CC BY
205O'QITUVCHI INNOVATSION PEDAGOGIK FAOLIYATINING XUSUSIYATLARI
Muxidova Olima Nurilloyevna
Qori Niyoziy nomidagi pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti doktoranti https://doi. org/10.5281/zenodo. 7926159
Annotatsiya. Ushbu maqolada zamonaviy o'qituvchining yangi qiyofasi, uning innovatsion faoliyati, yangi pedagogik texnologiyalar va o'quv jarayonida innovatsion faoliyatdanfoydalanishyo'llari muhokama qilinadi.
Kalit so'zlar: innovatsiya, tadqiqot, ijodkorlik, qiziquvchanlik, ijodiy qiziqish, tanqidiy yondashuv.
Zamonaviy o'qituvchi o'zini yangi pedagogik texnologiyalar, nazariyalar va tushunchalar muallifi, ularni ishlab chiquvchi, tadqiqotchi, foydalanuvchi va targ'ibotchi sifatida ko'rsatishi kerak.
Ta'limning bugungi rivojlanishi sharoitida o'qituvchilarning innovatsion faoliyatiga bo'lgan ehtiyoj quyidagicha namoyon bo'ladi:
1. Ta'lim tizimini ijtimoiy-iqtisodiy yangilash o'quv jarayoni metodologiyasi va texnologiyalarini tubdan yangilashni talab qiladi.
Bunday sharoitda o'qituvchining innovatsion faoliyati pedagogik innovatsiyalarni yaratish, ularni ishlab chiqish va o'qitish faoliyatida qo'llashni o'z ichiga oladi;
2. Ta'lim mazmuniga insonparvarlikni singdirish yangi tashkiliy shakllarni, o'quv texnologiyalarini doimiy ravishda izlashni talab qiladi;
3. Pedagogik innovatsiyalarni o'zlashtirish va o'qituvchining ularni qo'llashga bo'lgan munosabatini o'zgartirish.
Pedagogik faoliyatda o'qituvchining faolligini, uning ijodiy salohiyatini faollashtirishni ko'rsatish juda muhimdir. Va bu, o'z navbatida, o'qituvchi shaxsining ijodkorligini shakllantirishga imkon beradi. Innovatsion faoliyatni quyidagi asosiy xususiyatlarga bo'lish mumkin:
* Kasbiy faoliyatni ongli ravishda tahlil qilish;
* Normalarga tanqidiy yondashuv;
* Pedagogik innovatsiyalarga tayyorgarlik;
* Ijodkorlikka ijodiy munosabatda bo'lish;
* O'z potensialini ro'yobga chiqarish, turmush tarzi va intilishlarni kasbiy faoliyatga qo'shish.
O'qituvchining innovatsion faoliyatini tahlil qilish innovatsiyalar samaradorligini belgilovchi muayyan mezonlardan foydalanishni talab qiladi. Bunday mezonlarga yangilik, maqbullik, yuqori samaradorlik va ommaviy tajribalarda innovatsiyalarni ijodiy qo'llash imkoniyati kiradi.
Innovatsiya pedagogik innovatsiya normasi sifatida uning darajasining mohiyatini aks ettiradi. Olim-o'qituvchilar yangilikni qo'llashning mashhurlik darajasi va ko'lamiga qarab o'zgarib turadigan mutlaq, cheklangan va mutlaqo shartli, sub'ektiv darajalarni ajratadilar.
Qabul qilish mezoni o'qituvchi va talabaning maqsadga erishish uchun sarflagan vositalari va harakatlaridir. Samaradorlik deganda o'qituvchi ishidagi ma'lum muhim ijobiy natijalar tushuniladi.
O'qituvchining innovatsion faoliyati quyidagilarni o'z ichiga oladi: innovatsiyalarni t ahlil qilish va baholash, kelajakdagi harakatlar maqsadlari va tushunchalarini shakllantirish, ushbu rejani amalga oshirish va tahrirlash, samaradorlikni baholash.
Mashhur olim V. A. Slasteninning tadqiqotlarida o'qituvchining innovatsion qobiliyatining asosiy fazilatlari qayd etilgan.
Bularga quyidagi xususiyatlar kiradi:
- SHaxsning ijodiy va motivatsion yo'nalishi. Bular qiziquvchanlik, ijodiy qiziqish; ijodiy yutuqlarga intilish; etakchilikka intilish; o'zini takomillashtirishga intilish;
- Ijodkorlik. Bu fantaziya, gipoteza; stereotiplardan xalos bo'lish, xavf, tanqidiy fikrlash, baholash qobiliyati, o'zini-uzi kuzatish (introspeksiya), aks ettirish;
- Kasbiy faoliyatni baholash. Bular ijodiy faoliyat metodologiyasini o'zlashtirish, pedagogik tadqiqot usullarini o'zlashtirish, muallifning konseptual faoliyati texnologiyasini yaratish, nizolarni ijodiy engish qobiliyati, ijodiy faoliyatda hamkorlik, o'zaro yordam va boshqalar;
- O'qituvchining individual qobiliyatlari. Bular ijodiy faoliyat, qat'iyatlilik, o'ziga ishonch, mas'uliyat, halollik, rostgo'ylik, o'zini tuta bilish va boshqalar.
V. A. Slasteninning innovatsion faoliyat sohasidagi tadqiqotlari o'qituvchilarning innovatsiyalarga tayyorligi mezonlarini aniqlash imkonini beradi:
* innovatsiya zarurligini anglash;
* ijodiy faoliyat bilan shug'ullanishga tayyorlik;
* shaxsiy maqsadlarning innovatsion faoliyat muvofiqligiga erishish;
* ijodiy muvaffaqiyasizliklarni engishga tayyorlik;
* innovatsiyalarga texnologik tayyorgarlik darajasi;
* kasbiy mustaqillikning innovatsiyalarga ta'siri;
* pedagogik aks ettirish qobiliyati;
Innovatsion jarayonlarni, ularning funksiyalarini, rivojlanish qonuniyatlarini, ularni amalga oshirish mexanizmlari va texnologiyalarini, boshqaruv tamoyillarining pedagogik asoslarini o'rganish maktabda o'quv jarayonini, zamonaviy pedagogika va psixologiya yutuqlari asosida jahon darajasidagi standartlarni tashkil etishga imkon beradi.
Ijodkor o'qituvchi yuzaga chikkan muammolarni hal etish yuzasidan muntazam ravishda chora qidiradi. O'z faoliyati uslubini metod va yo'llarini uzluksiz ravishda takomillashtirib boradi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, zamonaviy o'qituvchi kelajak bunyodkori, yangi pedagogik va axborot texnologiyalarning tadqiqotchisi, foydalanuvchisi va targ'ibotchisidir. Uning o'qituvchilik faoliyatidagi kasbiy kompetentligi shiddat bilan rivojlanayotgan davr talablariga mos kelsagina, yuksak bilimli raqobatbardosh mutaxassislar yaratilishiga zamin yaratiladi.
REFERENCES
1. Kuysinov O.A. Improving the methodologies of raising the effectiveness of continuous education on the basis of ensuring content consistency/ Electronic journal of actual problems of modern science, education and training. July, 2021 -7/1. 4-8.
2. Kuysinov O.A., Muslimov N.A. Theory and methods of organizing independent education in the training of teachers of vocational education. Monograph. T .: "Fan", 2009. - 92b.
3. O.H.Uzoqov The emergence of chaos International Journal of Advanced Academic Studies.18-03-2020 221- 223 bet
4. Мухидова О.Н. (2021). Формирование трансверсальных компетенций - приоритетная задача преподавателей высшей школы. Общество и инновации. 2, 11/S, 394-398.
5. Muhidova O.N. (2021). Transversal competences as a result of student's modern world view formation. Current research journal of pedagogics. 3, 03 С. 64-69.
6. Мухидова О.Н. (2020). Компетенциявий ёндашув асосида булажак технология фани укитувчиларини тайёрлаш тизимини такомиллаштириш. Педагогик майорат Центр научных публикаций (buxdu. uz) 1/1, 57-61
7. Мухидова О.Н. (2020). Технология фани укитувчиларини тайёрлашда компетенциявий ёндашувлар. Педагогик майорат Центр научных публикаций (buxdu. uz) 2/2, 158-164.
8. Mirjanova N.N., Muxidova O.N., Sodiqova AH. (2022). IMPROVING THE METHODOLOGY OF USING DIGITAL TECHNOLOGIES IN THE DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL COMPETENCIES OF FUTURE TECHNOLOGY TEACHERS. International Journal of Early Childhood Special Education Volume 14 No 1. pp. 25482553.
9. Кулиева Ш.Х,., Тураев А.А. Тизимли ёндашув асосида булажак укитувчиларни касбий-педагогик тайёргарлигини шакллантириш. Узлуксиз таълим. Махсус сон. 2020.107-111-бетлар.
10. Кулиева Ш.Х,., Тураев А.А. Булажак укитувчиларни тайёрлашда модулли таълим технологияларининг ахдмияти. PEDAGOGIK MAHORAT Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2020, № 3.
11. Ibragimov, X., and Abdullayeva Sh. "Pedagogika nazariyasi (darslik)." T.: Fan va texnologiya 288 (2008).
12. Ибраимов Х. И. Креативность как одна из характеристик личности будущего педагога //Наука, образование и культура. - 2018. - №. 3 (27). - С. 44-46.
13. Ibragimovich X. I. O 'ZBEKISTON OLIY TA'LIM TIZIMIDA KREDIT-MODUL TEXNOLOGIYALARINI QO 'LLASHNING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI //INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL. - 2021. - С. 209-214.
