Научная статья на тему 'НУКУС ШАҲРИДАГИ УМУМТАЪЛИМ МАКТАБ БИНОЛАРИНИНГ АРХИТЕКТУРАВИЙ ЕЧИМЛАРИНИ ЗАМОНАВИЙ ТАРЗДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

НУКУС ШАҲРИДАГИ УМУМТАЪЛИМ МАКТАБ БИНОЛАРИНИНГ АРХИТЕКТУРАВИЙ ЕЧИМЛАРИНИ ЗАМОНАВИЙ ТАРЗДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
76
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Нукус шаҳри. Нукус шаҳрининг демографик тузилиши / умумтаълим мактаб биноларининг турлари / мактабдаги ўқувчилар сони. / Nukus city. Demographic structure of the city of Nukus / types of secondary school buildings / number of students in the school.

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — S. Qodirova, L. Raximov

Нукус шаҳрининг демографик тузилиши. Мақолада Нукусдаги умумтаълим мактаб бинолари муҳокама қилинади. Унда Нукус шаҳридаги умумтаълим мактабларининг турлари ва ўқувчиларининг имкониятлари кўрсатилган. Йиллар давомида мактабларнинг турлари ўқувчиларнинг имкониятларига қараб ўзгармади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVEMENT OF ARCHITECTURAL SOLUTIONS OF HIGH SCHOOL BUILDINGS IN THE CITY OF NUKUS IN A MODERN STYLE

Demographic structure of the city of Nukus. The article discusses the buildings of a secondary school in Nukus. It shows the types of secondary schools in Nukus and the capabilities of their students. Over the years, the types of schools have not changed depending on the capabilities of students

Текст научной работы на тему «НУКУС ШАҲРИДАГИ УМУМТАЪЛИМ МАКТАБ БИНОЛАРИНИНГ АРХИТЕКТУРАВИЙ ЕЧИМЛАРИНИ ЗАМОНАВИЙ ТАРЗДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

НУКУС ШАХ,РИДАГИ УМУМТАЪЛИМ МАКТАБ БИНОЛАРИНИНГ АРХИТЕКТУРАВИЙ ЕЧИМЛАРИНИ ЗАМОНАВИЙ ТАРЗДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Кодирова Сурайё Адиловна

проф, Тошкент архитектура-курилиш институти Рахимов Лазизбек Шохназарович

ассистент, Тошкент архитектура-курилиш институти https://doi. org/10.5281/zenodo. 7440155 Aннотация. Нукус шаурининг демографик тузилиши. Мацолада Нукусдаги умумтаълим мактаб бинолари мууокама цилинади. Унда Нукус шауридаги умумтаълим мактабларининг турлари ва уцувчиларининг имкониятлари курсатилган. Йиллар давомида мактабларнинг турлари уцувчиларнинг имкониятларига цараб узгармади.

Калит сузлар: Нукус шаури. Нукус шаурининг демографик тузилиши, умумтаълим мактаб биноларининг турлари, мактабдаги уцувчилар сони.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ АРХИТЕКТУРНЫХ РЕШЕНИЙ ЗДАНИЙ ВУЗОВ ГОРОДА НУКУС В СОВРЕМЕННОМ СТИЛЕ Аннотация. Демографическая структура города Нукус. В статье рассматриваются здания обуеобразовательной школы в Нукусе. В нем показаны типы обуеобразовательных школ в Нукусе и возможности их учащихся. На протяжении многих лет типы школ не менялись в зависимости от возможностей учащихся.

Ключевые слова: Город Нукус. Демографическая структура города Нукус, типы зданий средних школ, количество учащихся в школе.

IMPROVEMENT OF ARCHITECTURAL SOLUTIONS OF HIGH SCHOOL

BUILDINGS IN THE CITY OF NUKUS IN A MODERN STYLE Abstract. Demographic structure of the city of Nukus. The article discusses the buildings of a secondary school in Nukus. It shows the types of secondary schools in Nukus and the capabilities of their students. Over the years, the types of schools have not changed depending on the capabilities of students

Keywords: Nukus city. Demographic structure of the city of Nukus, types of secondary school buildings, number of students in the school.

КИРИШ

Нукус номи коракалпокларнинг кадимий кабила номидан келиб чиккан Нукус. [1] Нукус 1932 йилда кичик кишлокдан 1950 йилларга келиб кенг

хиёбонлари ва катта жамоат бинолари булган замонавий Совет шахрига айланди.

Турткул шахри Совет хокимиятининг хокимият тепасига келиши билан КоракалпоFистон Мухтор вилоятининг маъмурий марказига айланди. Бирок, 20-йилларда Дарё кирFOFидан 12 км узокликда жойлашган Амударёга Турткулнинг куюлиши тахдид килиб, КоракалпоFистоннинг узаги Нукус томон силжишига сабаб булган еди. 1932 йилда шахар расман ташкил етилган. Эр майдони 222 км2 (86 м2)ни ташкил этади ва республика худудининг 0,13 фоизини эгаллайди. Ахоли сони 2022 йил 1 январь холатига 329 100 минг киши, зичлиги 1 кв км га 1341,8 кишини ташкил этади.

БС12МС2 ЛМТ> ШЖОУЯТЮЖ

ШТЕКМАТЮКАЬ ЗСШетШС ГОиККАЬ УОЬиМБ 1 К8иЕ 8 иШ-2022: 8.2 | КБК: 2181-3337

XX асрнинг иккинчи ярмида Нукус шахри кишлок миграцияси туфайли тез суръатлар билан усган. Умуман олганда, СССРда бу даврда шахар ахолисининг усиши миграция туфайли (уртача 44,6%) содир булди.

^оракалпогистон шароитида Нукус ахолиси куп жихатдан маъмурий узгаришлар туфайли 22 фоизга купайди. Масалан, Нукусдаги ахоли концентрацияси шахар агломерациясининг жадал ривожланишига хисса кушди - я;ин жойлашган ахоли пунктларини — ^изилкеткен( гишт заводи), Саманбай, Саранча, Урак балга, Пристан, Коскол ва бош;а мураккаб ва хилма-хил алокалар билан бирлаштирилди. Пойтахтнинг шахар агломерациясининг шаклланиши бугунги кунда катта микёсда кабул килинган ва замонавий урбанизациянинг энг мухим хусусияти булган.

1990-йилларнинг биринчи ярмида ва 1991 йилгача Нукус ахолиси куп жихатдан миграция ва табиий усиш хисобига купайди. Ушбу икки омил шахар чегараларини кенгайтиришнинг янги тенденциясининг пайдо булишига олиб келди.

1- диаграмма

Нукус шахрининг 1933-2022 йиллар давомида ах,оли сони.

Нукус ш ахриницг а холи- сояи^^ о.

0 7

0 8

7 9

О

о9 9

оо г-"

2

7 2

8 2

8 2

9 8 2

0 0 3

3 0 3

о т

о9

33

3 2 3

9 2 3

О

сТ

О

о9

8 8

2- диаграмма

Нукус шахрининг 2009-2022 йиллар орал^ида т^илган болалар сони

■ угил болалар ■ киз болалар

40 сч

«о ^

СЯ 1-ГО о

со ОС 00 ЧС

ся чс

ОС

о с^ го — с-

^ о о о^

СО ОС

со £

2009 2010 201 1 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

3- диаграмма

Нукус шахрининг 2015-2022 йиллар мактабгача ва мактаб ёшидаги болалар

сони.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

с

es

с

es

■5t ■5t

ОС ov

■5t

t-CN CS ЧС

o2£

OS^O-

ЧО f-1

3-5 ёш

§ ^ 00 00

s JK

o^t-

01.01.2015 01.01.2016 01.01.2017 01.01.2018 01.01.2019 01.01.2020 01.01.2021

ТАДКЩОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ

Мактаб биноси функционал гурухлар ва биноларнинг хилма-хиллиги билан ажралиб туради,уларнинг узаро богликлиги аник. Бундан ташкари, мактаб биноси муайян психологик мухитни яратишга ёрдам бериши, укувчиларнинг ижобий хис -туйгуларини уйготиши ва таълим жараёнига бевосита алокаси булиши керак. Ушбу асосий талабларга асосланиб, мактабнинг микёси ва ички маконини яратиш керак.

Мактаб биноларининг типологиясини ривожлантириш уларнинг таркибини кабул килишнинг мураккаблиги билан боглик. Биноларнинг ташки шакли функционал жараённинг мураккаблигини акс эттиради — болаларни таълим, мехнат ва дам олиш учун махсус шарт-шароитларни талаб килувчи ёш гурухлари буйича ажратиш.Мактаб мажмуасидаги биноларнинг алохида гурухлари уз максадларига мувофик турли хил хажмли-мекансал талкин килишлари мумкин ва бу меъморий шаклнинг эркинлиги ва пластик ифодасини яратишга ёрдам беради.Чизикли, периметрал, блок-бинолар асосий гурухлар узаро табиати караб мактаб бинолар энг кенг таркалган хажми ва фазовий таркиби шартли уч турга булинади.Чизикли композицияни бир нечта версияларда ифодалаш мумкин: Н шаклидаги, узаро фаолият ва бошкалар. Унинг салбий

томони ички маконнинг "коридори" ни энгиб утиш кийин. Чизикли таркиби нисбатан тинч эр билан Марказий жойларда учун мулжалланган мактаблар нисбатан кичик хажми (20 синфлар гача) билан мос келади (2-расм).

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

2-расм: Экспериментал умумтаълим мактаби (чизицли вариант) Периметрик композицион схема узгариш ва турли хил мактаб маросимларида дам олиш учун мулжалланган очи; ховли атрофидаги бинолар гурухларини жойлаштириш билан тавсифланади. Бундай композиция мактабнинг катта хажми билан хам жуда ихчамдир. Горизонтал коммуникацияларнинг "айланишининг" кулайлиги укув хоналари тизимида мухим ахамиятга эга булган хоналарни улаш имконини беради. (3-расм)

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

3-расм. Меъморлар К. Каптерев, А. Самсоновларнинг 1176 уцувчилар учун умумтаълим мактаби (30 синфлар) (периметрли тури).

Бундай композициянинг бир варианти заллар атрофида укув хоналарини гурухлаш булиши мумкин.

Блок композит диаграммаси энг мослашувчан, у турли хил вариантларда такдим этилиши мумкин. Ушбу композицияда мактаб биноси утиш даври билан бир-бирига богланган ёки утишсиз бир-бирига улашган функционал блоклардан иборат. (4-расм) [5]

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

4-расм 36 синфдаги умумтаълим мактаби (блокли тури)

ТА^ЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Нукус шахрида жами 51та умумтаълим мактаби ва 2та мактаб-интернати мавжуд. [4]. Нукус шахридаги

Нукус шахри мактабларида таълим тизимини модернизасия килиш шароитида мактаб биноларини лойихалашнинг меъморий тамойилларини шакллантириш муаммолари алохида кизикиш уйготади. Х,озирги замон ижтимоий-сиёсий шароитидаги таълим мухити замонавий тамойиллар асосида яратилиши керак булган етарли меъморий маконни талаб килади. Уларнинг ривожланишини куйидагилар такозо етади: биринчидан, самарали таълим талабларига жавоб берадиган педагогик жараёнларни такомиллаштириш; иккинчидан, ехтиёж тушуниш узгарувчан таълим шароитларига меъморий оралик мослаштириш; учинчидан, у ёш авлод мафкуравий асосларини шакллантириш буйича мухим таъсир курсатиши мумкин меъморий атроф-мухит, ахамиятини тушуниш учун фундаментал муносабат узгариши билан боглик.

ТАКЛИФЛАР

Бугунги кунда таълим узлуксиз жараён сифатида каралади, унинг мухим таркибий кисмларидан бири нафакат дарс давомида, балки овкатланиш хонасида хам, дам олишда хам содир булган мулокотдир. Концепция укув машгулотларини тарк этишни назарда тутмайди, балки таълим имкониятларини кенгайтиради: укитувчи билан индивидуал ишлаш учун мини-синфлар, шунингдек, турли хил сценарийлар учун стандарт синфларни тез узгартириш, шунингдек уларни бирлаштириш ва бир нечта гурухлар учун катта аудитория. Шу билан бирга, кенг камровли таълим мухити нафакат турли аудиториялар микёсида, балки дам олиш зоналари хисобидан хам шаклланади. Бу эрда узгарувчанлик ва мослашувчанлик мактаб майдонининг узи томонидан шакллантирилган ижодий, лойиха фикрлашнинг асосидир. [2]

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ХУЛОСА

Боланинг юриш, урганиш, ривожлантириш ва кувониши мумкин булган жойни

яратиш истагида, улар Шимолий Эвропанинг тажрибасидан, хусусан, Дания ва

Финляндиядан жуда куп намуна сифатида олишади, бу эрда мактаб шахдр мух,итининг

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

бир кисми сифатида каралади.

REFERENCES

1. Qodirova, S. A., Raximov, L. S., Allayorov, K. O., & Sodiqov, М. М. (2021). Peculiarities Of The Buildings Of The Cultural And Educational Center. The American Journal of Engineering and Technology, 3(03), 1-6.

2. Adilovna, Q. S. (2021). Features of the Design of Public Buildings in the Organization of

Public Services. (ЁШ4¥Ш), 48(10).

3. Ozadovich, K. A., & Ismailovich, I. B. (2021). Issues of Organization of Service Sets onthe Uzbek National Highway A-380. Design Engineering, 2582-2586.

4. Inogamov, B. I., & Khasanov, A. O. (2021). Taking Into Account Socio-Functional Factors in the Design of Housing. Design Engineering, 2587-2589.

5. Yunusov, S. H., & Qodirova, S. A. (2021). Issues Related to National Forms in the Architecture of Uzbekistan. Design Engineering, 10940-10943.

6. Adilovna, Q. S., & Ozodovich, X. A. (2021). REQUIREMENTS FOR THE PREPARATION OF INTERIORS IN SECONDARY SCHOOLS. Emergent: Journal of Educational Discoveries and Lifelong Learning (EJEDL), 2(11), 74-77.

7. Ramatov, J., & Umarova, R. (2021). Central Asia in Ix-xii Centuries: Socio-political Situation, Spiritual and Cultural Development. Academicia Globe: Inderscience Research, 2(04), 148-151.

8. Qodirova, S. A., Aripova, N. A., Raximov, L. S., Turebaev, J. O., & Abdusalomov, U. X. (2021). Requirements For The Formation Of The Historical Structure And Internal Environment Of Secondary Schools. The American Journal of Engineering and Technology, 3(04), 60-64.

9. Abdujabbarova, M., Nazarenko, T., Begmatova, D., & Tuxtayeva, M. (2021). Industrial Production Of The Republic Of Uzbekistan. The American Journal of Applied sciences, 3(11), 39-47.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

10. Xushnazavovich, Q. R., Хammаtоvnа, S. М., & Mirkamol o'g'li, S. M. (2021). Traditional Houses and Architecture of Kashkadarya. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 12, 459-463.

11. Khasanov, A. O., & Allayarov, K. O. (2021). Residential Yurts Of The Ancient Nomads Of Central Asia And The Use Of Yurts In Tourism. The American Journal of Engineering and Technology, 3(01), 58-64.

12. Adilovna, Q. S. (2021). THE LINK OF CULTURAL AND EDUCATIONAL CENTERS TO THE SOLUTION OF THE PROJECT IDEA. Emergent: Journal of Educational Discoveries and Lifelong Learning (EJEDL), 2(11), 92-95.

13. Ozodovich, X. A., Iqramovich, A. R., & Shaxnazarovich, R. L. (2021). Location of auxiliary rooms inside the living rooms in bukhara traditional residential areas.

14. Khasanov, A. (2020). Organizing Eco Tourism Along With Uzbek National Automagistrale Way. Solid State Technology, 63(6), 12674-12678.

15. Khasanov, A. (2016). About several infrastructure constructions of the Great Silk Road. Int'l JInnov Sci Eng Technol, 3(6), 295-299.

16. Ozodovich, X. A., & Azim o'g'li, N. A. (2021). Formation of the "Obod Mahalla" System in the Villages of Uzbekistan and Serving the Population. BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYNILMIYJURNALI, 1(5), 325-329.

17. Inogamov, B. I., & Khasanov, A. O. (2021). Taking Into Account Socio-Functional Factors in the Design of Housing. Design Engineering, 2587-2589.

18. Ozodovich, H. A., & Maribovich, Q. I. (2022). Improving the Design of Youth Innovative-Creative and Development Scientific Centers. Eurasian Scientific Herald, 7, 72-76.

19. TACI, A. K. About Several Infrastructure Constructions Of The Great Silk Road.

20. Mahmudov, O. Z. O., & Kasimov, I. M. (2021). THE STUDY OF THE GEOECOLOGICAL PROBLEMS OF A BIG CITY. Academic research in educational sciences, 2(4), 271-275.

21. Раззаков, С. Ж., Холбоев, З. Х., & Косимов, И. М. (2020). Определение динамических характеристик модели зданий, возведенных из малопрочных материалов.

22. Zokirjon o'g'li, M. O., & Kasimov, I. M. (2021). MODELING OF BUILDINGS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(05), 772-781.

23. Dedakhanov, B., & Kasimov, I. (2022). ANCIENT ARCHITECTURE OF THE FERGHANA VALLEY FEATURES OF FORMATION AND DEVELOPMENT (ON THE EXAMPLE OF CIVIL ARCHITECTURE AND URBAN PLANNING). Science and innovation, 1(C6), 278-284.

24. Ravshanovich, A. Z. (2021). Issues Of Improving Tourism Opportunities In Namangan Region. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 26(2), 40-44.

25. Ozodovich, H. A., & Maribovich, Q. I. (2022). Improving the Design of Youth Innovative-Creative and Development Scientific Centers. Eurasian Scientific Herald, 7, 72-76.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.