Научная статья на тему 'NAQSHBANDIYA TA’LIMOTINING TARBIYAVIY AHAMIYATI'

NAQSHBANDIYA TA’LIMOTINING TARBIYAVIY AHAMIYATI Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
3184
193
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Naqshbandiya ta’limoti / ilm-fan / Bahouddin Naqshband

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Isroilov Maxamadjon Ismoilovich

Mamlakatimizda ilm-fanni yanada ravnaq toptirish, yoshlarimozni bilimli, yuksak ma’naviyat va madaniyat egasi etib tarbiyalash, ularda tashabbuskorlik, fidoyilik singari axloqiy fazilatlarni shakllantirish, boy tarixiy merosimizni yosh avlodlar qalbi va ongiga sungdirish, farzandlarimizni milliy g’urur va iftixor ruhida tarbiyalashga oid chuqur islohotlat olib borilmoqda.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «NAQSHBANDIYA TA’LIMOTINING TARBIYAVIY AHAMIYATI»

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

NAQSHBANDIYA TA'LIMOTINING TARBIYAVIY AHAMIYATI

Isroilov Maxamadjon Ismoilovich

kafedra mudiri, Farg'ona davlat universiteti

ANNOTATSIYA

Mamlakatimizda ilm-fanni yanada ravnaq toptirish, yoshlarimozni bilimli, yuksak ma'naviyat va madaniyat egasi etib tarbiyalash, ularda tashabbuskorlik, fidoyilik singari axloqiy fazilatlarni shakllantirish, boy tarixiy merosimizni yosh avlodlar qalbi va ongiga sungdirish, farzandlarimizni milliy g'urur va iftixor ruhida tarbiyalashga oid chuqur islohotlat olib borilmoqda.

Kalit so'zlari: Naqshbandiya ta'limoti, ilm-fan, Bahouddin Naqshband

Muxammad ibn Muxammad Bahouddin an Naqshband al-Buxoriy (ko'proq xalq orasida Bahouddin yoki Xoji Bahouddin Balogardon, Xo'jan Buzruk, Shoxi Naqshband nomlari bilan dunyoga mashxur bo'lgan). U zot Buxoro viloyati, hozirgi Kogon tumanida tug'ilgan.

Bahouddin Naqshband (1318-1389) mashxur avliyo, Naqshband tariqati asoschisidir. U o'z ta'limotini yaratishda Yusuf Xamadoniy, Abdulholiq G'ijduvoniy va boshqa mashoyixlar g'oyalariga asoslangan. U naqshbandiya ta'limoti asoschisi sifatida Xojagon tariqatining otiflik aqidalari majnun-ta'limotini aks ettiruvchi 8 ta "Kalimai qudsiya"ga quyidagilarni qo'shgan.

1. Vuqufi zamoni - inson qanday kechayotganligidan ogoh bo'lish, ularga umr, hayot bir marta berilishi, xayrli va ezgu ishlar qilishlari lozimligi, umrning biror daqiqasini ham bekorga o'tkazmay, kasb-hunar o'rganishlari,foydali ishlar bilan shug'ullanishlari, har daqiqa soniyadagiamallarida hisob berishlari, g'aflatda qolmasliklari va hayotda loqayd bo'lmasliklari;

2. Vuqufi adadi - butun borliq yagona iloxiy moxiyatga ega ekanligini anglab, uning in'ikosi bo'lganligi uchun bir-biriga bog'liqligixar bir ilohiy hikmat bilan yaratilganligini anglash va ularga muhabbat bilan qarash;

3. Vuqufi qalbi - inson o'z qalbidan voqif bo'ishi , doimiy uni poklashi zarurligi, Zikri xafiyni tasavvufdagi zikrning asosiy shakllaridan biri sifatida qaror toptirgan. Tabiat, barcha turik jonzotu o'simliklarga, xayvonu insonlarga birdek mutloq ezgulik, mehr-shavqat ko'rsatishdek orifiy talabni ilk bor bashariyat va koinot, borliqning umumiy birdan-bir fundamental tamoyili darajasiga ko'targan. Bahouddin Naqshband ma'rifatni keng ma'noda tushunadi.U ruxiy kamolotning maqsadini ma'rifatli bo'lishdir,deb biladi. Ma'rifatni - ijmoliy (qisqa) va tafsoliy (to'liq) deb ikkiga ajratadi.Ijmoliy ma'rifat bosqichida dalilu xujjat qilish bilan, ya'ni aqlu tafakkur ila

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. amal qilish mumkinligini aytadi. Tafsoliy ma'rifat orqali esa kashf va ayonlik ila, ya'ni

tangri inoyati orqali xosil bo'ladi., deydi. U ilm va aqlning yo'li to fano

sohiligachadir, ya'ni bu moddiy olam bilan bog'langan narsalarni o'rganishda ilm va

aql ko'maklashadi, deya ta'rif beradi. Fano holatiga yetib yo'qlik olamiga kirgandan

keyin xayrat va benishonlik boshlanadi, ya'ni tafsoliy bilish jarayonida dalil va isbot

emas, irrotsional bilish usullari zarurligini aytmoqchi bo'ladi.

Bahouddin Naqshband irfoniy jarayonda aql emas, ruxiy bilish qalb ko'zi asosiy o'rinni egallashni ta'kidlaydi. U ma'rifatli bo'lish jarayonida xalol luqma va xushyorlikka alohida e'tibor bergan.

Bahouddin Naqshband Musohibiyning o'z-o'zini nafsini nazorat etish , vaqtni qadrlash g'oyalarini , Junayd Bog'dodiy asoslagan xushyorlik yo'lini Xakim Termiziyning valiylik ta'limotini rivojlantirgan. Bahouddin Naqshband ta'limoti bunyodkorlik ruhi bilan sug'orilgan ta'limotdir:"Dil-ba-yor-u, dast-ba-kor" ma'nosi, "ko'ngling xudoda bo'lsin-u, qo'ling ish bilan bo'lsin"- degani. Mustaqilligimizning yuksalishida haqshbandlikda ilgari surilgan xalollik, mexnatsevarlik, tog'rilik, sofdillik, muxtojlarga yordam berish, saxiylik, iymonli va e'tiqodli bo'lish, mexr-shavqat kabi xulq-odob qoidalari kata ahamiyatga ega.

Naqshbandiya xojagon tariqati negizida paydo bo'lib, Yusuf Xamadoniy, Abdulholiq G'ijduvoniy, Axmad Yassaviy qarashlarini omuxta etib, ularga yangi ruh berib rivojlantirgan.

Bu g'oya XV-XVIII asrlarda savdo va xunarmandchilik bilan shug'ullanadigan shahar hamda ko'chmanchi chorvador aholi orasida keng yoyilgan. Bu ta'limotda odamning qadri,mansabi, boyligi bilan emas, ma'naviy komilligi bilan o'lchanadi deyilgan.Unda hunar, kasb egallab,o'z mehnati bilan bilan xalol luqma yeb yashash talab qilinadi. Tilanchilik, darbadarlik bilan kun kechirish sufiy uchun isnod sanalgan.Qul va xizmatkor saqlash, o'zganing mehnatidan foydalanish ham man etilgan. Bu ta'limot tarkidunyochilikka, tekinxo'rlikka qarshi qaratilgan bo'lib,unda manmanlik, shayxman deb kerilish, shoqin-suron ko'tarib zikru samo bilan odamlar diqqatini o'ziga qaratish qoralanadi.

1993 yil O'zbekistonda Bahouddin Naqshband tavalludining 675 yilligi keng nishonlandi. Unga bag'ishlab qator asarlar chop etildi, xalqaro ilmiy anjumanlar bo'lib o'tdi. Bahouddin Naqshband nomi bilan bog'liq yodgorliklar qayta tiklandi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. Sh. Mirziyoyev. Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko'taramiz. T. 2017 y.

2. A.Zunnunov. Pedagogika tarixi. T. 2000 y.

3. M.Nishonov. Sharq va G'arb mutafakkirlarining falsafiy qarashlari . qo'llanma. F.. 2019 y.

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

4. Тешабаев, М. М. (2011). Формирование основ нравственной культуры

личности в образовательном процессе и гуманистическое мировоззрение. Credo new, (1), 19-19.

5. Boltaboyev, M. (2020). HISTORY OF RELIGIOUS CONFESSIONAL POLITICS IN THE SOVIET PERIOD. Theoretical & Applied Science, (6), 668-671.

6. Boltaboyev M. HISTORY OF RELIGIOUS CONFESSIONAL POLITICS IN THE SOVIET PERIOD //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 6. - С. 668671.

7. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2020. - Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

8. Salmonov, A., & Boltaboev, M. (2021, August). THE CONSEQUENCES OF THE SOVIET GOVERNMENT'S VIOLENT POLICY TOWARDS NON-MUSLIMS IN UZBEKISTAN: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1251. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.05).

9. Salmonov, A., & Boltaboev, M. (2021, June). THE CONSEQUENCES OF THE SOVIET GOVERNMENT'S VIOLENT POLICY TOWARDS NON-MUSLIMS IN UZBEKISTAN. In Конференции.

10. Akhadjonovich, Q. A., & Umaralievich, K. U. THE ROLE OF THE ISLAMIC TEACHINGS OF MOTURIDIA.

11. Ismoilovich, I. M. (2021). THE SOCIETY IS AT A NEW STAGE OF DEVELOPMENT PRIORITY IN EDUCATION SYSTEM REFORM FUNCTIONS.

12. Ismoilovich, I. M. (2021, July). ISSUES OF TRANSFORMATION OF EDUCATIONAL EXPERIENCE OF DEVELOPED COUNTRIES. In Euro-Asia Conferences (pp. 227-239).

13. Каримов, У., Хакимова, Д., & Тулкинов, З. (2018). ЗАДАЧИ ПОСТРОЕНИЯ ГРАЖДАНСКОГО ОБЩЕСТВА. Теория и практика современной науки, (10), 193-195.

14. Umaralievich, K. U. SPIRITUAL EDUCATION OF STUDENTS OF PEDAGOGICAL UNIVERSITIES ON THE BASIS OF CULTURAL AND HUMANISTIC APPROACH.

15. Rayimov, A. A., & Karimova, G. Y. (2021). Social Aspects Of The Formation Of Social Activity In Youth. Oriental Journal of Social Sciences, 29-32.

16. Usmanov, N., Ganiev, B. S., & Karimova, G. Y. (2021). The Philosophical Basis For The Formation Of Spiritual Maturity Among Young People. Oriental Journal of Social Sciences, 33-37.

17. Рафикова, Д. К., & Каримова, Г. Й. (2020). ЁШЛАРНИ ИЖТИМОИЙ ФАОЛЛИГИНИ ОШИРИШДА ^АДРИЯТЛАРНИНГ АХАМИЯТИ. ПЕРЕКРЁСТОК КУЛЬТУРЫ,, 2(1).

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

18. Normatova D. E. PECULIARITIES OF ANTHROPOCENTRISM AND HUMANISM OF THE SOCIO-PHILOSOPHICAL THOUGHT OF WESTERN EUROPE IN THE ERA OF RENAISSANCE //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2019. - Т. 1. - №. 5. - С. 168-173.

19. Тешабоев, М. (2016). МОРАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА ЛИЧНОСТИ КАК ФАКТОР УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ ОБЩЕСТВА. Theoretical & Applied Science, (6), 85-87.

20. Evatov, S. (2020). THE EXPRESSION OF THE IDEAS OF ASCETIC THINKING AND ALTRUISM IN CENTRAL ASIAN MYSTICISM. InterConf.

21. Jabborova, M. (2021). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE SOCIAL DEVELOPMENT OF SOCIETY. Экономика и социум, (6-1), 129-132.

22. Isroilov, M. (2022). The system of education and its interaction with the concept of spirituality. Asian Journal of Multidimensional Research, 11(1), 88-93.

23. Normatova, D. E. (2021). The Development Of Socio-Philosophical Thought In Western Europe On The Eve Of The End Of The Renaissance. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(03), 371-377.

24. Yuldashev, F., & Yuldasheva, N. (2019). THE ROLE OF COMMUNICATION SKILLS AND IMPROVING THESE SKILLS IN TEACHING. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(2), 262-266.

25. Bozarov, D. M., & Karimova, G. Y. (2021). ROLE OF THE SELF-ORGANIZATION MODEL IN COMPLEX SOCIAL SYSTEMS. Oriental Journal of Social Sciences, 1-9.

26. Teshaboev, M. M. (2019). TASKS OF ETHICAL CULTURE IN THE ETHICS OF ARISTOTLE. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(5), 197-204.

27. Saloydinov, S. Q. (2021). Creation of feasibility studies to reduce energy costs in ginneries. "Экономика и социум", 9(88), 147-149.

28. Салойдинов, C. К. (2021). Образовательные кредиты в Узбекистане. "Экономика и социум", 12(91), 470-472.

29. Салойдинов, C. К. (2021). Спрос на рынке дифференцированных продуктов. "Экономика и социум", 12(91), 473-476.

30. Салойдинов, С. К. (2022). С паровой турбиной 471 МВт на Талимарджанской ТЭЦ расчет электрических режимов при максимальной зимней нагрузке. "Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS)", Special issue, 116-121.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.