Научная статья на тему 'ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ И ПОЛИТИЧЕСКИЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ ТАДЖИКИСТАНОМ И ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКОИ ПАКИСТАН'

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ И ПОЛИТИЧЕСКИЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ ТАДЖИКИСТАНОМ И ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКОИ ПАКИСТАН Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
258
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ДИПЛОМАТИЯ / ПОЛИТИКА / ТАДЖИКИСТАН / ПАКИСТАН / ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ ИНИЦИАТИВЫ ТАДЖИКИСТАНА / РЕСПУБЛИКА / ОТНОШЕНИЕ / СТРАНА / ДВУСТОРОННЯЯ ОТНОШЕНИЯ / КОНТАКТЫ / СОТРУДНИЧЕСТВО / ДРУЖБА

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Раджабов Ҳайбулло, Абдувохидовна Парвона Абдувохидовна

В данной статье автор глубоко проанализировал за 28 летний период установления дипломатических отношений между двумя странами, в процессе регулярных контактов на высшем и других уровнях, активных дипломатических инициатив и конкретных шагов, между нашими странами, наряду с определёнными результатами, достигнуто чёткое понимание важности и взаимной выгоды двусторонних связей. Наше сотрудничество имеет огромный потенциал, который необходимо использовать во благо наших народов. На современном этапе во внешней политике Республики Таджикистан приоритетом является наличие прочных близких и добрососедских отношений с Исламской Республикой Пакистан с целью создания пояса доверия и безопасности на протяжении границ страны и обеспечения мира и благополучия в регионе Центральной Азии. Республике Таджикистан необходимо строить отношения с соседними странами, проводя дружелюбную, добрососедскую политику, политику мирного сосуществования и невмешательства во внутренние дела друг друга, при решении имеющихся проблем в регионе отказаться от любого вида насилия и давления, решать все проблемы путём политического компромисса, переговоров и дипломатических методов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DIPLOMATIC AND POLITICAL RELATIONS BETWEEN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN AND THE ISLAMIC REPUBLIC OF PAKISTAN

In this article, the author deeply analyzed over the 28-year period of establishing diplomatic relations between the two countries, in the process of regular contacts at the highest and other levels, active diplomatic initiatives and concrete steps, between our countries, along with certain results, a clear understanding of the importance and mutual benefit was achieved. bilateral ties. Our cooperation has enormous potential that must be used for the benefit of our peoples. At the present stage, in the foreign policy of the Republic of Tajikistan, the prerogative is the presence of strong close and good-neighborly relations with the Islamic Republic of Pakistan in order to create a belt of confidence and security along the country's borders and ensure peace and prosperity in the Central Asian region. The Republic of Tajikistan needs to build relations with neighboring countries, pursuing a friendly, good-neighborly policy, a policy of peaceful coexistence and non-interference in each other's internal affairs, while solving existing problems and controversial issues, including border issues, abandon any kind of violence and pressure, solve all problems by political compromise, negotiation and diplomatic methods.

Текст научной работы на тему «ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ И ПОЛИТИЧЕСКИЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ ТАДЖИКИСТАНОМ И ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКОИ ПАКИСТАН»

династии Хань Рассматривается история возникновения пути и причин, послуживших появлению его названия.

Показан географический охват этого проекта, который поистине являлся глобальным.

Анализируются особенности перевозки товаров, причины прекращения его существования и необходимости разработки его аналога.

Авторы обосновывают точку зрения о том, что, хотя шелк был основным товаром, но Великий шелковый путь - это не только путь международной торговли, но и путь обмена информацией, технологиями, инновациями, знаниями и опытом. Кроме того, авторы отмечают, что Великий Шелковый путь обеспечивал международное взаимодействие и сотрудничество, т.е., по сути, интернационализацию, и до настоящего времени сохраняет большое значение для развития цивилизации как важный канал и пример взаимовыгодного обмена.

Ключевые слова: Великий Шелковый путь, Восток, Запад, Евразия, Средняя Азия, Согд, межкультурный диалог, шелк, международная торговля.

THE GREAT SILK ROAD AND ITS HISTORICAL SIGNIFICANCE

The article deals with the formation and functioning of the Great Silk Road. The authors analyze the prerequisites for the creation of the Great Silk Road during the Han dynasty, consider the history of the road and the reasons for the appearance of its name.

The geographical coverage of this project, according to which it was global. The features of the transportation of goods, the reasons for the termination of its existence and the need to develop its analogue are analyzed.

The authors substantiate the point of view that although silk was the main commodity, the Great Silk Road is not only a path of international trade, but also a path of exchange of information, technology, innovation, knowledge and experience. In addition, the authors note that the Great Silk Road provided international interaction and cooperation, that is, in fact, internationalization, and still retains a large channel that is ofgreat importance for the distribution of importance.

Key words: Great Silk Road, East, West, Eurasia, Central Asia, Sughd, intercultural dialogue, silk, international trade, international communications.

Сведения об авторах:

Кушматов Абдували - доктор исторических наук, профессор кафедры древней и средневековой истории и археологии Таджикского национального университета Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 тел: (+992) 919666917.

Сангинов Далер - научный сотрудник отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ Таджикского национального университета. Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17E-mail: saden_tj@mail.ru Тел: (+992) 918700492

About the authors:

Kushmatov Abdyvali - Doctor of History, Professor of the Department of Ancient and Medieval History and Archeology of the Tajik National University Address: Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 Phone: (+992) 919666917

Sanginov Daler - is a research fellow of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17E-mail: saden_tj@mail.ru Phone: (+992) 918700492

УДК :930.22(575.3) РОБИТАХОИ СИЁСЙ ВА ДИПЛОМАТИИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН ВА ЧУМХУРИИ ИСЛОМИИ ПОКИСТОН

Рацабов X., Цумаева П.

Донишгохц миллии Тоцикистон

Давраи нав дар таърихи муносибатх,ои берунии Чумхурии Точикистон аз 9 сентябри соли 1991, яъне аз рузи эълон гардидани Эъломияи истиклолияти давлатй ва сох,ибихтиёр гардидани Чумхурии Точикистон огоз гардидааст. Аз хдмон руз Чумхурии Точикистон дар муносибатх,ои байналмилалй ба сифати субъекти мустакили хукукй байналхалкй хамкориро байни тамоми мамолики дунё аз руи усули дарх,ои кушод, сиёсати бисёрчабх,ои хоричй, риояи муносибатх,ои

неку хасана, дахолат накардан дар масоили дохилии дигар кишвархо, хифзи манфиатхои молию давлатии худ ба рох мондааст.

Имруз Точикистон бо аксарияти кишвари чахон муносибатхои дипломатй баркарор намуда, 161 давлат истиклолияти Чумхурии Точикистонро расман эътироф кардааст. Яке аз ин давлатхо Чумхурии Исломии Покистон мебошад, ки истиклолияти давлатии Чумхурии Точикистонро ба расмият шинохта, 6 июни соли 1992 алокахои дипломатии худро эчод намуд ва аз хамин давра мархилаи наве дар муносибатхои байнидавлатии Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Исломии Покистон огоз гардид.

Намояндагони расмии Чумхурии Исломии Покистон 16 июни соли 1992 дар шахри Душанбе дар сатхи консулгарй ифтитох гардид Ин консулгарй баъди боздиди аввалини Раиси Шурои Олии Чумхурии Точикистон Э. Рахмон аз Чумхурии Исломии Покистон соли 1995 ба пояи сафоратхона бардошта шуд. [2].

Таъмини сулху субот дар минтака яке аз хадафхои стратегй ва аввалиндарачаи муносибатхои миёни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Исломии Покистон ба шумор рафта, мубориза алайхи терроризм ва экстремизми байналмилалй, сохаи энергетика ва интиколи неруи барки арзон самтхои асосии хамкорихои Точикистону Покистон махсуб мегарданд.

Вокеан, густариши равобити сиёсй ба рушди равобити иктисодй- тичоратй, илмй-фархангй мусоидат мекунад. Дар сурати дуруст ба рох мондани равобити сиёсй, хамкорихои тичоративу иктисодй, илмиву фархангй назаррас рушд меёбанд.

Чумхурии Исломии Покистон яке аз кишвархои бузурги минтакаи Осиёи Чанубй ва хамсоягони Точикистон буда, фосилаи наздиктарини рохи заминии байни Точикистон ва Покистон дар минтакаи вахони Бадахшон аз 15 то 60 км - ро ташкил медихад.

Добили зикр аст, ки мархилаи нав дар сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон пас аз Ичлосияи таърихии XVI дар ш. Хучанд огоз шуд. Усули асосии сиёсати нави хоричии Чумхурии Точикистони сохибихтиёр ва сохибистиклол 1 ноябри соли 1992 аз тарафи Раиси Шурои Олии тозаинтихоби Чумхурии Точикистон Э. Рахмон дар «Мурочиатнома ба халки шарифи Точикистон» эълон гардид, ки он чониби чомеаи чахонй ба хушй пазируфта шуд.

Раиси Шурой Олии Чумхурии Точикситон Э. Рахмон бо даъвати Президента Чумхурии Исломии Покистон аз 29 март -1 апрели соли 1994 аз Чумхурии Исломии Покистон боздиди расми ба амал овард.

Соли 1996 Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон бо максади иштирок дар вохурии навбатии Сарони давлатхои аъзои Созмони хамкории Иктисодй (ЭКО) ва хамчунин соли 1997 бахри ширкат дар Чаласаи Сарони давлатхои аъзои Созмони Конфренсияи исломй, ки ба 50 солагии таъсисёбии Чумхурии Исломии Покистон рост омада буд, ба Чумхурии Исломии Покистон сафари расмй анчом дод.

Бо фармони Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон тахти раками 1478 аз 12 декабри соли 2005, сафорати Чумхурии Точикистон дар Чумхурии Исломии Покистон ифтитох гардид. Тибки фармони дигари Президента Чумхурии Точикистон аз 3 апрели соли 2006, С. Саидов аввалин Сафири Фавкулода ва Мухтори Чумхурии Точикистон дар Чмхурии Исломии Покистон таъин карда шуд.

Бояд кайд кард, ки ба хотири бештари муносибатхои тарафайн 12-14 майи соли 2004 Президента Чумхурии Точикистон Э. Рахмон бо сафари расмй дар Покистон карор дошт. Дар аснои ин сафар Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон бо хайати олии рохбарии Чумхурии исломии Покистон, аз чумла, Президент Парвиз Мушарраф, Сарвазир Мир Зафарулхон Чамолй, Раиси Сенат Миян Мухаммад Сумру, Раиси Ассамблеяи миллй Чоудри Мухаммад Хусейн ва дигарон мулокотхои судбахш анчом дод [5, 59-60].

Барой таквият бахшидани муносибатхои парлумонии ду давлат бо даъвати Раиси Мачлиси Миллии Чумхурии Точикистон М. Убайдуллоев Раиси Парлумони Чумхурии Исломии Покистон Мухаммад Миян Сумру 25 июни соли 2006 аз ш. Душанбе боздид намуд. Х,адаф аз ин боздид густариш доданаи муносибатхои парлумоии ду кишвар ва халлу фасли як катор масоили дучонибаи сиёсй ва тичоратию иктисодй тархрезй шуда буд.

Рузи 7 марти соли 2011 Эмомалй Рахмон, Президента Чумхурии Точикистон дар садри як хайат аз аъзои хукумат, намояндагони порлумон ва точирони Точикистон барои анчоми як сафари расмии чорруза вориди Исломобод пойтахти Покистон шуд. Дар музокироти тарафхои покистонй ва точикистонй тавсеъаи хамкорихо дар бахшхои сиёсию дипломати иктисодй, тичоратй, бехдошт ва энержй мавриди бахсу баррасй карор гирифт. Дар поёни ин гуфтугухо миёни ду кишвар чахор санад ба имзо расид. Эъломияи муштарак, тавофукномахо дар мавриди хамкорихо дар бахшхои кишоварзй, бехдоштй ва тарбияти баданй санадхое буданд, ки ба имзои макомоти Исломобод ва Душанбе расид.

Дар дидори Эмомалй Рахмон ва Осифалии Зардорй раисони Чумхурихои Точикистон ва

Покистон зимни ибрози ризоят аз раванди ру ба рушди xaмкориxои дучониба, таъкид шуд, ки ин xaмкориxо дур аз интизороти тарафайн ва зарфиятаои мавчуд дар ду кишвар мебошанд.

Xaмкориxои энергетикй ва мушорикати Покистон дар тaрxxои гидроэнергетикии Точикистон аслитарин мавзуи музокирот миёни макомоти аршади Исломобод ва Душанбе буд. Дар ин робита манофеи ду кишвар ба xaм гиреx, xyрдaaст: ниёзи мубрами иктисодй Покистон ба неруи барки арзони Точикистон ва эxтиёчи Точикистон ба сармоягузории xоричй барои такмили тaрxxои xyд, ду кишварро дар масири тавсеъаи равобит карор додааст. Бо имзои тaрxи «CASA-1GGG» дар соли 2006 барои Покистон фурсати тозае дар чадата мушорикат дар тaрxxои гидроэнержии Точикистон фaроxaм омад. Бар асоси ин неруи баркй Oсиёи Maркaзй (Точикистон ва Киргизистон) ба Oсиёи Чанубй интикол дода xоxaд шуд. Бино ба мyxосиботи ширкати конодоии «Лимбверер» xaрочоти ин тaрx 700 миллион долларро ташкил мед^ад [3, 22]..

Бояд таъкид дошт, ки Точикистону Покистонро умумията,ои амики таърикию фaрxaнгй ва имконоти фaроxи xaмкории гуногунчанба ба xaм мепайванданд. Aз сатаи муносибот ва xaмкории дучониба, пеш аз xaмa дар соxaxои амният ва тичорат изxори каноатмандй карда шуд. Myколaмaи пайвастаи сиёсй, аз чумла мулокоти мунтазами роxбaрияти ду кишвар, омили мyxим дар ин раванд арзёбй гардид.

Изxори боварй карда шуд, ки сафари давлатии Президенти Чyмxyрии Точикистон ба Чyмxyрии Исломии Покистон ба OFOЗи мaрxилaи нави муносиботи дустй ва xaмкории мутакобилан судманди ду кишвар асос мегузорад. Aз болоравии сатаи муносиботи сиёсй, тавсиаи заминаи xy^^-карордодй ва шароити xyби сармоягузорй дар Точикистон изxори боварй карда шуд, ки дар ояндаи наздик xaмкории бисёрчанбаи ду кишвар ба маротиб афзоиш xоxaд ёфт. «Покистон давлати мyxими минтака мебошад ва метавонад, ба мисли дигар дустони наздики мо, яке аз сармоягузорони асосй ба иктисоди Точикистон гардад»,- изxор дошт Эмомалй Рaxмон.

Тaвaччyxи зиёд xaмчyнин ба густариши xaмкорй дар соxaxои илму теxникa, тандурустй ва варзиш зоxир гардид.

Сафари давлатии Президенти Чу^урии Точикистон Э. Рaxмон ба Чyмxyрии Исломии Покистон аз 7 то 1G марти соли 2G11 ч^ати рушди xaмкориxои гуногунчанба заминаи нав фaроxaм овард [3]. Дар воxyрии роxбaрони ду кишвар Э. Рaxмон ва O.A. Зардорй мaсъaлaxои рушд ва тавсеаи равобити xaсaнa ва муносибатеои Точикистону Покистон мaтрax шуда, сатаи банизоми равобити ду кишвар, бакусус дар самти амнияти минаткавй ва чaxонй мусбат арзёбй гардид. Дар ин раванд гуфтушуниди сатаи олии сарони ду давлат мyxимгaрин омил дар рушди xaмкориxо дониста шуд. Сафари Президенти Чyмxyрии Точикистон ба Покистон заминаи навбатии тaкконбaxши xaмкориxои дустй ва равобити дучонибаи дорои axaмияти мyxим гуфта шуд. Ибрози андеша шуд, ки Точикистон ва Покистон бояд чун кишвaрxои мyxимми минтака дар рушди муносибатеои боарзиши минтакавй маком ва чойгоxи мaxсyс дошта бошанд. Пас аз мулокот барои сaxми босазо дар густаришу тaxкими xaмкориxои ду кишвар ва xaмзaмон тавсеаи равобити минтакавй Президенти Чу^урии Точикистон Э. Рaxмон аз тарафи Президенти Чyмxyрии Исломии Покистон O.A. Зардорй сазовори мукофоти олии давлатй-Нишони Покистон шуд. Хамзамон, Президенти Чyмxyрии Исломии Покистон O.A. Зардорй аз тарафи Президенти Точикистон лоики мукофоти олии давлатй-ордени Исмоили Сомонй дарачаи 1 дониста шуд.

Aз 24 то 27 марти соли 2012 xaйaти бонуфузи Чу^урии Исломии Покистон бо сарварии Президент O.A. Зардорй ба Точикистон ташриф оварданд. Вазъи имруза ва ояндаи робш^ои пурсамару гуногунчанбаи Точикистон ва Покистон дар воxyрии сарони ду кишвар Э. Рaxмон ва O.A. Зардорй ва пасон бо ширкати доираи васеи тaрaфxо мyxокимa карда шуд. Президенти Чyмxyрии Точикистон Эмомалй Рaxмон аз воxyриxои то ба имруз миёни ду кишвар доиршуда ва сатау сифати ож,о васф карда, густариши xaмкориxои сиёсй ва амниятии ду кишварро дар роxи расидан ба xaдaфxои н^ой, чй барои Точикистону Покистон ва чй барои минтака дорои axaмияти умда маънидод намуд ва чоннок намудани муборизаи дастачамъона мукобили ифротгарой ва терроризмро муфид арзёбй гардид [1].

Инчунин 17 июни соли 2014 Сарвазири Чyмxyрии Исломии Покистон M.H. Шариф ба Точикистон ташриф овард [10]. Ин сафар аз табодули доимии байни ду давлат дарак медод ва идомаи мантикии муколамаи сиёсии роxбaрияти олии ду кишвар буд. Myxокимaи мaсъaлaxо вобаста ба густариши xaмкориxои миёни ду кишвар дар воxyрии Президенти Чу^урии Точикистон Э. Рaxмон ва Сарвазири Чyмxyрии Исломии Покистон M.H. Шариф ибтидо гирифт. Тaрaфxо ба рушди гуногунчанбаи xaмкориxои манфиатбор тaвaччyx намуда, доир ба вазъи имруза ва ояндаи AфFOнистон ва xaтaрxои глобалй мубодилаи афкор намуданд ва омодагии xyдро ба тавсеаи бaxaмоии минтакавию байналмилалй ва идома додани xaмкориxои дакики

худро дар самти мусоидат ба амну субот ва бозсозии иктисодии Афгонистон иброз доштанд. Рохбарони ду давлат доир ба истифодаи форумхои чахоргона барои тавсеаи кушишхо дар химоят аз сулх, амнияту суботи минтакавй масъулияти худро изхор намуданд.

9 июни соли 2015 Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон ва Сарвазири Чумх,урии Исломии Покистон М.Н. Шариф дар шахри Душанбе вохурии муфид анчом дода, масъалахои тахкимбахши равобити дустй ва хамкории Точикистон ва Покистонро баррасй намуданд. Э. Рахмон рушди равобити хасана ва гуногунчабаха бо Покистонро яке аз самтхои асосии сиёсати хоричии Точикистон маънидод намуд ва мавкеи геостратегй ва нуфузи Покистонро дар минтакаи Осиёи Ч,анубй мухим арзёбй кард. Дар вохурй хамзамон оид ба вазъи сиёсии минтака ва чахон, бахамоии ду кишвар дар мубориза бо терроризму ифротгарой ва хатархои дигари замони муосир гуфтушунид доир шуд. Дар чараёни изхороти матбуотй Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон ва Сарвазири Чумхурии Исломии Покистон М.Н. Шариф аз натичаи гуфтушуниду мулокот ва ояндаи дурахшони хамкорихои ду кишвар каноатмандй изхор намуда, онро пурмухтаво ва самаранок хонданд [5].

Хамзамон хамкорихои Точикистон ва Покистон дар доираи СММ, СХИ, СХШ ва дигар созмонхои бонуфузи байналмилалй босамар ва мусбат арзёбй шуд. М.Н. Шариф барои тарафдорй аз дархости Покистон барои узвият дар СХШ ба Точикистон миннатадорй баён намуд. Харду тараф рочеъ ба масоили мухимми ислохоти Шурои амнияти СММ хамакида буданро кайд намуда, рохандозии хамкории наздикро мувофика намуданд.

9 июни соли 2017 дар шахри Остонаи Чумхурии ^азокистон чаласаи Шурои сарони давлатхои аъзои СХШ баргузор ва мухимтарин натичаи он кабули Чумхурии Исломии Покистон ба узвияти созмон ва дигар масоили минтакавй ва чахонй буд. [11].

Дар мулокоти Сарвазири Чумхурии Исломии Покистон М.Н. Шариф ва Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон дар шахри Душанбе дар таърихи 5 июли соли 2017 аз раванди тахаввулу тавсеаи алокахои сиёсии ду кишвар дар давоми бисту панч соли баркароршавии равобити дипломатй каноатмандй изхор шуд. Боварй хосил шуд, ки натичаи мулокоту музокироти миёни Точикистон ва Покистон дар хама сохахои мухими хаёт барои тахкими минбаъдаи алокахои ду кишвар заминаи боэътимод мегардад.

Доир ба роху воситахои натичабахши рушди хамкорихои гуногунчанба, минчумла, дар доираи созмонхои бонуфузи байналмилалй - СММ, СХШ, СХИ ва СХИ мубодилаи афкор чараён гирифт. Тарафхо алокахои судманду созанди миёни ду кишварро, ки такконбахши рушди минтакавй ва таъминкунандаи амну субот дар Осиёи Марказй ва Осиёи Ч,анубй мебошад, мухиму саривактй донистанд.

Пас аз анчоми мулокот хуччатхои мухими хамкорй: изхороти муштараки «Рох ба шарикии стратегй барои хамбастагии минтакавй» байни Чумхурии Точикистон ва Ч,умх,урии Исломии Покистон, Ёддошти тафохум байни Хукумати Чумхурии Точикистон ва Хукумати Ч,умх,урии Исломии Покистон оид ба хамкорй дар сохаи тичорат, Ёддошти тафохуми хамкорй байни Донишгохи аграрии Точикистон ба номи Шириншох Шохтемур ва Донишгохи аграрии Равалпиндии Покистон ба номи Пир Алй Шох Мехр ба имзо расид.

19 июни соли 2018 дар ш. Душанбе Президенти Чумхурии Точикистон Э.Рахмон ва Президенти Ч,умх,урии Исломии Покистон М. Хусейн дар хошияи конференсияи байналмилалй оид ба Дахсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солхои 2018-2028» мулокот намуданд. Дар ин вохурй хам аз сатхи робитахои сиёсй ва хамкории кишварро каноатмандй изхор гардида, чойгохи хоси Покистон дар низоми сиёсати хоричии Точикистон хамчун шарики муътамад махсус таъкид гардид. Хамкорихо дар сохахои сиёсй, амниятиву низомй ва гуманитариву фархангй чавобгуи манфиатхои миллии ду кишвар ва тахкими сулху суббот дар минтакаи Осиёи Марказию Ч,анубй аз хадафхои ду чониб унвон шуд. Хамкории ду кишвар дар доираи СММ, СХШ, СХИ ва СХИ арзишманд номида шуд. Масъалаи мубориза бар зидди хатархои терроризм, ифротгарой, кочоки маводи мухаддир ва дигар шаклхои чинояткории муташаккили фаромиллй, инчунин истикрори сулху субот дар Афгонистонро мавриди мухокима карор гирифт.

Раванди густариши хдмкории байналмилалии дорои чанбаи башарй, амалй намудани лоихахои муштарак дар сохахои маориф, тандурустй, хамкорихои илмию техникй ва технологй, густариши тамосхои доимии зиёиёну ахли хунар барои таквияти дустии таърихии мардумони ду кишвар арзишманд арзёбй карда шуд. Фаъолияти чамоаи точикон «Точик ^авми Иттихад Парти Пакистан» ва нашри мачаллаи «Точик» намунаи бехтарини хамкорй дар ин самт номида шуд.

26 апрели соли 2019 дар шахри Пекин дар хошияи Форуми дуюми хамкории байналмилалии «Як камарбанд, як рох» Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон ва Сарвазири Ч,умх,урии Исломии Покистон И. Хон вохурданд ва дурнамои хамкорихои ду кишварро баррасй намуданд. Масъалахои хамкорй дар арсаи амният, тахкими сулху суботи минтакавй, мубориза алайхи

терроризм, ифротгарой, кочоки маводи мухаддир ва чинояткории муташаккили фаромиллй, пурзур кардани хифзи марзи давлатии Точикистон бо Афгонистон баррасй гардид. Таквияти хамкорихои Точикистон ва Покистон дар сохахои мухталиф, аз чумла фархангу маориф бар асоси санадхои имзошуда мухокима гардида, таъмини сулху субот, амният ва татбики тадбирхои эътимод дар минтакаи Осиё ва дарёфти роххои нави тахкими хамкории созанда мусоидат хохад кард

Он чй ки вобаста ба хамкории рохбарияти ду кишвар аст, ин чо нуктаи муайяни пайвасткунанда вучуд дорад. Масалан, созишномаи чорчонибаи амниятии Хитой, Покистон, Точикистон ва Афгонистон. Созишнома масъалаи таъмини амнияти кишвархои минтакаро дар сархад матрах менамояд. Точикистон ва Покистон дар доираи ин созишнома фаъолияти муваффак доранд, ки ба талаботи созишнома мувофик аст. Дар ин масир проблемаи миёни ду кишвар масъалаи амнияту суботи Афгонистон мебошад, аммо имкони созишномахои нав дар ин самт вучуд дорад.

Хамин тарик, заминахои инкишофи муносибатхои дучониба мухайёст ва густариши он ба манфиати халкхои хар ду кишвар буда, барои рушди иктисод ва болоравии сатхи зиндагии мардум кумаки назаррасе хохад кард. Бояд таъкид дошт, ки Точикистону Покистонро умумиятхои амики таърихию фархангй ва имконоти фарохи хамкории гуногунчанба ба хам мепайванданд.

Солхои охир Покистон ба яке аз шарикони наздики Точикистон табдил ёфта, дар хама сохахо хамкорихоро густариш медихад. Вобаста ба авзои кунуни минтака ва чахон хамгироии босамари сохторхои амниятию кудратии ду кишвар дар пешгирй аз хатархои чахони муосир ва муборизаи муштарак бо терроризму ифротгарой зарурият дорад.

Чумхурии Точикистон дар тули 28 соли истиклолияти хеш тавонист, ки бо баркарор намудани муносибатхои судманд бо кишвархои дунё, созмонхои байналмилалй ва минтакавй мархала ба мархала мавкеи сиёсии худро дар арсаи чахонй мустахкам гардонад. Бояд гуфт, ки тули ин муддат робитахои дипломатй байни Чумхурии Точикистон ва Чумурии исломии Покистон чараёни мунтазам дар сатхи олй ва дигар сохахо, ташаббусхои фаъоли тичоратй кадамхои мушаххаси байни кишвархоямон, дар якчоягй бо натичахои мушаххас, фахмиши дакики мухим ва манфиатхои тарафайн дар муносибатхои дучониба расиданд. Имруз Точикистон робитахои байналмилалии худро бо кишвархои бо хам дуст ба монанди Чумхурии Исломии Покистон бо пайгирй аз сиёсати «дархои боз» муваффакона пеш мебарад.

Дар мачмуъ, равобити дипломатй ва хамкории васеъ бо Чумхурии Покистон - кишваре, ки бо он пайвандхо ва арзишхои зиёди муштараки таърихй ва фархангй дорем, аз афзалиятхои мухими сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон мебошад ва холо хам имконоти истифодонашуда миёни ин ду кишвар вучуд дорад.

Хуллас, аз натичаи омузиши равобити дипломатй ва хамкорихои сиёсии миёни Точикистон ва Покистон ба он метавон хулоса кард, ки накш ва мавкеи Президенти Чумхурии Точикистон Э. Рахмон дар таквият ва тавсеаи робитахо бо Покистон хеле кавй ва назаррасу густурда аст.

АДАБИЁТ

1. Гузориш аз чараёни мулокоти Президенты Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон бо сарони давлатхои Афгонистон Эрон ва Покистон //Садои мардум. -2012. -27 март. -№ 34 (2861)

2. Дипломатия Таджикистана (к 50-летию создания Министерства иностранных дел Республики Таджикистан). Душанбе, 1994. 28 с.-С.23.

3. Дипломатия Таджикистана. Выпуск № 12. Душанбе, 2005.-С.96.

4. Зубайдов З. Эхёи дустии кухан //Садои мардум. -2012. -8 июн. -№ 70-71 (2897-2898)

5. Изхороти матбуотии Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон пас аз мулокоту музокирот бо Сарвазири Чумхурии Исломии Покистон Мухаммад Навоз Шариф //Садои мардум. -2015. -12 июн. - №80-81 (33813382)

6. Москаленко В.Н. Внешняя политика Пакистана (Формирование и основные этапы эволюции). / АН СССР. Институт Востоковедения. - М., 1984.-С. 210-220.

7. Рачабов Х. Х,амкорихои Точикистон ва Покистон густариш меёбанд // Чумхурият.-2004.- 15 май.- № 52 (20818)

8. Рачабов X,. Назаре ба Покистон // Чумхурият. -2014. -19 июн. - №116 (22 421)

9. Рузиев Д. Аз хамкории сечонибаю чорчониба изхори каноатмандй шуд //Чумхурият. -2010. -1 май. -№54 (21

715)

10. Сафари расмии Сарвазири Чумхурии Исломии Покистон Мухаммад Навоз Шариф ба Точикистон //Садои мардум. -2014. -19 июн. -№65 (3211)

11. Сафари расмии сарвазири Покистон ба Точикистон //Садои мардум. -2017. 7 июл. -№80 (3717)

12. Саидзода З.Ш. Внешняя политика Таджикистана в период его становления как суверенного независимого государства (1992-2004 гг.). Душанбе, 2010.- 446 с. -С. 303.

13. Саидов З.С. Основные внешнеполитические интересы Таджикистана на рубеже веков. Душанбе, 2011.-С.36.

14. Ч,аласан Шурои сарони давлатхои аъзои Созмони хамкории Шанхай //Садои мардум. - 2017. - 13 июн. -№70 (3707)

15. Эмомали Рахмон. Независимость Таджикистана и возрождение нации. Седьмой том. - Душанбе.: Ирфон, 2007.-С.155-156.

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ И ПОЛИТИЧЕСКИЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ ТАДЖИКИСТАНОМ И ИСЛАМСКОЙ РЕСПУБЛИКОИ ПАКИСТАН

В данной статье автор глубоко проанализировал за 28 летний период установления дипломатических отношений между двумя странами, в процессе регулярных контактов на высшем и других уровнях, активных дипломатических инициатив и конкретных шагов, между нашими странами, наряду с определёнными результатами, достигнуто чёткое понимание важности и взаимной выгоды двусторонних связей. Наше сотрудничество имеет огромный потенциал, который необходимо использовать во благо наших народов.

На современном этапе во внешней политике Республики Таджикистан приоритетом является наличие прочных близких и добрососедских отношений с Исламской Республикой Пакистан с целью создания пояса доверия и безопасности на протяжении границ страны и обеспечения мира и благополучия в регионе Центральной Азии.

Республике Таджикистан необходимо строить отношения с соседними странами, проводя дружелюбную, добрососедскую политику, политику мирного сосуществования и невмешательства во внутренние дела друг друга, при решении имеющихся проблем в регионе отказаться от любого вида насилия и давления, решать все проблемы путём политического компромисса, переговоров и дипломатических методов.

Ключевые слова: Дипломатия, политика, Таджикистан, Пакистан, дипломатические инициативы Таджикистана, республика, отношение, страна, двусторонняя отношения, контакты, сотрудничество, сотрудничество, страна, дружба.

DIPLOMATIC AND POLITICAL RELATIONS BETWEEN THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN AND THE ISLAMIC REPUBLIC OF PAKISTAN

In this article, the author deeply analyzed over the 28-year period of establishing diplomatic relations between the two countries, in the process of regular contacts at the highest and other levels, active diplomatic initiatives and concrete steps, between our countries, along with certain results, a clear understanding of the importance and mutual benefit was achieved. bilateral ties. Our cooperation has enormous potential that must be usedfor the benefit of our peoples.

At the present stage, in the foreign policy of the Republic of Tajikistan, the prerogative is the presence of strong close and good-neighborly relations with the Islamic Republic of Pakistan in order to create a belt of confidence and security along the country's borders and ensure peace and prosperity in the Central Asian region.

The Republic of Tajikistan needs to build relations with neighboring countries, pursuing a friendly, good-neighborly policy, a policy of peaceful coexistence and non-interference in each other's internal affairs, while solving existing problems and controversial issues, including border issues, abandon any kind of violence and pressure, solve all problems by political compromise, negotiation and diplomatic methods.

Keywords: Diplomacy, politics, Tajikistan and Pakistan, diplomatic initiatives of Tajikistan, the republic, the attitude, the country, bilateral relations, contact, cooperation.

Сведение об авторах:

Рацабов Хайбулло - Таджикский национальный университет доктор филологических наук, профессор кафедры индологии Адресс: 734025, Республика Таджикистан, г.Душанбе, проспект Рудаки 17. Телефон: +(992) 907963000.

Абдувохидовна Парвона Абдувохидовна - старший научный сотрудник отдела социально-экономических и гуманитарных наук НИИ ТНУ Адрес: 734025, Таджикистан, г. Душанбе, пр. Рудаки 17. Телефон: (+992) 985394000.

About the authors:

Rajabov Haibullo - Tajik national University doctor of Philology, Professor of the Department of Indology Address: 17 Rudaki Avenue, Dushanbe, Republic of Tajikistan, 734025. Phone: +(992) 907963000

Jumaeva Parvona Abduvohidovna - researcher of scientific research Institute of the Tajik National University, 17 Prospekt Rudaki, Dushanbe, 734025 Tajikistan, 985394000.

^УЧЧАТ^ОИ НАВ ДОИР БА ТАЪРИХИ НИЗОМИ АНДОЗСИТОНЙ ВА ХИРОЧ ДАР БЕКИИ ^АРОТЕГИНУ ДАРВОЗ

Цушматов А.

Донишгоуи миллии Тоцикистон

Олимон ба омузиши тахкики таърихи бекии ^аротегину Дарвоз низ майлу рагбати зиёде доштанд. Ба таърихи ин бекихо тадкикоти махсус бахшида шуда бошад хам, масъалахои халталаб хануз бисёранд. Сарчашмахои нави хуччатй имкон медиханд, ки масъалахои мухими таърихи ин бекихо муайян карда шаванд. Дар охири XIX байни аморати Бухоро ва хонии ^уканд барои тасарруфи ^аротегину Дарвоз муборизаи шадид мерафт, ки дар ин мубориза аввалхо саъйи хонхо бобарор буд. Чуноне ки В.Б. Бартольд навишта буд, ^аротегин ба хонии ^уканд дар давраи хукмронии Мухаммадалихон (1822-1842) соли 1884 (1250 хичрй) мутэъ шуд[11, с.446]. Ба акидаи П.П. Иванов «хокимияти Хонии ^уканд дар вилоятхои кухистони точик чун дар нохияхои казокнишин ё киргизнишин ноустувор буд. Сокинон аз чабри андозситонии беруна сахт ба танг омада, аксаран исён бардошта, волиёни ^укандро пеш мекарданд; хокимиятро боз намояндагони сулолаи махаллй ба даст мегирифтанд, ки чанде ба сифати вассалони хони ^уканд идора карда, баъд мустакилият пайдо менамуданд[12, с.206].

Масъалаи он ки хукмрониии хонии ^уканд дар ^аротегин чанд вакт давом кард, хануз хал нашуда буд. Дар фармони Абдулазизхон писари Ноёбшох гайр аз мухри хокими номбурда накши мухри Юсуфалихон писари Абдулазиз Баходур ва санаи соли 1256 хичрй (солхои 18401841) низ хаст.

^урби фармони соли 1205 хичрй (солхои 1790-1791) баровардаи Абдулазизхонро тасдик кардани Юсуфалихон имконият медихад пиндорем, ки дар давраи хукмронии Юсуфалихон ^аротегин боз мустакилият пайдо кардааст. Тахаллуси гозй гирифтани Юсуфалихон низ аз ин шаходат медихад. Зимнан, ба барори кори Юсуфалихон исёнхое, ки солхои охири хукмронии Мухаммадалихон дар хонии ^уканд шиддат гирифтанд, мусоидат карданд.

Нимаи дуюми асри Х1Х мулки ^аротегину Дарвозро кушунхои Бухоро забт карданд. Ба таъбири Б.И. Искандаров, амир Музаффар ба фатхи минбаъдаи нохияхои чануби шаркй, аз чумла ^аротегину Дарвоз бе ризояти намояндагони дар Туркистон будаи хукумати подшохй шуруь кардааст.

Ин натичаи бевоситаи аз чониби амири Бухоро бархам задани хукумати сулолаи шох Мухаммадсаидхон ва 12 авлоди намояндагони пешина буд...

Соли 1877 ^аротегин комилан ба Бухоро мутеъ шуд [13,177-180]. Ба акидаи О. Мачлисов, «охири солхои 70-уми асри XIX амири Бухоро ба истилои комили ^аротегину Дарвоз шуруъ намуд... кушунхои Бухоро тахти фармондехии Худоназар додхох чанги шадид бурда, бахори соли 1878 ^аротегинро забт карданд. Сонй, А. Мачлисов кайд мекунад: « Мо дар бораи ^аротегинро забт кардани амири Бухоро маълумот надорем, аммо бахори соли 1878 Гармро ишгол кардани лашкари Худоназар додхох хак асту рост» [15, с.22-23].

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Дар таърихи халки точик кайд шудааст: «бахори соли 1869 бекихои Бухорои Шаркй комилан маглуб шуданд... Ба кушунхои амир бекихои нохияхои баландкух - ^аротегину Дарвозро бо душвории зиёд забт кардан муяссар шуд.ва танхо бо мададу исрори генерал-губернатори Туркистон ^аротегин баъди ду сол ба мулки амир хамрох гардид» [14, с.172].

Чунон, ки маълум аст, дар «Таърихи халки точик» санаи ^аротегинро истило кардани кушунхои Бухоро соли 1871, дар асари Б.И. Искандаров соли 1877 ва дар китоби О.Мачлисов бахори соли 1878 зикр шудааст. Дар асархои номбурда муносибати генерал-губернатори Туркистон ба ин истилоххо низ ба тарзи гуногун таъбир гардидааст. Хуччати пайдокардаи мо ба дуруст муайян кардани ин масъалахо имконият медихад. Ин хуччат дархостномаи генерал-губернатори Туркистон дар бораи аз зиндони Бухоро озод кардани собик хокимони ^аротегин ва оилахои онхо мебошад. Матни ин шафоатномаро баён мекунем:

Чаноби олимаком кушбегй (матни точикй Мухаммадбийкули кушбегй). Баъд аз саломи билонихоя ва паёми муштокона чунин арз дорам: Шумо ба номаи унвонатон 4 январ ва 5 маи соли равон навиштаи мушовири маъмур Иброхимов 1 мохи рачаби соли 1296 (июни соли 1879) чавоб фиристодаед, ки Мухаммадсаидхон ва Мухаммадалй писарони Абдулазизхони каротегинй дар хакикат фармонбардор ва хизматгори аълохазрати амиранд ва барои суиистеъмол ва зулм кардан ба сокинон то хол дар зиндонанд. Зимни ин Шумо боз навиштаед, ки озод кардани онхо боиси ташвишу тараддуд хохад шуд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.