Научная статья на тему 'МОЛИЯВИЙ ҲОЛАТ ТАҲЛИЛИДА ҚУРИЛИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ'

МОЛИЯВИЙ ҲОЛАТ ТАҲЛИЛИДА ҚУРИЛИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
23
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Қурилиш корхоналари / таҳлил / қурилиш соҳаси / иқтисодий таҳлилнинг обйекти / қурилиш корхоналарида иқтисодий таҳлилнинг мақсади / давлат / акциядорлик / ширкат / хусусий / қўшма ва бошқа пудрат қурилишмонтаж ташкилотлари. / Construction enterprises / analysis / construction industry / object of economic analysis / purpose of economic analysis in construction enterprises / state / joint-stock / joint-stock / private / joint and other contract construction and assembly organizations.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Яҳёев Тўлқин

Ушбу мақола қурилиш корхоналарининг таснифланиши, унинг фаолият жараёнларининг алоҳида хусусиятлари ҳамда қурилиш корхоналарининг иқтисодий таҳлилнинг обйекти сифатидаги алоҳида хусусиятлари тўғрисида.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article is about the classification of construction enterprises, special features of its activity processes and special features of construction enterprises as an object of economic analysis.

Текст научной работы на тему «МОЛИЯВИЙ ҲОЛАТ ТАҲЛИЛИДА ҚУРИЛИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ»

МОЛИЯВИЙ ХОЛАТ ТАХЛИЛИДА КУРИЛИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ

ХУСУСИЯТЛАРИ

Яхёев Тулкин

СамИСИ укитувчиси

Аннотация: Ушбу макола курилиш корхоналарининг таснифланиши, унинг фаолият жараёнларининг алохида хусусиятлари хамда курилиш корхоналарининг иктисодий тахлилнинг обйекти сифатидаги алохдда хусусиятлари тугрисида.

Калит сузлар: Курилиш корхоналари, тахлил, курилиш сохаси, иктисодий тахлилнинг обйекти, курилиш корхоналарида иктисодий тахлилнинг максади, давлат, акциядорлик, ширкат, хусусий, кушма ва бошка пудрат курилишмонтаж ташкилотлари.

Abstract: This article is about the classification of construction enterprises, special features of its activity processes and special features of construction enterprises as an object of economic analysis.

Keywords: Construction enterprises, analysis, construction industry, object of economic analysis, purpose of economic analysis in construction enterprises, state, joint-stock, joint-stock, private, joint and other contract construction and assembly organizations.

Курилиш тармоги бошка тармоклардан куплаб алохида хусусиятлари буйича фаркланади. Унинг асосий фаркларидан бири бу курилиш корхоналари томанидан курсатилаётган иш ва хизматларнинг натижаларининг фаркланишидир. Шундай курилиш хизматлари мавжудки натижада янга моддий куринишга эга алохида объект пайдо булади аммо яна шундай курилиш ишлари мавжудки натижада малум бир объектнинг шакли узгаради ёки уша объект модернизatsiя килинади.

Бундан ташкари курилиш фаолиятини тахлил нуктаи назаридан бошка фаолият турларидан фаркли жихатлари куйидагилардан иборат.

1. Курилиш фаолияти узок даврийликка эга эканлиги;

2. Бажарилган иш буйича хар бир хисобот даврида молиявий натижани аниклашда муаммолар вужудга келиши;

3. Мехнат самарадорлигини аниклашни аник тизими мавжуд эмаслигида (субпудратчи ташкилот ходимлари мехнат унумдорлиги);

4. Курилиш корхоналарида харажатларни хусусиятига кура даврий тан олиш тизими мавжуд эмаслигида;

5. Курилиш корхоналарини молиявий холатини ифодаловчи курсаткичларини халкаро талабларга мослаштирилмаганлиги;

6. Корхона томонидан тендир асосида бажариш учун олинган курилиш ишининг даромади аниклиги аммо унга сарфланадиган харажатлар узгарувчанлиги.

Ymöy ^u^arnap HHOÖaTra onuHuô Kypunum KopxoHanapu TOMOHugaH aManra omupunaëTraH um(xH3Mar)napHH ynapHHHr ôa^apunum Myggaru, umnaô nuKapum xaMga xu3Mar Kypcarum xycycuaTH MaB^ygnuru, Haru^anapHUHr ^ap^naHumu, cyônygpaTHunap xu3MaragaH ^onganaHuunum gapa^acu x,aMga KypcaranaëTraH um(xH3Mar)napHHHr TapTHÖnamTupum HyHanumnapuHH HHOÖaTra onraH xpnga Kypunum KopxoHanapu TOMOHugaH ôa^apunaguraH um(xH3Mar)nap HaTH^anapHHHHr ^apK^u ^Hx,araapu HHOÖaTra onuHuô aHru Mogguñ KypuHumgaru oöteKT aparaguraH x,aMga Ma^MyaHu MogepHH3atsia Ku^aguraH um(xH3Mar)nap KaÖH TacHH^nacaK Ma^cagra MyBO^HK ôynagu (1-pacM)

^ypH^Hm KopxoHa.iapii TOMOHHgaH 6aa\apn.iagnraH Hm (xHjMax^apHH

HKyHHH HaTimacii öyHHna TacHH^H

1-pacM. ^ypu^Hm KopxoHa.iapii TOMOHigaH 6aa\apn.iagnraH im (xH3MaT)^apHH HKyHHH HaTimacii öyHHna TacHH^H1.

1 Mya^u$ TOMOHugaH 6epu^raH.

1-расмда курилиш хизматларининг таснифланиши ушбу корхоналарнинг хисоб юритишида ва тахлил жараёнида алохида ахамиятга эгадир.

Ушбу таснифдан келиб чикиб курилиш корхоналарида бажариладиган курилиш ишлари хисобини юритиш жараёнида 2000 - асосий ишлаб чикариш счёти таркибида иккита аналитик счётлар:

2010 - янги объект яратилиши буйича курсатиладиган иш(хизмат)лар; 2020 - объектларни модернизация килиш буйича курсатиладиган иш(хизмат)лар каби очилиши хамда хисоб алохида юритилиши максадга мувофикдир.

Натижада давлат активларини бошкариш агентлиги томонидан ташкил килинган KPI - корхоналарнинг мухим самарадорлик курсаткичларини бахолаш тизимига киритилган курилиш корхоналарининг самарадорлик курсаткичларига киритилган "курилиш корхоналарининг янги объектлар яратувчанлик коэффиценти" курсаткичини аниклаш хамда статистика томонидан кабул килинадиган "12 корхона шакли", 1-кб шакли хамда 4-кб (курилиш, савдо, хизмат) хисоботларини тулдириш жараёнида малум кулайликлар яратади.

Курилиш корхоналарининг янги объектлар яратувчанлик коэффиценти куйидагича аникланади.

яко 2010 счёт

ЯК = =_

жбх 2010 счёт + 2020 счёт ЯК - яратувчанлик коэффиценти,

ЯКО - янги курилган объектлар микдори,

ЖБК - жами бажарилган курилиш ишлари.

Курилиш корхоналарида бажариладиган курилиш ишларининг якуний натижаси буйича таснифланиши бевосита мамлакатимизда бугунда курилиш корхоналарининг рейтинг курсаткичларини аниклашда хам уз самарасини курсатади.

Бугунги кунда мамлакатимизда курилиш корхоналари рейтинги Курилиш вазирлиги томонидан ишлаб чикилган куйидаги категориялар буйича reyting.mc.uz сайти оркали бахоланиб келинмокда. Бу категориялар курилиш корхоналарининг мамлакатимизда урни, бошка курилиш корхоналари билан ракобатлаша олиш даражаси, тендерларда катнашиш жараёнида голибликга эришиш имкониятлари хамда кайси даражадаги курилиш объектларини куришга давогарлик килишигача уз имкониятларини белгилаб беради.

^Kyp^Mrn кopхoнaдapини бах,олаш кaтeгopиядapи

1 1 i i i

Иш тaжpибaси Kaдpлap сиёсати Moлиявий кypсaткичлapии Moддий-техник базаси Ракобат бapдomдиги

2-pacM. К^урилиш KopxoHa.iapiiHii бaxолaш кaтегориялaри

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. -"Xalq so'zi", 2020 yil 25 yanvar.

2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga o'tish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi qarori, 2020 yil 24 fevral, PQ-4611-son.

3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Qurilish - montaj ishlari sifatini tubdan yaxshilash va qurilishni nazorat qilish tizimini takomillashtirish chora tadbirlari" to'g'risidagi PQ-4586 sonli qarori-06.02.2020.

4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasini qurilish tarmog'ini modernizastiya qilish, jadal va innovastion rivojlantirishning 2021-2025 yillarga mo'ljallangan strategiyasini tasdiqlash to'g'risidagi" PF-6119 sonli farmoni -28.11.2020.

5. Экономика строительства: Учебник / под общей ред. И.С.Степанова.- 3-е изд., доп. и перераб. - М.: Юрайт-Издат, 2004.

6. Шодмонов Ш.Ш, Гафуров У.У. Иктисодиёт назарияси. Дарслик. Т.: Фан ва технолигия, 2005.

7. Гурков И.Б. Стратегический менеджмент организации. Учебное пособие. - М.: ТЕИС, 2004.

8. Гусева М.И., Коготкова И.З. Маркетинг в строительстве. Учебное пособие. (Серия «Высшая школа»). - М.: Книжный мир, 2011.

9. Мирахмедов М., , Шомирзаев Э. Курилиш мажмуасини ташкил этиш ва менежмент. -Тошкент: ТА^И, 2012.

10. Nurimbetov R.I. Loyihalar tahlili va ularni boshqarish. O'quv qo'llanma. - T.: TAQI, 2012.

11. Nurimbetov R.I. Korporativ boshqaruv - (o'quv qo'llanma) - T.: TAQI, 2012.-156 b.

12. Rahimov Q.E. Qurilishda marketing va yagona buyurtmachi xizmatini tashkil etish. Darslik. - T.: TAQI, 2018.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.