Нейрондық желідегі гиперқозуды гамқергиялық нейрондармен басу әдісі Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

керсеттдк Бул нейрондар ^озшштышнын жоfары, каинатты жэне АМРА-рецепторларынын агонистер1 мен глутамат ар^ылы активтенгенде десенситизациясыз-а^ Са2+ импульстарын генерациялауfа ^абтетт болуымен ерекшеленд1. Алайда, десенситизациясыз Са2+ импульс1н генерациялау цабшет оларды гиперфзуfа аса сез1мтал етт1, яfни уза^ уа^ыт^а созылfан гиперфзу мундай нейрондардын селективт1 ел1м1не экелд1.

Осылайша, тежепш нейрондарды гипер^озудан фрfау эд1стер1н 1здест1ру Са2+ импульснщ уза^тышн темендетет1н б1р^атар фсылыстардын, сонын 1ш1нде HCN каналдары мен Т-типт1 Са2+-каналдарынын ингибиторлары, альфа-2-адренергиялыщ рецепторлардын агонистер1, А2-фосфолипаза ен1м1 арахидон ^ыш^ылы, АМРА-рецепторлардын десенситизациясынын реттепштер1 нейрондыщ жел1дег1 гиперфзуды

тежейт1 ндИ/басатынд ыfы аныщталды.

НЕЙРОНДЫК ЖЕЛ1ДЕГ1 ГИПЕРКОЗУДЫ ГАМКЕРГИЯЛЫК НЕЙРОНДАРМЕН БАСУ 8Д1С1

Тулеуханов С.Т.1, Зинченко В.П.2, Кайрат Б.К.1, Малибаева А.Е.1,

Тусупбекова Г.А.1

1«эл-Фараби атындагы Казак улттьщ университет» КеА%, Алматы к-, Казахстан Республикасы; 2РГА ПБЗГО «Ресей гылым академиясыныц Жасуша биофизикасы институты» ФМБГМ, Пущино к-, Ресей Федерациясы

ЗиИап.Ти1виЬапоу@.ка2пи.к1

Желщеп нейрондардын гиперфзуы - бул нейрондардаш спонтанды синхронды белсендтИ (ССБ) жишПнщ жоfарылауымен б1рге жYретiн ^убылыстардын жиынтыш, онда кальций тасымалдау жYЙелерi импульстар арасындаш уа^ыт iшiнде Са2+ тыныштыщ кYЙдегi денгейге дейiн жасушадан шы^арып Yлгермеуi нэтижесiнде базальды [Са2+]| жоfарылауы жэне гиперсинхронизация дамиды. Желiдегi нейрондардын гипер^озуы деполяризация, ^оздыр^ш нейротрансмиттерлердiн шектен тыс белiнiп шыfуы, токсиндер, ишемия жэне т.с.с. эртYрлi факторлардын эсернен пайда болуы мYмкiн. Нейрондыщ желтердщ гипер^озуы кептеген нейродегенеративтi ауруларда, инсульт пен эпилепсияда нейрондардын за^ымдануы мен елiмiнiн себебi болуы мYмкiн. Гипер^озу деполяризациямен, жоfары жиiлiктi жиынтыщ белсендтк режимiнiн пайда болуымен жэне кальций иондарынын синхронды

тербелiстерiмен бiрге жYредi. Жиынтыщ белсендтИнщ параметрлерi Са2+ импульанщ уза^тышн аныщтайды, сондыщтан нейронный гиперфзуfа тeзiмдiлiгi Yшiн маиызды. Гипер^озудыи непзп ба^ылаушысы тежегiш нейрондар екенi белгл ЭртYрлi нейрондыщ популяцияларды бас^аратын тежепш нейрондардыи бiрнеше тYрлерi бар, олардыи реттелу механизмдерi элi де тольщ зерттелiп сипатталмаfан.

Бiз eзiмiздiи зерттеуiмiзде нейрондыщ желiдегi гипер^озуды басуfа ^атысатын тежегiш нейрондардыи екi жаиа титн аныщтадыщ. Екi популяция да глутаматдекарбоксилаза 65 жэне 67 (GAD65/67) антиденелерiмен ои боялды. Интернейрондардыи бiрiншi титнде Са2+ eткiзушi каинатты рецепторлары бар (пресинаптикалыщ (аксональды) мембранада орналас^ан ^урамында GluR5 суббiрлiгi бар), ал екiншi типтегi интернейрондар ^урамында Ca2+-eткiзушi АМРА-рецепторлары (даамында GluR2 суббiрлiгi жо^ постсинаптикалыщ (дедриттi) мембранада орналас^ан). Нейрондыщ популяцияларды бiз КА/АМРА рецепторларыныи агонистерiне жауап ретнде десенситизациясыз жылдам сатылы Са2+ сигналы жэне ССБ импульстары арасындаш кезеиде Са2+ иондарыныи баяу айдау жылдамдыш жэне осы рецепторлардыи агонистерi мен антагонистерiне селективтi сезiмталдьщтары ар^ылы визуализацияладыщ. Аталfан интернейрондар популяциясыныи активациясы желiдегi нейрондардыи Yлкен популяциясында ССБ тежейт^/то^тататыны аныщталды. Кальций eткiзушi каинатты рецепторлардыи агонистернщ тeмен концентрациясы ССБ жишПн арттыра отырып цоздыргыш эсер гарсвт Кальций eткiзушi каинатты рецепторлардыи АМРА- жэне NMDA-рецепторларынан айырмашылыfы белсендтИ ГАМ^(А)-рецепторларымен реттелмейдi, бул осы популяцияда^1 нейрондардыи глутамат фзуына жылдам, озыщ реакциясын ^амтамасыз етедi. Кальций eткiзушi АМРА-рецепторларыныи тежелуi ССБ амплитудасын тежей отырып КА/АМРА рецепторлардыи агонистерi эсерi кезiнде жиiлiгiн арттырады.

Осылайша, альций eткiзушi АМРА рецепторлар Са2+ импульстарыныи уза^ты^ын ба^ылайды, бул ГАМ^ергиялыщ нейрондардыи ГАМ^-ныи Ca2+-тэуелдi секрециясын кYшейте отырып желщеп ба^ыланатын нейрондардыи тежелуiн тудырады. ГАМ^ергиялыщ нейрондардыи бул типi гипер^озу кезiнде нейрондыщ желiнi басуfа жауап бередi деп болжануда. Интернейрондардыи бул популяциясы гипер^озу кезiнде селективтi тYPде eлiмге ушырайды. Мундай нейрондардыи селективт eлiмiнiи себебi Ca2+-eткiзгiш рецепторлардыи десенситизациясыныи болмауы жэне Са2+-сору жYЙесiнiи жетктказдИ болып табылады.