Научная статья на тему 'КЎП ФУНКЦИОНАЛЛИ ЖАМОАТ БИНОЛАРИНИНГ ЗАМОНАВИЙ ШАҲАР ҚУРИЛИШИДАГИ АҲАМИЯТИ'

КЎП ФУНКЦИОНАЛЛИ ЖАМОАТ БИНОЛАРИНИНГ ЗАМОНАВИЙ ШАҲАР ҚУРИЛИШИДАГИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
47
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
концепсия / функционал / композиция / силуэт / конструкция / Concept functional / composition / silhouette / construction

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Kodirova, V. Xamidova

Мақолада кўп функционалли жамоат биноларининг асосий вазифалари, жойлашиш ўрни ва унинг аҳамияти, лойиҳалашда атроф-муҳит шароитлари ҳамда меъморий ҳажмий-режавий тузилмасини шакллантириш муаммолари кўриб чиқилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SIGNIFICANCE OF MULTIFUNCTIONAL PUBLIC BUILDINGS IN MODERN CITY CONSTRUCTION

The article examines the main tasks of multifunctional public buildings, location and its importance, environmental conditions in the design, and the problems of architectural volume-planning structure formation

Текст научной работы на тему «КЎП ФУНКЦИОНАЛЛИ ЖАМОАТ БИНОЛАРИНИНГ ЗАМОНАВИЙ ШАҲАР ҚУРИЛИШИДАГИ АҲАМИЯТИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

КУП ФУНКЦИОНАЛЛИ ЖАМОАТ БИНОЛАРИНИНГ ЗАМОНАВИЙ ША^АР

ЦУРИЛИШИДАГИ А^АМИЯТИ Кодирова

ТАКИ, проф.

Хамидова В.А

ТАКИ, асс. https://doi.org/10.5281/zenodo.7443135

Аннотация. Мацолада куп функционалли жамоат биноларининг асосий вазифалари, жойлашиш урни ва унинг а^амияти, лойщалашда атроф-мущт шароитлари цамда меъморий уажмий-режавий тузилмасини шакллантириш муаммолари куриб чицилади.

Калит сузлар: концепсия, функционал, композиция, силуэт, конструкция.

ЗНАЧЕНИЕ МНОГОФУНКЦИОНАЛЬНЫХ ОБЩЕСТВЕННЫХ ЗДАНИЙ В

СОВРЕМЕННОМ ГОРОДСТРОЙКЕ

Аннотация. В статье рассматриваются основные задачи многофункциональных общественных зданий, месторасположение и его значение, экологические условия при проектировании, а также проблемы формирования архитектурной объемно-планировочной структуры.

Ключевые слова: концепция, функция, композиция, силуэт, конструкция.

THE SIGNIFICANCE OF MULTIFUNCTIONAL PUBLIC BUILDINGS IN MODERN

CITY CONSTRUCTION

Abstract. The article examines the main tasks of multifunctional public buildings, location and its importance, environmental conditions in the design, and the problems of architectural volume-planning structure formation.

Keywords:Conceptfunctional,composition, silhouette, construction

КИРИШ

Жамоат бинолари ва унинг мажмуалари сунъий яратилган мухит булиб, бир ёки бир нечта жараёнлар узаро боглик булган инсоннинг хаётий фаолиятини утказишга мулжалланган. Куп функционалли жамоат биноларининг энг асосий омили унинг хажмий режалаштирилиши асосини инсоннинг хдётий фаолияти давомида жамиятга хизмат килишига эришишдан иборат.

Куп функцияоналли жамоат бинолари - бу икки ёки ундан ортик операцион максадларда (дуконлар, офис хоналари, кунгилочар муассасалар) биноларни бирлаштирадиган кучмас мулк объекти (ёки бир нечта объектлар), бунда тижорат ва уй -жой функциялари бирлаштирилиши мумкин. Куп функционалли жамоат биноси замонавий шахар курилишида архитектура объектларининг истикболли турларидан биридир. Куп функцияли бинолар ёки мажмуалар замонавий шахарсозликдаги энг истикболли ва шу билан бирга энг мураккаб формадир.Куп функционалли жамоат биноларини лойихалашда замонавий шахарсозликдаги энг истикболли ва шу билан бирга энг мураккаб формадаги лойихаларни яратиш, турли хилдаги ижтимоий, шахарсозлик, табиий- иклимий, миллий-маиший, конструктив, физик-техникавий, иктисодий, архитектуравий-бадиий каби комплекс омилларини хисобга олиш керак.Куп функционалли жамоат бинолари узининг асосий вазифалари, ахоли пунктларида жойлашиши, режавий тузилмаси, асосий хоналар

ШТБтАТЮМАЬ 8С1БОТ1Р1С ГОШКАЬ УОШМБ 1 КБЦБ 8 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

таркиби, архитектуравий композициясининг гоявий-бадиий тасвирланиши буйича таснифланади. Жамоат биноларининг жойлашиш урни унинг ахамиятига, унга шахар кишлок, туман ёки микрорайон ахолисининг эхтиёжи даражасига, хизмат курсатиладиган ахолининг тоифаларига хамда унинг бажарадиган вазифаларига кура аникланади. У ёки бу гурухдаги жамоат биноларининг хажмий-режавий тузилмаси куп йиллик лойиха-куриш ва улардан фойдаланиш амалиёти натижасида шаклланади. Бу куп йиллик шаклланиш асосида режалашнинг ва хажмий-фазовий композициянинг макбул тизимлари белгиланади ва бу тизимлардан типик тарзда фойдаланилади. Худди шу асосда жамоат бинолари ташки киёфасининг характери, уларнинг бадиий тасвири хам шаклланади. Буларнинг барчаси хар хил турдаги жамоат биноларининг типологик характеристкасини яратиш учун шарт-шароит хозирлайди. Бу типологик характеристика жамоат биноларини асосий типологик белгилар буйича гурухларга ажратиш имконини беради. Иклим шароитлари, табиат, ахоли турмушининг маданий-маиший жихатлари ва халкнинг анъаналари жамоат биноларининг композициясида уз аксини намоён этади, лекин уларнинг типологик характеристкаларини узгартирмайди.(1 расм)

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Куп функционалли жамоат биноларини моделлаштиришнинг асосий хусусияти типологик ва экологик муаммоларни хар томонлама хал килишдир.

1 расм. Куп функционал бино.

Марказнинг жамоат жойлари тизими маълумотларга тула шахар интерьерининг янги турини, турдош ва богли; хизматлар мажмуасини, замонавий техник жихозларни ва шахар архитектура элементларини жорий этишга имкон беради.

Жамоат маркази концепсиясини лойихалашдан олдинги боскичининг натижаси ишчи модел булиб, унда бутун шахар шароитида режалаштириш тузилмасини, марказнинг куп сонли блокларининг функционал ва технологик тузилиши ва жамоат жойларини лойихалаштириш масалалари бир-бири билан чамбарчас богликдир.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Куп функционалли жамоат бинолари шахар маконини саклаш ва тулдириш, шахар хаётини рагбатлантириш, ижтимоий хилма-хилликни яратиш, тарихий ва маданий вазиятга мос келиши, шахарсозлик конунларига риоя килиши, хар бир функциянинг талабларига жавоб бериши, турли функцияларнинг узаро богликлигини таъминлаш, техникадан оптимал фойдаланиш, иктисодий талабларга жавоб бериш, инсон рухиятига мос келиши каби шартларни кондириши керак.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Давлат ижтимоий-иктисодий сиёсатининг тубдан узгариши ва куп функционал комплексларни лойихалашда янги ташкилий-иктисодий тузилишга утиш шароитида жамоат марказининг тубдан янги концепсиясидан келиб чикиш керак.

Марказни шакллантириш ва лойихалашнинг максади нафакат маълум эхтиёжларни кондириш, балки "иктисодий ва ижтимоий-маданий ресурсларни" купайтиришни амалга оширадиган ресурсларни ишлаб чикарадиган объектни яратишдир.

Объектнинг ресурс яратувчи хусусияти шундан иборатки, ахолининг хозирги эхтиёжларини кондириш ва доимий равишда янги манфаатларининг ривожланиши учун шароит яратиш мажмуанинг ва шахар худудининг истеъмол кийматини оширади ва натижада моддий ва ижтимоий жихатдан фойда келтиради.

Ушбу концепсия, стандарт дастурлар, хизматлар, бошкарув шакллари, одатий бинолар урнига, шахарни ривожлантиришнинг ички ресурсларидан максимал даражада фойдаланиш ва шахарнинг муайян ижтимоий муаммоларига ва янги дизайн, ишлаб чикариш, ташкилий, операцион, илмий сохаларга сифат жихатидан янги ечимларни такдим этиш асосида объектни индивидуал шакллантиришни уз ичига олади.

Ташкилий ва дизайн тафаккурини тубдан кайта куришга йуналтирилган ресурс ишлаб чикарадиган объект тушунчаси замонавий марказий куп функцияли комплексларни лойихалашда бир катор асосий принципларни уз ичига олади.

Шахар атроф-мухитининг ажралмас кисми булган катта куп функцияли комплексни лойихалаштириш архитекторлар ва мижозлардан муаммога янгича караш ва янги билимларни талаб килади.

Объектнинг ички ресурслари асосида объектив модел курилган булиб, унинг энг баркарор хусусиятлари генетик алокалар, транспортнинг иерархик тузилмалари, пиёдалар, функционал, композицион тузилмалар, магнитлар, архетиплар аникланади.

Объектни ривожлантириш учун ташки ресурслар унинг энг баркарор хусусиятларини саклаш ва ошириш принципи билан ва объектни сифатли узгартиришнинг хакикий имкониятларига мувофик белгиланади. Ташки ва ички манбаларни мувофиклаштириш асосида объектнинг истикболли модели курилади.

Динамик модел объектнинг биринчи холатидан иккинчи холатига типологик кутарилиш боскичларини белгилайди. Шу билан бирга, архитектура ва фазовий шаклларнинг узига хос хусусиятларига карамай, динамик моделда нафакат курилишнинг устувор дастурини, балки йуналишни ривожлантириш учун хар томонни очиклигини хар томонлама, яъни меъморий ечимларда, функционал структуранинг мослашувчанлиги ва узгарувчанлигида, ташкилий шаклларни янгилашда англаш керак.

Марказни лойихалашда атроф-мухит шароитлари ва объектнинг ички функционал-мекансал тузилишининг доимий ривожланишининг асосий конуниятлари нафакат захира

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

худудни ажратиш ёки курилиш модулини киритиш шаклида хисобга олиниши керак, балки объектнинг энг мухим мулки сифатида тан олиниши керак.(2 расм)

Куп функционалли жамоат биноларининг энг асосий омили унинг хажмий режалаштирилиши асосини инсоннинг хаётий фаолияти давомида жамиятга хизмат килишига эришишдан иборат. Шунинг учун хам куп функционалли жамоат биноларини лойихалашда турли хилдаги комплекс омилларини, яъни ижтимоий, шахарсозлик, табиий-иклимий, миллий-маиший, конструктив, физик-техникавий, иктисодий, архитектуравий-бадиий ва бошка омилларни хисобга олиш керак булади.

Куп функцияли жамоат биноларининг ривожланиш учун ерлардан максимал даражада самарали фойдаланиш, ресурсларни тежаш, аралаш типдаги бинолар мослаштирилган кайта фойдаланиш, ташлаб куйилган ва буш турган биноларни янги марказларга айлантириш учун имконият яратиш каби яхши томонларини айтиб утиш мумкин.

Шахар ахамиятига эга булган куп функционалли жамоат бинолари махаллий комплекслар, одатда, шахар атрофидаги бино, шахарнинг асосий кириш йулларининг асосий транспорт алмашиш жойларида жойлашади. Бу керакли микдордаги тухтаб туриш жойларини осонгина ва иктисодий жойлаштиришга имкон беради.

Махаллий жойлашув мажмуа меъморий ечимининг табиатини биринчи уринлардан бирига олиб чикади. Бинонинг архитектурасини идрок этиш сезиларли масофадан бошланади, силуэт, хажм таркиби, баланд баландликдаги доминантларнинг мавжудлиги катта ахамиятга эга.

Шахарнинг марказий кисмини юкори зичлик билан ривожлантириш шароитида куп каватли курилиш ва ховли ичкарисини ривожлантириш самарали булади. Шунингдек, куп функцияли структура катта жамоат жойлари орасидаги транзит алокаси вазифасини бажариши мумкин. Шундай килиб, шахар марказидаги куп функционал мажмуа нафакат аник ташки меъморий аник чегараларга эга, балки доимий динамик ривожланмокда.

Куп функцияли комплексларни лойихалаштириш ва куриш купрок заруриятдир ва натижада мукаррарлиги, бу, бир томондан, мегаполислар инфратузилмасини ривожлантириш масаласини хал килишга, бошка томондан эса купрок фойда келтирадиган капитал куйишга имкон беради. Куп функционалли жамоат бинолари экспрессив меъморий имидж яратиш учун катта имкониятларни такдим этади. ХУЛОСА

Бугунги кунда куп функционалли жамоат бинолари тузилмаларини яратиш оркали шахар марказини ривожлантириш энг истикболли булиб туюлади. Х,амма нарсага карамай, купчилик шахар марказига турли функцияларни туплаш жойи сифатида интилади ва шахар маркази ушбу эхтиёжларга жавоб берадиган холда куп функционал комплекс сифатида ривожланади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

2 расм.Берлиндаги Сони-Марказ.

REFERENCES

1. Qodirova, S. A., Aripova, N. A., Raximov, L. S., Turebaev, J. O., & Abdusalomov, U. X. (2021). Requirements For The Formation Of The Historical Structure And Internal Environment Of Secondary Schools. The American Journal of Engineering and Technology, 3(04), 60-64.

2. Тухтаева, М. С., & Хидоятов, Т. А. (2020). СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ ПРОЕКТИРОВАНИЯ ШКОЛ МУЗЫКИ И ИСКУССТВ. In Архитектура и архитектурная среда: вопросы исторического и современного развития (pp. 388-392).

3. Adilovna, Q. S. (2021). Features of the Design of Public Buildings in the Organization of

Public Services. 48(10).

4. Ozadovich, K. A., & Ismailovich, I. B. (2021). Issues of Organization of Service Sets onthe Uzbek National Highway A-380. Design Engineering, 2582-2586.

5. Inogamov, B. I., & Khasanov, A. O. (2021). Taking Into Account Socio-Functional Factors in the Design of Housing. Design Engineering, 2587-2589.

6. Yunusov, S. H., & Qodirova, S. A. (2021). Issues Related to National Forms in the Architecture of Uzbekistan. Design Engineering, 10940-10943.

7. Adilovna, Q. S., & Ozodovich, X. A. (2021). REQUIREMENTS FOR THE PREPARATION OF INTERIORS IN SECONDARY SCHOOLS. Emergent: Journal of Educational Discoveries and Lifelong Learning (EJEDL), 2(11), 74-77.

8. Ramatov, J., & Umarova, R. (2021). Central Asia in Ix-xii Centuries: Socio-political Situation, Spiritual and Cultural Development. Academicia Globe: Inderscience Research, 2(04), 148-151.

9. Qodirova, S. A., Raximov, L. S., Allayorov, K. O., & Sodiqov, М. М. (2021). Peculiarities Of The Buildings Of The Cultural And Educational Center. The American Journal of Engineering and Technology, 3(03), 1-6.

10. Abdujabbarova, M., Nazarenko, T., Begmatova, D., & Tuxtayeva, M. (2021). Industrial Production Of The Republic Of Uzbekistan. The American Journal of Applied sciences, 3(11), 39-47.

11. Xushnazavovich, Q. R., Xammatovna, S. М., & Mirkamol o'g'li, S. M. (2021). Traditional Houses and Architecture of Kashkadarya. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 12, 459-463.

12. Khasanov, A. O., & Allayarov, K. O. (2021). Residential Yurts Of The Ancient Nomads Of Central Asia And The Use Of Yurts In Tourism. The American Journal of Engineering and Technology, 3(01), 58-64.

13. Adilovna, Q. S. (2021). THE LINK OF CULTURAL AND EDUCATIONAL CENTERS TO THE SOLUTION OF THE PROJECT IDEA. Emergent: Journal of Educational Discoveries and Lifelong Learning (EJEDL), 2(11), 92-95.

14. Ozodovich, X. A., Iqramovich, A. R., & Shaxnazarovich, R. L. (2021). Location of auxiliary rooms inside the living rooms in bukhara traditional residential areas.

15. Khasanov, A. (2020). Organizing Eco Tourism Along With Uzbek National Automagistrale Way. Solid State Technology, 63(6), 12674-12678.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

16. Khasanov, A. (2016). About several infrastructure constructions of the Great Silk Road. Int'l JInnov Sci Eng Technol, 3(6), 295-299.

17. Ozodovich, X. A., & Azim o'g'li, N. A. (2021). Formation of the "Obod Mahalla" System in the Villages of Uzbekistan and Serving the Population. BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYNILMIY JURNALI, 7(5), 325-329.

18. Inogamov, B. I., & Khasanov, A. O. (2021). Taking Into Account Socio-Functional Factors in the Design of Housing. Design Engineering, 2587-2589.

19. Ozodovich, H. A., & Maribovich, Q. I. (2022). Improving the Design of Youth Innovative-Creative and Development Scientific Centers. Eurasian Scientific Herald, 7, 72-76.

20. TACI, A. K. About Several Infrastructure Constructions Of The Great Silk Road.

21. Mahmudov, O. Z. O., & Kasimov, I. M. (2021). THE STUDY OF THE GEOECOLOGICAL PROBLEMS OF A BIG CITY. Academic research in educational sciences, 2(4), 271-275.

22. Раззаков, С. Ж., Холбоев, З. Х., & Косимов, И. М. (2020). Определение динамических характеристик модели зданий, возведенных из малопрочных материалов.

23. Zokirjon o'g'li, M. O., & Kasimov, I. M. (2021). MODELING OF BUILDINGS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(05), 772-781.

24. Dedakhanov, B., & Kasimov, I. (2022). ANCIENT ARCHITECTURE OF THE FERGHANA VALLEY FEATURES OF FORMATION AND DEVELOPMENT (ON THE EXAMPLE OF CIVIL ARCHITECTURE AND URBAN PLANNING). Science and innovation, 1(C6), 278-284.

25. Ozodovich, H. A., & Maribovich, Q. I. (2022). Improving the Design of Youth Innovative-Creative and Development Scientific Centers. Eurasian Scientific Herald, 7, 72-76.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.