Научная статья на тему 'МУСИҚА ТАЪЛИМИНИ ЎҚИТИШ ФАОЛИЯТИДАГИ ИННОВАЦИОН МЕТОДЛАР'

МУСИҚА ТАЪЛИМИНИ ЎҚИТИШ ФАОЛИЯТИДАГИ ИННОВАЦИОН МЕТОДЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

557
61
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / инновацион таълим / дидактика / модернизация / таълим технологияси / вебинар методи / диафильмлар эмоционал драматургия. / образование / инновационное образование / дидактика / модернизация / образовательные технологии / метод вебинаров / слайды эмоциональной драмы.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Назокат Абдурашитовна Абдуллаева

Мақолада инновацион таълимнинг мазмун-моҳияти, таълимдаги дидактик тамойиллар, ўқитиш методларининг аҳамияти ва уларнинг таълимга жорий этилиши ҳамда улардаги муаммо ва ечимлар таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИННОВАЦИОННЫЕ МЕТОДЫ ПРЕПОДАВАНИЯ МУЗЫКАЛЬНОМУ ОБРАЗОВАНИЮ

В статье анализируются сущность инновационного образования, дидактические принципы в образовании, значение методов обучения и их внедрение в образовании, а также их проблемы и пути решения.

Текст научной работы на тему «МУСИҚА ТАЪЛИМИНИ ЎҚИТИШ ФАОЛИЯТИДАГИ ИННОВАЦИОН МЕТОДЛАР»

МУСЩА ТАЪЛИМИНИ УЦИТИШ ФАОЛИЯТИДАГИ ИННОВАЦИОН МЕТОДЛАР

Назокат Абдурашитовна Абдуллаева

Чирчик давлат педагогика институти Мусика таълими йуналиши талабаси

Аннотация: Маколада инновацион таълимнинг мазмун-мохияти, таълимдаги дидактик тамойиллар, укитиш методларининг ахамияти ва уларнинг таълимга жорий этилиши хамда улардаги муаммо ва ечимлар тахлил килинган.

Таянч сузлар: таълим, инновацион таълим, дидактика, модернизация, таълим технологияси, вебинар методи, диафильмлар эмоционал драматургия.

ИННОВАЦИОННЫЕ МЕТОДЫ ПРЕПОДАВАНИЯ МУЗЫКАЛЬНОМУ ОБРАЗОВАНИЮ

Аннотация: В статье анализируются сущность инновационного образования, дидактические принципы в образовании, значение методов обучения и их внедрение в образовании, а также их проблемы и пути решения.

Ключевые слова: образование, инновационное образование, дидактика, модернизация, образовательные технологии, метод вебинаров, слайды эмоциональной драмы.

INNOVATIVE METHODS OF TEACHING MUSIC EDUCATION

Abstract: The article analyzes the essence of innovative education, didactic principles in education, the importance of teaching methods and their implementation in education, as well as their problems and solutions.

Keywords: education, innovative education, didactics, modernization, educational technologies, webinar method, emotional drama slides.

Мусика укитиш методикаси вазифаларини амалга оширишда, мусика машгулотларида укитишнинг унумли методларидан фойдаланишга боглик. Етук олимларимизнинг тадкикотларида мактаб мусика укитувчисининг шахсияти ва унга булган касбий талаблар ва болалар муносабатини, хусусий

методлардан фойдаланиш жараёнида хал килиш лозимлигини илмий асосда таърифлаб берганлар.

Унумли метод бирор бир фаннинг амалий ва ижодий ишлари мазмунини ва мавзусини кенг ёритиб бериш ва мустахкамлашда, мусика рахбари ва бола фаолиятида узаро алокадорлигини ва болаларни билиш жараёнида изланишга ундовчи методдир. Унумли методлар укитиш фаолияти ва максадига караб туртга булинади[1;180]:

1. Машгулот (дарс)ларнинг мусикий умумлаштирувчи методи.

2. Утилажак машгулот(дарслар)га олдиндан «югуриб», боглаб утиш ва илгари утилганларга кайтиш методи.

3. Машгулот (дарс)лар мазмунининг эмоционал драматургияси методи.

4. Машгулот (дарс)ларнинг педагогик жихатдан кузатилиши ва билимларнинг бахоланиши методи.

Энди хар бир методни алохида куриб чикамиз.

1. Машгулот (дарс)ларни мусикий умумлаштирувчи методи етакчи методлардан бири булиб, болаларни мусика идроки, мантикий бадиий фикрлаш кобилиятини ривожлантиришга каратилгандир:

а) Мусика рахбари (укитувчиси) машгулот (дарс)ларда хал килиниши лозим булган конкрет вазифаларни вужудга келтиради;

б) Мусика рахбари (укитувчиси) ва бола узаро хамкорликда масалани ечади;

в) Болалар томонидан якуний хулосалар чикарилади.

2. Олдинга «югуриб утиш», яъни илгари утилган материалдан фойдаланиб, болаларни янги материал узлаштиришга тайёрлигини синаб куриш ва бунда олдин эгаллаган билимларга суяниш учун фойдаланилади.

3. Эмоционал драматургия методи билан машгулотларнинг мантикий яхлитлигига эришилади.

Бунда чорак мавзуси асосида машгулотлар режаси учун асарлар танланади. Танланган мавзулар хам максадга мувофик булиб, бошланиши ва якунланишига богликдир. Мусика рахбари машгулотларни ижрочилик махорати, суз усталиги билан кизикарли килиб утиши керак ва болаларни машгулотларга фаол кизиктириб, машгулотларнинг эмоционал драматургияси, яъни авжига эришиши лозим.

Мусика маданияти укитувчиси мактабда мусика дарсларидан ташкари концертлар, бадиий кечалар, учрашувлар утказиши талаб этилади.

Машгулот (дарс)ларни педагогик кузатилиши ва билимларни бахолаш максадга караб бир неча турларга булинади:

а) Болаларни билиш фаолиятини ташкил этувчи ва амалга оширувчи

тури.

б) Билим фаолиятини рагбатлантириш ва танбехлаш талабларини куйиш.

в) Укиш, билиш фаолиятини самарадорлигини бошкариш ва назорат килиш. Бахолашда шундай эхтиёткор булиш керакки, болаларнинг кайфияти тушиб кетмасин, машгулотларга, кушик куйлашга кизикиши сунмасин. Рагбатлантиришда эса аксинча. Мусика рахбари ва бола муносабатлари меъёрдан чикиб кетмаслиги керак. Балки, рагбатлантириш, гурухда бошка болаларга намуна булиб хизмат килсин ва улар одобли, акилли булишга интилсинлар [1;190]:.

Шундай килиб, мусика укитишнинг хусусий методларидан ташкари бошка турлари хам мавжуд:

1. Мусика укитишнинг огзаки методлари.

2. Кургазмали укитиш методлари.

3. Амалий укитиш методлари.

4. Уйин методлари.

5. Таккослаш методлари

6. Мусикий укуви, мусикий эшитиш кобилияти буш булган болалар билан ишлаш методлари.

1. Мусика укитишнинг огзаки методлари. Мусика машгулотларида мусика рахбарининг суз махоратига алохида талаб куйилади. Мусика рахбари узининг асар хакидаги бадиий кириш сузи билан болаларни ажойиб ва сехрли мусика оламига олиб киради хамда кизикарли хикоя ёки сухбат йули билан болалар диккатини жалб килиб, мусикани бадиий идрок этишларига эришади.

2. Кургазмали укитиш методлари. Маълумки, мусика харакатланувчи куй ва гармоник товушларидан иборат булган санъатдир. Уни факат эшитиш органи оркали тинглаб идрок этиш мумкин. Кургазмали укитишни эса, нота ёзувларини, плакатлар, расмлар, мусика рахбарининг сузи, дирижёрлик ифодалари, ракс харакатлари, болалар чолгу асбоблари, мусикани жонли ва аник ижроси, техник воситаларидан фойдаланилади. Демак, мусиканинг жонли янграши машгулотларда асосий кургазма булиб хизмат килади. Мусика таълимидаги кургазмалилик турлари:

1. Табиий кургазмалар (табиатдан олинган).

2. График кургазмали кулланмалар (чизма, схема, жадваллар).

3. Тасвирий кургазмалар (суратлар, фотосурат, видеофильмлар).

4. Муайян белгиларни ифодалайдиган рамзий кургазмалар.

5. Эшиттиришга доир кургазмалар (граммпластинкалар, магнит ленталари, компьютернинг эшиттириш мосламалари СД,ВСД, ДВД дисклар).

Мусика таълимида иллюстрация методи асосан плакатлар, чолгу асбоблари, стенд, чизмалар, композиторларнинг суратлари, жадваллар кабиларни курсатишни уз ичига олса; намойиш этиш методларига асл холидаги табиий объектларни курсатиш, машгулотлар жараёнида эса техник намойиш, яъни замонавий компьютер, ахборот коммуникация тармоклари ёрдамида, компакт диск электрон китобларидаги мавзуларни экранда ёритиш, мавзуга оид кино ва диафильмлар, аудио ва видеоматериаллар киради.

3. Амалий укитиш методлари. Амалий методлар воситасида болалар вокал-хор малакаларини, мусиканинг тузилиши хамда ифода воситаларини тахлил этиш, унинг жанр ва шаклларини аниклаш ва нота ёзувини урганиш малака-куникмаларининг шакллантириши учун фойдаланилади. Амалий методлар, вокал-хор малакаларини ривожлантиришда мухим восита булиб хисобланади.

4. Уйин методи - асосан бошлангич гурухларда купрок яхши натижа беради. Янги дастур асосида яратилаётган кулланма ва машгулотларда уйин ва унинг элементлари кенг жорий этилади. Бошлангич гурух болалари серхаракат ва уйинга мойил буладилар. Машгулотларда кулланиладиган мусикали уйинлар болаларнинг мусикий укувини устиради, мусикий кобилиятинни ривожлантиради, хотирасини мустахкамлайди ва мусика машгулотларига кизикиш уйготади.

5. Таккослаш методи. Мусика машгулотлари жараёнида таккослаш методи кенг кулланилади. У вокал-хор ишларида мусика рахбари, болалар ва грамёзувдаги ижроларини таккослашда мусика асарининг тахлили ва жанрларини белгилашда кенг кулланилади. Масалан, ракс, марш, жанрларининг темпларини, турли чолгулардаги ижролар фаркини аниклашда фойдаланилади.

6. Мусика укуви, мусикий эшитиш крбилияти буш булган болалар билан ишлаш методи. Мусика укуви буш булган болалар билан машгулотлар жараёнида дифференциал гурухларга булиб ва машгулотлардан кейин вакт ажратиб, якка (индивидуал) тарзда иш олиб борилади. Дифференциал гурух - деганда болаларнинг мусикий кобилияти, укуви ва овозига караб табакалаштириш ёки гурухларга булиш тушунилади.

Мусика машгулотлари жараёнида бу болаларни куйидаги тартибда утказиш керак: биринчи каторга мусика рахбарининг овозига таяниб куйлайдиганлар, иккинчи каторга мусикий укуви буш, яхши мусикий кобилиятга эга булмаган болалар, учинчи каторга кобилиятли, овози жарангдор булган болалар утирадилар. Бунда иккинчи катордаги болалар мусика охангларини атрофдагилардан эшитиб уларнинг овозларига эргашиб, чиройли, тугри куйлашга харакат киладилар.

Шу услуб билан болаларни мусикий укувини устириш мумкин. Баъзи мусикий укуви буш булган болалар билан, машгулотлардан кейин алохида, якка тартибда шугулланиб, топшириклар берилади ва овозлари созланиб, кушиклар алохида ургатилади. Шу тарика, болаларда мусикага кизикиш, кушик куйлаш, мусика тинглаш иштиёки, мусикий кобилият, мусикий укув, кушик куйлаш малакалари хосил булади.

REFERENCES

1. Ишмухамедов Р., Абдукодиров А., Пардаев А. Таълимда инновацион технологиялар (таълим муассасалари педагог-укитувчилари учун амалий тавсиялар). -Т.: —ИстеъдодИ жамгармаси, 2008. - 180 б

2. Азизходжаева Н.Н. Педагогик технологиялар ва педагогик махорат.- Т.: Молия, 2003. - 192 б.

3. Васильева А. Организационные принципы работы детского хора//Вопросы методики преподавания музыкальных дисциплин. -Т., 1991

4. Каримова Д.А.Мусикий педагогик махорат асослари -Т.Молия иктисод 2008

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.