Научная статья на тему 'НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ ВО ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН'

НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ ВО ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
305
38
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВНЕШНЯЯ ПОЛИТИКА / НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ / МЯГКАЯ СИЛА / ДИПЛОМАТИЯ / КОНЦЕПСИЯ ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН / РАЗВИТИЯ ВНЕШНЕПОЛИТИЧЕСКОЙ СТРАТЕГИИ / ТРАНСФОРМАЦИЯ НАЦИОНАЛЬНЫХ ИНТЕРЕСОВ / ПОЛИТИЧЕСКИЕ ИНТЕРЕСЫ / ЭКОНОМИЧЕСКИЕ ИНТЕРЕСЫ / ИНТЕРЕСЫ БЕЗОПАСНОСТИ

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Мирзоев Ниёз Мирзобадалович, Сангинов Далер

Статья посвящена национальным интересам во внешней политики Республики Таджикистан. Авторы отмечают что защита и реализация национальных интересов обеспечивается посредством внешней политики, где важную роль играет осмысление политической географии государства. Так, принципиальные подходы по защите и реализации национальных интересов Таджикистана в современных условиях были изложены в выступлении Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона на встрече с дипломатическим корпусом страны, а также отражены в новой Концепции внешней политики Республики Таджикистан. В статье рассмотрены этапы развития внешней политики Таджикистана, трансформация внешнеполитической стратегии страны и формирования реализуемой парадигмы, т.е. «политика открытых дверей». Проанализированы основные сегменты национальных интересов во внешней политике, которые основываются на сегодняшних задачах и формируют точки роста на среднесрочную и долгосрочную перспективу. Также в статье рассматривается процесс формирования и развития внешнеполитической стратегии и трансформация национальных интересов, которые разделяются на три этапа, где показаны их поступательное видоизменение в государственной стратегии Таджикистана.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NATIONAL INTERESTS IN FOREIGN POLICY OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

The article is devoted to national interests in the foreign policy of the Republic of Tajikistan. The authors note that the protection and implementation of national interests is ensured through foreign policy, where an understanding of the political geography of the state plays an important role. Thus, the fundamental approaches to protecting and realizing Tajikistan's national interests in modern conditions were outlined in the speech of the President of the Republic of Tajikistan Emomali Rahmon at a meeting with the country's diplomatic corps, and also reflected in the new Foreign Policy Concept of the Republic of Tajikistan. The article examines the stages of development of Tajikistan's foreign policy, the transformation of the country's foreign policy strategy and the formation of an implemented paradigm, i.e. «Open door policy». The main segments of national interests in foreign policy are analyzed, which are based on today's tasks and form points of growth for the medium and long term. The article also examines the process of formation and development of foreign policy strategy and the transformation of national interests, which are divided into three stages, which show their progressive modification in the state strategy of Tajikistan.

Текст научной работы на тему «НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ ВО ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН»

According to the sources of the monuments, Tajik diplomacy has more than two thousand years of history and dates back to the 6th-5th centuries. BC. The article contains many facts and documents as arguments.

Key words: history, science, palitics, independence, Pakistan, Tajikistan, relations, diplomacy, cooperation.

Сведения об авторах:

Мирзоев Ниёз Мирзобадалович - доктор исторических наук, профессор, главный научный сотрудник отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ Таджикского Национального Университета Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 Электронная почта: nmmirzoev@mail.ru Тел: (+992) 919160026

Мирзоев Хабибджон Табрикджонович - научный сотрудник Научно исследовательского института Таджикского Национального Университета. Адрес: Республика Таджикистан, г.Душанбе, пр. Рудаки 17.Телефон (+992) 933609494. Электронная почта:Diplomat. tj94@,mail. ru

About the authors:

Mirzoev Niayz Mirzobadalovich - doctor of historical Sciences, Professor chief researcher of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: Tajikistan Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 E-mail: nmmirzoev@mail.ru Phone: (+992) 919160026

Mirzoev Habibjon Tabrikjonovich - researcher of scientific research Institute of the Tajik national University.Address: Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue 17.Phone: 933609494. Е -mail: Diplomat. tj94@,mail. ru

УДК:930(575.3+575) МАНФИАТХОИ МИЛЛЙ ДАР СИЁСАТИ ХОРИЧИИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН

Мирзоев Н.М, Сангинов Д.Н.

Донишгохц миллии Тоцикистон

Истилохи «манфиатхои миллй» соли 1935 пас аз он, ки маколаи олимони амрикой Р. Нибур ва Ч. Билд дар Энсиклопедияи илмхои чамъиятии Оксфорд чой дода шуд, ба илм ворид карда шуд [8-129]. Дар сиёсатшиносии муосир тафсирхои мухталифи манфиатхои миллй пайдо мешаванд ва хар яке аз ин фахмишхо ба намунаи амалии фаъолияти давлатхо асос ёфтаанд. Манфиатхои миллй хамчун «мачмуи ниёзхои объективии дохилй ва хоричии давлат» баррасй карда мешаванд ва ин талабот - бо сохибихтиёрй ва тамомияти арзй, зарурати таъмини амнияти миллй, вазъи ичтимой-иктисодй ва анъанахои фархангй ва таърихй, инчунин муносибатхои геополитикй, хифзи ахолй аз тахдидхо ва хатархои беруна, омилхои бунёдии фаъолияти сиёсати хоричй муайян карда мешаванд.

Дар фахмиши манфиатхои миллй «эхтиёчоти бошууронаи миллатхо» дар худмухофизатй, рушд ва таъмини амнияти давлат истифода мекунанд. Чунин фахмиши манфиатхои миллй ба мо имкон медихад, ки онхоро чихати арзёбии равандхои сиёсати дохилй ва хоричй истифода барем. Нафъе, ки аз татбики манфиатхои миллй ба даст оварда мешавад, ба мо имконият медихад, ки манфиатхои хаётии тамоми гуруххои фаъоли чомеа ва умуман давлатро таъмин намоем. Мохияти манфиатхои миллй инчунин аз фахмишхои муваккатй ва афзалиятноки химоя ва татбики онхо муайян карда мешаванд. Дар ин ришта манфиатхои асосй ва гайриасосй, доимй ва гайридоимй вучуд доранд. Манфиатхои асосии миллй самтхои умумй ва мухимтарини фаъолияти давлатро дар таъмини амнияти миллй ва халли вазифахо ва хадафхои стратегй дар бар мегиранд. Манфиатхои гайриасосии миллй - воситаи ба даст овардани даромади асосии давлат мебошад. Манфиатхои доимии миллй дар хама мархилахои рушди он ба давлат хос буда, дар мархилахои муайян муваккатй мебошанд. Х,амин тавр, тагйирёбии зохирии манфиатхои миллй ба вучуд меояд, ки бо тахкими хокимияти давлатй зич алокаманд аст. Бисёре аз мухаккикон мафхуми манфиатхои миллиро ба категорияи «амнияти миллй» мепайвандад. Зеро амнияти миллй асосан мохият ва мазмуни «манфиатхои миллй» -ро муайян мекунад. Дар Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи амният» амнияти миллй хамчун «холати мухофизатии манфиатхои хаётан мухимми кишвар аз тахдидхои вокей ва эхтимолии дохиливу берунй» (КЧТ аз 27.11.2014, №1137) муайян карда шудааст. Манфиатхои миллй хамчун «мачмуи эхтиёчоти сиёсй, иктисодй, ичтимой ва эхтиёчоти дигари Чумхурии Точикистон, ки аз амалишавии онхо кобилияти давлат дар таъмини хифзи хукукхои конститутсионии инсон ва шахрванд, арзишхои чамъият ва ниходхои асосии давлатдорй вобаста мебошад».

Дар аглаби тахкикоти муосир манфиатхои миллй бо сиёсати хоричй робитаи зич доранд, зеро давлат барои таъмини афзалиятхои стратегии худ ба шарикии байналмилалй ниёз дорад. Имруз хеч як давлат наметавонад амнияти миллии худро мустакилона таъмин кунад, иктисодиёт ва дигар сохахоро бидуни шарики байналмилалй рушд дихад, хатто ИМА ва Федератсияи Россия барин кишвархои абаркудрат низ истисно нестанд. Хусусияти хамкорй, хамбастагй ва вобастагии байни давлатхо дар тамоми сохахо мушохида карда мешавад. Х,амин тавр, манфиатхои миллй дар сиёсати хоричй харчй бештар зохир гардида, сатхи амнияти онхо дар ин самт муайян мегардад.

Сиёсати хоричии Точикистон сиёсати санчидашуда, прагматикй ва вокеъбинона буда, хамзамон бо пазириши меъёрхои пазируфташудаи байналмилалй ва эхтиром ба манофеи шарикон, риояи катъии манфиатхои миллиро дар тамоми фаъолияти дипломатй дар мадди аввал мегузорад. Чумхурии Точикистон бо гузаштан аз мархалаи аввали пас аз Истиклол, ки даврони ба эътидол овардани вазъият ва тахкими пояхои давлатдорй буд, дархои худро ба руи хамаи кишвархои олам кушод ва бо эъломи «сиёсати дархои боз» равобити байналмилалиро бахри муаррифии Точикистон дар чахон ва чалби сармояи хоричй барои бозсозии кишвар огоз намуд. Имруз Точикистон бо аксарияти кишвари чахон муносибатхои дипломатй баркарор намуда, 150 давлат истиклолияти Чумхурии Точикистонро расман эътироф кардааст. Точикистон дар хамаи созмонхои минтакавй ва аксар созмонхои байналмилалй узвият дошта, аз арзишхо ва манфиатхои миллй дифоъ мекунад, дар масоили чахонй назари худро матрах месозад ва пешниходхои мушаххасро дарбораи халли ин масоил ба миён мегузорад.

Бояд кайд намуд, ки чараёни пайдоиш ва инкишофи стратегияи сиёсати хоричии Точикистон ва трансформатсияи манфиатхои миллй ба се мархила чудо мешавад:

Мархилаи аввал, суханронии Раиси Шурои Олии Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон дар ичлосияи XVIII аз 28 декабри соли 1993, ки самтхои асосии сиёсати хоричй муайян карда шуданд, ки айни замон низ актуалй махсуб меёбанд. Муайян кардани бомуваффакияти асосхои консептуалии чугрофияи сиёсии Точикистон чихати таъмини субот ва амният, хотима ёфтани чанги шахрвандй, ба мусолиха ноил шудан ва тахкими вахдати миллй замина гузошт: 1. Иттиходи Давлатхои Мустакил; 2. Кишвархои Осиёи Марказй; 3. Давлатхои хамсояи форсизабон (Афгонистон ва Эрон); 4. Давлатхои исломии Шарк. 5. Ч,омеаи байналмилалй.

Х,амин тавр, Рахбари давлат самтхои асосии афзалиятноки хамкорй бо кишвархои хоричиро муайян намуд, ки онхоро пайдоиши сиёсати хоричии Точикистон номидан мумкин аст.

Мархилаи дуввум аз кабули Консепсияи якуми сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон 24 сентябри соли 2002 [3,68] ва суханронии Сарвари давлат дар чаласаи тантанавй ба ифтихори дахумин Ичлосияи 16-уми Шурои Олии кишвар аз 15 ноябри соли 2002 огоз меёбад. Дар ин нишаст расман эълон карда шуд, ки асоси сиёсати хоричии Точикистон «сиёсати дархои кушода» мебошад [4,40].

Т. Назаров ва А. Сатторзода кайд мекунанд, ки дар Консепсияи якуми сиёсати хоричии кишвар манфиатхои зерини миллй муайян карда шуда буданд: хифз ва тахкими истиклолияти давлатй, тамомияти арзй, таъмини амнияти миллй, истиклолияти сиёсй, иктисодй ва фархангй; фарохам овардани шароити зарурй барои рушди иктисодй, баланд бардоштани сатхи зиндагии шахрвандон, амнияти иктисодй ва экологй; падид овардани муносибати нек бо хамсоя кишвархо; рушди хамкорихои мутакобилан судманд, муносибатхои боваринок ва дустона бо шарикон; таквияти обрую эътибори Точикистон дар чахон ва г. Пас аз ходисахои 11 сентябри соли 2001 дар Иёлоти Муттахидаи Амрико ва огози амалиёти зиддитеррористии давлатхои Гарб дар Афгонистон, ахамияти геополитикии минтакаи Осиёи Марказй тагйир ёфт. Дар огози солхои 2000-ум фаъол шудани кишвархои Гарб дар минтака ба амал омад, ки ба тахкими муносибатхои дучонибаи Точикистон бо кудратхои пешрафтаи чахон мусоидат намуд ва самтхои нави сиёсати хоричй падид омаданд [3, с.68] . Мархилаи саввум, суханронии Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон дар мулокот бо кормандони дипломатии кишвар ба муносибати ифтитохи бинои нави Вазорати корхои хоричии Чумхурии Точикистон 15 марти соли 2013, ки дар он фахмиши манфиатхои миллй дар сиёсати хоричии кишвар бо рохи нав гузошта шудааст. Сарвари давлат дастур дод, ки Консепсияи нави сиёсати хоричии Точикистон тахия карда шавад, ки он бо Фармони Президенти Чумхурии Точикистон аз 27 январи соли 2015, №332 тасдик шудааст[1]. Афзалиятхои сиёсати хоричии Точикистон бетагйир мондаанд ва ба «сиёсати дархои кушода» асос ёфтаанд. Дар суханронии Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон парадигмаи нави сиёсати хоричй ифода ёфта, дар Консепсияи нав - «ташаккули камарбанди амният ва хамсоягии нек дар марзи кишвар», ки ба тахкими равобит бо кишвархои хамсоя нигаронида шудааст, инъикос ёфтааст. Хусусияти мархилахои зикршуда тагйир додани сиёсати хоричй ва сохтори манфиатхои миллии Точикистон мебошад. Нуктаи дуюм дарки амики чугрофияи сиёсй ва афзалиятхои давлатии Точикистон мебошад. Хусусияти

саввум супориши рохбари давлат оид ба тахияи Консепсияи сиёсати хоричии Точикистон мебошад, ки афзалиятхои асосии кишварро дар муносибатхои муосири байналмилалй муайян мекунад. Сиёсати хоричии Точикистон пеш аз хама ба нигох доштани равобити анъанавй бо Россия ва дигар кишвархои ИДМ, инчунин рушди муносибатхо бо шарикони нав хам дар кишвархои Гарб ва хам дар Осиё нигаронида шудааст.

Х,амин тарик, дар мархилахои зикргардида принсипхои асосй ва анъанахои сиёсати хоричии Точикистон ба халли масъалахои афзалиятноки рушди кишвар, аз чумла тахкими сулху субот ва вахдати миллй, таквияти ислохоти сиёсй, иктисодй ва ичтимой равона шуд. Дар ин муддат сиёсати «дархои боз», хамчун фарханги хамзистй бо олами имруз аз чониби рохбарияти кишвар муаррифй гардида, дар асоси он сиёсати хоричии бисёрсамта, ботавозун ва прагматикй тархрезй шуд ва тавсеаву тахкими робитахои дустона ва хамкорихои судманд бо кишвархои гуногуни олам рохандозй гашт.

Дар сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон манфиатхои асосии миллиро дар мархилаи кунунй метавон чунин баррасй намуд: таъмини амнияти миллй, мустакилияти сиёсй, тамомияти арзй, тахкими дунявияти давлат ва рушди устувори чомеа дохил мешаванд. Муносибат бо Россия ва узвият дар сохторхои хамгирой, аз кабили СПАД ва СХЩ, дар дастгирии онхо накши махсус доранд.

Х,имоя ва татбики манфиатхои миллй тавассути сиёсати хоричй таъмин карда мешавад, ки дар онхо дарки чутрофияи сиёсии давлат накши мухим дорад. Х,амин тарик, бархурдхои бунёдии хифз ва амалигардонии манфиатхои миллии Точикистон дар шароити муосир дар нутки Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон дар мулокот бо корпуси дипломатии кишвар ва инчунин дар Консепсияи нави сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон инъикос ёфтаанд. Дар асоси ин хуччатхо, самтхои асосии стратегияи сиёсати хоричии Точикистонро (чугрофияи консептуалии сиёсй) дар давраи кутохмуддат, миёнамухлат ва дарозмуддат таквият додан мумкин аст.

Умуман, се авлавияти асосии сиёсати хоричиро метавон кайд намуд, ки сохтори манфиатхои миллиро дар якчоягй муайян мекунанд:

1. Таъмини амнияти миллй. Тахдидхои муосир, аз кабили: экстремизм, терроризм ва гардиши гайриконунии маводи мухаддир; сархади дарозмуддат бо Афгонистон; Омили ДОХИШ ва узвияти шахрвандони кишвар ба сафи он; муковимати шадид ба кудратхои чахонй, баргузории чанги иттилоотй; ва дигар мушкилоти дорои ахамияти минтакавй ва байналмилалй таваччухи махсусро ба таъмини амнияти миллй такозо мекунанд. Аз ин ру, омили «амният» нисбат ба дигар афзалиятхо бартарй дорад, зеро бар асоси дастгирии онхо тавлид кардани нуктахои рушди миллй имконпазир аст. Дар таъмини амнияти Точикистон узвият доштани он дар СААД ва СХТТТ, инчунин муносибатхои дучонибаи харбй-сиёсй бо Россия мавкеи мухим дорад. Пойгохи низомии 201 дар асоси созишномахои дучониба чойгир кардашуда, амнияти Точикистон ва манфиатхои стратегии Россияро дар сархади чанубии ИДМ таъмин мекунад.

2.Таъмини шуFл ва баланд бардоштани иктидори иктисодй. Дар ин мархила, Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистон барои давраи то соли 2030[3,68], ки ба се мархила таксим шудааст, татбик шуда истодааст. Дар Стратегияи Миллй авлавиятхои зерин муайян карда шудаанд: таъмини амнияти энергетикй ва истифодаи самараноки неруи барк, аз бунбасти коммуникатсионй рахо шудан ва ба кишвари транзитй табдил ёфтани кишвар, таъмини амнияти озукаворй ва дастрасии мардум ба гизои босифат, саноатикунонии кишвар ва тавсеаи шугли истехсолй. Бояд кайд кард, ки мухочирони мехнатии точик асосан дар Россия ва ^азокистон кор мекунанд. Аз ин ру, Федератсияи Россия дар таъмини шугли ахолии Точикистон, ки дар сохтори манфиатхои миллии мо макоми махсус пайдо мекунад, мавкеи мухим дорад. Х,алли мушкилоти мухочирони мехнатй, мустахкам намудани мавкеи онхо дар бозори мехнат ва таъмини хукуку озодихои онхо дар доираи конунгузории амалкунандаи Федератсияи Россия самти афзалиятноки сиёсати хоричии Точикистон мебошад. Мавриди зикр аст, кишвари мо ба шарофати сиёсати «дархои боз» хамкории мутакобилан судмандро бо як катор созмонхои иктисодй ва ниходхои молиявии байналмилалй ба рох мондааст. Аз чумла, Созмони хамкории иктисодй (ЭКО), Созмони хамкории иктисодй ва рушд (OyCD), Иттиходи иктисодии АвруОсиё, Хазинаи байналмилалии асъор, Бонки чахонй, Бонки Аврупоии тачдид ва рушд, Бонки Осиёии рушд, Бонки исломии рушд, Бонки авруосиёии рушд ва гайра.

3. Рушди устувори чомеа. Асоси тахкими натичахои ба даст овардашудаи сиёсй, иктисодй, ичтимой ва фархангй дар солхои истиклолияти Точикистон ин хифз ва тахкими суботи чомеа мебошад. Тачрибаи чанги шахрвандй дар солхои аввали истиклолият «субот» - ро ба яке аз чузъхои мухимми фарханги сиёсии шахрвандон табдил дод.

Х,амин тарик, се кисми мухимми манфиатхои миллии Точикистон заминаи таъмини тамомияти арзй ва хифзи дунявияти давлатро ташкил медиханд. Ин афзалиятхо ба рушди

арзишхои миллй, хувият, забон ва фарханг, инчунин тахкими чомеаи шахрвандй таъсири назаррас доранд.

Бояд кайд намуд, ки Консепсияи сиёсати хоричй имкониятхои эчоди «кувваи нарм"-ро хамчун воситаи муассири амалисозии манфиатхои миллй, аз чумла дипломатияи фархангй-гуманитарй ва иттилоотй муайян менамояд ва имрузхо «кувваи нарм» аз чониби давлатхои гуногун сарфи назар аз вазъи харбй-сиёсй ва иктисодии онхо дар сиёсати чахонй истифода мешавад. Асри иттилоот ва «чомеаи иттилоотй» ба кишвархо имконият фарохам меорад, ки манфиатхои миллии худро дар сиёсати хоричй бо рохи гайринизомй химоя кунанд. Имкониятхои «кувваи нарм -ро барои «ребрендинг» ва ташаккули симои мусбати Точикистон бо назардошти олами набототу хайвонот, таърих, фарханг, инчунин сайёхии кухй, экстремалй, табобатй ва этникй дар кишвар истифода бурдан мумкин аст. Сиёсати дархои боз мехвари сиёсати хоричии Точикистонро тачассум мекунад. Натичахои сиёсати пурмахсули он чунинанд:

- Х,ар сол миёни Точикистон ва беш аз 100 кишвари чахон табодули мол сурат мегирад. Соли 2013 Чумхурии Точикистон узви комилхукуки яке аз созмонхои бонуфузтарини дунё -Созмони Умумичахонии Савдо гардид.

-То имруз Точикистон бо кишвархои гуногуни олам беш аз 2100 хуччати дучониба ба имзо расонидааст, ки масъалахои муносибату хамкорихои дучонибаро дар сохахои сиёсй, иктисодй, тичоратй, харбй-техникй, амният, илм, фарханг, маориф, тандурустй, сайёхй ва дигар самтхоро фаро мегиранд.

- Аглаби ташаббусхои сиёсй, аз чумла халлу фасли мухолифати шахрвандй тарики гуфтушунид, мусоидат ба халли мушкилоти сиёсиву иктисодй ва ичтимоии Афгонистон, рушди хамкорихои минтакавй, як зумра ташаббусхо оид ба истифодаи окилонаи захирахои обй ва хамкорй дар сохаи энергетика, мубориза бар зидди терроризм, экстремизм ва кочоки маводи мухаддир, инчунин дигар пешниходхои арзишманди рохбарияти Точикистон аз чониби чомеаи чахонй хамовозй ва дастгирй пайдо намудаанд. Аз чумла: аз соли 1999 инчониб, чомеаи чахонй чахор ташаббуси глобалй оид ба масъалахои обро дар Точикистон дастгирй намуд ва катъномахои дахлдори Ассамблеяи Генералии СММ: «Соли байналмилалии оби тоза, 2003», «Дахсолаи байналмилалии Об барои хаёт, 2005-2015», Соли хамкорй дар сохаи об, 2013 ва Дахсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солхои 2018-2028».

-Точикистон бунёнгузори форматхои нави муколама дар доираи кишвархои форсизабон (сегонаи Точикистон - Афгонистон - Эрон) ва кишвархои Чахоргонаи Душанбе (Точикистон -Россия - Афгонистон-Покистон) махсуб меёбад.

- соли 2002 пойтахти Точикистон шахри Душанбе ба хайси «Шахри сулх» сазовори чоизаи ЮНЕСКО гардид;

- соли 2003 «Шашмаком» хамчун мусикии Точикистон ва Узбекистан ба хайси шохкорихои шифохй ва фархангии мероси гайримоддии башарият ба фехристи ЮНЕСКО ворид карда шуд;

- соли 2010 бо карори 34-умин чаласаи Кумитаи мероси умумичахонии ЮНЕСКО шахраки кадимаи «Саразм» ба фехристи мероси фархангии умумичахонии ЮНЕСКО ворид карда шуд;

- соли 2013 бо карори 36-умин чаласаи Кумитаи Мероси Умумичахонии ЮНЕСКО «Боги миллии Точикистон - Куххои Помир» ба фехристи Мероси табии Умумичахонии ЮНЕСКО шомил гардид;

- соли 2013 дар шахри Париж дар кароргохи ЮНЕСКО муаррифии китоби «Меъмори сулх», ки ба сахми пурарзиши Президенти Точикистон - Эмомалй Рахмон дар рохи расидан ба сулху суботи комил дар кишвар бахшида шуда буд, баргузор гашт;

- соли 2013 бо эътирофи пайравии пайваста ба хадафхои ташаккули сулхи пойдор ва пешбурди рушди устувор, аз чумла тавассути ташаббусхо оид ба пешбурди хамкорй ва муколамаи байналмилалй дар сохаи об, табодули донишхои илмй ва мусоидат ба пешрафт дар самти татбики Х,адафхои рушди хазорсола ва хадафхои рушди дар сатхи байналмилалй хамохангшуда, Созмони ЮНЕСКО Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмонро бо Медали чашнии «60-солагии ЮНЕСКО» сарфароз гардонид;

- соли 2013 дар ш. Париж дар рафти 37-умин ичлоси Конфронси генералии ЮНЕСКО чашнхои 3000-солагии Х,исор, 700-солагии Мир Сайид Алии Х,амадонй (дар хамкорй бо Чумхурии Исломии Эрон) ва 600-солагии Абдурахмони Чомй ба фехристи чашнхое, ки бо иштироки ЮНЕСКО дар солхои 2014-2015 тачлил мешаванд, ворид гардиданд.

Х,амин тарик, сиёсати дархои бози Чумхурии Точикистон мазмуну мундаричаи ба манфиати милли мо мувофик буда ба шароити таърихии гузариши кишварамон аз як низоми сиёсй ба низоми дигари сиёсй мувофикат мекунад. Точикистон бар асари талошхои муассир ва масъалагузорихои мантикию саривактии Асосгузори сулху Вахдати миллй Пешвои миллат Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ва ба шарофати ин сиёсат мавкеи худро дар сиёсати байналмилалй мустахкам сохта, бо назардошти манфиатхои миллй тавозуни

муносибатхо ва манфиатхои худро таъмин карда, имрузхо дар арсаи байналмилалй як кишвари фаъолу ташаббускор шинохта шудааст.

АДАБИЁТ

1. Консепсияи сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон [манбаи электронй]. URL: ht:tps://mfa.tj/tg/main/view/4255/konsepsiyai-sijosati-khorijii-jumhurii-tojikiston

2. Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи амният» [манбаи электронй]. URL: http://majmilli.tj

3. Назаров Т.Н. Дипломатияи муосир. Монография/ Т.Н Назаров., А. Сатторзода.- Душанбе: Ирфон, 2006.- 224

с

4. 4.Рахмонов Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат. Ч.5/ Э. Рахмонов-Душанбе: Ирфон, 2006. -С.40.

5. Рахмон Эмомалй - бунёнгузори сиёсати хоричии Точикистон/Зери назари Х,амрохон Зарифй. -Душанбе:Ирфон, 2012, 272 с.

6. Сиёсати хоричии Точикистон дар масири истиклолият/ Зери назари Х,амрохон Зарифй Силсила: Сиёсати хоричии Точикистон. Душанбе: Ирфон, 2011, 340 с.

7. Стратегияи миллии рушди Чумхурии Точикистон барои давраи то соли 2030 (бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 1 октябри соли 2016, № 392 тасдик шудааст) [манбаи электронй]. URL:https://mfa.tj/tg/main/view/5456/strategiyai-milli-rushdi-jumhurii-tojikiston

8. Улитин Р.Р. Таносуби мафхуми «манфиатхои миллй» ва «амнияти миллй» дар асари мухакикони ватанй ва хоричй/Р.Р. Улитин// Паёми донишгохи Нижегородск ба номи Н.И. Лобачевский. Бахши таърих, сиёсатшиносй, муносибатхои байналхалкй, №1, 2003. -С.129.

9. Шарифй С. Таджикская дипломатия периода независимости. монография/ С. Шарифи -Душанбе: Ирфон, 2011, 276 с.

10. 25 кадам дар пахнои олам / Зери назари Сирочидин Аслов. Душанбе: Ирфон, 2016. - 220с.

НАЦИОНАЛЬНЫЕ ИНТЕРЕСЫ ВО ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

Статья посвящена национальным интересам во внешней политики Республики Таджикистан. Авторы отмечают что защита и реализация национальных интересов обеспечивается посредством внешней политики, где важную роль играет осмысление политической географии государства. Так, принципиальные подходы по защите и реализации национальных интересов Таджикистана в современных условиях были изложены в выступлении Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона на встрече с дипломатическим корпусом страны, а также отражены в новой Концепции внешней политики Республики Таджикистан.

В статье рассмотрены этапы развития внешней политики Таджикистана, трансформация внешнеполитической стратегии страны и формирования реализуемой парадигмы, т.е. «политика открытых дверей».

Проанализированы основные сегменты национальных интересов во внешней политике, которые основываются на сегодняшних задачах и формируют точки роста на среднесрочную и долгосрочную перспективу.

Также в статье рассматривается процесс формирования и развития внешнеполитической стратегии и трансформация национальных интересов, которые разделяются на три этапа, где показаны их поступательное видоизменение в государственной стратегии Таджикистана.

Ключевые слова: Внешняя политика, национальные интересы, мягкая сила, дипломатия, концепсия внешней политики Республики Таджикистан, развития внешнеполитической стратегии, трансформация национальных интересов, политические интересы, экономические интересы, интересы безопасности.

NATIONAL INTERESTS IN FOREIGN POLICY OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

The article is devoted to national interests in the foreign policy of the Republic of Tajikistan. The authors note that the protection and implementation of national interests is ensured through foreign policy, where an understanding of the political geography of the state plays an important role. Thus, the fundamental approaches to protecting and realizing Tajikistan's national interests in modern conditions were outlined in the speech of the President of the Republic of Tajikistan Emomali Rahmon at a meeting with the country's diplomatic corps, and also reflected in the new Foreign Policy Concept of the Republic of Tajikistan.

The article examines the stages of development of Tajikistan's foreign policy, the transformation of the country's foreign policy strategy and the formation of an implemented paradigm, i.e. «Open door policy».

The main segments of national interests in foreign policy are analyzed, which are based on today's tasks andform points ofgrowth for the medium and long term.

The article also examines the process of formation and development of foreign policy strategy and the transformation of national interests, which are divided into three stages, which show their progressive modification in the state strategy of Tajikistan.

Key words: Foreign policy, national interests, soft power, diplomacy, the concept of foreign policy of the Republic of Tajikistan, development of foreign policy strategy, transformation of national interests, political interests, economic interests, security interests.

Сведения об авторах:

Мирзоев Ниёз Мирзобадалович - доктор исторических наук профессор отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ ТНУ. Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 Телефон: (+992) 919160026

Сангинов Далер - научный сотрудник отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ ТНУ. Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 E-mail: saden_tj@mail.ru Телефон: (+992) 918700492

About the authors:

Mirzoev Niayz Mirzobadalovich - Doctor of Historical Sciences, Professor, Department of Social, Humanitarian and Economic Sciences, Research Institute of TNU Address: Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 Phone: (+992) 919160026

Sanginov Daler - is a research fellow of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17E-mail: saden_tj@mail.ru Phone: (+992) 918700492

ПРОБЛЕМА РАЗРАБОТКИ ОПТИМАЛЬНОЙ КОНЦЕПЦИИ ГАРМОНИЗАЦИИ ЭТНОНАЦИОНАЛЬНЫХ ОТНОШЕНИЙ В АФГАНИСТАНЕ

Махмадшоев Р., Наимов И.Н.

Таджикский национальный университет

В начале XXI века, в условиях становления новой системы международных отношений и глобализации происходит процесс усиления взаимозависимости в современном мире. Под воздействием этих факторов изменение в любой точке мира оказывает влияние на ситуацию в международных и межгосударственных отношениях, особенно, если это касается таких слабо развитых государств, как Афганистан.

Актуальность постановки подобных вопросов связана с тем, что в течение почти сорока лет новой истории Афганистана в системе государственности Афганистана произошли огромные изменения. Афганское общество стало объектом проведения различных социальных опытов и создания различных моделей государственного устройства. Только в новейшее время в Афганистане произошла насильственная смена шести режимов: монархического (1973), республиканского, М. Дауда (1978), двух левых режимов (1979), режимов моджахедов (1996) и талибов (2001), приход к власти X. Карзая (2002-2014) и формирование в стране Правительства национального единства во главе с Ашрафом Гани Ахмадзаем (2014 - н.в.). Одновременно повышается роль афганского фактора в геополитическом измерении безопасности Евразии. При этом необходимо иметь в виду, что среди исследователей до сих пор нет единой, общепризнанной точки зрения относительно уровня научной сформированности внешней политики Афганистана. В стране отсутствует историческая традиция в воспитании населения в государственном духе, архаичное общественное сознание, крайне низкий уровень общей культуры населения, кроме того, приоритет интересов своего клана, по сравнению с интересами государства, не способствует прогрессу страны и созданию эффективной структуры государственного устройства и внешней политики. Процессу нормализации обстановки и формирования привлекательного международного имиджа Афганистана способствовало бы достижение согласия, «либерального консенсуса» между различными этнополитическими группами страны, а также их сбалансированное присутствие в сфере внешней политики. Все это вместе затрудняет проведение комплексной, централизованной внешней политики в этой стране.

Необходимо также отметить, что на процесс формирования национальной политики Афганистана серьезное влияние оказывают следующие факторы: возникновение пуштунской проблемы в связи с соперничеством мировых держав; присущий Афганистану статус «буферного государства»; преобладание структуры разделенных народов в этносистеме общества и др. Результатом эволюций афганской государственности на сегодня стали:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.