CC BY
47
УДК 821.161.3
П. Р. Кошмам
Kaндыдaт фiлaлaгiчныx нaвyк, дaцэнт, дaцэнт кaфедры белaрyскaй i русгай фiлaлогii, УА МДПУ iмя I. П. Шaмякiнa, г. Maзыр, Рэспублга Белaрyсь
НАЦЫЯНАЛЬНАЕ ЯК ПРАДМЕТ БЕЛАРУСКАГА Л1ТАРАТУРАЗНАУЧАГА ДЫСКУРСУ: ТРАДЫЦЫЯ I СУЧАСНАСЦЬ
У aртыкуле рaзглядaеццa штэгорыя нaцыянaльнaгa як нaйвaжнейшы npadMem aü4bima2a лiтaрaтурaзнayчaгa дыскурсу, вызнaчaюццa тэндэнцьп яго нaвуковaй рэцэпцьп i ix зaлежнaсць ad гiсторыкa-культурaлaгiчныx aбстaвiн, дaеццa xaрaктaрыстыкa сучaсным дaследчыцкiм пошушм у сферы сnaсцiжэння нaцыянaльнaгa вобрaзa свету.
Ключaвыя словы: белaрускaя лiтaрaтурa, нaцыянaльнaя сaмaбытнaсць, белaрускaе лiтaрaтурaзнayствa, ментaльность, нaцыянaльны вобрaз свету.
Уводзшы
У белaрyскiм гiстaрычным гантэксце мaстaцтвa словa i нaцыянaльнaя супольгасць цесга з'ядганы пaмiж сaбой, ix рaзвiццë чaстa xaрaктaрызyеццa aднымi i тыш ж пaдзеямi, постaцямi, дaсягненнямi i прaблемaмi. TaHy сyчaснaе сшсщжэнне белaрyскaй культуры грyнтyеццa нa yяyленнi a6 знaчнaсцi ролi мaстaцтвa словa y прaцэсax фaрмiрaвaння яе сaмaбытнaгa нaцыянaльнaгa воблiкy. Tax, пaдкрэслiвaючы aсaблiвы стaтyс мaстaцкaй лiтaрaтyры y быцщ белaрyскaй сyпольнaсцi, M. Тычыга вылyчaе y якaсцi нaйвaжнейшaй рысы нaцыянaльнaй культуры яе "трaдыцыйны лiтaрaтyрaцэнтрызм" [1, 45] i yкaзвaе нa сувязь aйчыннaй лiтaрaтyры з белaрyсaзнayствaм [1, 46]. Сшкрэтычгае рaзyменне сфер лiтaрaтyрнaгa рaзвiцця i нaцыянaльнaгa бyдayнiцтвa вызнaчaе спецыфiкy белaрyскaгa лiтaрaтyрaзнayчaгa дыскурсу i xaрaктaрызyе нaйбольш вaжныя этaпы яго рaзвiцця.
Bmiiíkí дacлeдaвaння i ix aбмeркaвaннe
Ад чaсy yзнiкнення новaй белaрyскaй лiтaрaтyры прыярытэт у мaстaцкiм пaзнaннi рэчaiснaсцi 6biy aддaдзены яе ayтaрaмi белaрyскaмy люду. Рaзyменне вaжнaсцi сyвязi aйчыннaгa мaстaцтвa словa i жыцця нaродa выяв^ся y той aцэнцы, якяя дaвaлaся творaм пiсьменнiкay-пaчынaльнiкay нa прaдмет aдлюстрaвaння y ix змесце aсaблiвaсцей белaрyскaй культуры. Рaзвiвaючыся naA yплывaм эстэтык1 рaмaнтызмy, iдэйнa-эстэтычнaя дyмкa XIX ст. - пaчaткy XX ст. стaноУчa рaзглядaлa прaявы пiсьменнiцкaй yвaгi дa мясцовaгa фaльклорy, лiчылa шэтычны звaрот дa яго тэм i вобрaзaУ дaстaтковaй пaдстaвaй для вызнaчэння творa як белaрyскaгa. Сувязь з творчaсцю нaродa i яго жыццём з'явiлaся для тaгaчaснaгa aйчыннaгa мaстaцтвa словa своеaсaблiвым крытэрыем яго белaрyскaсцi, прысутгасць якога na меры рaзвiцця лiтaрaтyры yзмaцнялaся. Taк, Я. Бaршчэyскi aбгрyнтоУвaУ вь^р мaстaцкaй формы з мясцовaгa фaльклорy тым, што "чyжaземнaе не будзе пaсaвaць негaвaркомy жьгару Белaрyсi" [2, 4]; Ф. Бaгyшэвiч ужо стaвiy пытaнне a6 з'яyленнi кнiгi "a6 жыцщ нaшым, кaб пa-нaшaмy" [3, 21], a M. Бaгдaновiч, звяртaючы yвaгy нa сувязь лiтaрaтyры i ментaлiтэтy, перaконвaУ: "Як кожны гарод мaе свaю нaцыянaльнyю душу, тaк ён мaе i свой aсaблiвы склaд (стыль) творчaсцi, нaйбольш прыдатны дa гэтaй душы" [4, 288].
Адметную трaктоУкy пытaнне yвaсaблення нaцыянaльнaгa кaмпaнентa y лiтaрaтyры нaбыло зa сaвецкiм чaсaм. Улaсцiвaсць мaстaцкaгa словa трaнслiрaвaць прaз творчaе светaбaчaнне тсьменшга не только iндывiдyaльнaе, aле i кaлектыyнaе былa своеaсaблiвa yспрынятa сaвецкaй yлaдaй. У яе дзяржayнaй пaлiтыцы лiтaрaтyрa рaзглядaлaся нaйперш як вaжны iнстрyмент уплыву нa кaлектыyнyю свядомaсць, эфе^Е^ны сродaк яе фaрмiрaвaння. Пры гэтым вдэя рaзвiцця менaвiтa нaцыянaльнaгa пaчyцця сyпольнaсцi y першaчaрговыя плaны шбудовы сaцыялiстычнaгa грaмaдствa, зa выключэннем кaроткaгa перыяду белaрyсiзaцыi y 20 -ыя гaды, не Увaxодзiлa i, yлaснa кaжyчы, не зaaxвочвaлaся дa пaпyлярызaцыi y мaстaцкiм слове. У грaмaдскaй думцы крэшы пaстyповa фaрмiрaвaлaся iдэaлaгемa новaй этнiчнaй aдзiнкi - сaвецкaгa нaродa як aдметнaй
© Kошмaн П. Р., 2017
шматмоунай людской супольнасцi. Таму у афщыйнай канцэпцып савецкай лггаратуры, якая грунтавалася на тэзюе аб "рознастайнай па нацыянальнай форме i адзiнай па свайму соцыялютычнаму зместу" [5, 3], нацыянальнае разглядалася толькi як сродак, але не мэта творчасцi. 1дэалапчныя нарматывы лiтаратуры дапускалi прысутнасць адзнак нацыянальнага у мове мастацкага твора або у выяуленш мясцовага каларыту, але да увасаблення яго у якасщ асновы светапогляднай аутарскай пазiцыi ставшся дастаткова крытычна.
Катэгорыi нацыянальнага, прадстауленыя у лiтаратуры дастаткова незалежнымi ад сацыяльнага статусу каштоунаснымГ вобразамi-канцэптамi радзГмы, спадчыны, мовы, прыроды i сшраваныя на сцвярджэнне iдэi адзiнства народа, цяжка суадносiлiся з прынцыпам класавасщ сацыялютычнага мастацтва. Аднак адмауленне ад нацыянальнай светапогляднай асновы не магло быць прымальным для беларускага лггаратурнага асяроддзя, паколькi азначала страту iм унiкальнасцi, згоду на поуную ушфжацыю. Генетычна залежная ад нацыянальнага канону i разам з тым шраваная iдэалагiчнымi пастулатамi айчынная лiтаратурная традыцыя савецкага часу была вымушана ющ шляхам пераадолення супярэчнасцей i пошуку кампрамiсу. Ажыццяуленне гэтага своеасаблiвага эксперыменту па сiнтэзе нацыянальнага i сацыялГстычнага шмат у чым абумовiла разввдё беларускай лiтаратуры i лiтаратуразнауства у савецкi перыяд. На фоне щэалогп барацьбы вельмi пазiтыуным выглядае той шрунак развiцця беларускай лiтаратуры у новых умовах, як1 быу прапанаваны А. Бабарэкам. Распрацаваную iм канцэпцыю пераемнасцi так званых лiтаратурных плыняу "адраджашзму" i "маладняшзму" можна лiчыць своеасаблiвай спробай прадухiлiць негатыуныя наступствы падзелу нацыянальнага творчага асяроддзя па класавай прыкмеце. У артыкуле "Вясну радзiла восень" даследчык указвау на плённасць паслядоунага развiцця лтгаратурнай традыцыi, звязау важнасць зробленага шсьменшкаш у "нашашусш" перыяд з iмкненнем "паставщь на роуны узровень з шшыеш народамi беларускае мастацтва слова" [6, 91]. Талент пiсьменнiка духоуна узбагачае усю нацыянальную супольнасць незалежна ад сацыяльнага статусу яго прадстаушкоу. Па словах А. Бабарэк1: "Поэта свой вопыт душэуны цераз мастацтва робщь годнасьцю нацып, а цераз яе i усяго чалавецтва" [6, 110]. Вгдавочна, што найважнейшай задачай нацыянальнага мастацтва слова i адначасова галоуным крытэрыем ацэнк1 лiтаратуразнауствам узроуню яго развiцця павiнна быць маштабнасць, глыбГня i аб'ектыунасць спасцiжэння шсьменшкам таго свету, часткай якога з'яуляецца ён сам.
Пасля рэпрэсiй 30-х гадоу асэнсаванне праблемы спалучэння нацыянальнага i класавага на матэрыяле б1яграфш пiсьменнiкау страцiла вастрыню, але захавалася у дачыненнi да мастацкай творчасщ. У савецк1 час лiтаратурная спадчына разглядалася пераважна праз прызму сацыяльнага супрацьстаяння: пiсьменнiкi, схшьныя да класавай салiдарнасцi на аснове этнiчнага адзшства, крытыкавалюя за утапiчнасць, а пытанне аб магчымай прыналежнасцi прадстаУнiкоУ розных сацыяльных слаёу да адзiнай супольнасщ iгнаравалася. У даследаваннях дамiнавала практыка прыпадабнення вобразау селянiна i беларуса, найважнейшыя рысы як1х прызнавалiся рауназначнымг Так1 падыход звычайна абмяжоувауся пошукам нацыянальнага праз вылучэнне шэрагу станоучых адзнак у вобразах людзей з народа i пакгдау па-за увагай беларускую сутнасць адмоуных персанажау. Так, пры даследаваннi "Палеск1х аповесцей" Якуба Коласа нацыянальны характар беларуса увасаблялi палешук1, сяляне-аднавяскоуцы Лабановiча, урэшце, сам галоуны герой, але не было спроб убачыць агульнабеларуск1я рысы у такiм каларытным, але адмоуным персанажы, як1 прадстауляе настаунiк Саханюк. Дарэчы, i у сучасных даследаваннях таксама часта сустракаецца абмежаванне паняцця нацыянальнага характару только комплексам пазiтыуных адзнак, абумоуленае уласцiвасцю людской свядомасцi надзяляць прадстаУнiкоУ сваёй супольнасцi станоУчымi характарыстыкамг
Адным з важнейшых шрункау айчыннага лiтаратуразнауства, пачынаючы з 60-х гадоу, стау аналiз лiтаратурнай спадчыны Беларуа на прадмет мастацкага адлюстравання у ёй асаблiвасцей нацыянальнага успрымання свету. Яшчэ А. Бабарэка, шукаючы крытэрыГ вызначэння узроуню развiцця беларускай лггаратуры, задавауся пытаннем "Цi ёсць яна формаю об'ектывiзацыi эмоцыянальнага пазнаньня сьвету, здабытага вопытам беларускай душы?" [6, 110]. Гэтая iманентная задача лггаратуры ствараць мастацкую мадэль нацыянальнага быцця аказалася асаблiва запатрабаванай, калi беларускае мастацтва слова, дзякуючы творам I. Мележа, Я. Брыля, В. Быкава Г шшых аутарау, стала знаходзщь прызнанне за межамi Беларусi. Разумеючы важнасць далейшых крокау у гэтым напрамку, А. АдамовГч пачау размову пра важнейшую мэту беларускай лггаратуры, "пра такое асэнсаванне свету, якое увабрала б у сябе галоуныя "параметры" народнага, нацыянальнага жыцця у кантэксце усяго чалавецтва. I пра такое эстэтычнае, мастацкае рашэнне,
якое увесь неабдымны матэрыял псторып i сучаснасцi сканцэнтравала б у адным творы, у адным цi некалькiх вобразах" [7, 611].
Разам з поглядам у будучае беларускага мастацтва слова у 70-80-ыя гады яго даследчыкамi была узнята праблема вызначэння нацыянальнага зместу у дачыненнi да лiтаратурнай спадчыны Беларусi. Вяртанне у кантэкст псторьп беларускай лiтаратуры вялiкага комплексу iншамоуных мастацюх творау, здзейсненае А. Мальдзюам, Г. Кюялёвым, У. Мархелем i шшым даследчыкам^ мiжволi выклiкала пытанне аб яго нацыянальнай прыналежнасцi. Неабходнасць абгрунтавання таго тэзiсу, што мова - гэта найважнейшы, але не адзшы крытэрый вызначэння нацыянальнага у творы, скiравала даследаваннi на спасщжэнне лiтаратуры як з'явы, у аснове якой знаходзiцца нацыянальны менталiтэт. Аналiз вобразнага зместу мастацк1х творау, пошуку у iм адзнак iндывiдуальнага i калектыунага светапогляду, выяуленне iх суадносш дазволiу паказаць важнасць на матэрыяле айчыннай лiтаратуры таго, што звязвае асобу шсьментка з культурным досведам яго кра1ны i праяуляецца у агульных щэйна-эстэтычных падыходах да успрымання акаляючага свету.
У лтаратуразнаучых даследаваннях савецкага часу зауважаецца наступная дэталь: iх аутары, гаворачы пра "нацыянальны характар", "нацыянальную лиаратуру", "нацыянальнае вызваленне", "нацыянальны прыгнёт", надзвычай часта аперыравалi словазлучэннем "беларускi народ" i вельмi рэдка звярталiся да выразу "беларуская нацыя". У дадзеным выпадку паняцце "народ" прадстауляла тую iдэалiзаваную канструкцыю людской большасцi, якая ад часоу рамантызму бачылася эталонам маральнай чысщш i культурнага багацця. У сваю чаргу тэрмш "нацыя", абазначаючы высокую ступень кансаладацып, разуменне свайго адзшства, шырока увайшоу ва ужытак айчыннага лiтаратуразнауства на хвалi перамен у грамадстве канца 80-х -пачатку 90-х гадоу ХХ ст. У гэты час праблематыка нацыянальнага аказалася цесна звязанай з даследаваннем самасвядомасц i менталiтэту беларусау.
На мяжы ХХ-ХХ1 стст. лггаратуразнаучы слоУнiк дапоутуся такiмi фармутроукам^ як "нацыянальная вдэнтычнасць", "нацыянальны хранатоп", "нацыянальная карцiна свету", "нацыянальны вобраз свету", "нацыянальны мiф". 1стотнай асаблiвасцю даследаванняу гэтага часу з'яуляецца тое, што увага канцэнтруецца на прадстауленнi нацыянальнага як элемента творчага мыслення. Адзначаная змена навуковых акцэнтау адбылася не без уплыву на лтгаратуразнауства постмадэрнiсцкага разумення нацш як супольнасцi "уяуленай" (Б. Андэрсан), г.зн. створанай яе прадстаунiкамi з дапамогай культурных дыскурсау. Дадзеная канцэпцыя паходжання нацш, бачачы у лпаратурнай традыцш эфектыуны сродак фармiравання сярод людсюх мас уяуленняу аб сабе як адзшым нацыянальным цэлым, фактычна прызнала мастацтва слова найважнейшай сферай рэпрэзентацш нацыянальнага светапогляду. Адпаведна гэтаму статусу вырасла разуменне глыбЫ увасаблення у мастацк1м творы нацыянальнага, выяуленне якога не абмяжоуваецца только аналiзам паасобных дэталей мастацкай рэчаiснасцi (мова, быт, пейзаж, менталпэт i шшыя), а перарастае на сённяшнiм этапе у даследаванне усёй той складанай канструкцыi, якой з'яуляецца мастацк1 свет твора.
Погляд на твор як складаную мастацкую рэканструкцыю свету, змест i будова якой адлюстроувае сувязь аутара з калектыуным светапоглядным досведам, акцэнт даследчыцкай увагi на лтаратуру як сферу выяулення вобразау нацыянальнага свядомага i бессвядомага запатрабавау фармiравання у лиаратуразнаучай практыцы адпаведнага навуковага паняцця. На постсавецкай прасторы з гэтай мэтай устойлiва ужываецца вызначэнне "нацыянальны вобраз свету". Упершыню яно было уведзенае у 80-ых гадах ХХ ст. вучоным-культуролагам Г. Гачавым i тлумачылася iм як адбггак у пэунай культурнай трацыцып так званага "Космо-Психо-Логосу" [8, 16] - адзшства прыроды, характару народа i складу яго мыслення. Разважаннi расшскага даследчыка грунтавалiся на аналiзе розных сфер культуры (мова, шно, архпэктура, выяуленчае мастацтва), аднак найчасцей фактычным матэрыялам яго даследаванняу з'яулялася клаачная лiтаратурная спадчына. Прапанаванае Г. Гачавым паняцце "нацыянальны вобраз свету" вельмi удала сумясщла указанне на аб'ект (нацыянальнае) i прадмет (вобраз) даследавання, але усё ж засталося без дакладнай дэфшщш. Распрацоука зместу дадзенага паняцця працягваецца i па сённяшт дзень, i вельмi важным уяуляюцца працы тых даследчыкау, яшя акцэнтуюць увагу на узаемазвязанасц праяу нацыянальнага у тэксце. Так, С. Шашунова у артыкуле "Национальный образ мира как категория этнопоэтики русской словесности" вызначае прадмет свайго даследавання "как многоуровневую художественную структуру - комплекс взаимодействующих компонентов литературного текста, обладающих этнокультурной спецификой..." i удакладняе, што "компоненты, образующие в своей совокупности национальный образ мира, выявляются в образном строе, сюжетно-композиционной и пространственно-временной организации текста" [9]. У цэлым паняцце "нацыянальны вобраз свету"
запатрабавана сучасным расшсюмГ даследчыкамГ (Э. Шафранская, Т. Смыкоуская, Н. Авакумава Г шш.) найперш для даследавання тыпалогл мастацкага светауспрымання народау Раси. Адзначым, што у сучасным лггаратуразнаустве актыуна выкарыстоуваюцца таксама вызначэнш "нацыянальная карцша свету" (М. Папова), "нацыянальны мГф" (Л. ХабГбулша), яюя у цэлым суадносяцца з паняццем "нацыянальны вобраз свету".
У беларусшм лггаратуразнаустве разуменне нацыянальнага як асновы мастацкага адлюстравання рэчакнасщ у значнай ступеш фармГравалася у працэсе унутранага развщця. I хаця само паняцце "нацыянальны вобраз свету" увайшло ва ужытак айчынных даследчыкау непасрэдна пасля прац Г. Гачава, аснова для выкарыстання гэтага тэрмша была падрыхтавана беларуск1м лтгаратуразнауствам дастаткова самастойна. Ва усяшм выпадку яго сучаснае выкарыстанне стала працягам традыцыйных даследчыцшх практык, сираваных на аналГз спецыфш мастацкага спасщжэння духоунага Г матэрыяльнага быцця беларускага народа. Так, А. Бельсш у артыкуле "Свет пачынаецца з малога... (Малая радзГма Г нацыянальная карцша свету)", аналГзуючы рэпянальныя пейзажныя малюнк1 у вершах Я. Коласа, М. Танка, Р. Барадулша, Я. Яшшчыц, звязвае спасщжэнне агульнага паэтычнага воблГку беларускага ландшафту менавгга з раскрыццём нацыянальнага вобраза свету. Прадстауляючы сутнасць прадмета даследавання так, што "гэта беларуская светабудова, склад Г адметнасць прасторавага мыслення народа" [9, 9], даследчык вельмГ цесна спалучае яго з таюмГ катэгорыямГ, як нацыянальны свет, вобраз радзГмы. Падобная узаемазамяняльнасць паняццяу сустракаецца Г у шшых даследчыкау. Артыкулы С. Андраюка ("Нацыянальны вобраз свету Г чалавека"), Т. Барысюк "Нацыянальны вобраз свету Г чалавека у паэзп Леангда Дранько-Майсюка, Вктара Шнша, Эдуарда Акулша Г Людмшы Рублеускай"), З. Мельшкавай ("Нацыянальны вобраз свету i фiласофскi унiверсалiзм паэзii Мiхася Рудкоускага") раскрываюць акцэнтаваны у назве прадмет даследавання праз спасщжэнне феномена сувязГ творчай асобы з вобразамГ роднага краю.
На сучасным этапе беларускае лггаратуразнауства пачало успрымаць катэгорыю нацыянальнага вобраза свету як данасць, з дапамогай якой прынята абазначаць прыналежнасць да нацыянальнага Г якая не мае патрэбы у дадатковых тлумачэннях. Аднак навука, у тым лжу Г лтгаратуразнаучая, патрабуе дакладнасщ, зыходзячы з якой нельга прызнаць рауназначнымГ паняцщ "нацыянальны вобраз свету" Г "вобраз нацыянальнага свету". Нягледзячы на сэнсавую блГзкасць, першае з Гх больш маштабнае Г уключае у свой аб'ём як прасторава-часавыя каардынаты быцця беларусау (вобраз радзГмы), так Г тыпалопю беларускага светабачання наогул. На ёмютасць Г складанасць структуры катэгорып нацыянальнага вобраза свету звяртае увагу Я. Гараднщш. Па яго словах: "Адметнасць светабачання кожнага народа, выяуляемая у мностве характэрных прыкмет яго паусядзённай дзейнасщ, абагульнена прадстае у цэласным вобразе свету, у яшм сканцэнтроуваюцца шматвяковы пстарычны вопыт, практычныя, духоуныя Г эстэтычныя веды. Нацыянальны вобраз свету, таим чынам, з'яуляецца архетыповым увасабленнем самых розных бакоу рэчаюнасщ, шварыянтам, як1 ва усГх канкрэтных выпадках уяуляе сабой сумяшчэнне агульнага Г асаблГвага" [11, 57].
Мастацю вобраз свету як зроблены аутарам адбггак рэчаюнасщ заусёды нясе у сабе адзнак1 суб'ектыунасщ. Яны вышкаюць з абставш жыцця шсьменшка, яго творчых сх1льнасцей, сацыяльнага паходжання, палтычных поглядау, складу мыслення - усяго таго, што вызначае яго асобу. Разам з тым шсьменшк, як кожны чалавек, з'яуляецца увасабленнем свайго часу, сваёй зямлг народа, а таму адлюстроувае праз уласны вобраз свету у тым лГку Г тыя рысы светапогляду, як1я уласщвы яго супольнасщ у цэлым. Гэтае ментальнае адзшства у поглядах на акаляючую рэча1снасць найлепш выяуляе сябе у лггаратурнай традыцыГ праз асаблГвую щкавасць шсьменшкау розных генерацый да адных Г тых жа рэалш быцця народа, праз устойлГвасць дадзеных гдэйна-эстэтычных ацэнак. Таму, на наш погляд, найбольш эфектыуным прыёмам лтгаратуразнаучага даследавання нацыянальнага на сучасным этапе з'яуляецца вылучэнне у юнуючым мностве Гндывгдуальных мастацк1х варыянтау асэнсавання рэчаюнасщ тых канцэптау, яюя сведчыць аб светапоглядным адзшстве аутарау як прадстаушкоу адной нацыянальнай супольнасщ.
Вывады
Так1м чынам, у айчыннай лиаратуразнаучай традыцыГ рэцэпцыя нацыянальнага характарызуецца паступовым развщцём яе праблемнага поля ад выяулення сувязГ з фальклорам да вывучэння калектыуных уяуленняу Г з'яуляецца у сучасны момант тым даследчыцюм к1рункам, як1 дазваляе спасщгнуць з дапамогай параунальнага аналГзу асаблГвасщ беларускага успрымання свету.
СП1С АСНОУНЫХ КРЫНЩ
1. Тычына, М. А. Фiласофiя лггаратуры: беларусю варыянт / М. А. Тычына. - Мшск : Беларуская навука, 2014. - 324 с.
2. Баршчэусю, Я. Шляхцщ Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях / Я. Баршчэусю; прадм. i камент. М. Хаустов1ча. - Мшск : Маст. тт., 2009. - 326 с.
3. Багушэвiч, Ф. Творы / Ф. Багушэвiч; уклад. i прадм. Я. Янушкевiча; камент. У. Содаля, Я.Янушкевiча. - 2-е выд. - Мшск : Маст. тт., 2001. - 206 с.
4. Багданжч, М. Поуны збор творау : у 3 т. / М. Багданжч. - Мшск : Беларуская навука, 2001. -Т. 2 : Мастацкая проза, пераклады, лггаратурныя артыкулы, рэцэнзи i нататкi, чарнавыя наюды. - 2-е выд. -600 с.
5. Барысенка, В. Фращшак Багушэвiч i праблема рэалiзму у беларускай лiтаратуры Х1Х стагоддзя /
B. Барысенка. - Мшск : АН БССР, 1957. - 364 с.
6. Бабарэка, А. Збор творау : у двух тамах / А. Бабарэка. - Вшьня : 1нстытут беларусгстыю, 2011. -Том 1 : Штаратурна-крытычныя працы. - 939 с.
7. Адамовiч, А. Здалёк i зблiзку : зборнж лггаратурна-крытычных артыкулау / А. Адамовiч. -Мшск : Мастацкая лггаратура, 1976. - 622 с.
8. Гачев, Г. Ментальности народов мира / Г. Гачев. - Москва : Алгоритм, 2008. - 544 с.
9. Шешунова, С. В. Национальный образ мира как категория этнопоэтики русской словесности /
C. В. Шешунова. - Режим доступа : http://philolog.petrsu.ru/journal/konf/ 2008/01-sheshunova.htm. - Дата доступа : 26.05.2016.
10. Бельсю, А. Свет пачынаецца з малога... (Малая радзiма i нацыянальная карцша свету) / А. Бельсю // Беларуская лггаратура ХХ стагоддзя: псторыя i сучаснасць: у дапамогу настаушкам i студэнтам. - Мшск : Аверсэв, 2005. - С. 9-19.
11. Гараднщю, Я. Паэтыка беларускай лггаратуры ХХ стагоддзя: суб'ектыуна-аб'ектыуныя адносшы / Я. Гараднiцкi. - Мшск : Беларуская навука, 2010. - 322 с.
Паступгу у рэдакцыю 17.03.17 E-mail: [email protected]
P. R. Koshman
NATIONAL FEATURES AS A SUBJECT OF THE BELARUSIAN LITERATURE DISCOURSE:
TRADITION AND MODERNITY
The categoty of the national feature is treated as the most significant issue of the homeland literary discourse in this article. Tendencies of its scientific reception and their dependence from historical and cultural circumstances are described. Modern research in the field of the national image of the world is given.
Keywords: belarusian literature, national identity, Belarusian Literary study, mentality, national word image.
