Научная статья на тему 'МУСИҚА ВА САНЪАТ ИНСОН ҚАЛБИНИНГ БЕБАХО ГАВҲАРИ'

МУСИҚА ВА САНЪАТ ИНСОН ҚАЛБИНИНГ БЕБАХО ГАВҲАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
90
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
МЕЪРОС / МУСИқА / МАЪНАВИЯТ / ТАРБИЯ / ШАХС / ЖАРАЁН / ФАОЛИЯТ / НАФОСАТ / РИВОЖЛАНИШ

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Сайфутдинова Д.Т.

Мақолада мусиқа санъатининг инсон ҳаётидаги ўрни ва аҳамияти, инсоннинг онги ва маънавий дунёсига таъсири, маънавий гўзалликнинг, қалби покликнинг улкан манбаи эканлиги асосланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MUSIC AND ART - PRICE PEARLS OF THE HUMAN HEART

The article focuses on the role and significance of music in human life, its influence on the human mind and the spiritual world, and also substantiates that it is a great source of spiritual beauty and purity of heart.

Текст научной работы на тему «МУСИҚА ВА САНЪАТ ИНСОН ҚАЛБИНИНГ БЕБАХО ГАВҲАРИ»

Сайфутдинова Д. Т.

Туркистон янги инновациялар университети Мусица таълими ва санъат йуналиши 1-босцич магистри

МУСЩА ВА САНЪАТ ИНСОН ЦАЛБИНИНГ БЕБАХО ГАВХДРИ

Аннотация: мацолада мусица санъатининг инсон уаётидаги урни ва ауамияти, инсоннинг онги ва маънавий дунёсига таъсири, маънавий гузалликнинг, цалби покликнинг улкан манбаи эканлиги асосланган.

Калит сузлари: меърос, мусица, маънавият, тарбия, шахс, жараён, фаолият, нафосат, ривожланиш.

Saifutdinova D. T. magister of the 1st course direction of music education and arts Turkistan university of new innovations

MUSIC AND ART - PRICE PEARLS OF THE HUMAN HEART

Annotation: the article focuses on the role and significance of music in human life, its influence on the human mind and the spiritual world, and also substantiates that it is a great source of spiritual beauty and purity of heart.

Key words: heritage, music, spirituality, education, personality, process, activity, aesthetics, development.

Хурматли, Президентимиз Ш.М.Мирзиёев айтганларидек: "Адабиёт ва санъат, маданиятни ривожлантириш - халцимиз маънавий оламини юксалтиришнинг мустаукам пойдеворидир ".

Маълумки, хар кандай жамият хаётида ривожланиш маданий маърифий ва миллий кадриятларга асосланиб уз давлатини куради.

Дархакикат, мусика ижтимоий хаётимизда кенг урин эгаллаган, асрлар оша инсон маънавий хдётида улкан ахамият касб этиб келмокда. Асрлар давомида яшаб ижод килган яна бир миллатимиз узлигимизни намоён этиб келган мутафаккирлардан Абу Наср Форобий, Ибн Сино, уз даврининг атокли шоирларидан А.Жомий ва бошкалар мусика санъатининг кудратли таъсирчан, тарбиявий ахамияти туFрисида тухталиб утганлар. Жумладан билан бир каторда унинг инсоний саломатлиги ва рухий тетиклиги учун хам кучли таъсир этишига тухталиб утамиз". Шунингдек, Ибн Сино хам узининг "Донишнома" асарида кадимий хикматларидан бештасини киритиб, уларнинг мохияти ва мазмунини асослаб беради. Шулардан бири "Мусика билимидир", яъни товушларнинг охангдорлиги ва ноохангдорлиги хакидаги билим. Ибн Сино уз фикрини билдирган холда шундай дейди: "Кичкинтойларнинг организми учун

фойдали нарса бу "Енгил тарбия" куй ва мусикадир. Мана шу икала нарсани узлаштиришга караб, унда жисмоний машкларга мойиллик туFилади: Биринчиси танага, иккинчиси калбга тааллуклидир".

Мусика энг аввало киши тасаввурида образлар яратиши оркали инсон рухиятига сингиб боради. Яхши, ёкимли мусика кишида яхши кайфият уЙFOтади ва у киши рухиятига кутаринкилик олиб киради. Маълум муаммолар олдида узини бардам хис килади ва турли хаётий холатларда курсатишга тайёр булади. Мусика асарларида кутаринкилик кайфияти факат шодлик ва хурсандчиликни ифодалабгина колмай, балки тингловчиларда кахрамонлик, инсонпарварлик, халкпарварлик, ватанпарварлик, эрксеварлик, мехрибонлик ва ижобий хислатларнинг пайдо булишига хам олиб келади. Мусика санъати баъзан шундай кучга, чукур маъно ва мазмунг аэга буладики, ундан олинган таассуротларни таърифлашга баъзан инсон тили ожизлик килади. Шундай экан, сирли оханглар оркали жамиятимизнинг асоси булмиш ёшларда миллий FOя тушунчасини шакллантириш хозирда давр талаби хисобланмокда.

Асрлар мобайнида шаклланган бебахо меърос булиб келаётган халк кушиклари, катта ашула ва макомлар халкнинг маънавий-FOявий хазинаси булиши билан бирга халкнинг улкан хаёт мактабидир. Халк мусикий меъросини атрофлича урганиш талаба ёшларда халкимиз томонидан куйланиб келинаётган ватанпарварлик, комил инсон, юрт тинчлиги, халкфаровонлиги, фидоийлик ва бошка миллий FOя тушунчаларини шакллантиришга хизмат килади.

Мусика киши рухини ва фикрини юксалтиради, шахсни рухан поклайди ва бойитади. К,адимий Юнонистон мутафаккирлари Платон ва Аристотель хам хар томонлама ривожланган шахсни тарбиялашда мусиканинг урнига алохида ахамият берган. Мумтоз ёки замонавий мусика инсоннинг рухий дунёсини кайта тиклашга, хаётда учрайдиган тусикларни енгиб утишга ёрдам бериши билан бир каторда, табиат гузаллиги, халклар турмуши хакида тасаввур хосил килишига кумаклашади.

Мусика инсоннинг онги ва маънавий дунёсига катта таъсир курсатади, шу сабабли у инсон учун маънавий гузалликнинг, калби покликнинг катта манбаи булиши мумкин. Юкоридаги фикрлардан куриниб турибдики, мустакил Узбекистонимизнинг куч-кудрати булмиш баркамол шахс, комил инсонни хартомонлама етук килиб тайёрлаш учун аввало унинг маънавий дунёсини бойитиш, утмиш ва бугунги миллий ва маънавий FOялар билан мужассамалаштирилган холда тарбиялаш зарур.

Маданиятимиз, миллий кадрият ва миллий маънавиятимизни асраб-авайлаш, уларнинг умуминсоний ва умуммиллий кадриятлар билан хамоханглигига эришиш хар биримизнинг эзгу асосий максадларимиздан биридир.

Мусика воситаси ёрдамида ёшларни хар томонлама тарбиялаш мусика санъатини адекват тарзда ички кечинмалар оркали кабул килиш ва

FOявий- бадиий туЙFуларни узлаштириш учун кенг имкониятларга эга хисобланади. Бу Ватанга, уз халкига мухаббат, дустлик ва биродарларча бирдамлик, миллий Fурур туЙFулари тарбия сохасида яккол намоён булади.

Мусикани онгли идрок этиш инсон маънавий дунёсини бойитишда ёрдам беради. Уларнинг мусикий дидлари тарбияланиб боради. Мусика тарбияси,мусикага булган иштиёки адабиёт ва тасвирий санъат, тарих билан боFлик холда урганишни олиб боради. Бу эса инсонни хар томонлама тарбиялашда мухим восита булиб хизмат килади. Биринчи навбатда бу жараённи мактабгача таълим ва урта таълимда олиб борилиши керак. Чунки укувчиларнинг оммавий тарзда дарсга жалб этилиши, мактабгача таълим ва мактабларда мусика фанларини бошка фанлар билан боFлаб утиш уларнинг хамма фандан эстетик завк олишини таъминлайди. Энг мухим, мусика болаларнинг аклий, ахлокий сифатларини шакллантиришда мухим рол уйнайди. Мусика аклни пешлаб, тафаккурни чархлайди. Мусика дарслари ва машFулотларда укувчилар тарбия ва миллий маданиятимизни урганиб, билим савиясини кучайтириб боришга эришади.

Демак, инсонни мусика ва санъатнинг узига хос хусусиятларини англаб, мусикадан турли маданиятлар якинлашувининг ижтимоий ва педагогик асоси сифатида фойдаланилса, у кудратли курол сифатида ватанпарварлик рухида тарбиялашнинг самарали воситасига айланади.

Адабиётлар:

1. Р.Абдуллаев. Миллий истиклол ва мусика. Т., 2002.

2. Т.Махмудов. Мустакиллик ва маънавият. Т., «Шарк», 2001

3. Р.Турсунов.Халк мусика ижодиети ва адабиети Тошкент 2003

4. Неъматов Шухрат Эргашевич, Абдуллаев К,обилжон Файзуллаевич Исломгача давр мусика санъатининг шаклланиши ва тараккиёт жараёни // Современное образование (Узбекистан). 2017. №9. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/islomgacha-davr-musi-a-sanatining-hakllanishi-va-tara-iyot-zharayoni/

5. Абдуллаев К.Ф. ЗАДАЧИ И СОДЕРЖАНИЕ МУЗЫКАЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ В ШКОЛЕ // Экономика и социум. 2022. №4-1 (95). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zadachi-i-soderzhanie-muzykalnogo-ospitaniya-v-shkole/

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.