Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ МУСИҚА МАДАНИЯТИ ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ (фольклор, достончилик, мақом мисолида)'

МИЛЛИЙ МУСИҚА МАДАНИЯТИ ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ (фольклор, достончилик, мақом мисолида) Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
325
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
мусиқа / миллий мусиқа / мусиқа маданияти / фольклор / достончилик / мақомдонлик / ижрочилик санъати / ворисийлик ва мерос / миллий маданий мерос / халқ оғзаки ижоди. / music / national music / music culture / folklore / epic / status / performing arts / inheritance and heritage / national cultural heritage / folklore.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Шокиров Тохиржон Нурмаматович

Мазкур мақолада миллий мусиқа маданияти ва униннг жамият маънавий янгиланиши жараёнида фольклор, достончилик ва мақом санъатининг ривожланиш истиқболлари мазмун-моҳияти таҳлил қилинади. Шу билан бирга, миллий мусиқа маданиятнинг асоси бўлган фольклор, достончилик, мақомдонлик йўналишларида ворисийлик (мерос)нинг аҳамияти илмий таҳлил этилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NATIONAL MUSIC CULTURE AND ITS DEVELOPMENT PROSPECTS (on the example of folklore, epics, maqom)

This article analyzes the content and prospects of the development of folk music, epic and maqom art in the process of national musical culture and its spiritual renewal in society. At the same time, a scientific analysis of the importance of inheritance in the areas of folklore, epics, status, which is the basis of national music culture.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ МУСИҚА МАДАНИЯТИ ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ (фольклор, достончилик, мақом мисолида)»

МИЛЛИИ МУСЩА МАДАНИЯТИ ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТЩБОЛЛАРИ (фольклор, достончилик, маком мисолида) Шокиров Тохиржон Нурмаматович

ФарДУ санъатшунослик факультети Вокал ва чолгу ижрочилиги кафедраси укитувчиси

https://doi.org/10.5281/zenodo.6659973 Аннотация. Мазкур мацолада миллий мусща маданияти ва униннг жамият маънавий янгиланиши жараёнида фольклор, достончилик ва мацом санъатининг ривожланиш истицболлари мазмун-моуияти таулил цилинади. Шу билан бирга, миллий мусица маданиятнинг асоси булган фольклор, достончилик, мацомдонлик йуналишларида ворисийлик (мерос)нинг ауамияти илмий таулил этилади.

Калит сузлар: мусица, миллий мусица, мусица маданияти, фольклор, достончилик, мацомдонлик, ижрочилик санъати, ворисийлик ва мерос, миллий маданий мерос, халц огзаки ижоди.

НАЦИОНАЛЬНАЯ МУЗЫКАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА И ЕЕ ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ (на примере фольклора, былины, макома) Аннотация. В данной статье анализируются содержание и перспективы развития народно-музыкального, эпического и макомного искусства в процессе национальной музыкальной культуры и ее духовного обновления в обществе. В то же время проводится научный анализ значения наследственности в сферах фольклора, эпоса, статуса, что составляет основу национальной музыкальной культуры.

Ключевые слова: музыка, национальная музыка, музыкальная культура, фольклор, эпос, статус, исполнительское искусство, наследие и наследие, национальное культурное наследие, фольклор.

NATIONAL MUSIC CULTURE AND ITS

DEVELOPMENT PROSPECTS (on the example of folklore, epics, maqom) Abstract. This article analyzes the content and prospects of the development offolk music, epic and maqom art in the process of national musical culture and its spiritual renewal in society. At the same time, a scientific analysis of the importance of inheritance in the areas of folklore, epics, status, which is the basis of national music culture.

Keywords: music, national music, music culture, folklore, epic, status, performing arts, inheritance and heritage, national cultural heritage, folklore.

КИРИШ

Барча даврларда ижодий эркинлик булган санъатнинг бош х,омийси давлат х,исобланган, шунинг учун х,ам ижодий эркинлик санъат ва маданият сохдсида етакчи ва унга асос солувчи тамойилидир.

Миллий маданиятимизнинг асоси булган мусикий меросимиз: фольклор, достончилик, маком санъатининг миллат маънавий дунёсининг таркибий кисмига айлантириш, бошкача айтганда, уни ижодий узлаштириш, унга янги мазмун ва маъно бериш миллий-маданий тараккиётнинг бир томони булса, жараённинг иккинчиси эса,

янада ахамиятли томони, миллии маданиятнинг янгиланиши, умуминсонии маданиятнинг янгидан-янги катламларининг узлаштирилишидир. Бусиз маданиятни, шу жумладан, миллий маданиятни ривожланишини таъминлаб булмайди.

Санъат сохасида янгиланиш янги ифода усуллари, жанрларнинг кириб келиши, айни пайтда, у ёки бу конкрет санъат асарларининг кишилар дунёкараши, маънавий дунёсининг бойишига таъсири хамда ижодкорларнинг улар таъсирида янгича мазмун билан сугорилган мусика санъати ва маданияти намуналарини яратишдек серкирра жараёнларни хам камраб олади. Чунки, "Мусика санъати маданий феномен сифатида янги авлодни тарбиялаш ва камолга етказиш борасида чексиз имкониятларга эгадир" [1,344].

Мусика санъати - миллий киёфани белгилаб берадиган, инсон калбига эзгу гоялар, бегубор туйгуларни сингдирадиган омиллардан бири хисобланади. Шу нуктаи назардан караганда, халкимиз кадимдан юксак мусикий салохиятга эга булганини алохида кайд этиш лозим. Мисол учун: Самарканд вилоятининг Ургут туманидан 3 минг 300 йил мукаддам суякдан ясалган мусика асбоби - най топилганлиги, Форобий, Ибн Сино, Навоий, Бобур каби буюк аждодларимизнинг мусикашуносликка оид карашлари хам шундай хулоса чикариш имконини беради.

Бугунги кунда бетакрор мусикий меросимизни чукур урганиш, мусика санъати ва маданиятини янада ривожлантириш, уни кенг оммага етказиш имконини яратди. Бу борада килинаётган ишларнинг истикболли мазмун касб этишида мамлакатимизнинг гузал худудларидан бири булган Шахрисабз заминида Халкаро маком санъати анжуманининг хамда Сурхондарёда утказилаётган Халкаро фольклор санъати фестивалининг ахамияти бекиёсдир. Зеро, мазкур тадбирлар ёшлар истеъдодини хар томонлама камол топтириш, шунингдек, мусика санъатини янада юксак погоналарга олиб чикиш учун мустахкам замин яратмокда.

Миллий мусика маданиятдаги янгиланиш жараёнларида турли йуналишларда утказиладиган ижодий танловлар, фестиваллар, халкаро ижодий хамкорликнинг урни нихоятда катта. Шу маънода 1997 йилдан бери утказиб келинаётган "Шарк тароналари" халкаро мусика фестивали узига хос маъно ва ахамият касб этмокда. Фестивал дунё халкларининг ноёб мусикий анъаналари янгиланиши, узаро бойишига ва, айни пайтда, турли эллардаги ёшларни хам мусика санъати воситасида муштарак максадлар йулида якинлаштиришга хизмат килади. Зеро, "Санъат билан ошно булган ёшларнинг хаётга муносабати, миллий урф-одат ва умумбашарий кадриятларга хурмати баланд булади" [1,344].

Инсониятнинг маданиятини, шу жумладан, мусика маданиятини истикболини белгилашда фольклор, достончилик, маком санъатининг урни мухим ахамият касб этади. Айтиш мумкинки, бугунги кунда инсоният маданиятининг мавжудлиги ва истикболини мусикасиз тасаввур килиш нихоятда кийин.

Фольклор халкларнинг турмуш тарзи, яшаш шароитлари, ижтимоий мехнат даражаси, шу билан бирга фольклор кушиклари хам мос равишда шаклланиб, отадан угилга, устоздан шогирдга, аждоддан авлодга утиб, доимий равишда сайкаллашиб, мукаммаллашиб, тобора анъанавийлашиб бизгача етиб келган.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Узбек фольклоршунослигида мехнат кушиклари етакчи хусусиятга эга. Фольклоршунос К.Очилов мехнат кушиклари дастлаб мавсум-маросим характерига эга булганлигини, тарихий тараккиёт туфайли улар кейинчалик ижтимоий маъно, лирик характер касб этганликларини тасдиклайди[3,30].

Фольклор жанридан урин олган узбек мехнат кушикларининг кайси сохаси булмасин, жумладан, дехкончилик, чорвачилик, касб-хунар, богдорчилик билан боглик булиб, бизгача етиб келган намуналарида севги кечинмалари, оилавий-маиший турмуш ташвишларининг бадиий ифодаси етакчилигини куришимиз мумкин.

Узбек халк огзаки ижоди асрлар давомида яратилган улкан маънавий хазина, намуналари жахонга машхур булган ижод, умуминсоний кадриятларнинг таркибий кисми булган миллий ходисадир. Шунингдек, асрлар давомида халк тарихи, маънавий-маиший турмуши, маданиятининг таркибий кисми булган халк огзаки ижоди, илмий таъбир билан айтганда, узбек фольклори такдиридир. Фольклор кайси даврда, кандай булмасин, жамиятнинг, кишиларнинг маълум бир эхтиёжларига жавоб бермаса, уз-узидан хаёт сахнасидан тушиб, факат тарихий факт булиб колади.

Узбек фольклори тарихи ва такдирининг ахамияти шундаки, унинг намуналарида барча архаик динлар ва исломий карашлар доимо уз ифодасини топиб келган. Фольклор тарихан ноэстетик карашларнинг эстетик ходисаларга, жумладан, диний тасаввурларнинг бадиий тасаввурларга утиш майдони булган.

Уз даври фольклорини яхши билган Мухаммад алайхиссалом уз диний, маърифий, ахлокий, эстетик карашларини таргиб килишда араб халк огзаки ижоди: афсона, ривоят, макол ва хикматли суз каби жанрларлардан самарали фойдаланган[4,12].

Фольклор асарларининг турлича шаклларда бугунги кунгача яшаш сабабларидан бири, унда кишиларни жалб этувчи жихатлари куп. Шулардан бири хозирги замон кишиларининг тафаккурида энг кадимий мифологик карашлардан тортиб, энг замонавий тушунчаларгача уйгунлашиб кетганлиги, улар (инсонлар Т.Ш.) тафаккурининг куп катламлилиги мавжудлигидир.

Фольклор тарихий-ижтимоий, этнографик-маиший, бадиий-эстетик ходиса булиб, жамиятнинг инсонлар онги, ихтиёрига боглик булмаган конунлари булганидек, фольклор такдири хам табиий кечади. Биз унга факат маълум даражада ижобий ёки салбий таъсир курсатишимиз мумкин[5,292].

Фольклор асарларининг тарихини анъанавийлик, келажаги ва ривожланиш истикболини куйидаги яшаш шакллари белгилаб беради:

- архив материаллари сифатида, шунингдек, кино сценарийларда;

- курик танловлар ва оммавий-маданий байрамлар, театрлашган томошаларда;

- оммавий ахборот воситалари, газета журналларда ва илмий тадкикот ишлари шулар жумласидандир.

Узбек фольклор асарларининг тупланиши ва ёзиб олиниши тарихи хакида суз юритилганда Х асрда яшаб ижод килган машхур муаррих Абу Бакр ибн Жаъфар Наршахийнинг "Бухоро тарихи" асарини курсатишимиз мумкин. Унда муаллиф шахар ва кишлок номлари, тарихий обидалар хамда утмишдаги вокеа-ходисалар хакидаги халк ривоятлари, афсоналарни келтиради. Шунингдек, XI асрнинг буюк олими Махмуд ^ошгарий туркий кавмлар диёрини кезиб, макол, матал, кушик, ривоят ва афсоналарни

ёзиб олиб, узининг "Девону луготит-турк" асарига киритади. Муаллиф узининг мазкур асарада цошугнинг изохини шеър, касида деб курсатади[6,151].

Махмуд ^ошгарий йиккан мехнат, урф-одат, мавсумий ва маросим кушиклари, афсона ва ривоятлар, макол ва маталлар, уларнинг мазмуни, кулланиш урни хакидаги маълумотлар фольклор санъатида мухим ахамият касб этади. Муаллифнинг девонидан жой олган кушиклари табиат ва жамият билан боглик булган одамийлик, мехнатсеварлик, мардлик ва кахрамонликлар улугланган.

Мусика фольклорининг турли жанрларида бой маънавий мерос колдирган Дарвеш Али Чангий, узи тузган лугатда халк кушикларидан мисоллар келтирган Шайх Сулаймон Бухорий узбек фольклор асарларининг илк тупловчилари булган.

Узбек фольклоршунослиги мактаби вакиллари томонидан фольклор асарларини туплаб, архивлаштириш ва илмий тавсифлаш борасида утган асрнинг 20-йилларидан буён изчил иш олиб борилмокда. Турли йилларда Х,.Зарифов, М.Афзалов, Б.Каримов, М.Алавия, З.Хусаинова, Г.Жахонгиров, СДосимов, М.Муродов, Т.Мирзаев, К.Имомов, Б.Саримсаков каби олимлар илмий сафарларда булиб, узбек фольклорининг барча жанрларига оид материаллар топлаганлар[7,14].

Миллий мусика маданиятининг яна бир йуналиши булган достончилик санъати мамлакатимизда азалдан шаклланиб, ривожланиб бугунги кунгача етиб келди. Достончилик санъати - халк огзаки поэтик ижодидаги кадимий эпик анъана, номоддий маданий мероснинг энг ёркин намуналаридан биридир. "Достон" сузининг яна бир маъноси - бу эл орасида гапирмок, куйламок, огизга тушмок демакдир.

"Мамлакатимизнинг ^оракалпогистон Республикаси, ^ашкадарё, Самарканд, Жиззах, Хоразм вилоятлари билан бир каторда Сурхондарё, хусусан, Шеробод достончилик мактаби минтакамизда маълум ва машхур" [2,139].

Халк огзаки адабиётида достон энг ахамиятлидир. Достон кабилавий турмуш намунаси булганлиги учун хам кабила хаётининг барча хусусиятларини курсатиб берадиган жанрлардан бири. Биз узбек достонлари тахлил киладиган булсак, унда узбек уруглари кахрамонларининг табиатлари, уларнинг кабила турмушдаги урни ва ахамияти, уз давридаги ижтимоий турмушнинг бутун борлиги билан якиндан танишиш мумкин. Жумладан, уз даврининг машхур олимларидан бири Гози Олим Юнусов узбекларнинг машхур окинлари Х,амрокул бахши, Фозил жиров Йулдош углидан ёзиб олинган "Алпомиш" достонини далил килиб келтириш мумкин.

Профессор Т.Мирзаев маълумотига кура, Булунгир достончилигида кахрамонлик достонларини ижро этиш купрок амалга ошган. Бу достончилик мактабнинг сунги вакили Фозил Йулдош угли (1872-1955) хисобланади. Фозил Йулдош угли ижросидаги "Алпомиш", "Ёдгор", "Юсуф билан Ахмад", "Малика айёр" каби достонлар ёзиб олинган. Уз даврида Гози Олим Юнусов томонидан Фозил жиров Йулдош углидан ёзиб олинган "Алпомиш" достонидан Т.Мирзаев ёзиб олган "Алпомиш" достони узининг мукаммаллиги билан ажралиб туради ва мазкур асар бутун дунё фольклоршунос олимлари томонидан тан олинган[8,176].

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Достонларни бахшилар куйлайдилар. Бахшилар уз устозларидан махсус достончилик сирларини урганган санъакорлардир. Узбек достончилигида кенг таркалган

ижро услуби домбира журлигида бугизда достон айтилади. Бахшининг бугизда ичдан куч билан овоз чикариб айтиши жуда кадимдан шимол халклари афсунгарлари - шаманларда мавжуд булган. Бундан куринадики, узбек бахшиларининг узок утмиш замонлар билан богликлик холатлари борлигини англаш мумкин.

Узбек достончилиги ижро усулига кура хилма-хил куринишларга эга булади. Таникли олимлар В.М.Жирмунский, Х,.Т.Зарипов, М.Саидов, Т.Мирзаев, Б.Саримсаковларнинг олиб борган илмий урганиш натижаларига кура достонлар мазмунан макол, эртак, кушик сингари турларга булинади.

Халк огзаки ижодидаги кушик, эртак жанрларида тарихий вокеалар уз ифодасини топгани каби достонларда хам утмиш мухрланган асарлар бор. Бундай асарлар фольклоршуносликда тарихий достонлар деб юритилади. МУ^ОКАМА

Бахшичилик узбек фольклорининг юксак профессионал санъат тури хисобланади. Халк бахшилари юртимизнинг барча худудларидан етишиб чиккан булиб, кейинги авлод бахшилари берган огзаки маълумотларга караганда, XIX аср ва XX аср бошларида достончиликнинг энг гуллаган, ижро усуллари гоятда такомилига етган даври хисобланади. Бу даврда бахшилар репертуарларида 200 га якин халк достони булиб, уларни машхур суз санъати усталари куйлаб келганлар.

Узбек миллий бахшичилик ва достончилик санъатининг ноёб намуналарини асраб-авайлаш ва ривожлантириш, уни кенг таргиб килиш, ёш авлод калбида ушбу санъат турига хурмат ва эътибор туйгуларини кучайтириш, халклар уртасидаги дустлик ва биродарлик ришталарини мустахкамлаш, ижодий хамкорлик, маданий-маънавий муносабатлар доирасини халкаро микёсда янада кенгайтиришдан иборат улкан максад унинг давомийлигини, сехрли ва жозибадор ижросининг яна узок йиллар сакланиб колишини кафолатлайди.

Миллий мусика маданиятининг мумтоз йуналишларидан бири булган Маком санъатидир. Макомлар узбек мусика меросида жуда катта урин тутади. Улар кадим замонлардан бери ривожланиб келаётган узбек халкки профессионал мусика санъатининг ютукларини узида мужассамлаштирган. Макомлар халк мусикаси санъати таъсирида фольклор ривожига ва умуман утмишнинг мусикий меросига ижобий таъсир курсатган. Шунинг учун хам маком санъатини номоддий мероси сифатида илмий жихатдан урганиш мухим ахамият касб этади. Шу билан бирга, миллий маком санъати номоддий маданий мерос сифатида ЮНЕСКО руйхатига киритилганлиги мазкур санъат турининг умри узайишига олиб келди. Бу эса, "Маком оханглари, маком рухи ва фалсафаси хар бир инсон калбидан, аввало, униб-усиб келаётган ёш авлодимизнинг онги ва юрагидан чукур жой олиши учун бор имкониятларимизни сафарбар этишимиз зарур"лигини курсатади [2,102].

Шарк халкларининг мусикий бойлиги булган маком, мугом, навба, рага, кюи сингари мусикий ижрочиликнинг аник туркумлари турли даврларда турлича куриниш ва йуналишларда ижро этилиб келинди ва ривожланди.

Маком - етук ва узига хос огзаки профессионал мусика туркуми жанри булиб, урта асрларда бастакорлар томонидан яратилган. Макомлар чолгу ва ашула йуллари хамда йирик туркум сифатида юзага келиб, узига хос ривожланган куйлари, мураккаб шакл-шамойили, мукаммал ижро услуби билан ажралиб туради.

"Маком" атамаси VШ-X асрларда Уклидис, Арасту сингари юнон олимларининг мусика назариясига багишланган асарларини араб тилига таржима килиниши натижасида кулланила бошланган. IX асрда яшаб ижод этган Яхё бин бу Мансурнинг мусика назариясига доир асарида мусулмон Шарки халкларида юнон мусикаси назариясидан олдин хам ерлик халкларнинг узи мос мусика назарияси мавжуд булганлигини айтиб утади.

Узбекистонда "Шашмаком", "Хоразм макомлари", "Фаргона-Тошкент макомлари", дутор ва сурнай маком туркумлари хамда маком чолгу ва ашула йуллари мавжуд. Улар хозирги кунда республикамизда профессионал ва хаваскор маком ансамбллари, созанда ва хонандалар томонидан ижро этилиб келинмокда. Анъанавий "устоз-шогирд" мактаблари ворисийлик асосида авлоддан авлодга утиб келмокда.

Бугунги кунда ёшларни миллий ва маънавий рухда тарбиялаш масаласига булган эътибор кундан-кунга кучайиб бормокда. Бунда Узбекистоннинг баркарор стратегик тараккиётини ривожлантириш ва ёшларнинг маънавий-ахлокий маданиятини шакллантиришда миллий маком санъатидан окилона фойдаланиш масаласи мухим ахамият касб этмокда.

Республикамизнинг турли бурчакларида хаваскорликнинг ашула ва ракс, айникса, фольклор-этнографик ансамбллар, оилавий санъат дасталари каби шакллари кенг таркалганини ва асрлар давомида шаклланган санъат дурдоналарини саклаб колиш, халкимизга кайтариш борасида самарали фаолият олиб бораётганини таъкидлаш зарур.

Инсоннинг хаётда ким булиб етишиши жамият, унда устувор булган карашлар ва кадриятлар, уларни сингдириш, мустахкамлашга хизмат киладиган тарбия тизимига боглик. Шу нуктаи назардан караганда, маданий кадриятларни таркатишда таълим тизими мухим ва асосий уринни эгаллайди. Зеро, инсон фарзанди айнан таълим муассасаларида тупланган ижтимоий тажриба ва маданий кадриятларни илмий асосда ва тизимли тарзда узлаштириб боради. Таълим тизими боскичлари уртасидаги узаро богликлик туфайли бу жараёндаги тадрижийлик таъминланади. Натижада инсоннинг билим доираси хам микдорий, хам сифатий жихатдан бойиб боради.

Маданият, унинг ривожланиш конуниятлари, инсон ва жамият хаётидаги урни билан боглик билимлар таълим жараёнининг узида бевосита ва тугридан-тугри узлаштирилишини хам алохида кайд этиш жоиз. Таьлим тизимида маданий кадриятларни таркатиш буйича олиб бориладиган харакатларнинг натижаларини бевосита текшириб куриш ва уни доимий такомиллаштириб бориш имконияти хам мавжуд. ХУЛОСА

Республикамизда миллий маданий хаётни бошкаришнинг урни ва ахамияти ошиб бораётгани олдимизда турган бир катор вазифаларни хал этиш билан боглик. Миллий маданий меросимизни эски андозалару ёндашувлардан холи холда чукур ва хар томонлама тадкик этиш, ноёб тарихий ёдгорликларни саклаш ва таъмирлаш, халкимиз яратган, аммо турли сабабларга кура чет элларга чикиб кетган маданият бойликларини излаб топиш ва урганиш буйича ишларни тизимли ва тадрижий давом эттириш билан боглик вазифалар шулар жумласидандир. Айни пайтда, мусика санъати маданиятимизнинг барча сохаларини жахон маданияти ютуклари асосида бойитиш ва ривожланишнинг янги боскичига кутаришда урни ва ахамияти бекиёсдир. Буларнинг

барчаси уз навбатида юрт манфаати ва миллат истикболи йулида кайгурадиган янги инсонни тарбиялашдек бош вазифани хал этишга хизмат килишини хам алохида таъкидлаш зарур.

Узбек халки узининг бой бадиий маданий меросига, жахон санъати ривожи тарихида узига хос урнига, достончилик ва миллий маком санъатнинг замонавий йуналишлари, бахшичилик буйича шаклланган анъана ва мактабларга эга. Ушбу мерос ва тажрибани чукур ва илмий асосда урганиш, ривожланиш истикболларини белгилаш, мазкур йуналишлардаги фаолиятни тизимли ташкил этиш хаётий-амалий ахамиятга эгалиги шубхасиздир.

Турли йуналишларда фаолият олиб бораётган жамоат ташкилотлари, марказлар, уюшмалар, жамгармалар хам мазкур тизимнинг зарурий ва энг мухим элементи хисобланади. Улар бугунги кунда маданий меросимиз булган миллий мусика санъатини урганиш, миллий кадриятларимиз, анъана ва урф одатларимизни тиклаш, саклаш ва ривожлантириш буйича фаолият олиб бориш, фольклор экспедициялари ташкил этиш, доимий равишда турли фестиваль, курик, танлов, ижодий кечалар утказиш, иктидорли ёшлар ижодини рагбатлантириш борасида самарали фаолият курсатиб келмокда. Шунингдек, маданият жабхасида фаолият олиб бораётган турли ижодий ташкилот ва бирлашмалар ахолининг маданий эхтиёжларини тулаконли кондириш, миллий маданият, адабиёт, санъат, мусика, театр, кино ютукларини, маънавий ва ахлокий кадриятларни кенг таргиб этиш борасида сермахсул натижаларга эришаётганларини алохида кайд этиш лозим.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Мирзиёев Ш.М. Миллий тикланишдан - миллий юксалиш сари. -Т.: Узбекистон.

НМИУ. 4-том. 2020. -Б. 344

Мирзиёев Ш.М. Нияти улуг халкнинг иши хам улуг, хаёти ёруг ва келажиги фаровон булади. -Т.: Узбекистон. НМИУ. 3-том. 2019. -Б. 102, 139 Очилов К. Узбекские народние трудовие песни. АКД. -Т.: 1974. -С. 30 Шомусаров Ш. Араб ва узбек фольклори тарихий-киёсий тахлили. ДДА. -Т.: 1997. -Б. 12

5. Мусакулов А. Узбек халк лирикаси. -Т.: Уз.Р. Фан нашриёти. 2010. -Б. 292

Махмуд ^ошгарий. Девони лугатит-турк. -Т.: Гофур Гулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи. 2017. -Б. 151

Олим Тулабоев ва башкалар. Узбек фольлоршунослиги антологияси. -Т.: Узбекистон миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти. 2017. -Б. 14 Каримова М., Абдуллаева Н. Фольклоршуносликда бахшиларнинг узига хос хусусиятлари. -Фаргона.: 2019. Буюк ипак йули фольклор санъатининг ривожланиш жараёнлари. Халкаро илмий-амалий коференция. Маколалар туплами. Маргилон шахри. -Б. 176

Nurmuhammadovich, R. O., & Nurullaevna, N. M. (2021). Social And Spiritual Importance of Lessons of Musical CultureJournal of Pedagogical Inventions and Practices,2(2), 50-52.

10. Nasritdinova, M., & Khokimova, K. (2021, October). LANGUAGE IS THE MIRROR OF THE NATION. InArchive of Conferences(pp. 92-94).4.Nurmamatovich, D. S.

2.

3.

4.

6.

7.

9.

(2022). The Role of Modern Technologies in the Learning ProcessJournal of Ethics and Diversity in International Communication,1(8), 6-9.

11. Nurullayevna, N. M., & Muhlisa, T. (2021, December). SOME PROBLEMS AND SHORTCOMINGS IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM. InArchive of Conferences(pp. 61-62).

12. SultonaliMannopov, A., AbdusalomSoliev, U., & TokhirShokirov, R. (2021). Development of Uzbek National Singing Art during Independence. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 6845-6853.

13. Ahrorova, R. U. (2021). SEMANTIC ANALYSIS OF PHRASEOLOGICAL UNITS REPRESENTING "YOUTH" IN FRENCH AND UZBEK LANGUAGES. Theoretical & Applied Science, (7), 122-126.

14. Akhrorova, R. (2022, April). LEXICAL-SEMANTIC EXPRESSION OF EARLY YOUTH/JEUNESSE IN FRENCH. In МЕЖДУНАРОДНЫЕ НАУЧНЫЕ КОНФЕРЕНЦИИ С ВЫСШИМИ УЧЕБНЫМИ ЗАВЕДЕНИЯМИ (Vol. 2, No. 18.03, pp. 617-620).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.