CC BY
5Аз миёни бадеънигоpони кадими поpсии точикй танхо Атоуллох Махмуди Х,усайнй баpхе аз мабохиси мухимми бадеъи маънавиpо чудо намyда, даp низоми мyстакиле баppасй каpдааст. Нахуст онpо ба анвои дувуми мухассаноти маънавия чудо каpда, pавиши тахкики онpо аз ду бахс ибоpат медонад. Бахси аввал "Даp баёни саноее, ки ба иттифоки фусахои аpаб аз мухассаноти зотияи каломанд ва шyаpои Ачам онpо даp силки саноеъ оваpдаанд" ном доpад. Он даp хусуси шаpхи санъатхои ташбех ва навъхои он, истиоpат, тамсил, киноят ва таъpиз тахсис ёфтааст.
Чунонки дида мешавад, Атоуллох Махмуди Х,усайнй, даp унвони бахси аввал масъалахои мавpиди бахсpо, даp асоси назаpиёти фусахои аpаб ба "мухассаноти зотияи калом", яъне илми баён баppасй каpда, ба ибоpати дигаp, боpи нахуст даp бадеи поpсии точикй тафовути онpо даpёфта, ба тавpи чудогона ва алохида баён намудааст. Ва мyхимтаp аз хама, далел ва сабаби онpо даp "тамхид" ё дебочаи pисолаи худ ба гунаи илмй зикp каpдааст, ки аз нигохи мухаккикони бадеи поpсии точикй дyp мондааст.
Тибки гуфтаи y зебоихои калом ба ду навъ: зотия ва аpазия чудо мешаванд. Баёни навъи аввалpо илми балогат гуянд ва онpо ба сабаби бисёpии мубохиса ду илм сохтаанд: яке илми маонй ва дигаpе илми баён. Навъи дyвyмpо илми тавобеи балогат гуянд ва онpо ба сабаби киллати мубохиса нисбат ба илми балогат як илм сохтаанд, илми бадеъ [12, il].
Ва далели ба зебоихои зотия мутааллик будани бахси баёнpо чунин ибpоз доштааст: "Ва шоиpони Ачам баъзе аз зебоихои зотия, ки машхyp, мустаъмал ва мутадовила бувад, мисли ташбех ва истиоpатy киноят ба зебоихои аpазия зам каpдаанд" [12, il]. Яъне, ба иллати киллати бахси илми баён онpо хамчун чузви илми бадеъ оваpдаанд.
Аз бадеънигоpони мyосиp Абдулкайюми ^авим (Фунуни адабй, баён), Чдлил Тачлил (Маонй ва баён), Миpчалолyддини Каззозй (Баён), Сиpyси Шамисо (Баён ва маонй), Бехpyзи Саpватиён (Фанни баён даp офаpиниши хаёл), Мухаммад Алавимукаддам ва Ризо Ашpафзода (Маонй ва баён) даp фанни баён таълифоти чудогона нигошта, онpо хамчун яке аз илмхои мустакили балогати мyаppифй
намудаанд.
Илми баён, ба кавли маъpyфи бадеънигоpони кадим "адои маънои вохид ба тypyки мухталиф" буда, даp хусуси ташбех, истиоpа, мачоз ва киноя бахс мекунад. Аксаpи бадеънигоpони поpсй мyътакид баp ин акида хастанд, ки он чузви санъатхои бадей мебошад, вале ^pyra Шамисо ме^яд, ки он "чузви зоти адабиёт буда, баpои оpоиши калом нестанд ва итлоки санъат баp онхо сахех нест" [8, l6].
Мавзyи илми баён бахс даp боpаи тасвиpхои шоиpона мебошад. Мухтассоти усулии илми баён, ки мубтанй баp тахайюл аст, метавонад даp хаp забон вучуд дошта бошад. Аз ин py, намунахои саpехи онpо метавон даp адабиёти гузаштаи мо, аз кабили сугдй, хоpазмй, пахлавй ва поpсии даpй даpёфт. Баъзе аз мухаккикон "шевахои мухталифи адои маънои вохид'^о, ки хосси илми баён аст, бо абзоpхои гуногуни наккошй мукоиса каpда, ба хулоса омадаанд, ки он '^охи вypyд ба дунёи адабиёт" аст [7, 15]. Шоиpон ба ашёву хаводиси олам дигаpгyна менигаpанд ва дигаpгyна сухан ме^янд. Шоиp лафзpо ба гунае мавpиди коpбаст каpоp медихад, ки ба василаи он маъноpо даp хайати хаёл баён кунад. Аз ин py, забони шеъp хувияти мустакил дошта, меъёpи баppасии забон бештаp ба худ хусусиёти ташбехй, истиоpй, мачозй ва киной мегиpад. Махз ба хамин хотиp, ^pyra Шамисо илми баёнpо "дастypи забони адабиёт" номидааст [7, 17].
Одатан, бахши нахусти илми баён даp аглаби pисоили бадеи поpсии точикй, аз чумла даp pисолаи БС ташбех мебошад.
Ташбех, ба кавли y, ибоpат аст аз монанд каpдани чизе ба чизе даp васфе. Ва он чиз, ки ypо ташбех кунанд, мушаббах гуянд ва онpо, ки ташбех ба y кунанд мушаббаху бихи хонанд ва он васфpо вачхи шабах" [11, 149]. Атоуллох Махмуди Дусайнй даp пайpавй аз pавиши бадеиёни roprä ташбехpо баp хафт кисм чудо каpда, аз чумла даp хусуси ташбехи акс мефаpмояд: "Он аст, ки чизеpо ба чизе монанд кунанд ва боз акс кунанду дyвyмpо ба аввал ташбех кунанд" [il, 15l]. Ва аз кавли Рашиди Ватвот ёдоваp мешавад, ки "Даp санъати ташбех некyтаp ва писандидатаp он бошад, ки агаp акс каpда шавад ва
мyшаббаx ба мyшаббаxyн биxи монанд карда ояд, сyхан дуруст ва маънй рост ва некy, чун ташбеxи "^лол" ба наъл" ва ташбеxи "наъл" ба "^лол" ва ташбеxи "зулф" ба "шаб" ва ташбеxи xам ба "зулф" некy бувад" [1, 271; 12, 166].
Fолибан максуди y аз некyтаp ё аxсан он аст, ки дар ва^и ташбеx тафовут миёни мyшаббаx ва мyшаббаx биxи фоxиш набошад, чунонки дар куввату шучоат ташбеx кунанд pyбоxpо ба шер, ки акси ин ташбеxpо xe4 кас намеписандад. Лекин дурустии сухани Рашид ба ин нукта асос дорад, ки чун '^айриакмал бо азxаppо ташбеxкyнанда гардонанд аз барои муболота иддао акмалият ё азxаpияти y кунанд. Вагарна чун аз камоли xyсни ташбеx тавон дошт онро, ки Fайpи акмал ё азxаppо мyшаббаx биxи созанд ва акмал ё азxаppо мyшаббаx, xаpчанд ки тафовути фоxиш набошад" [12, 166].
Аммо аксари бадеиён бар ин боваранд, ки ташбеxи некy ва писандида ташбеxи музмар мебошад.
Чунонки Р. Мусулмонкулов акида дорад, ки Атоyллоx Маxмyди Дусайнй навъxои ташбеxpо чудогона баён карда, таърифот ва шавоxиди Шамси Кдйс ва Рашиди Ватвотро кисман, бодиккат ва аз лщози касбй баррасй кардааст [3, 63], ки то андозае нодуруст мебошад. Агар назариёти соxиби БС-ро дар ин замина аз нигоxи имрузй арзёбй бикунем, он дар сатxи ибтидой карор дошта, чанбаxои гуногун ва доманадори баxси ташбеxpо, хусусан ташбеx ба эътибори тарафайн ^иссй, аклй, ) хаёлй ва ваxмй, муфрад, мукайяд, мураккаб, ва^и шабаxи таxкикй ва тахайилй, ташбеxи тамсил, ташбеxи машрут, ташбеxи мучмал ва муфассал, изофаи ташбеxй, аFpози ташбеx ба лиxози шакл (ташбеxи малфуф, ташбеxи мафрук, ташбеxи чамъ) фаро нагирифтааст.
Дарчанд дар садаи XV дар каламрави Фаpоpyдy Эрон дар мадpасаxо аз руи pисолаxои Саккокии Хоразмй, Ч,оpyллоxи Замахшарй, Тафтозонй, ^утбуддини Шерозй, ки Атоyллоx ощоро xамчyн саpчашмаxои рисолаи худ муаррифй карда, таълим мегирифтанд, ки дар ощо аFpози илми баён муфассал баён шуда буд. Вале соxиби БС сабаби дарч накардани афкори ощоро дар оFози баxси ташбеx чунин иброз кардааст, ки "дар ин навъ фикpxои донишмандони араб накл карда нахоxад шуд. Ва иктифо ба кавли шуарои Ачам карда хоxад шуд" [12, 149]. Ин нукта, ба назари мо, ду чанба дорад: цанбаи нахуст он аст, ки Атоyллоx Маxмyди Дусайнй ба кавли худаш тибки назариёти "тарики шуарои Ачам" амал карда, ба сyннатxои адабии гузаштагон, ки Родуёнй, Рашиди Ватвот ва Шамси ^айс поягузорй намудаанд, арч гузоштааст. Цанбаи дувум, он ки бадеиёни порсии точикй, аз чумла Атоyллоx Маxмyди Дусайнй xаp нуктаи мyxимме, ки дар доираи забони порсии точикй мегунчад, интихоб карда, баъдан вориди илми баён сохтаанд. Аз ин манзар, миёни илми баёни арабй ва порсии точикй тафовyтxои сохторй, маъной ва истилоxии зиёде мавчуданд, ки дар оянда ба таxкики онxо хоxем пардохт.
Санъати ташбеx аз чумлаи умдатарин ва роичтарин василаxои тасвири xy^pñ дар адабиёт мебошад. Адибон аз ташбеx ва навъxои гуногуни он, -менависад А. Сатторзода, - ба хотири барчаста намудани маънй, равшанй андохтан ба маънй, мушаххас сохтани симое, тасвире, чизе ва унсуре истифода кардаанд [6, lOl].
Истиора аз чумлаи машxypтаpин мyxассаноти калом буда, дар xама забонxо шоеъ аст. Он дар назариёти Атоyллоx Маxмyди Дусайнй навъе аз мачоз мебошад. У мегуяд, ки "мачоз бар анвоъ" аст, вале мутаассифона аз онxо ёд намекунад. Гузашта аз ин, y мyлоxизаи Рашиди Ватвотро дар хусуси он ки " чамеи анвои мачозро истиорат ном карда" нодуруст меxисобад ва онро аз Fалатxои машxyp ё хилофи урф медонад [12, 166].
Соxиби БС дар оFози матлаби худ дар бораи "мачоз ва xакикат" баxси кyтоxе кардааст, ки баъдxо доманаи он вусъат ёфта, мавриди таваччУxи бадеънигорон карор гирифтааст. Ончи онро истиорат гуянд, он аст, ки мачоз ба алокаи мушобщат бошад миёни мавзуъ ва маънй, ки мурод аст, чунонки дар лафзи "шер" ва маънии "марди далер" [12, 166].
Моxияти истиора ва ташбеx як xастанд. Агар аз вyчУxи ташбеx (мyшаббаx, вачxи шабаx ва адоти ташбеx) танxо мyшаббаx биxи бокй монад, онро низ истиора гуянд. Чдлолуддини Думой онро ба ингуна ташpеx додааст: "яке аз ду тарафи ташбеxpо зикр ва тарафи дигарро ирода карда бошанд" [11, 260]. Фарки истиора аз ташбеx он аст, ки
агаp даp ташбех мушаббах ва мушаббах бихи хаp ду зикp шавад даp истиоpа танхо мyстаоpyн минху бо алокаи мушобихат ё каpина меояд.
Сохиби БС хитоб ба гайpи инсон, монанди хайвонот, набототу чамодот ва мyнозиpае, ки шyаpо миёни эшон гуянд, чун мyнозиpаи тегу калам, pyзy шаб ва шамъу гyлpо аз кабили истиоpат донистааст. Шамси Кайс онpо ба санъати мачоз маpбyт медонад [5, 366], вале Атоуллох Махмуди Дусайнй даp ин бахш аз санъати мачоз, ки чузви мухим ва таpкибии бахши илми баён мебошад, саpфи назаp каpдааст .
Маълум нест, ки ба кадом иллат Атоуллох Махмуди Дусайнй аз истилохоти маpбyти истиоpа ва анвои он, аз кабили мyстаоpyн лаху, мyстаоpyн минху, каpина (лафзию маънавй ё холию маколй), алокаи мачози мypсал ва истиоpа, аксоми истиоpа (тахкикия ё мyсаppаха [мyсаppахаи мутлака, мyсаppахаи мyшаppаха, мyсаppахаи мyчаppада], билкиноя ё макния, тахйилия [макнияи тахлйилия], мypашшаха, табаия (феълй), каpиб, баид, вифокия, инодия ва истиоpаи мypаккаб лаб фypy бастааст.
Даp ташбех "иддаои шабохат" ва даp истиоpа "иддаои яксонй" аз хусусиёти зотии онхо ба шyмоp меpаванд.
Абдулкайюми Кдвим истиоpаpо "ташбехи мyхтасаp" [10, 101] ва ^pyra Шамисо аз кавли фаpангихо "ташбехи фишypда" [7, 57] номидаанд. Ба назаpи ин чониб, истиоpа забонpо эъчоз бахшад ва шеъppо зеваp бошад.
Атоуллох Дусайнй тамсилpо хамчун санъати алохида мyаppифй каpдааст, ки сахех нест. У миёни тамсил ва истиоpаи мyчаppад тафовут гузошта, аввалиpо хyштаp гуфтааст [12, i57]. Он яке аз навъхои истиоpа буда, баъдан истиоpаи тамсилй номида шудааст. Абдунабй Саттоpзода бо истинод ба "Мачмаъуссаноеъ"-и Низомуддин Ахмад истиоpаи тамсилиpо аз чумлаи мачози мypаккаб бо истиоpа баpшyмypдааст [6, i05].
Аз бадеънигоpони мyосиp Сиpyси Шамисо навъхои адабии тамсил ва yстypаpо ба бахши истиоpагyнахо дохил каpдааст, ки макбул нест.
Таъpифи киноя даp pисолаи Атоуллох Махмуди Дусайнй нокис ва муглак баён шудааст: "Он аст, ки аз маъние аз маонй таъбиp кунанд ба лафзе, ки мавзеъ аст аз баpои лозим ва тобеи у баp вачхе, ки агаp иpодаи мавзеъ аз лафз кунанд, pаво бошад". Таъpифи нисбатан дакик ва комили мачоз ба калами Чдлолуддини Думой мансуб аст: "Киноя даp лугат ба маънии пушида сухан гуфтан аст ва даp истилох суханест, ки доpои маънии каpибy баид бошад ва ин ду маънй лозиму малзуми якдигаp бошанд, пас гуянда он чyмлаpо чунон таpкиб кунад ва ба rap баpад, ки зехни шунаванда аз маънии наздик ба маънии дyp мунтакил гаpдад" [11, l55-l56]. Ва мисолхоеpо, ки низ шохид оваpдааст, ба меъёpy махаки таъpифи киноя мутобикат надоpанд. Вале даp баpобаpи ин, ба як нуктаи мухим ишоpа мекунад, ки даp pисолахои пешини бадеи поpсии точикй дида намешавад: "аксаp истеъмоли таъpиз даp забони поpсй даp изо ва гохе даp гайpи он мебошад. Чунонки вакте бихохй касеpо бахил бошад, изо ва саpзаниш бикунй, хитоб ба дигаpе бикунй ва гуй:
Тypо чун азиз аст заp хамчу чон,
Чй сон баpканй окибат дил аз он?» [12, i58; 6, ПО].
Сохиби БС таъpизpо хамчун санъати мустакил баppасй мекунад ва бо итминони кавй фаpки онpо аз мачоз ва киноят муайян месозад. Мувофики гуфтаи Атоуллох "таъpиз он аст, ки лафзе маъние касд кунанд ба таpики ишоpат ва сиёки ибоpат бе он ки лафзеpо даp он маънй ва истеъмол кунанд. Пас, маънии таъpиз мадлули лафз аз pyи ишоpат ва савки ибоpат бошад, на аз pyи истеъмоли лафз даp он" [12, i68].
Баъд аз ишоpа даp боpаи он ки таъpиз даp бадеи поpсии точикй асосан баpои истифодаи маъноии гайpихакикии калом баpои баёни матлабе коpбаст мегаpдад, муаллиф таъкид мекунад: "Ва аз баёни маънии таъpиз мухаккак шуд, ки таъpиз на мачоз аст, на киноят ба чихати он ки даp мачоз лафз мустаъмал аст даp маънии мачозй; ва даp киноят даp маънии киноятй. Ва даp таъpиз лафз даp маънии таъpизй мустаъмал нест, балки даp маънии дигаp мустаъмал аст ва ишоpат аст ба маънии таъpизй" [12, i58; З, 64-65].
Бахси дyюмpо муаллиф "Даp баёни он чи фусахои аpаб онpо даp мухассаноти калом эътибоp накаpдаанд ва номе нанихода ва шyаpои Ачам аз он чумла
шумурдаанд", тахсис додааст. Ин фасл санъатxои тааччуб, сеxpи xалол ва таърихро фаро мегирад. Чунончи, аз унвони ин фасл бармеояд ва муаллиф онро махсус зикр мекунад, ки фyсаxои араб онро дар мyxассаноти калом эътибор накардаанд, бад-ин далел, ки дар бадеи арабй он вучуд надорад. Ин санъатxо, ки Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй, ба таври мустакил ва алоxида овардааст, махсуси бадеи порсии точикй мебошанд. Ба иборати дигар, ощоро бадеънигорони порсии точикй вазъ кардаанд. Бояд гуфт, ки бадеънигорони порсй санъатxои зиёдеро, аз кабили иxом, суолу чавоб,
дуру.....ибдоъ карда, вале ба сабаби он ки зери таъсири бадеъ ё умуман балоFати арабй
монда буданд, ибтикороти худро низ бо истилоxоти арабй баён мекарданд. Ин навгонщо дар навъxои адабй (маснавй, рубой, фард, дубайтй, тарчеъбанд), аруз (баxpxои махсуси порсии точикй ва вазщои нав) низ ба назар мерасанд, ки дар боби "Навгонщо ва ибдооти балоFиёни порсии точикй" баён хоxем кард. Масалан, санъати тааччубро бори нахуст Родуёнй дар рисолаи худ оварда, ки аз мухтареоти уст. Родуёнй дар таърифи ин санъат менависад: "... шоир суханро аз маxалли ошнои чунин нафй кунад ва ба маxалли бегона собит кунад, ё чизеро кам кунад, ба чое, ки он чой бад-он чиз маъруф бувад ва мавчуд ва ба чойгоxи мухолиф наёяд ё чизеро бе сабаб собит кунад ва монанди ин бар сабили тааччуб бувад" [4, 6O]. Пас аз y, Рашиди Ватвот [1, 7O4], Дусайн Воизи Кошифй [9, 103] ва Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй дар бораи ин санъат таърифи мухтасар медщанд. Аз чумла, дар БС навишта шудааст, ки тааччуб - он аст, ки дар калом аз чизе xайpат ва шигифт намоянд" [12, 159; 3, 65].
Санъати дувуме, ки дар ин бахш зикраш рафтааст, сеxpи xалол мебошад. Бояд ба ин нукта таъкид кард, ки дар такя ба навиштаи М. Каззозй дар мукаддимаи "Бадоеъу-л-афкор фй саноеъи-л-ашъор" ин чониб санъати сеxpи xалолpо аз ибдооти Дусайн Воизи Кошифй дониста буд [14, дастнавис]. Бад-ин далел, ки "Бадоеъу-л-афкор фй саноеъи-л-ашъор" нисбат ба "Бадоеъу-с-саноеъ"-и Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй пештар таълиф шудааст.
Сехри х,алол, бинобар навиштаи Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй, он аст, ки дар калом лафзе биёранд, ки ба xаp яке аз собик ва лоxики худ мутааллик тавонад буд. Mонанди лафзи "дигар" ва лафзи "аз Fyссавy Fам" дар байти охири рубой: Дамчун мани бетолеъ, нодида мурод, Mеxнатзада нозода аз гетй бод! Эй шоx, ба чон расида карам дигар, Аз Fyссавy Fам, фиFOн, ки чон хоxам дод" [12, 159].
Ин таърифро Р. Myсyлмонкyлов кyтоx ва мушаххас арзёбй кардааст [3, 65]. "Таърих" xамчyн санъати бадей бори нахуст дар БС ба мyшоxида мерасад, ки таърифи он ба карори зер аст: "Он аст, ки дар накли амре лафзеро, ки ба ч^ати xаpфxои мактуби аз руи xисоби чумал (абчад-У. Ю) мувофики таърихи он бошад, таърихи он созанд. Ва xyсни ин амал ба он аст, ки он лафз муносиб бошад" [12, 159; 3, 65). Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй камоли xyсни санъатро ба ду вачx медонад: Яке, таркиби таърих тавил набошад ва xисоби он саxл бошад ва дувум, хусусияти вакт аз он зоxиp гардад. Агар ин ду вачx дар шеър биёяд он чомеъ ва акмал бувад [12, 16O]. А. Сатторзода онро дар бахши истилоxоти шеърй чой додааст [6, 248-25O].
Агар ба масири таърихии рушду таxаввyли балоFат, бахусус бадеи порсии точикй чашмандозе намоем, мебинем, ки аз OFOз то садаи XV илми бадеъ xанyз дар вачxи сода ва ибтидой карор доштааст. Myсаллам аст, ки дар сабки нигориши Атоyллоx Mаxмyди Дусайнй дар бадеи порсии точикй бори аввал нишонаxои равиши илмй риоят шудааст. Вачxи мyxимми ин рисола дар он мебошад, ки муаллиф бо дарки зариф илми баёнро дар охири илми бадеъ ба гунаи мустакил чой додааст. Дар ин асос, Соxиби БС-ро дар баробари он ки бори нахуст низоми саноеи бадеиро дар бадеи порсии точикй ба се кисм: лафзй, маънавй ва муштарак ворид сохт, метавон бо чуръат поягузори илми бадеи порсии точикй номид.
АДАБИЁТ
Il 1. Ватвот Рашид. Дадоикус-с-œxp фй дак,оик,и-ш-шеър.
2. Кошифй Дусайн Воиз Камолуддин. Бадоеъу-л-афкор фй саноеъи-л-ашъор. Бо мукаддима ва I саъй ва феxpистxои Р. Myсyлмонк,yлов. -Mосква: Наука. 1977. -246 с.
3. Мусульманкулов Р. Персидско-таджикская классическая поэтика X-XV вв. -Москва: Наука, 1989. -240 с.
4. Родуёнй Мудаммад Умар. Тарчумону-л-балога. Ба тасдед ва эдтимоми профессор Адмад Оташ. -Тедрон: Асотир. 1362. - 290 с.
5. Розй Шамси Кайс. Ал-Муъчам фй маъойири ашъори-л-ачам. Тасдеди Сируси Шамисо. -Тедрон: Илм, 1388. -640 с.
6. Сатторзода А. Такмилаи бадеъи форсии точикй (дар заминаи навиштадои пешиниён ва имрузиён). -Душанбе: Адиб, 2011. -380 с.
7. Шамисо С. Баён ва маонй. -Тедрон: Фирдавс, 1374. - 256 с.
8. Шамисо С. Нигоде тоза ба бадеъ. -Тедрон: Митро, 1383. Вироиши севум. - 208 с.
9. Кошифй Х,усайн Воиз Камуолуддин. Бадоеъу-л-афкор фй саноеъи-л-ашъор. Виростаи ва гузоридаи Мирчалолуддини Каззозй. -Тедрон: Нашри марказ. 1369. -387
10. Кавим Абдукайюм. Фунуни адабй, Баён. -Кобул. 1361.
11. Х,умой Ч,алолуддин. Фунуни балогат ва синоати адабй. -Тедрон: нашри Х,умо, 1367. 2 чилд. -448 с.
12. Х,усайнй Атоуллод Мадмуд. Бадоеъ-ус-саноеъ. -Душанбе: Ирфон, 1974. - 222 с.
13. Юсуфов У. Накши «Тарчумону-л-балога»-и Родуёнй дар ташаккули илми бадеи порсии точикй.
14. Юсуфов У. "Бадоеъу-л-афкор"-и Кошифй ва рушди назариёти адабй дар садаи XV. Паёми донишгод. Хучанд (зери чоп).
ОБСУЖДЕНИЕ ДУХОВНОСТИ В ПОЭТИЧЕСКОМ РЕЧИ (НА ОСНОВЕ «БАДОЕЪУ-С-САНОЕЪ» АТОУЛЛОХИ МАХМУДИ ХУСАЙНИ)
Бывшие таджикско-персидские литературные критики связывают истоки поэтической речи с красноречием / риторикой. В этом отношении этот феномен имеет особое значение, и его исследование изложено в моральной части. Атоллоха Махмуд Хусейни признает причину этого - отсутствие и небольшое количество научных споров. Автор этой статьи, основанный на презентации Атоллоха Махмуди Хусейни, пытается отделить взгляды таджикско-персидских литературоведов, изолируя происхождение риторики / стилистики поэтической речи и доказывая их причины и недостатки с использованием научного подхода.
Ключевые слова: наука, метафора, аллегория, аллегория, секри-ореол, история, Бадоеъу-с-саноеъ, Атоллоха Маумуди.
DISCUSSION OF SPIRITUALITY IN POETIC SPEECH (BASED ON "BADOE'U AL-SANOE" BY ATOULLOHI MAHMUDI HUSAINI)
The former Tajik-Persian literary critics attribute the origin of poetic speech to eloquence / rhetoric. In this regard, this phenomenon is given special importance and its study is outlined in the moral part. Atoulloh Mahmoud Husseini acknowledges the reason for this - the absence and a small number of scientific disputes. The author of this article, based on the presentation of Atolloch Mahmoudi Husseini, tries to separate the views of Tajik-Persian literary scholars by isolating the origin of the rhetoric / stylistics of poetic speech, and proving their causes and shortcomings using a scientific approach.
Key words: science, metaphor, allegory, allegory, seqri halol, history, Badoeu-s-sanoy, Atoullo Maumudi Нauseini.
Сведения об аторе:
Умриддин Юсуфов, докторант Института языка и литературы имени Рудаки, Академия наук Республики Таджикистана. еmail:nushin74@mail.ru; tel: 992 919 04 55 75
About the author:
Umriddin Yusufov, Doctoral candidate of the Institute of Language and Literature named after Rudaki, Academy of Sciences of Tajikistan; tel: 992 919 04 55 75; еmail:nushin74@mail. ru
