11Tashkent Medical Academy
The significance of the scientific, cultural
heritage of Abu Rayhon Beruni and its role in
Volume 3 | TMA Conference | 2022 Abu Rayhon Beruniy ilmiy-madaniy merosining ahamiyati va uning fan
MUTAFAKKIR OLIM ABU RAYHON BERUNIYNING ILMIY MADANIY
MEROSNING AHAMIYATI
Gul'nara Karimovna Xudaykulova Nilufar Kurvankulovna Djurayeva
Toshkent tibbiyot akademiyasi
Yurtimizda olib borilayotgan isloxatlardan biri bo'lib, O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 25 avgust kuni «Buyuk mutafakkir va qomusiy olim Abu Rayhon Beruniy tavalludining 1050 yilligini xalqaro miqyosda keng nishonlash to'g'risida»gi qarorni imzolashini misol keltiishimiz mumkun. Qaror ijrosini tatminlash maqsadida Toshkent tibbiyot akademiyasida qator tadbirlar olib borildi. Jumladan biz "Menejmen tibbiy biologiya, biotibbiyot muxandisligi, farmatsiya va OMX" fakultteti talabalari bilan birgalikda tarixiy olimimiz xayotini o'rganib, taxlil qildik va kichik tadqiqot olib bordik. 202 gurux talabalari o'rtasida olim xayotiga oid savollardan iborat savolnoma o'tkazdik. Natijada eng ko'p olingan natijani yatni buyuk vatandoshimizga berilgan tariflarni keltirib o'tdik:
Mashxur sharqshunos olim I. Yu. Krachkovskiy Beruniy merosiga yuqori baxo berib, «uning qiziqqan ilm soxalaridan ko'ra qiziqmagan soxalarini sanab o'tish osondir» deb, allomaning qomusiy aqlini yana bir bor ta'kidlab o'tadi. Rus olimi V.V.Bartoltd buyuk vatandoshimiz haqida "Beruniy shunday serqirra olimki, o'z davrida mavjud bo'lgan ilm sohalaridan shug'ullanmagani uning shug'ullanganidan kamdir. Uning yozgan asarlari shunchalik ko'p va serqirraki bunga bir odamning umri kifoya qilganiga kishi hayron qoladi" Yana bir buyuk rus sharqshunos olimi, akademik S.P.Tolstov ilmiy anjumanlarning birida Yevropa olimlaridan biri "Beruniy XI asr Leonardo do Vinchisi" degan ta'rifiga javoban "Leanardo do Vinchi XV asr Beruniysidir" deb vatandoshimizga ta'rif bergan edi.
Abu Rayhon Beruniy - ulug' o'zbek mutafakkir olimi, o'rta asrning buyuk daholaridan xisoblanadi. O'z zamonasining hamma fanlarini, birinchi navbatda falakiyot, fizika, riyoziyot, ilohiyot, ma'danshunoslik fanlarini puxta egallagan. Bu fanlar taraqqiyotiga qo'shgan hissasi bilan uning nomi dunyo fanining buyuk siymolari qatoridan joy olgan. O'rta asrning buyuk qomusiy olimi Abu Rayxon Muxammad ibn Axmad al-Beruniy zamonasining qator fanlari: astronomiya, fizika, matematika, geodeziya, geologiya, mineralogiya, tarix kabilarni chukur o'rgandi. U Xorazmning kadimgi poytaxti Kot shaxrida tugiladi va yoshligidanok ilm-fanga qiziqishi orta bordi. Beruniy
December 16
https://tma.uz/ Republican Scientific and Practical Conference
Tashkent Medical Academy The significance of the scientific, cultural heritage of Abu Rayhon Beruni and its role in the development of science
Volume 3 | TMA Conference | 2022 Abu Rayhon Beruniy ilmiy-madaniy merosining ahamiyati va uning fan
taraqqiyotidagi o'rni
'qqtyonmg
keyinchalik mashxur olim Abu Nasr Mansur ibn Irok, kulida ta'lim oldi. Ibn Irok, astronomiya, geometriya, matematikaga oid bir sancha asarlar yozib, shulardan 12 tasini Beruniyga bagishlaydi. Beruniy ona tilidan tashkari yana bir kancha tillarni: arab, su^iy, fors, suryoniy, yunon va qadimgi yaxudiy tillarini, keyinchalik Xindistonda sanskrit tilini o'rganadi.
Beruniy ijtimoiy xayot o'ziga xos «shartnoma» asosida tuzilishini e'tirof etadi: «Inson o'z extiyojlarini tushunib, o'ziga o'xshash kishilar bilan birga yashashning zarurligini anglay boshlaydi. Shuning uchun o'zaro kelishuvchanlik qabilidagi «shartnoma» tuzishga kirishadi. Odamlarning birgalikdagi turmushi insonni xaqiqiy qudratga, uning extiyojlarini qondirishga olib kelmaydi, buning uchun yana mexnat qilish xam zarurdir». Bu fikrni davom ettirib, «insonning qadr-qimmati o'z vazifasini a'lo darajada bajarishdan iborat: shuning uchun insonning eng asosiy vazifasi va o'rni mexnat bilan belgilanadi, inson o'z hohishiga mexnat tufayli erishadi», deb yozadi. Olimning bu so'zlari xozirgi kunimiz uchun ham juda kerakli va axamiyatilidi.
Xulosa qilib aytib o'tishimiz joizki olim xayotini o'ganishimiz va taxlil qilishimiz albatta talabalarimiz tarbiyasiga va vatanparvarlik tuyg'usini rivojlantirishga ijobiy ta'sir ko'satadi.
https://tma.uz/
Republican Scientific and Practical Conferenc«
December 16
