Научная статья на тему 'НАРУШЕНИЕ МИНЕРАЛЬНОЙ ПЛОТНОСТИ КОСТНОЙ ТКАНИ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ЖЕЛУДКА И ДВЕНАДЦАТИПЕРСНОЙ КИШКИ'

НАРУШЕНИЕ МИНЕРАЛЬНОЙ ПЛОТНОСТИ КОСТНОЙ ТКАНИ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ЖЕЛУДКА И ДВЕНАДЦАТИПЕРСНОЙ КИШКИ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
9
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Остеопороз / Helicobacter pylori / корреляционная связь / плотность кости. / Osteoporosis / Helicobacter pylori / correlation / bone density.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Назаров Феруз Юсуфович, Холтураев Абдугаффор Тожиевич

Ряд ученых частично объяснили в литературе, что снижение минеральной плотности у больных с заболеваниями желудка и двенадцатиперстной кишки происходит за счет антисекреторных и цитопротекторных препаратов. Однако при кислотозависимых желудочно-кишечных заболеваниях, т. е. при хронических заболеваниях желудка и двенадцатиперстной кишки, практически отсутствуют признаки нарушения минеральной плотности костной ткани. Поэтому в данном исследовании мы попытались определить, что связанные с кислотой и НР-инфекцией заболевания желудочно-кишечного тракта, т. е. хронические гастриты и язвы, являются важными факторами риска снижения минеральной плотности костной ткани. И мы ставим перед собой цель разработать методы профилактики и лечения осложнений, развивающихся в костной ткани при этих заболеваниях.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Назаров Феруз Юсуфович, Холтураев Абдугаффор Тожиевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

VIOLATION OF BONE MINERAL DENSITY IN DISEASES OF THE STOMACH AND DUODENUM

Several scientists partially explained in the literature that the decrease in mineral density in patients with diseases of the stomach and duodenum occurs due to antisecretory and cytoprotective drugs. However, with acid-dependent gastrointestinal diseases, i.e., with chronic diseases of the stomach and duodenum, there are practically no signs of a violation of bone mineral density. Therefore, in this study, we attempted to determine that acidand HP-associated diseases of the gastrointestinal tract, i.e., chronic gastritis and ulcers, are important risk factors for low bone mineral density. And we set ourselves the goal of developing methods for the prevention and treatment of complications that develop in the bone tissue in these diseases.

Текст научной работы на тему «НАРУШЕНИЕ МИНЕРАЛЬНОЙ ПЛОТНОСТИ КОСТНОЙ ТКАНИ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ЖЕЛУДКА И ДВЕНАДЦАТИПЕРСНОЙ КИШКИ»

JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH

ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ

Назаров Феруз Юсуфович

Ассистент кафедры пропедевтики внутренних болезней Самаркандский государственный медицинский институт

Самарканд, Узбекистан Холтураев Абдугаффор Тожиевич Ассистент кафедры пропедевтики внутренних болезней Самаркандский государственный медицинский институт

Самарканд, Узбекистан

НАРУШЕНИЕ МИНЕРАЛЬНОЙ ПЛОТНОСТИ КОСТНОЙ ТКАНИ ПРИ ЗАБОЛЕВАНИЯХ ЖЕЛУДКА И

ДВЕНА ДНА ТИПЕРСНОЙ КИШКИ

For citation: Nazarov F.Yu., Xolto'raev A.T. Violation of bone mineral density in diseases of the stomach and duodenum. cardiorespiratory research. 2021, vol. 2, issue 4, pp. 34-37

Journal of

http://dx.doi.org/10.26739/2181-0974-2021-4-7

АННОТАЦИЯ

Ряд ученых частично объяснили в литературе, что снижение минеральной плотности у больных с заболеваниями желудка и двенадцатиперстной кишки происходит за счет антисекреторных и цитопротекторных препаратов. Однако при кислотозависимых желудочно-кишечных заболеваниях, т. е. при хронических заболеваниях желудка и двенадцатиперстной кишки, практически отсутствуют признаки нарушения минеральной плотности костной ткани. Поэтому в данном исследовании мы попытались определить, что связанные с кислотой и НР-инфекцией заболевания желудочно-кишечного тракта, т. е. хронические гастриты и язвы, являются важными факторами риска снижения минеральной плотности костной ткани. И мы ставим перед собой цель разработать методы профилактики и лечения осложнений, развивающихся в костной ткани при этих заболеваниях.

Ключевые слова: Остеопороз, Helicobacter pylori, корреляционная связь, плотность кости.

Nazarov Feruz Yusufovich

Assistant of the Department of Propedeutics of Internal Diseases Samarkand State Medical Institute Samarkand, Uzbekistan Xoltoraev Abdugaffor Tocjievich Assistant of the Department of Propedeutics of Internal Diseases Samarkand State Medical Institute Samarkand, Uzbekistan

VIOLATION OF BONE MINERAL DENSITY IN DISEASES OF THE STOMACH AND DUODENUM

ANNOTATION

Several scientists partially explained in the literature that the decrease in mineral density in patients with diseases of the stomach and duodenum occurs due to antisecretory and cytoprotective drugs. However, with acid-dependent gastrointestinal diseases, i.e., with chronic diseases of the stomach and duodenum, there are practically no signs of a violation of bone mineral density. Therefore, in this study, we attempted to determine that acid- and HP-associated diseases of the gastrointestinal tract, i.e., chronic gastritis and ulcers, are important risk factors for low bone mineral density. And we set ourselves the goal of developing methods for the prevention and treatment of complications that develop in the bone tissue in these diseases.

Key words: Osteoporosis, Helicobacter pylori, correlation, bone density.

Nazarov Feruz Yusufovich

Ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi assistenti, Samarqand, O'zbekiston Xoltoraev Abdugaffor Tocjievich

Ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi assistenti, Samarqand, O'zbekiston

ME'DA VA ON IKKI BARMOQ ICHAK YARA KASALLIKLARIDA SUYAKLAR MINERAL ZICHLIGINING BUZILISHI

ANNOTATSIYA

Bir qator olimlar, me'da va o'n ikki barmoq ichak kasallilarida mineral zichlikning kamayishi antisekretor va sitoprotektor dorilar hisobiga OP kelib chiqishi adabiyotlarda qisman yoritilgan. Biroq, kislotaga bog'liq me'da - ichak kasalliklarida, ya'ni me'da va o'n ikki barmoq ichakning surunkali kasalliklarida suyaklar mineral zichligining buzilishi deyarli ko'rsatilmagan. Shu sababli, bu izlanishimizda, me'da - ichakning kislota va HP - infeksiyaga bog'liq kasalliklari, ya'ni surunkali gastrit va yara kasalliklari suyaklar mineral zichligining kamayishida muhim xavfli omillar ekanligini aniqlashga harakat qildik. Va bu kasalliklarda suyak to'qimasida rivojlanadigan asoratlarning oldini olish hamda davolash metodikalarini ishlab chiqishni o'z oldimizga maqsad qilib qo'ydik.

Kalit so'zi: Osteoporoz, Helikobakter pilori, korrelyasion bog'liqlik, suyak to'qimasining zichligi.

Dolzarbligi. Osteoporoz (OP) rivojlanishida asosiy xavfli omillar: yosh, jins, irsiy va konstitusional omillar, alimentar omillar, zararli odatlar va turmush tarzi hamda har xil kasalliklar, jumladan, hazm trakti kasalliklari sanaladi. Adabiyotlarda asosan, birlamchi OP (postmenapauza va senil) rivojlanishi va asoratlari haqida ta'kidlangan [1, 4, 6]. Ikkilamchi OP haqida yetarlicha ko'rsatilmagan [5, 8, 9, 12]. Ammo, ikkilamchi OP, ya'ni revmatologik, onkologik, endokrinologik, hazm trakti, o'pkaning surunkali kasalliklari va buyrak kasalliklari, gipodinamiya, uzoq vaqt turli dori vositalari (glyukokortiksteroidlar, immunodepressantlar, tireoid gormonlari va h.k.) qabul qilish ham tibbiyotning o'ta jiddiy muammolaridan biri sanaladi [10, 13, 17]. Jumladan, hazm trakti kasalliklari (surunkali pankreatit va gepatitlar, malabsorbsiya sindromi). Biroq, me'da - ichak kasalliklarida kelib chiqadigan va rivojlanadigan OP haqida mavjud adabiyotlarda ifodalanmagan. Bu muammo gastroenterologlar uchun ham yetarli ahamiyatga egadir [13,14]. Negaki, me'da - ichakning maldegistiya va malabsorbsiya (jigar kasalliklari, me'da rezeksiyasidan keyingi holatlar, ingichka va yo'g'on ichak kasalliklari hamda yara kasalliklari) bilan kechadigan va osteoporoz rivojlanishiga olib keladigan kasalliklari keng tarqalgan [3, 4, 16]. Ammo, me'da - ichak kasalliklarida suyaklar mineral zichligi o'zgarishi haqida qarama - qarshi fikrlar ham yo'q emas [2, 7, 11, 19].

Ishning maqsadi: Me'da va o'n ikki barmoqli ichak yara kasalliklarida ikkilamchi osteoporoz va osteopeniyaning rivojlanish mexanizmini o'rganish.

Izlanishlar o'tkazish uchun 55 ta bemor tekshirildi. Ularni 30 yoshdan 50 yoshgacha (17 ayol va 38 erkaklar) bo'lgan me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasalligi bilan og'rigan bemorlar tashkil qildi. Birlamchi osteoporozni istisno qilish uchun tekshirishimizga 45 yoshdan oshgan ayollar va qalqonsimon bez kasalligi bilan og'rigan bemorlar kiritilmadi.

Me'da shirasi aniqlash mikroprosessorli asidogastrometrdan "AGM-03" (Istok sistema, Rossiya) foydalanib, aniqlandi. Helikobakter pilori (HP) infeksiyasini noinvaziv nafas testi "Xelik" (AMA, S.

Peterburg) yordamida aniqlandi. Biokimiyaviy tekshirishlar uchun qon zardobida ishqoriy fosfataza (IF) aktivligi, biokimyoviy analizator (HUMAN) da kalsiy, fosfor miqdori va osteopeniya markerlaridan: osteokalcin, P - Th, b - cross laps immunoxemilyuminessent tahlil ("ELESIS - 2010", "ROCHE") qilinib aniqlandi. Shu bilan birga qon zardobida yallig'lanish sitokinlari: IL-6, FNO-a immunoferment usulida OOO "Sitokin" (Sankt Peterburg) firmasining reaktividan foydalanib tahlil qilindi. Suyak to'qimasining zichligi ultratovush densitometr usuli "Sunlight Medicals Ltd.Omnisense 8000S" bilan aniqlandi. Kontrol guruh sifatida 10 ta amaliy sog'lom kishilar ham tekshirildi.

Olingan natijalar Fisher-Styudent bo'yicha variatsion statistik usul bilan o'rtacha kvadrat o'zgarishi, o'rtacha arifmetik xato (Mm), ishonchlilik farqining mezoni (t) va ishonchlilik darajasi (R) ni aniqlash orqali xisoblab chiqildi. Korrelyasion taxlil Pirson usuli buyicha korrelyasion koefisent (r) ni aniqlash o'tkazildi. Statik tahlil esa personal kompyuterda Stadia, Statgrafics va Excel - 2000 programmasida bajarildi.

Tadqiqot materiali va usullari: Tekshirishlardan olingan natijalar shuni ko'rsatdiki, umumiy tekshirilgan 26 ta me'da yara kasalligidan 24 tasida va 29 ta o'n ikki barmoqli ichak yara kasalligidan 26 ta bemorda HP - infeksiyaga o'tkazilgan test ijobiy natija berdi. Tekshirish o'tkazilgan bemorlarning barchasida me'da sekresiyasi mos ravishda o'zgarganligi aniqlandi (jadval 1). Unda me'da yara kasalligi (MYAK)da 96% va o'n ikki barmoqli ichak yara kasalligi (O'BIYAK) da esa 92% pH - kislotalikka o'zgargan. Suyakning osteopeniya markerlaridan esa MYAK va O'BIYAK da osteokalsin ko' rsatkichi mos ravishda 42,3% va 45,6% miqdorida sog'lom odamlarnikiga nisbatan pasaygan. b - cross laps kursatkichi esa MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda deyarli ikki baravar oshgan. Osteopeniyaning P -Th ko'rsatkichi O'BIYAKda ishonarli tarzda kamaygan. Bu ko'rsatkich MYAK da statistik jihatdan ishonarsiz natija berdi. Shu bilan birga, tekshirishlar qonda kalsiy, fosfor va ishqoriy fosfataza miqdori bu kasallarda uzgarmagan (jadval 2).

Jadval 1

MYAK va O'BIYAK bilan o'grigan bemorlarning me'dasida kontrol __nuqtalarda Ph ning ozgarishi__

Tekshiriladigan nuqtalar-ning joylashishi "Ozerso" Me'da gumbazi Me'da tanasi va orka devori Me'da tanasi, oldingi devori Me'daning antral so-hasi, kichik egrilik Me'daning antral so-hasi, katta egrilik

Sog'lom 2,1±О, О2 3, 8 ± О, 4 1, 9± О,12 2, 1± О, 1О 6, О ± О, 4 6, 5 ± О, 4

MYAK 1,2± ,О5* О,9±О,О5* 1,О±О,О5* О,8±О,О5* 1, 9±О, О7* 1, 8±О, Об*

O'BIYAK 1,О± ,О5* О,7±О,О6* О,9±О,О6* О,7±О,О4* 1, 6±О, О7* 1, 3±О, О7*

Eslatma: bunda *- kontrol guruh ko'rsatkichlariga nisbatan ishonchlilik farqi (r< О, О5)

MYAK va O'BIYAK bilan ogrigan bemorlar suyaklar mineral zichligining

Jadval 2

Ko'rsatkichlar Sog'lom Me'da yara O'n ikki

kasalligi barmoqli ichak yara kasalligi

Osteokalsin 17, 5± 3,8 12,8± О, 5* 1О, 2± О, 9*

b- cross О, 2± О, О4 О, 4± О, О7* О, 45± О, О5*

P-TH 35, 5± 4, 3 28, 4± 2, 5 22, 5± 3, 4*

Kalsiy 2, 12± О, 35 2, 5О± О, 5О 2, 4О± О, 6О

Fosfor 1, 43± О, 4О 1, 35± О, 35 1, 55± О, 3О

IF yed/l 17О, 5± 14, О 185, 5± 18, 5 198, О± 16, 5

Qonda yallig'lanish sitokinlarini tekshirishning ko'rsatishicha, MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda IL - 6 miqdori sog'lom odamlarga nisbatan 54,2% va 50,4% ga oshgan. Boshqa sitokin FNO - a miqdori esa MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda 84,1% va 81,2% oshgan (jadval 3).

Jadval 3

MYaK va O'BIYaK bilan ogrigan bemorlar qon zardobida sitokinlar ko'rsatkichi

Sitokinlar Sog'lom O'BIYAK MYAK

IL 6 (pg/ml) 31, 20+ 2,20 46,60+ 3,50* 48,80+ 3,70*

FNO-a (pg/ml) 3,20+ 0,45 5,80+ 0,40* 6,40+ 0,46*

Instrumental tekshirishda, ya'ni barcha bemorlar bilak suyagining distal qismini ultratovush densitometr yordamida tekshirilganda MYAK bilan og'rigan bemorlarning 22 tasida T - indeksi 2,6 yed.ga va O'BIYAK bilan og'rigan 24 ta bemorda T - indeksi 2,5 yed.ga pasayganligi aniqlandi.

Tadqiqot natijalari: O'tkazilgan rang korrelyasion tahlili natijasida olingan ma'lumotlar shuni ko'rsatdiki, MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda bevosita korrelyasion bog'liqlik qo'yidagi

ko'rsatkichlar orasida kuzatildi: HP - infeksiyaga nisbatan ijobiy HP-test va b-cross laps (r= 0,6), 5 yildan uzoq kechuvchi anamnez va b-cross laps (r= 0,7). Salbiy korrelyasion o'zaro bog'liqlik esa quyidagi parametrlar orasida aniqlandi: IL - 6 va osteokalsin (r = -0,6), HP -infeksiyaga nisbatan ijobiy HP-test va osteokalsin (r= -0, 5), IL - 6 va T-indeks (r= -0, 5), 5 yildan uzoq kechuvchi anamnez va T-indeks (r= -0, 5) (rasm 1).

MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda T - indeks va boshqa parametrlari orasida korrelyasion bog'liqlik quyidagicha:

L -0,6*1

L LA

Rasm 1. MYAK va O'BIYAK bilan og'rigan bemorlarda T - indeks va boshqa parametrlari orasida korrelyasion bog'liqlik.

Shunday qilib, o'tkazilgan izlanishlar natijasiga ko'ra, hazm traktining uzoq kechuvchi va HP-assosirlashgan kasalliklari, ya'ni MYAK va O'BIYAKda osteopeniya rivojlanib boradi. Kasallik kechish davomiyligi ortib borgan sari, suyak to'qimasining mineral zichligi kamayib boradi. Bu HP - infeksiyaning organizmga salbiy ta'siri hamda yallig'lanish mediatrlari sintezining oshib ketishi tufayli ham kelib chiqishi qayd qilindi. Ular ko'pincha o' zaro bir - biriga bog' lik ravishda osteopeniyaning rivojlanishiga olib keladi. Bundan tashqari, shuni ham hisobga olish kerakki, MYAK va O'BIYAK ni davolashda qo'llaniladigan tarkibida alyuminiy saqlaydigan antasidlar va sitoprotektorlarni (sukralfat, venter, alyumag, maoloks va b.q.) uzoq

qo'llash ham osteopeniya rivojlanishiga olib keladi. Bu dori vositalarining nojo'ya ta'sirlaridan biri suyak to'qimasidagi osteodistrofik o'zgarishlarga sabab bo'lishidir.

Xulosalar. 1. Uzoq kechgan (3-5 yildan ortiq) va HP-infeksiyasi bor me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasallarida osteopeniya rivojlanishi kuzatiladi.

2. Me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasalligida suyak to'qimasining zichligini, ya'ni osteopeniyani aniqlashda suyak markerlari: ostekalsin, b - cross laps va ultratovush densitometriyada T-indeksi asosiy ko'rsatkichlar sanaladi.

References / Список литературы / Adabiyotlar ro'yxati

1. Беляева Е. А. Остеопороз в клинической практике: от своевременного диагноза к рациональной терапии // Consilium medicum. -2009. - Т. 11. № 2. - С. 88-94.

2. Верткин Л. А., Наумов А. В., Моргунов Л. Ю., Горулева Е. И., Журавлева О. С. Остеопороз в практике семейного врача: что мы умеем? // Справочник поликлинического врача. -2016. - Т. 4. № 3.

3. Ершкова А.Б. Диагностика и лечение деминерализации костной ткани как осложнения хронических воспалительных заболеваний кишечника: автореф. ... канд. мед. наук. — М., 2016. — 22 с.

4. Коррекция недостаточности витамина D / И. Н. Захарова, С. В. Васильева, Ю. А. Дмитриева и др. // Эффективная фармакотерапия.

- 2014. - № 3. - С. 38-45.

5. Новикова В. П., Гузеева О. В., Кузьмина Д. А. Хронический гастрит и патология костной ткани у детей // Врач-аспирант. - 2011. -№ 4.1. - С. 248-254.

6. Кадырова Ф. Ш. и др. Развитие осложнений инфаркта миокарда в зависимости от срока госпитализации больных в стационар //Актуальные вопросы современной медицинской науки и здравоохранения: сборник статей IV Международной научно-практической конференции молодых учёных и студентов, IV Всероссийского форума медицинских и фармацевтических вузов «За качественное образование»,(Екатеринбург, 10-12 апреля 2019): в 3-х т.-Екатеринбург: УГМУ, CD-ROM. - Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего образования «Уральский государственный медицинский университет» Министерства здравоохранения Российской Федерации, 2019.

7. Турбина М. В., Белоусова Е. А. Нарушение минеральной плотности костной ткани и дефицит витамина D при воспалительных заболеваниях кишечника // Фарматека. -2012. - № 20.

8. Хаустова Г. Г., Банина Т. В., Мухина Ю. Г., Щеплягина Л. С. Дефицит кальция и витамина Д при хронических заболеваниях желудка и тонкой кишки // Доктор. ру: электронный журнал. - 2008. - № 1. - С. 14-18.

9. Хусаинова М. А., Холтураев А. Т. Изменение маркеров костной ткани у больных язвенной болезни желудка и двенадцатиперстной кишки //Национальная Ассоциация Ученых. - 2016. - №. 1. - С. 19-19.

10. Franke Yu., Runge G. Osteoporoz. - M.: Medisina, 2005. - 300 s.

11. Harpavat, Manisha; Keljo et. al. Metabolic Bone Disease in Inflammatory Bowel Disease // Journal of Clinical Gastroenterology. — 2014.

- V. 38. — P. 218-224.

12. Kawamoto R, Murase C. //Relationship between bone metabolism and effects of lifestyles after gastrectomy. J UOEH. 2005 Mar 1;27(1):73-87.

13. Kadyrova F. et al. Поширетсть бессимптомно гшерурикеми серед хворих з iшемiчною хворобою //Здобутки клшчно! i експериментально! медицини. - 2017. - №. 2.

14. Miheller P., Lorinczy K., Lakatos P. Clinical relevance of changes in bone metabolism in inflammatory bowel disease // World J. Gastroenterol. — 2010. — Vol. 16. — P. 5526-5542.

15. Sawicki A, Regula A, Godwod K, Debinski A.//Peptic ulcer disease and calcium intake as risk factors of osteoporosis in women. Osteoporos Int. 2003 Dec;14(12):983-6. Epub 2013 Oct3.

16. Simmerman Ya.S. Gastroduodenalnaya patologiya i Helicobacter pylori: tochka zreniya. Klin. farmakol. i ter. 2006; 2: 37-40.

17. Simmerman Ya.S. yazvennaya bolezn i Helicobacter pylori - infeksiya: novie fakti, razmishleniya, predpolojeniya. Klin, med. 2005; 4: 6770.

18. Sydney Lou Bonnik. Bone densitometry in clinical practice // Human. press. - 2014. - P. 411.

19. Tauseef Ali, David Lam, Michael S. et. al. Osteoporosis in Inflammatory Bowel Disease // The American journal of medicine. — 2009. — Vol. 122, № 7. — Р. 599-604.

20. Thomson A. B. R., Siminoski K., Fried M., Saenz R., Cohen H., Elewaut A., Thomsen O., Krabshuis J. Остеопороз и заболевания желудочно-кишечного тракта: Руководство Всемирной гастроэнтерологической организации (OMGE) // Фарматека. - 2007. - № 6.

- С. 67-71.

21. Xilova K. "Sistemniy osteoporoz i poteri kostnix struktur zubochelyustnoy sistemi". Slovakofarma revyu. 2008. №4 S. 99-101.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.