CC BY
9Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
MUSIQIY TA'LIMDA KOMPETATSION YONDASHUV
Saddixonov Akmal Arabovich
FarDU
misterbehruz20@gmail.com
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada musiqiy ta'limda kompetatsion yondashuv hamda bo'lajak musiqa o'qituvchilarining musiqa san'ati sohasida amalga oshirishi mumkin bo 'lgan xizmatlari haqida gap boradi.
Kalit so'zlar: kompetatsion, qayta tug'ilish, san'at, ta'lim, ijtimoiy ong, qadriyat, tizim, mahbub, dilbar, jabr, joziba.
АННOТАЦИЯ
В данной статье рассматривается конкурсный подход к музыкальному образованию и услуги, которые могут оказать будущие учителя музыки в сфере музыкального искусства.
Ключевые слова: конкуренция, возрождение, искусство, воспитание, общественное сознание, ценность, система, возлюбленная, прелесть, страдание, влечение.
ABSTRACT
This article discusses the competitive approach to music education and the services that future music teachers can perform in the field of musical arts.
Key words:, competition, rebirth, art, education, social consciousness, value, system, beloved, charming, suffering, attraction.
KIRISH
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga murojaatnomasida tasdiqlanganidek, "Biz o'z oldimizga mamlakatimizda Uchinchi Renessans poydevorini barpo etishdek ulug' maqsadni qo'ygan ekanmiz, buning uchun yangi Xorazmiylar, Beruniylar, Ibn Sinolar, Ulug'beklar, Navoiy va Boburlarni tarbiyalab beradigan muhit va sharoitlarni yaratishimiz kerak. Bunda, avvalo, ta'lim va tarbiyani rivojlantirish, sog'lom turmush tarzini qaror toptirish,
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
ilmfan va innovatsiyalarni taraqqiy ettirish milliy g'oyamizning asosiy ustunlari bo'lib xizmat qilishi lozim" 1 .
Kompetensiya -muayyan fan boyicha oquvchi egallagan nazariy bilim, konikma va malakalarni kundalik hayotida duch keladigan amaliy va nazariy masalalarni echishda foydalanib, amaliyotda qollay olishdir.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Inson qaysi qasb sohibi bo'lishidan qat'iy nazar o'z ishiga, mashg'ulotiga qunt bilan,mehr bilan yondashsa,uning sir asrorini mukammal egallaydi,shu bilan birga o'z-o'zini anglaydi,shu sohada kamol topadi.O'qituvchi ham bolalarni sevsa,tarbiyalasa, o'zi ham ulg'ayadi,donishmandlik kasb etib boradi.O'qituvchi kelajak farzandini tarbiyalab bilim beradi.Zero kelajak yoshlar qolida,ular bizning ertangi kunimiz. Ularda kompetensiyalarni shakllantirilishi, dars davomida o'quvchining faqat tinglovchi yoki eshitganini takrorlavchi "to'ti"ga emas ,balki chuqur mushohada yurituvchi,mustaqil fikrini bayon etuvchi, boshqalar bilan ozaro hamkorlikda ishlovchi, ozgalar fikrini hurmat qiluvchi,keng dunyoqarashli shaxsga aylantitishda ilg'or pedagogik texnologiyalarning o'rni beqiyosdir. Interfaol metodlarni qollab dars otish oquvchilarda har tamonlama ilmiy-nazariy bilimlarni mustaqil egallash,bilim va ko nikma,malakalarini shakllantirish va shu asosida oquvchilarning ilmiy dunyo-qarashlarini tarkib toptirish hamda faolligini oshirish,erkin fikr yurita olishga o'rgatish ,ijodiy qobiliyarlarini aniqlash va ro'yobga chiqarish,oqituvhi -oquvchi hamkorligini shakllantirish va nihoyat kafolatlangan yakuniy natijaga erishishishni taminlaydi.Interfaol usullarda oqituvchi oquvchining mustaqil va mukammal bilim olishi uchun muhit yaratmogi,fan asoslarini egallashga yo'naltirmog'i ,qiziqish,mehr uyg'otish bilan shugullanadi. Yangi pedagogik texnoligiya dars o'tish usullari va shakllarini o'zgartirib,ularni xilma-xil qilib,o'quvchini o'quv jarayonining faol qatnashchisiga aylantiradi.O'qitishning innovasion,nostandart (interfaol) shakllari kompyuterli o'yinlar,intrenetdan foydalanish,elektron darsliklar bilan turli usullarda yangi mavzuga ko'proq e'tibor qaratish,o'qitishni suhbat,o'yin,musobaqa,sahna ko'rinishli,musiqali,savol-javob,aqliy hujm,mushoira sayyohat , intervyu,tijorat,bahs-munozara kabi usullarda dars o'tishni talab qiladi. Darsning borish jarayonida ta'limiy metodlar va usullar almashina boradi. Noan'anaviy darsda o'quvchi shaxsi birinchi o'rinda turadi. O'qituvchi o'quvchi bilan yakkama-yakka, interfaol usulida harakat qiladi.
1 O'zbekiston Respublikasi Prezidenti SHavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga murojaatnomasi. Xalq so'zi. 2020 yil 30 dekabrt. №276. 2-bet
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Mamlakatimizda izchillik bilan amalga oshirilayotgan ta'lim sohasidagi islohotlar zamirida Vatanimizni yanada taraqqiy ettirish, yoshlarni har jihatdan barkamol shaxs etib voyaga etkazish, sohalar uchun yuqori bilimga ega mutaxassislarni tayyorlashdek maqsadlar mujassamdir2.
Milliy g'oya aslida muayyan xalqning oliy istiqbol maqsadini bir necha so'zlarda yoki iborada mujassam ifodalovchi tushunchalar yoki shior, iboradir. U xalqni o'sha maqsad yo'lida birlashtiradi, safarbar etadi. Xalq barcha sa'y-harakatlarini, intilishlarini, bunyodkorlik faoliyatini unga muvofiqlashtiradi. Zarur bo'lsa, iqtisodiy, ijtimoiy munosabatlarini, mamlakatning huquqiy, siyosiy, mafkuraviy asoslarini, ta'lim-tarbiya tizimini chuqur isloh qiladi.
Milliy g'oyaning asosiy vazifalaridan biri, avvalo, xalqning jipsligini, birligini, mamlakatning hududiy yaxlitligini saqlash va mustahkamlashdir. Ikkinchidan, millatning oliy maqsadini, rivojlanish marralarini, mo'ljallarini umumiy tarzda aniqlaydi. Milliy g'oya turli boralarda ifodalanishi mumkin. Lekin ifoda shaklidan qat'i nazar, xalqqa istiqbolni, ijtimoiy mo'ljalni ko'rsatishi shart3.
Mustaqillikdan keyin biz shaxsga nisbatan "komil inson", yosh avlodga nisbatan "barkamol avlod" atamalarini qo'llay boshladik. Gap atamada emas. Qanday sifatni qo'llamaylik, kelajak insonini tarbiyalashda biz, avvalo, jamiyat taraqqiyoti tendensiyalarini va ayni paytda milliy ma'naviyatimiz xususiyatlarini hisobga olmog'imiz lozim. Binobarin, sun'iy intellekt va yuksak texnologiyalarga tayanadigan "to'rtinchi sanoat inqilobi" insonga qo'yadigan talablarini oldindan modellashtirishimiz va ta'lim-tarbiya tizimini ularga moslashtirishiz kerak.
Xuddi shunday milliy identlig(savodxonlik)gimizni saqlab qolish uchun ona tilimizni, tariximizni, adabiyotimiz va san'atimizni yetarlicha o'rgatishning optimal yo'llarini topmog'imiz lozim. Urf-odatlarimiz ham takomillashtirilishi va zamonaviylashtirilishi juda zarur. Ijtimoiy ongda, odamlarning xatti-harakatlarida burilish yuz berishi, yangi ideallar va qadriyatlar qaror topmog'i darkor.
Har qanday buyuk rejalar, buyuk g'oyalar inson ehtiyojlari, turmushi yaxshilanishi, erkinligi ortishi va ma'naviy kamoloti bilan bevosita bog'lansagina, hayotiylik va reallik kasb etadi. Aks holda u havoyi orzu havasligicha qolib ketadi.
Xabaringiz bor, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 2019-yilning mart oyida beshta muhim tashabbus ilgari surildi. Bu - yoshlarni madaniyat, san'at va sportga keng jalb etish, ularda zamonaviy axborot texnologiyalaridan to'g'ri
2 I.M. To'xtasinov. SamDCHTI rektori. Oliy ta'lim konsepsiyasi: zamonaviy ta'lim, ilm-fan, innovatsiya va ma'naviy
tarbiya lokomotivi
3 16:19 08 Sentyabr 2020 Jamiyat. Abdurahim Erkayev. Oliy Majlis Senati a'zosi. Uchinchi Renessans — milliy g'oya sifatida.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
foydalanish ko'nikmasini shakllantirish, kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, xotin-qizlar bandligini ta'minlash vazifalarini o'z ichiga oladi4.
Birinchi tashabbus yoshlarning musiqa, rassomlik, adabiyot, teatr va san'atning boshqa turlariga qiziqishlarini oshirishga, iste'dodini yuzaga chiqarishga xizmat qiladi5.
Davlatimiz rahbari joylardagi madaniyat markazlari, musiqa va san'at maktablarining moddiy-texnik bazasi va ulardan foydalanish holatini o'rganib, faoliyatini yaxshilash bo'yicha topshiriqlar berdi.
Madaniyat vazirligi va Xalq ta'limi vazirligiga hokimliklar bilan birgalikda tuman (shahar) madaniyat markazlari va umumta'lim maktablarida yoshlarning qiziqishidan kelib chiqib, qo'shimcha 1,5 mingta to'garak tashkil etish vazifasi qo'yildi. Tashabbuskor iste'dodli yoshlar va mahalliy homiylarni jalb etgan holda, madaniyat markazlarida badiiy-havaskorlik jamoalari, yoshlar teatr-studiyalari va "Yoshlar klublari" tashkil qilish zarurligi ta'kidlandi.
Atoqli san'atkor va iste'dodli ijodkorlarni tumanlardagi madaniy ishlarga ko'makchi sifatida biriktirish yaxshi natija berayotganini inobatga olib, bu tajribani butun mamlakatga yoyish bo'yicha ko'rsatmalar berildi. Unga muvofiq, taniqli artistlar tuman va shaharlarga ijodiy maslahatchi sifatida biriktirilib, o'sha joylarda madaniyat va san'atni rivojlantirishga mas'ul bo'ladi, tuman va shaharlar hokimlari esa ushbu ishlarga moddiy va tashkiliy jihatdan yordam beradi.
Musiqa fani ham o'quvchini mustaqil fikrlashga o'rgatib, ma'naviy dunyosini boyitishga xizmat qiladi. Avvalo o'qituvchining nutqi sof va chiroyli bo'lmog'i, u ishoralar, qochiriqlar, isteora va xalq maqollari ,afarizmlardan o'rinli foydalana olishi,nutq ohangiga,so'z jozibasiga e'tibor berishi kerakligi talab etiladi.
Interfaol darslarni tashkil etishda o'qituvchining notiqlik san'ati, chiroyli so'zlash mahorati o'quvchining diqqatini jalb etadi.O'qituvchi - o'quvchi ruhini, psixologiyasini yaxshi bilishi har bir o'quvchi bilan individual ishlashni, unga nima topshiriq berishni yaxshi bilishi kerak. O'qituvchidan dars o'tishda ta'lim va tarbiyaning uygunligiga, fanlararo bog'liklik, davr yangiliklari, fan yangiliklaridan boxabar bo'lmoqlik, pedagogik ko'nikma va yuksak saviya, ijodkorlik talab etiladi.
XULOSA
O'qituvchilik nihoyatda mas'uliyatli va sharafli kasb deb ulug'lanadi."Dunyo imoratlari ichida eng ulug'i maktab bo'lsa, kasblarning ichida eng sharaflisi o'qituvchilik va murabbiylikdir. O'qituvchi ming-minglab murg'ak qalblarga ezgulik
4 5 muhim tashabbus yoshlarga qanot (yuz.uz)
5 npe3Haeffr: ëm.iapHH Tap6H;i.iamjarH myxhm 5 Ta Tama66vc (uzdaily.uz)
575
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
yog'dusini baxsh etadigan,o'z o'quvchilariga haqiqatan ham hayot maktabini beradigan mo'tabar zotdir" ,- degan edilar birinchi prezidentimiz I.A.Karimov "Yuksak ma'naviyat- yengilmas kuch" asarida.
Darhaqiqat, mustaqil Ozbekistonimizning porloq istiqboli barcha
aylandi, "Betakrorimsan, yagonasan, ona vatanim -go zal Ozbekistonim " g oyasini har bir dars va tarbiya bog'iniga' singdirish muhim omillardan biriga aylandi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI (REFERENCES)
1. "Navodir ush-shabob". 4-jild. 85-g'azal. 64-bet.
2. 5 muhim tashabbus yoshlarga qanot (yuz.uz)
3. Abdusattorov, A. About Makom Melodies Adapted for Orchestra of Uzbek Folk Instruments. International Journal on Economics, Finance and Sustainable Development, 2(11), 28-30.
4. Dilorom, N., & Tohirovna, A. Z. (2022). BRAYL NOTA TIZIMINING MUSIQA TA'LIMIDAGI ILK QADAMLARI. Science and innovation, 1(C2), 3638.
5. Ergashev, A., Ataboyeva, S., Djalalova, N., & Usmonova, S. (2021). THE ROLE OF COMPOSERY IN THE ART OF NATIONAL SINGING. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 9(12), 863-867.
6. Karimov I.A. "Istiqlol va ma'naviyat" T.: "O'zbekiston", 1994 y.
7. Kirgizov, I., Imyaminovich, K. I., Nurmuhammedjanov, A., Sotvoldievich, S. B., Mamasodikovna, N. M., & Juraevna, A. S. (2021). The Pleasure of Singing, Listening and Understanding Navoi. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 2410-2413.
8. Kirgizov, I., Kirgizov, I., Najmetdinova, M., & Atabayeva, S. (2022, February). THE GENESIS OF THE DEVELOPMENT OF MUSIC CULTURE. In Archive of Conferences (pp. 57-60).
9. Kurbanova, B., Khurshid, M., & Tokhirjon, S. (2022, May). THE ROLE AND IMPORTANCE OF A SYSTEMATIC APPROACH TO TEACHING IN THE FINE ARTS. In Archive of Conferences (pp. 105-107)
10. TO TEACHING IN THE FINE ARTS. In Archive of Conferences (pp. 105-107).
11. Mannopov, S. (2004). Uzbek folk music culture.(Study guide) Tashkent. New
Age Generation.
fuqarolarning, shuningdek, umumxalq, umummilliy faoliyatiga
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
12. Mannopov, S., Karimov, A., Ataboeva, S., Ergashev, A., & Usmanova, S. (2021). Development Of Symphonic Music in Uzbekistan. Journal of Pedagogical Inventions and Practices, 2(2), 53-56.
13. Mannopov, S., Karimov, A., Qurbonova, B., & Dilobar, J. (2022, February). THE EMERGENCE AND DEVELOPMENT OF MUSIC. In Archive of Conferences (pp. 49-52).
14. Namozova, D. T. (2021). MUSIQA DARSLARIDA O'QUVCHILARNI KREATIVLIK HAMDA ERKIN TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHNI TASHKIL ETISH. Scientific progress, 2(2), 1313-1315.
15. O'zbekiston Respublikasi mustaqilligining 29 yilligi munosabati bilan Prezidentimiz SHavkat Mirziyoev tantanali tabrik nutqi.
16. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti SHavkat MirziyoevNING 3 aprelb kuni yoshlar ta'lim-tarbiyasi uchun qo'shimcha sharoitlar yaratish, xotin-qizlar bandligini oshirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlari.
17. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga murojaatnomasi. Xalq so'zi. 2020 yil 30 dekabrb. №276. 2-bet
18. Respublikamiz Prezidenti SH.M.Mirziyoevning 2017 yil 17-noyabrdagi "O'zbek milliy maqom san'atini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi qarori.
19. To'xtasinov I.M. SamDCHTI rektori. Oliy ta'lim konsepsiyasi: zamonaviy ta'lim, ilm-fan, innovatsiya va ma'naviy tarbiya lokomotivi 16:19 08 Sentyabr 2020 Jamiyat.
20. Мамазияев Хуршиджон Аъзамжон ^ли МА^ОМ САНЪАТИДА МУСИКД ЧОЛГУЛАРИНИНГ ТАДРИЖИ // SAI. 2022. №C3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n7ma-om-sanatida-musi-a-chol-ularining-tadrizhi (дата обращения: 05.10.2022).
21. Маннопов, С. (1852). Ходжи Абдулазиз Абдурасулов (1852-1936).
22. Маннопов, С. (2018). Навобахш оханглар. Т.: IJOD-PRESS нашриети.
23. Маннопов, С. У. Л. Т. О. Н. А. Л. И. (2004). Узбек халк мусика маданияти. Янги аср авлоди.
24. Президент: ёшларни тарбиялашдаги мухим 5 та ташаббус (uzdaily.uz)
