Научная статья на тему 'НАҚШБАНДИЯ ТАРИҚАТИ ВОСИТАСИДА ТАЛАБАЛАРДА КЛАСТЕР УСУЛИДА УСТОЗ-ШОГИРД АНЪАНАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

НАҚШБАНДИЯ ТАРИҚАТИ ВОСИТАСИДА ТАЛАБАЛАРДА КЛАСТЕР УСУЛИДА УСТОЗ-ШОГИРД АНЪАНАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

354
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
компетентлик / касбий компетентлик / тариқат / тасаввуф / устоз шогирд анъаналари / пир / мурид / мазҳаб / тартиб-қоида / маънавиймаърифий / таълим / аҳлоқ / аллома / намуна / ибрат мактаби / мазҳаб / насиҳат / башарият / тараққиёт / ман-манлик / изланиш / мукаммаллик / ҳунар / бебеҳо мерос / улуғ зот / зиёлий. / competence / professional competence / mystical way / Sufism / mentor – pupil tradition / teacher / pupil / estate / rule system / spiritual education / education / morality / thinker / sample / imitation school / religious affiliation / instruction / humanity / progress development / arrogance / be in the search / ideal / mastery / priceless heritage / great person / intellectual.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Махбуба Аслановна Халмухамедова

Мақолада Нақшбандия тариқати илмий мероси орқали устоз-шогирд анъаналарини бўлажак технологик таълим йўналиши талабаларида кластер усулида такомиллаштириш баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVEMENT THROUGH THE HERITAGE OF NAKSHBANDIA TRADITIONS MENTOR-PUPIL FOR STUDENTS BY THE CLUSTER METHOD

The article describes the improvement of mentor-student traditions by the cluster method for future students of technology education using the scientific heritage of Nakshbandiya.

Текст научной работы на тему «НАҚШБАНДИЯ ТАРИҚАТИ ВОСИТАСИДА ТАЛАБАЛАРДА КЛАСТЕР УСУЛИДА УСТОЗ-ШОГИРД АНЪАНАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

НАЦШБАНДИЯ ТАРЩАТИ ВОСИТАСИДА ТАЛАБАЛАРДА

КЛАСТЕР УСУЛИДА УСТОЗ-ШОГИРД АНЪАНАЛАРИНИ

ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Махбуба Аслановна Халмухамедова

Тошкент вилояти, Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада Накшбандия тарикати илмий мероси оркали устоз-шогирд анъаналарини булажак технологик таълим йуналиши талабаларида кластер усулида такомиллаштириш баён этилган.

Калит сузлар: компетентлик, касбий компетентлик, тарикат, тасаввуф, устоз шогирд анъаналари, пир, мурид, мазхаб, тартиб-коида, маънавий-маърифий, таълим, ахлок, аллома, намуна, ибрат мактаби, мазхдб, насихат, башарият, тараккиёт, ман-манлик, изланиш, мукаммаллик, хунар, бебехо мерос, улуF зот, зиёлий.

IMPROVEMENT THROUGH THE HERITAGE OF NAKSHBANDIA TRADITIONS MENTOR-PUPIL FOR STUDENTS BY THE CLUSTER

METHOD

Makhbuba Aslanovna Halmukhamedova

Teacher of Chirchik State Pedagogical Institute

ABSTRACT

The article describes the improvement of mentor-student traditions by the cluster method for future students of technology education using the scientific heritage of Nakshbandiya.

Keywords: competence, professional competence, mystical way, Sufism, mentor - pupil tradition, teacher, pupil, estate, rule system, spiritual education, education, morality, thinker, sample, imitation school, religious affiliation, instruction, humanity, progress development, arrogance, be in the search, ideal, mastery, priceless heritage, great person, intellectual.

КИРИШ

Узбекистонни ривожланган мамлакатга айлантиришни максад килиб куйган эканмиз, бунга факат жадал ислохотлар, илм-маърифат ва инновация билан эриша оламиз. Бунинг учун, авваломбор, ташаббускор ислохотчи булиб майдонга чикадиган, стратегик фикр юритадиган, билимли ва малакали янги авлод кадрларини тарбиялаши -миз зарур. Шунинг учун хам боFяадан бошлаб олий укув юртигача-таълим- нинг барча буFинларини ислох килишни бошладик." (1)

Таълим сохасидаги кластерлар фан, таълим ва иктисодиёт орасида узвий боFликлик интеллектуал салохият хамда технологик потенциални оширишга олиб келади. Инновацион кластерлар мактабгача таълим, урта таълим, касб-хунар ва олий таълим интеграцияси оркали амалга ошади ва туFри йулга куйилганда жуда яхши натижаларга олиб келади.

Кластер тизимини ривожлантиришда факатгина чет эл тажрибасидангина эмас балки узимизнинг миллий кадриятлар, асрдан-асрга утиб бизгача етиб келаётган миллий кадриятларимиз, жумладан устоз-шогирд анъаналарини такомиллаштириш оркали эришишимиз лозимдир.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Юртимиз кадимдан илму маърифат маркази, буюк алломалар, фозилу-фузалолар юрти булган. Буюк цивилизация учоFи булган малакатимиз дунё илм-фани ва тараккиётига улкан хисса кушган мутафаккирлар, олиму авлиёларни етиштирган заминдир.Ушбу муборак заминдан шунча алломалар етишиб чикиши бежиз эмас. Зеро бунинг пойдевори булиб улуF бобокалон -ларимизнинг диний ва дунёвий билимларни бир-биридан ажратмаган холда урганганлиги ва ушбу билимларни эгаллашда устоз-шогирд анъаналари FOят кучли ривож топганидир.

"Устоз" сузининг маъноси йул-йурик курсатувчи, тарбияловчи, укитувчи, муаллимдир. Устоз номига лойик булиш, шогирдларига туFри йул-йурик курсатиш, уларни тарбиялаб уз билимлари ва тажрибаларини етказиш жуда катта маъсулиятни талаб килади. Х,ар кандай касб эгаси хам устозсиз шакллана олмайди. Диний ва дунёвий билимларни эгаллашда аждодларимиз томонидан устозга буюк хурмат курсатиш "устоз-отангдан улуF" сузлари замирида уз аксини топгандир. Халкимиз маънавиятида илм бергувчи инсонга хурмат, уни хаётга келишига сабабчи отасидан хам устозни юкори куймок, устоз-шогирд анъаналарини асрлар оша хозирги кунгача етиб келишига сабабдир. Талабаларда устоз-шогирд анъаналарини ривожлантиришда

Накшбандия тарикати меросидан фойдаланиш, ушбу борада тарикатда пир ва мурид яъни устоз-шогирд муносабатларидан хар канча урнак олса арзийди.Устоз-шогирд муносабатлари хакида Накшбанд хазратлари "Бу йулга пирсиз кириш асло мумкин эмас. Амалларга пирсиз киришиш ёш боланинг кулига "Чакмок тош" бериш билан баробар", [4]дея айтган сузлари хам устоз-шогирд анъаналарини давом эттиришда Накшбандия тарикати меросидан фойдаланиш замон талаби эканлигини курсатмокда.

Бугунги кун талабасининг уз касбий фаолиятидан келиб чикиб билим олиши учун хозирги кунда давлатимиз томондан барча шароитлар яратилмокда. Талабалар малакали профессор-укитувчилардан таълим олиш билан бирга интернет оркали узларига керак булган маълумотларни олиб уз билим ва куникмаларини оширмокдалар. Лекин талабаларга ва айникса технологик таълими йуналиши талабаларининг касбий компетентликка эга булишида устознинг урни бекиёсдир. Бежизга бизда "устоз курмаган шогирд хар макомга йурFалар"- дейилмаган. Агар устоз уз билим ва тажрибасини узидан кейин шогирдларига колдирмаса у канчалик буюк билим эгаси булмасин, унинг умри бесамар утган булади. Шогирдлари канча куп булса, улар канча куп муваффакиятларга эришсалар бу устознинг нуфузини янада оширади. Устоз -шогирдига факатгина билим ёки хунар эмас, балки маънавиятини бойитиш, уз намунаси оркали унга ибрат мактаби булиши лозимдир. Талабаларда касбий компетентликни тарбиялаш, уларни ижод килишга ундаш, изланиш ва мукаммалликка эришишда устоз-шогирд анъаналарини хозирги кунга татбик этишимиз лозимдир, лекин ушбу анъаналарни буюк алломаларимиз бой меросидан фойдаланган холда бажаришимиз кераклиги, хозирги куннинг энг долзарб муаммоларидан биридир. Бунинг учун ушбу алломаларимиз хаётини урганишимиз, жумладан буюк бобокалонимиз Бахоуддин Накшбанд ва Накшбандия тарикати давомчилари булмиш Хожа Ахрор Валий ва Махдуми Аъзам каби пирларимизнинг бой маънавий меросини талабаларга етказиш оркали уларда касбий компетентликни ошириш мумкин. Тасаввуф таълимотининг маънавий-маърифий, таълимий, ахлокий ва тарбиявий урни бекиёсдир.

НАТИЖАЛАР

Накшбандия таълимотини фалсафий томондан урганиш, унда устоз -шогирд орасидаги муносабатлар Г.Наврузованинг „Накшбандия тасаввуфий таълимоти ва баркамол инсон тарбияси" мавзусидаги докторлик диссертацияси[7] ва монографияда алохида урганилган. Шунингдек

К.К,иличеванинг„Олий таълим тизимида тасаввуф таълимоти воситасида талабалар маънавиятини шакллантириши" мавзусидаги докторлик диссертацияси [6] тасаввуф таълимоти, жумладан, Накшбандия тарикати намояндалари: Бахоуддин Накшбанд, Шайх Хованд Тохур, Хожа Ахрор Валийларнинг мероси воситасида талабалар маънавиятини шакллантириш -нинг педагогик томонлари умумий тарзда тадкик килинган.

Бахоуддин Накшбанд бутун умри давомида илм урганиш, жахлдан узок туришни насихат килганлар. У киши ПаЙFамбарнинг "К,аерда булманг, илм талабидан узоклашманг ва агар обу оташ ичра Fарк булсангиз хам, Fаввос булиб кечиб утинглар ва илм урганинглар" -деган хадисини доимо уктирганлар. Накшбанднинг барча муридлари (шогирдлари) бирор бир касб эгаси булганлар. Уларга куйилган асосий шарт бирор бир касб ортидан халол лукма ейиш булган. Камтаринлик улуFланиб, ман-манлик, керилиш нуксон хисобланган. Шу жихатлари учун хам Накшбандия тарикати уз вактида катта обруга эга булган. Барча угитлар энг аввало инсонда яхши фазилатларни тарбиялаш, маънавий комилликка эришиш, ахлок ва исломий иймон мустахкамлигини таъминлашга каратилгандир. Зеро иймони мустахкам инсонгина комил инсон даражасига етиши мумкин. Тасаввуф илми хакида талабалар жуда юзаки билимга эгадир. Х,атто талабаларнинг купчилиги тасаввуф ва тарикат сузлари маъносини хам тушунмайдилар.Х,олбуки тасаввуф илми барча мусулмон давлатларида жуда катта обру ва хурматга сазовордир. Накшбандия тарикати меросини урганиш оркали биз талабаларда устознинг кандай хислатларга эга булиши ва шогирднинг устозга нисбатан кандай эхтиромда булиши лозимлигини етказишимиз лозимдир. Энг аввало инсон булиш илмини устоздан урганмок керакдир. Накшбанд Хазратлари айтар эдилар: "Шамга ухшагин , токи хаммага равшанлик баFишла, узинг коронFуда бул". Ушбу сузлар замирида буюк инсоннинг накадар хокисор ва камтар, камсукум булганликларини курамиз ва ушбу хислатларни уз шогирдларида хам улFайтирганлар. Шунингдек устозининг хар бир сузини конун деб билмок, устозга чукур хурмат курсатмок, шогирднинг келажакда комил инсон даражасига олиб келади. Шу билан бирга устоз хам устоз деган номга лойик булмоFи лозимдир. Хожа Бахоуддин Накшбанднинг шогирди ва куёви булмиш Саййид Амир Кулол: "Бирор киши сизлардан мазхабга доир савол сураса-ю, жавоб беролмасангиз, бундан хунукрок иш булмайди" деганлар. Ушбу сузлар хозирги кунда хам хам уз долзарблигини йукотмаган. Зеро устоз уз сохасини билмас экан, унинг шогирдлари олдида хам хеч кандай обруси булмайди.

Буни хозир хам устозлар талабаларга такрор ва такрор уктиришлари лозимдир. Илм олиш ва уз касбининг етук мутахассиси булиш учун талабалар тинмай уз устида ишлаши, устозлар насихатларига кулок тутиши лозимлиги бу барча даврлар учун исбот талаб килмайдиган хакикатлардир. Аждодларимиз кадим замонларда илм олиш хозирги кундагидек осон булмаган даврларда хам, билим олишга харакат килганлар, узларини илмга баFишлаганлар. Буюк инсонларни етиштирган она заминимизда хар бир буюк инсон ортида уни илмга чорлаган, илм хунар ургатган устози туради.

МУХОКАМА

Ота уз уFлини устозга шогирдликка бераркан, "эти сизники, суяги бизники" дея лутф килган.Бу билан устозга уFлининг келажак такдирини бус -бутун ишониб топшираётганини билдирган. Устоз хам шогирди такдирига узини маъсул деб билиб, бор иктидору хунарини унга юктиришга уринган. Оилавий мухитда етарлича талабчанлик курмаган болани катъий тартиб-коидага куниктирган. [5]

Х,озирги кунда устознинг нуфузини ва жамиятдаги урнини ошириш борасида жуда катта ишлар амалга оширилмокда. Устознинг обрусини оширишни албатта булFуси педагогларни тарбиялашдан бошлашимиз керакдир.Талаба устозни кадрлашни хам, узини устозликка тайёрлашни хам УрганмоFи лозимдир. Устоз деган шарафли номга лойик булмоFи даркордир. Бунда албатта диний кадриятлар, аждодларимиз меросидан фойдаланиш лозимдир.

Ривоятда ёзилишича бадавлат оила фарзанди булган Алоуддин Аттор Бахоуддин Накшбандга шогирд булишни истаган. Накшбанд хазратлари хукиз ишкамбасининг ичини ташкарига угириб, бошига куйиб келишини буюрганда Аттор бозордагиларнинг маломатига эътибор бермай, устозининг амрини бажо келтирган. Устозга хурмат шу даражада юкори булганлиги хар канча тахсинга лойикдир.

Накшбандия тарикатининг энг мухим асосларидан бири шухратдан кочишдир. Бахоуддин Накшбанд ва у зотнинг шогирдлари "хилватда шухрат бор, шухратда офат" яъни хилват дар анжуман коидасига амал килганлар. Улар хилватдан кочганлар ва халк орасида булишни истаганлар. Абдухолик Гиждувоний "хилват эшигини ёп, сухбат эшигини оч"-деганлар.[7] Накшбандия тарикатида пир ва мурид орасида маънавий орифона сухбатга катта эътибор каратилгандир. Накшбандия таълимотига кура сухбат оркали шогирдлар юксалиб, хилватда эса маърифатдан махрум буладилар. Талабаларда

Накшбандия тарикати воситасида кластер усулида устоз-шогирд анъаналарини такомиллаштиришнинг бир канча сабаблар мавжуд. Булар:

- Накшбандия тарикатида устоз-шогирд анъаналарида устозга буюк хурмат, итоаткорлик, илм олишга булган кучли хохиш хозирги кунда хам урнак олишга лойикдир;

- Накшбанд ва Накшбандия тарикати ахлининг харом харишдан хазар килиши, диний ва дунёвий илмларни мукаммал эгаллаши талабаларда касбий компетентликни тарбиялашда асосий воситалардан бири булиб хизмат кила олади;

- Накшбандия тарикати намоёндаларининг барча сохада мукаммалликка интилиши талабаларда касбий компетентликни ривожлантиришга ва булажак педагогик фаолиятларида уз касбининг етук мутахассиси булишига хизмат килади;

- Устоз-шогирд анъаналарини талабаларда такомиллаштиришда Накшбандия тарикати намоёндаларининг хаёти ва ижодини урганиш оркали эриша оламиз ва бунинг натижасида талабалар ва айникса технологик таълим йуналиши талабалари укиш билан бирга уз касбий куникмаларини мактаб укувчиларига хам ургатишда кластер усули оркали эришадилар;

-Накшбанднинг фалсафий, ахлокий-эстетик карашларини урганиш ва алломанинг илFор таълимотини таълим сохасига,чунончи касбий компетенцияни ривожлантиришга йуналтириш мумкиндир;

- Тасаввуф таълимотининг маънавий-маърифий, таълимий, ахлокий ва тарбиявий карашлари талабаларда касбий компетентликни оширишга хизмат кила олади;

- Накшбандия тарикати намоёндаларининг адолатли, камтар, камсукумлиги устоз-шогирд муносабатларида намуна вазифасини утайди;

- Накшбандия шайхлари ишсиз, хунарсиз инсонларни шогирдликка кабул килмаганлар. Мухаммад Бобо Самосий боFбон, Амир Кулол кулол, Бахоуддин Накшбанд наккош, тукимачи ва чорвадор, Амир Хдмза овчи, Хожа Убайдуллох Ахрор чорвадор ва савдогар булишган.

Х,ожа Ахрор Валий шогирдларига факатгина мураббий устоз пир булибгина колмай, хар бир инсонга муносиб халол ва адолатли, каноатли холда яшаш йулларини ургатади. Хусусан инсонларни тилга эътибор беришлари уларнинг камолот йули эканлигини уктириб куйидаги угитларида баён килади:" Одамзод уч булакдир: Кунгил ва тил ва узга аъзолар. Кунгил Худони бир деб билмок учундир ва тил Худони бир деб айтмок учундир ва узга аъзолар бандалик килмок учундир." "Кимнинг гапираётганига эмас нима гапираётганига кара.[6]

Биринчи Пезидентимиз И.А.Каримовнинг " Юксак маънавият енгилмас куч" асарида: "Агарки мана шу мукаддас заминимизда таваллуд топиб, вояга етган, уз хаёти ва фаолияти билан нафакат тарихда, айни вактда башарият - нинг бугунги тараккиёт сахифаларида хам учмас из колдирган буюк мутафаккир ва алломаларимиз, азиз-авлиёларимизни таърифлашда давом этадиган булсак, уйлайманки, бу борада узок гапириш мумкин.Бизнинг уз олдимизга куйган максадимиз эса, бундай улуF зотларнинг хаёт йули ва колдирган меросини тулик тасвирлаш эмас, балки уларнинг энг буюк намояндалари тимсолида маърифат, илму фан, маданият, дин каби сохаларнинг барчасини узида уЙFунлаштирган халкимизнинг маънавий олами накадар бой ва ранг-баранг эканини исботлаб беришдан иборатдир. Бундай ноёб ва бебахо бойликни хар томонлама чукур урганиш, унинг маъно-мазмунини фарзандларимизга етказиш масаласи барчамиз, биринчи галда, зиёлиларимиз, бутун жамоатчилигимиз учун хам карз, хам фарз булиши шарт, деб хисоблайман".[2]

Бу борада Президентимиз Ш.М.Мирзиёев улуF мутафаккирларнинг бой маънавий меросини урганиш, шунингдек хозирги кунда устознинг нуфузини ошириш борасида жуда куп ишларни амалга оширмокдалар. Аждодларимиз томонидан , жумладан Накшбандия тарикати бебахо мероси ва унитилаёзган кадриятларимизни кайта тиклаш ва ёшларга урнак тарикасида етказиш давлат сиёсати даражасига кутарилди.[3]

ХУЛОСА

Талабаларда касбий компетентликни такомиллаштиришда устоз-шогирд анъаналарини ривожлантириш ва бу борада Накшбандия тарикати илмий меросидан фойдаланиш хозирги кун талабидир. Таълим тизимини ривожлантириш олий таълим тизимини ислох килишдан бошланади. Талабаларимиз уз устида ишлашни, билимларини бойитишни , илм олиш йулида хар кандай кийинчиликларга бардошли булишни буюк аждодларимиздан УрганмоFи лозимдир. Бу таълим тизимидаги барча ислохотларни амалга оширишнинг энг туFри йулидир. Таълимда кластер тизимини такомиллаштириш, талабаларни билим ва маънавий дунёкарашини оширган холда уларни укиш билан бирга бевосита булажак касбига тайёрлаш лозимдир. Бунда бизнинг олийгохимизда хам катта ишлар олиб борилмокда. Талабалар ва укувчилар орасида хамкорлик борасида технологик таълим йуналиши талабалари мактаб укувчилардан кизларга тикиш сирларини, уFил болаларга дурадгорлик ва бошка хунарларни ургатиш йулга куйилмокда. Шу билан бирга талабалар Накшбандия тарикати таълимотида касб-хунар урганиш, мехнат килиш инсонни комилликка

етаклаши борасида ушбу таълимотни мактаб укувчиларига етказишлари лозимдир. Кластер тизимида янги инновацион технологиялар билан биргаликда аждодларимиз меросидан фойдаланиш жуда яхши натижаларга олиб келади. Зеро аждодларимиз яратган буюк устоз-шогирд мактаби мамлакатимиз таълим тизимини ривожлантириш ва юкори чуккиларга олиб чикиши шубхасиз.

REFERENCES

1. Abduxamidov, S. M., & Shadiyev, A. Y. (2020). Milliy qadriyatlar qadr topgan maskan. Maktab va hayot, 2(1), 25-26.

2. Achilov T., Shadiyev A., & Hayitboyeva S. (2019). Activities in Decision of Healthy Life. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 77(2), 140-143.

3. Eraliyevich, S. X., Orinbayevna, A. S., & Shavkatovich, X. R. (2020). THE IMPORTANCE OF EXHIBITIONS AND COMPETITIONS IN ORGANIZING FINE ART CLUBS IN SCHOOLS. JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS, 7(15), 25192523.

4. Ergashev M., Butunov J., & Xumoyun M. (2020). International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. The Experience of Using Polymer Coolant in Electrical Contact Baking, 7(6), 14116-14119.

5. Khamidov, J. A., & Sayidova, M. X. (2020). About Some Forms, Methods Of Labor Education Of Younger School Children. International Journal of Research, 07(04), 375-378.

6. Lukhmanov, D. B., & Khaydarov, M. E. (2019). People'sLaborTraditionsinTheProcessof LaborPreparationforSchoolchildren.

InternationalJournalofPsychosocialRehabilitation, 24(09), 2405-2412.

7. MATYOKUBOV K. (2020). Using-IT-Technologies and Reseources and in the Teaching OF the school Course in General Physics. International Online Conference on Economics and Social Sciences, 9(1), 84-89.

8. Umaraliyeva D., Nurmatov F., & Atabekov F. (2020). THE PROBLEM OF GENDER EQUALITY IN SPORTS: STAGES OF DEVELOPMENT OF WOMEN'S SPORTS IN UZBEKISTAN. KONSENSUS, 3(1), 106-116.

9. Yakubova M. (2020). TA'LIM-TARBIYA JARAYONIDA KREATIV YONDASHUVNING DOLZARBLIGI VA UNING AHAMIYATI. Xalq ta'limi, 3(1), 84-88.

10. Абдувалиевич, А. У., & Рузикулович, Б. Ж. (2020). КОМПЛЕКСНАЯ УБОРКА ХЛОПКА-СЫРЦА МЕХАНИЗИРОВАННЫМ СПОСОБОМ.

ПРОЦЕССЫ И МАШИНЫ АГРОИНЖЕНЕРНЫХ СИСТЕМ, 1(70).

11. Халмухамедова, М. А. (2020). Накшбандия тарикати воситасида талабаларнинг касбий компетентлигини такомиллаштириш (технологик таълим мисолида). Музаллим, 7(1).

12. Шадиев А. (2020). СОЦИАЛЬНО -КУЛЬТУРНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ, СПОСОБСТВУЮЩИЕ РАЗВИТИЮ УСПЕШНОСТИ СТУДЕНТОВ ВУЗА ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ. Pedagogik mahorat, 2(6), 29-31.

13. Шермухамедов Р., & Бурханов А. (2020). СУЩНОСТЬ ВОСПИТАНИЯ И ЕГО МЕСТО В ЦЕЛОСТНОЙ СТРУКТУРЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА. XALQ TA'LIMI, 3(1), 120-123.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.