хам дар рухияи мустакилият ва хам дар рухияи хамкорй ва махорати хам дукаса ва хам дар тим кор кардан тарбия ёбанд. Аъзои махфил дар олимпиадахои шахрй ё нохиявй, вилоятй ва чумхуриявй, дар озмунхо оид ба фанни таълимии «Технологиями иттилоотй» шарафи мактабро химоя мекунанд.
Айни замон тавсифи типи дувуми махфилхоро оид ба хдмин фанни таълимй додан лозим аст. Махфилхои типи дувум ба талабахое пешбинй мешаванд, ки ба технологияхои иттилоотй мароки калон зохир менамоянд, вале донишу майорат ва малакахои кофии кор бо компютерро надоранд, хдмчунин кобилияти компютерии онхо то ба сатхи зарурй инкишоф наёфтааст. Ин категорияи талабахо ахамияти донишу майорат ва малакахои компютериро дар рушди маълумоти умумй ва касбй мефахманд. Вале онхоро дарсхои «Технологияхои иттилоотй» ба кадри кофй конеъ намегардонанд, бинобар ин онхо мехоханд узви чунин махфил шаванд.
Агар дар типи якуми махфилхо меъёри асосй сатхи рушди донишу майорат ва малакахои компютерй ва сатхи кобилиятхои компютерй ба хисоб равад, дар типи дувум меъёри асосй шавку рагбат аст:
Расми 3. Ма^фили технологиями иттилоотй барои талаба^ои шавкманд
Махфили мазкур барои талабахои миёнахон ва акибмонда аз хдмин фанни таълимй, ки мехохднд дар сохаи технологияхои иттилоотй такмили маълумот кунанд, пешбинй шудааст. Гузориши максаду вазифа, интихоби мундарича, интихоби усул ва шакли ташкили таълим вобаста ба таъиноти махфил сурат мегирад. Махфили мазкур метавонад талабахои синну солашон якхела ва ё гуногунсиннро дар бар гирад. Х,ама чиз аз хайати аъзои махфил вобаста аст.
Вобаста аз сатхи ташаккули дониш, махорат ва малакахои компютерй тахсилоти компютериро хам аз мархилаи ибтидой ва хам мархилаи миёна шуруъ кардан мумкин аст. Х,ам ба махфилхои типи як ва хам ба махфилхои типи ду инкишофи маълумоти умумй ва мархилаи ибтидоии маълумоти касбй хос аст.
Агар омузгор-репетитори технологияхои иттилоотй таълими инфиродии компютериро амалй гардонад, дар махфилхои «Технологияхои иттилоотй»-и хам типи якум ва хам типи дувум таълими инфиродию гурухии компютерй сурат мегирад. Дар холати якум омузиши вижагихои инфиродии таълимгирандагон накши асосию пешбар дорад. Дар махфили «Технологияхои иттилотй» бошад сухан дар бораи омузиши хусусиятхои гурухии талабагон меравад. Дар холати аввал омузгор ба иктидори тахсилотии таълимгирандаи инфиродй такя мекунад, дар холати дуввум бошад такя ба иктидори гурухии тахсилотии таълимгирандагон сурат мегирад.
Иктидори инфиродии тахсилоти талаба аз фанни таълимии «Технологияхои иттилоотй» сатхи донишу махорат ва малакахои компютерй ва сатхи кобилиятхои компютерии у мебошад. Иктидори гурухии тахсилоти таълимгирандагон оид ба фанни таълимии «Технологияхои иттилоотй» аз хосили чамъи иктидори инфиродии тахсилотии аъзои гурух оид ба хамин фанни таълимй иборат аст.
Дар раванди ташкили шаклхои инфиродй, чуфтй ва гурухии ташкили таълими компютерй иктидори мазкури аъзои махфил ба хисоб гирифта мешавад. Зимнан рохбари махфил бояд минтакаи рушди ахамиятнок ва наздиктарини иктидори мазкури тахсилотиро донад ва дар асоси ин машгулиятхои назариявию амалй ва махсусан халли вазифахои компютериро ташкил
кунад. Мундаричаи омузиши донишу махорат ва малакахои компютерй дар асоси хисобгирии иктидори тахсилотии таълимгирандагон коркард мешавад. Муваффакият ва самараи амалкарди махфил хамчунин аз муттахидии аъзои махфил низ вобаста аст.
Рохбари махфил бояд ба ташаккул додани чомеаи муттахид чидду чахд кунад. У бояд ягонагии амалигардонии вазифахои тахсилотй, тарбиявй ва рушдёбандаи таълимро ба асос гирад.
Дар асоси гуфтахои боло ба доираи вазифахои рохбари махфил ба гайр аз интиколи хосили чамъи донишу махорат ва малакахои компютерй, тарзхои фаъолияти компютерй, аз чумла фаъолияти эчодии компютерй, хамчунин вазифахои тарбиявию инкишофдихй низ дохил мешаванд. Сухан дар бораи ташаккули сифатхои аклонй, истехсолй, эстетикй, касбию мехнатй, ташаккулу рушди равандхои психикй меравад.
Ташкили окилонаи кори инфиродию мустакилона, чуфтй ва гурухии аъзои махфил пеш аз хама аз он вобаста аст, ки рохбари махфил сифатхои инфиродию иродавй ва гурухию иродавии аъзои махфилро то чй андоза ба манфиати тамоми аъзои махфил истифода мебарад. Хдмкории таълимй ва таъсири мутакобилаи таълимй бояд тахти шиори «Худ биомуз ва ба дигарон омуз!» бомуваффакият амалй гардонида шавад. Ёрии мутакобилаи таълимй, ба ибораи дигар, «вакте ту чизеро медонй ва метавонй, донишу махоратхои худро бо дигар аъзои чомеаи махфил бо хам бубин», бояд ба меъёри рафтор табдил ёбад. Ин шиор бояд махсусан дар махфилхои аъзояш гуногунсин меъёри рафтор гардад. Муносибати мазкурро дар махфилхои аъзояш хамсин низ истифода бурдан ба манфиати кор аст.
Бинобар ин ба рохбари махфил лозим аст, ки мачмуаи масъалахои компютериро барои кори таълимии инфиродию мустакилона, шаклхои гурухй ва чуфтии кор тартиб дихад. Агар рохбари махфил, чй тавре ки тахлили тачрибаи ташкили кори махфилй шаходат медихад, факат масъалахоро барои кори таълимии инфиродию мустакилона истифода барад, ташаккул додани хамкории таълимии аъзои махфил хеле душвор мегардад. Махз барои хамин тахкики айнии иктидори тахсилотии гурухии аъзои махфил кори зарурй ба хисоб меравад.
Дониши амики психологияи гурух ва чомеаи мехнатй барои он зарур аст, ки дар аъзои махфил рухияи тими (командаи) томи муттахид, ки барои халли вазифахои мухталифи таълимй дар алохидагй, дар шаклхои чуфтй ва гурухй омода аст, ташаккул дихад. Чунин гузориши масъала ва халли он пурра ба рухияи тахкикоти хозиразамони психологию педагогй оид ба мавзуоти ташаккули шахсият, гурух, чомеаи мехнатй, хамчунин тим (команда) мувофик аст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Гершунский, Б.С. Философия образования/Б.С.Гершунский.-М.: Московский психолого-социальной институт, Флинта, 1998. - 432с.
2. Зверев, И.Д.Межпредметные связи в современной школе/И.Д.Зверев, В.Н.Максимова.-М.: Педагогика, 1981.-160с.
3. Закон Республики Таджикистан «О высшем профессиональном образовании и профессиональном послевузовском образовании». -Душанбе, 2003.
4. Икромова,И.У. Особенности и методы проведения образовательных кружков для подготовки будущих учителей информатики»/И.У.Икромова.- Худжанд 2019.
5.Симонов, В.П. Директору школы об управление учебно-воспитательным процессом/ В.П.Симонов,. - М.: Педагогика, 1987. -160с.
REFERENCES:
1.Gershunsky,B.S.Philosophy of Education.-М:Moscow Psycho-Social Institute, Flinta,1998. - 432 p.
2. Zverev,I.D., Maksimova V.N. Inter-subject Communications in Modern School. - М.: Pedagogy, 1981. - 160 p.
3.Tajikistan Republic Law "On Higher Professional Education and Vocational Post-University Education". - Dushanbe, 2003. Ikromova I.U. Peculiarities and Methods of Conducting
4.Educational Circles for Future Teachers Training on Computer Science: candidate dissertation in pedagogy. - Khujand, 2019.
5.Simonov V. P. To the Headmaster of School about Management with Teaching-Educational Process. - М.: Pedagogy, 1987. - 160 p.
