Научная статья на тему 'МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕКИСТОНДАГИ МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДИНИЙ БАҒРИКЕНГЛИК'

МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕКИСТОНДАГИ МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДИНИЙ БАҒРИКЕНГЛИК Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
260
50
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Tolerance / Religious Tolerance / Strategy of Action / Extremism / Interethnic Relations / Ethnic Processes / Constitutional Law / Decision / Committee / Humanitarian / nation.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Azizkhon Mukhamadqodirovich Rasulov

The article examines the work done during the years of independence in the field of interethnic harmony and religious tolerance in Uzbekistan. It also analyzes the issues that need to be addressed in this area. There is talk of advocacy work to be done among the population.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕКИСТОНДАГИ МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДИНИЙ БАҒРИКЕНГЛИК»

МУСТАЦИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА УЗБЕКИСТОНДАГИ МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДИНИЙ БАГРИКЕНГЛИК

Azizkhon Mukhamadqodirovich Rasulov

ФарДУ, укитувчи

ABSTRACT

The article examines the work done during the years of independence in the field of interethnic harmony and religious tolerance in Uzbekistan. It also analyzes the issues that need to be addressed in this area. There is talk of advocacy work to be done among the population.

Key words: Tolerance, Religious Tolerance, Strategy of Action, Extremism, Interethnic Relations, Ethnic Processes, Constitutional Law, Decision, Committee, Humanitarian, nation.

КИРИШ

Ер юзидаги икки юзга якин давлатда 7 миллиард 700 миллион кишини ташкил этадиган, 7000 тил ва лахжада гаплашадиган ахоли истикомат килмокда. Жахоннинг этник харитасига эътибор берсак, бугунги кунда дунёда микдоран бир неча юзтадан тортиб бир неча юз миллионни ташкил этадиган 2000 га якин хар хил миллат ва элатлар яшаётганининг гувохи буламиз. Шундай экан, миллатлараро багрикенглик, улар орасида узаро хурмат ва дустона алокаларни урнатиш оркалигина дунёда баркарорлик, осойишталикни таъминлашнинг асосий омили булиб колаверади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистондаги баркарорликни хамда давлат ва жамият тараккийсини мамлакатда истикомат киладиган 136 дан ортик миллат ва элатнинг узаро тотувлигисиз, расман руйхатдан утган 16 диний конфессия вакиллари уртасида багрикенглик муносабатларисиз тасаввур этиб булмайди. Шу боис, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил

7 февралдаги ПФ-4947-сонли "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида"ги Фармони билан кабул килинган "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси"нинг бешинчи "Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний багрикенгликни таъминлаш хамда чукур уйланган, узаро манфаатли ва амалий ташки сиёсат сохасидаги устувор йуналишлар"и 5.1 бандида айни "Хавфсизлик, диний багрикенглик ва миллатлараро тотувликни таъминлаш сохасидаги устувор йуналишлар", деб белгиланган. Миллатлараро хамда динлараро багрикенглик мухитини

мустахкамлаш мамлакатимизда олиб борилаётган ислохотларнинг узвий кисми эканлигини яна бир бор тасдиклайди. Бу борада бугунги кунга кадар бир катор норматив-хукукий хужжатлар кабул килинди. Давлатимиз томонидан Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 19 майдаги "Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокаларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-5046-сон Фармони, Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 ноябрдаги "Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-5876-сон Фармони, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 25 декабрь куни "Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокалари кумитаси хузуридаги жамоатчилик кенгаши фаолиятини ташкил этиш тугрисида"ги 1018-сон карори хамда бошка бир катор хукукий хужжатларнинг кабул килиниши катта ахамият касб этади.

НАТИЖАЛАР

Узбекистон Республикаси Президентининг "Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокаларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Фармони жамиятда баркарорлик, тинчлик ва тотувликни таъминлаш, фукаролар онгида катта, куп миллатли ягона оилага мансублик туйгусини мустахкамлаш, миллий маданий марказлар ва дустлик жамиятлари фаолиятини хар томонлама куллаб-кувватлаш ва янада ривожлантириш, хорижий мамлакатлар билан маданий-маърифий алокаларни кенгайтиришга каратилган.

Хусусан, Республика байналмилал маданият маркази ва Узбекистон хорижий мамлакатлар билан дустлик ва маданий-маърифий алокалар жамиятлари кенгаши негизида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокалари кумитасининг ташкил этилиши мухим ахамият касб этади.

Мазкур Кумита зиммасига жамиятда миллатлараро тотувлик ва багрикенгликни таъминлаш, тинчликсевар сиёсатни, мамлакат хаётининг барча сохаларида эришилган ютук ва муваффакиятларни кенг таргиб килиш, халкаро хамжамият, шу жумладан, чет элдаги хамюртларимиз диаспораси билан дустликни мустахкамлашга доир давлат сиёсатини изчил амалга ошириш вазифаси юкланади.

Кумита миллатлараро тотувлик, дустлик ва хамжихатлик тамойилларини карор топтириш, миллатлараро муносабатлар маданиятини ривожлантиришга каратилган ижтимоий ташаббусларни куллаб-кувватлаш, мувофиклаштириш ва рагбатлантиришга доир чора-тадбирларни амалга ошириши, миллий маданий марказларга амалий ва методик ёрдам курсатиши, уларнинг ташаббусларини

куллаб-кувватлаши, миллати, ирки ва диний эътикодидан катъи назар, фукаролар онгида куп миллатли ягона оила туйгусини мустахкамлаш, "Узбекистон — умумий уйимиз" тамойилини амалга ошириш чораларини куриши назарда тутилган. Фармонда хорижий мамлакатлар билан дустона муносабатларни, чет элдаги хамюртларимиз ва турдош ташкилотлар билан алокаларни янада мустахкамлаш, мамлакатимизда фаолият юритаётган хорижий мамлакатларнинг ташкилотлари ва дипломатик ваколатхоналари, хорижий давлатларда фаолият курсатаётган турдош ташкилотлар билан самимий ва узаро хурматга асосланган алокалар урнатиш хамда изчил ривожлантиришга каратилган ишларни тизимли амалга ошириш вазифалари белгиланган.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-5876-сон Фармони билан миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсатининг асосий йуналишлари белгилаб берилиб, Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепцияси, 2019 — 2021 йилларда Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини амалга ошириш буйича "Йул харитаси" ва Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини амалга оширишни таъминлаш буйича Комиссия таркиби тасдикланган. Мазкур Фармон билан Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 1 январга кадар миллатлараро муносабатлар сохасида кадрлар тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш буйича тизимли ишларни ташкил этишни назарда тутувчи чора-тадбирлар комплексини, 2020 йил 1 февралга кадар миллатлараро муносабатлар сохасида юзага келиши мумкин булган можароли вазиятлар ва ихтилофларнинг барвакт олдини олиш ва уларни профилактика килиш максадида мазкур соха холатини мониторинг килиш тизимини ташкил этиш буйича амалий чора-тадбирлар режасини тасдиклаши белгилаб куйилди.

2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегиясида миллатлараро тотувлик ва диний багрикенгликни таъминлаш, ён-атрофимизда хавфсизлик, баркарорлик ва ахил кушничилик мухитини ривожлантириш, юртимизнинг халкаро нуфузини мустахкамлаш масалаларига алохида эътибор каратилган булиб, бу билан миллатлараро муносабатлар ривожида янги боскич бошланди.

Мамлакатимизда багрикенглик ва инсонпарварлик маданиятини юксалтириш, миллатлараро ва конфессиялараро хамжихатликни, фукаролар тотувлигини таъминлаш, хорижий мамлакатлар билан дустона, тенг хукукли муносабатларни мустахкамлаш давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири саналади.

Диний багрикенглик хамиша диний заминдаги адоватга карши узига хос калкон вазифасини утаган. У турли эътикодларнинг бир замон ва маконда биргаликда мавжуд булишига, узаро хамкорлик ва хамжихатликнинг шаклланишига йул очган. Бу эса уз навбатида юрт тинчлиги ва тараккиётига, умуминсоний маданият ва маънавиятнинг кенг ривожланишига хизмат килган.

Инсоният тарихида кишилар орасидаги тенг хукуклиликнинг бузилишига, узаро зиддиятларга сабаб булувчи омиллардан бири бу турли дин вакилларининг бошка динга эътикод ва амал килувчиларга диний айирмачилик асосида караши, уз динига булган тарафкашлик туйгуси, узга диндаги кишиларга бошкача назар билан карашларидир. Мана шундай карашлар окибатида бугун дунёнинг турли давлатларида хар хил низо ва карама- каршиликлар юзага келаётир. Диний багрикенглик айнан мана шу ходисаларнинг олдини олишда жуда мухим саналади.

Истиклол йиллари Ватанимизда яшаётган турли халклар уртасида узаро хурмат, тенг хукуклилик ва хамжихатликни мустахкамлашга, унинг конуний асосларини яратишга жиддий эътибор каратилди. Ушбу тамойиллар Узбекистон Конституцияси ва барча конунларимизда аник ва катъий мухрлаб куйилди. Жумладан, Конституциямизнинг 4-моддасида Узбекистон давлати уз худудида истикомат килувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, урф-одат ва анъаналари хурмат килинишини таъминлаши, уларнинг ривожи учун шароит яратиши алохида курсатиб утилди. Конституциямизнинг 18-моддасида эса мамлакатимизнинг барча фукаролари бир хил хукук ва эркинликларга эгалиги, жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, эътикоди, шахси ва ижтимоий мавкеидан катъи назар, конун олдида тенглиги белгилаб куйилди.

МУХОКАМА

Ватанимиз китъалараро маданий-тижорий алокаларни яхшилашга хизмат килган Буюк Ипак йулининг кок марказида жойлашган. Бу ер да турли халкларнинг миллий анъана ва урф-одатлари узаро уйгунликда ривожланган. Демак, узбекона багрикенглигимизнинг илдизлари жуда кадим замонларга бориб такалади ва бу борада биз хамиша жахон ахлига намуна булиб келганмиз.

Халкимиз шуролар замонида катагон, кувгинга учраган куплаб миллат вакилларига бошпана берди, огир дамларда бир бурда нонини улар билан бахам курди. Натижада корейс, немис, поляк, юнон, крим-татар, турк, тожик ва бошка куплаб миллат вакиллари узбек элида муким яшаб колишди. Уларнинг зурриётлари эса шу заминда тугилиб-усиб, шу ерда таълим-тарбия олдилар.

Хрзирги вактда диёримизда Республика байналмилал маданият маркази фаолият олиб бормокда. Ушбу марказнинг бугунги кундаги асосий вазифаси миллатлараро муносабатларни янада такомиллаштириш, мамлакатимиздаги турли миллат вакилларининг миллий-маънавий урф-одат ва анъаналарини саклаб

колишга кумаклашиш, багрикенглик тамойилларини карор топтиришга каратилган ташаббусларини куллаб-кувватлашдан иборат эканлигини алохида эътироф этиш лозим. Юртимизнинг катор шахар ва туманларида турли халкларнинг миллий-маданий марказлари ташкил этилган. Бу марказлар хар хил миллат фарзандларининг узига хос дустлик кошонасига айланган. Республикамиз таълим муассасаларида эса укув дастурлари узбек, коракалпок, рус, тожик, козок, туркман, киргиз ва бошка кардош халкларнинг тилларида олиб борилмокда. Радио ва телевидениелар уз эшиттириш ва курсатувларини бир неча тилларда узатади. Шунингдек, 10 дан ортик тилларда газета ва журналлар нашр этилмокда. Табиийки, бу ерда хар хил миллат вакиллари узларига курсатилаётган бекиёс гамхурликларга жавобан давлат бошкаруви ишларида, ижтимоий-иктисодий хамда маданий хаётда фаол ва эркин катнашмокдалар.

Дунёда миллий-этник муносабатлар тобора мураккаблашиб, хатто энг илгор давлатларда хам оз сонли миллат вакилларини камситиш, хурлаш ва сикиб чикариш холатлари кузатилаётган бир даврда диний багрикенглик, тотувлик, узаро хамкорлик масаласи мамлакатларнинг тинчлиги ва тараккиёти учун энг мухим тамойиллардан бири булиб хизмат килади.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, кайд килинган норматив-хукукий хужжатларнинг хаётга татбик этилиши мамлакатда миллатлараро ва конфессиялараро тотувлик, тинчлик ва баркарорликни таъминлаш буйича яхлит тизимни ривожлантириш, миллий маданий марказлар учун янада кулай ва кенг имкониятлар яратиш, уларнинг бунёдкорлик ташаббуслари ва интилишларини куллаб-кувватлаш, фаолиятини сифат жихатидан янги боскичга кутариш, хорижий мамлакатлар билан дустлик ва маданий-маърифий алокаларини янада ривожлантириш, "халк дипломатияси" воситасида чет элдаги ватандошлар билан муносабатларни кенгайтиришга хизмат килади.

REFERENCES

1. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. -2020. - Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

2. Расулов А. М. УЗБЕКИСТОНДА ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ФАОЛИЯТИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 804-809.

3. Расулов А. М. УЗБЕКИСТОНДАГИ ИКТИСОДИЙ ИСЛОХЩЛАРДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ УРНИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. -№. 1. - С. 1568-1572.

4. Расулов А. М. УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТАРИХИДА ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ УРНИ //ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ. - 2020. - №. SI-1№ 3.

5. Rasulov A. M. УЗБЕКИСТОНДАГИ ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ТАРМО^ЛАРИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 4. -С. 836-838.

6. https://lex.uz/docs/3107036

7. https://lex.uz/docs/3210345

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.