Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ МАДАНИЯТИМИЗНИНГ ТАРАҚҚИЁТИ ДАВР ТАЛАБИДИР'

МИЛЛИЙ МАДАНИЯТИМИЗНИНГ ТАРАҚҚИЁТИ ДАВР ТАЛАБИДИР Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
51
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
миллат / миллийлик / манфаат / жамият тараққиёти. / nation / nationality / benefit / community development.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Худойбердиев, Хурсанд Худойбердиевич, Атакулов, Мавлонбек Саиткулович

Мақолада ҳар бир миллатнинг ўзига хос хусусиятларидан бири – миллий маданият масаласи бўлиб, у ушбу изланишда таҳлил қилинган. Миллий маданият масаласи ўзига хос кўринишда қадимдан мавжуд бўлиб келганлиги, кеча ҳам, бугун ҳам ушбу масала ўз долзарблигини сақлаб келмоқда. Маданиятнинг муҳим жиҳатини миллий маданият ташкил қилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE DEVELOPMENT OF OUR NATIONAL CULTURE IS A REQUIREMENT OF THE TIME

The article describes one of the characteristics of each nation, analysis of national interest. It emphasized that the historical development of social benefits is the key to the development of society. An important aspect of culture is national culture.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ МАДАНИЯТИМИЗНИНГ ТАРАҚҚИЁТИ ДАВР ТАЛАБИДИР»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

МИЛЛИЙ МАДАНИЯТИМИЗНИНГ ТАРАВДИЁТИ дАВР ТАЛАБИДИР

Худойбердиев Хурсанд Худойбердиевич

Термиз мух,андислик-тех,нология институти доценти Фалсафа фанлари номзоди, доцент. Атакулов Мавлонбек Саиткулович Термиз мух,андислик-тех,нология институти укитувчиси. worldstudent@mail .ru

Мацолада уар бир миллатнинг узига хос хусусиятларидан бири - миллий маданият масаласи булиб, у ушбу изланишда таулил цилинган. Миллий маданият масаласи узига хос куринишда цадимдан мавжуд булиб келганлиги, кеча уам, бугун уам ушбу масала уз долзарблигини сацлаб келмоцда. Маданиятнинг мууим жщатини миллий маданият ташкил цилади.

Калит сузлар: миллат, миллийлик, манфаат, жамият тарацциёти.

THE DEVELOPMENT OF OUR NATIONAL CULTURE IS A REQUIREMENT OF THE TIME

Khudayberdiev Khursand Khudoyderdiyevich

Candidat of Philosophy, Associate Professor. Termez institute of engineering and technology Atakulov Mavlonbek Saitkulovich Teacher of Termez institute of engineering and technology.

The article describes one of the characteristics of each nation, analysis of national interest. It emphasized that the historical development of social benefits is the key to the development of society. An important aspect of culture is national culture.

Keywords: nation, nationality, benefit, community development. РАЗВИТИЕ НАШЕЙ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ - ТРЕБОВАНИЕ

АННОТАЦИЯ

worldstudent@mail.ru

ABSTRACT

ВРЕМЕНИ

Худойбердиев Хурсанд Худойбердиевич

Термезский Инженерно-Технологический институт, кандидат философских наук, децент. 1198

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Атакулов Мавлонбек Саиткулович -

Преподаватель Термезский Инженерно-Технологический институт.

-^гМБ^ёепЩтаП .ги

АННОТАЦИЯ

В статье анализирован понятие национальния интереси и его особенности. Критикуется отсутствие к национальчеловеческого отношения культуры. Значение национальных культуры в процессе общественные развития нового Узбекистан.

Ключевые слова: нация, национальная культура, общественное развитие.

Маданият арабча-мадиналик, шахарлик, таълим тарбия курган, лотинча ишлов бериш деган маънони англатади. Маданият-табиат ва узаро муносабатларда акс этадиган инсон фаолиятининг узига хос усулидир. Маданият алохида индивиднинг хаёт фаолияти (шахсий маданият), ижтимоий гурухнинг ёки жамиятнинг хаёт фаолияти усулини акс эттиради. Дастлаб маданият тушунчаси инсоннинг табиатга максадга мувофик таъсири (ерни ишлаш ва бошкалар) хамда инсоннинг узини тарбиялаш ва укитиш маъноларини ифодалаган. УЙFOниш даврида маданият етуклиги, Кейинчалик маданият тушунчаси оркали цивилизация билан боFлик мазмун тушунила бошлаган. УЙFOниш даврида маданият етуклиги деганда инсоннинг инсонпарварлик FOялари, кейинрок, маърифатпарварлик FOяларига мувофикликни тушуна бошладилар.

Жамиятдан ташкарида маданият мавжуд эмас. Ижтимоий муносабатлардаги хар кандай узгариш маданиятга таъсир этади ва маданият бу муносабатларнинг кандай натижаларга олиб келишидан хабар беради. Шу нуктаи назардан маданият нафакат утмишга ёки бугунга, шу билан бирга келажакка муносабатдир.

Маданият инсон фаолиятининг хам махсули, хам сифат курсаткичи. Инсоният узи хам пировард натижада маданиятнинг махсулидир. Маданий мухит кандай булса, инсон хам шундай шаклланади.

Маданиятнинг ижодкори, энг аввало, халк. Халк маданиятида авлодлар-аждодлар яратган моддий ва маънавий бойликлар жамланган. Уларни узлаштирмай, билмай туриб, маданиятли киши булиб етишиш кийин. Худди шунингдек, маданият ривожида профессионал ижодкорлар ва санъаткорлар хам катта урин тутадилар. Улар туфайли маданиятда янги окимлар, ижод турлари,

КИРИШ

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

бадиий эстетик карашлар юзага келади. Маданият уз мохиятига кура моддий ва маънавий маданиятга булинади.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Моддий маданият деганда инсон томонидан табиат кучларини узлаштиришнинг сифатий даражасига, мехнат куролларининг такомиллаштирувига, ишлаб чикаришнинг техник даражасига, кишиларнинг техникадан фойдаланишдаги иш тажрибалари ва куникмаларига, уларни илмий асосланишига, мехнат маданиятига, кишиларни моддий-турмуш эхтиёжларини каноатлантиришга ва бошкаларга тушунилади. Моддий маданиятнинг юрагини мехнат куроллари ташкил килади. Улар хозирги даврда фан ютукларини ишлаб чикаришга жорий килиб борилаётгани билан характерланади. Маданиятнинг даражаси, шунингдек инсон тажриба, куникмаларининг, билимларининг моддий ишлаб чикаришда кулланиши билан хам ифодаланади.

Маънавий маданият деганда эса табиат ва жамиятни чукуррок билиш ва унинг даражасининг сифатий ютукларига, инсон дунёкараши,

тасаввурларининг кенглиги, ижтимоий хаётга бунёдкор, эзгу прогрессив FOяларнинг, ижобий, фойдали билимларнинг жорий килинишига тушунилади. Бошкачарок айтганда фан, фалсафа, таълим, маориф, ахлок, адабиёт ва санъат сохаларидаги сифатий ютукларнинг йиFиндисига маънавий маданият деб тушунилади.

Маънавий маданият элементлари сиёсий FOяларда, кишиларнинг сиёсий, маънавий ривожланишида, хукукий муносабатларнинг такомиллашишида уз аксини топади.

Маънавий хаёт ходисалари тил, нутк, тафаккур, хулк нормалари ("ташки маданият"), шунингдек "хиссиёт маданияти" хам маънавий маданиятни ифодалаб беради.

Маданиятнинг мухим жихатини миллий маданият ташкил килади. Миллий маданият деганда маълум бир миллат, элат, халк томонидан узок тарихий ривожланиш жараёнида яратилган, уларнинг ижтимоий-маданий эхтиёжларини ифода этган моддий ва маънавий бойликлар й^индисига айтилади. Миллий маданиятга тил, турмуш тарзи, менталитет, урф-одатлар, дин, халк ижодиёти, архитектура, адабиёт,мусика, ахлокий-маънавий кадриятлар ва бошкалар киради.

Одатда маданият ички (узак) ва устки катламдан иборат ижтимоий-тарихий ходисадир. Миллийлик маданиятнинг, энг аввало, узак катламида акс

этади. Бу катламга халкнинг узок тарихий ривожланиш жараёнида шаклланган

1200

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Ba my xanKKarHHa MaHcyS SynraH THnu, TypMym Tap3H, gHHH, yp^-ogaT Ba aHtaHanapu, MeHTanHTeTH, KagpuaTnapu Kupagu. MagaHHaTHHHr y3aK KarnaMHra KapaS Sh3 xap Sup xanKHHHr y3ura xoc xycycuaTnapuHH, TapuxHH-MagaHHH puBo^naHHm HynnapuHH, ^axoH MagaHHaTH Ba цнвнnнзaцнacнгa KymraH ynymHHH aHHK^aHMH3.

MagaHHaTHHHr y3aK KaTnaMH MyxHM, TypFyH xycycuaTra эгa. AHHaH MaHa my xycycuaT MHnnHH MagaHH^THHHr y3ura xoc KoHyHnap acocuga pHBo^naHHmHHH TatMHHnaftgH. X,aTTo, cuecHH TyHTapumnap, HHKHnoSnap xaM yHH HyK Kuna onMaHgu. MacanaH, yTraH acpHHHr 20-HHnnapuga ynKaMH3ga aManra omupunraH TyHTapumnap Ba 3ypnaS KupuTHnraH h^thmohh MyHocaSarnap y3SeK thhhhh, xanKHMH3HHHr TapuxuH, MagaHHH, MatHaBHH yp^-ogaTnapu, aHtaHanapu, KagpuaTnapuHH, y3ura xoc ^HKpnam Tap3HHH HyK Kuna onMagu. ,3,eMaK, y3aKHHHr MaB^ygnuru MunnuH MagaHHaT Ba MHnnaT, эnaт, xanKHHHr y3ura xoc h^thmohh SupnHK cu^aTHga MaB^ygnurHHHHr acocuH mapTHgup.

MunnHH MagaHH^T SunaH yMyMHHcoHHH MagaHHaT ypTacuga guaneKTHK SoFnHKnHK MaB^yg. YMyMHHcoHHH MagaHHaT MunnuH MagaHHaTnapgaru hhcohhh Ba yHHHr H^ogufi, axnoKHH "KyBBaTnapHHH" (OopoSuH) ynyFnoBHH KagpuaTnapgaH uSopargup.

Munnufi MagaHHaTnapHHHr paHr-SapaHrnuru y3ura xocnuru Ba SeTaKpopnuru yMyMHHcoHHH MagaHHOTHHHr puBo^naHHm mapTHgup. ffly SunaH Supra yMyMHHcoHHH MagaHHAT xaM MunnuH MagaHHaTnapga, h^thmohh TapaKKueT TanaSnapura MyBo^HK, нннoвaцнoн y3rapumnap cogup Synumura hmkoh apaTagu.

MatnyMKH, SyryHru gyHe Sup xanK, MaMnaKaT y3 xygygu goupacugaruHa amam SunaH neKnaHMaftgu. AKcuHna, gyHe xanKnapHHH MaH^aaTnap MymTapaKnurHHH SupnamTupMoKga. X,ap KaHgaH "xycycHH" MyaMMo Sapna ynyH SupgaH TerumnunHK moxhathhh KacS этмoкga. YMyMHH TaKgup Ba yMyMHH ucTHKSon TymyHnanapu ToSopa nyKypnamuS SopMoKga.

rnoSan Mox,HtfTra эгa SynaeTraH foat 3anBapnu Macananap KynaHuS SopMoKga. Y hhcohhat TapuxH Ba TaKgupura, SyryHH Ba ucTHKSonura ^uggufi Tatcup этмoкga. Ahhh aHa my MaMnaKaT TaSuaTHHH,MoxuaTHHH KaHnanHK nyKyp TymyHcaK, MatHaBHH ofphk, pyxuH o3ypganHK myHHanHK KaTTa Taxgug conaeTraHHHH aHa xaM nyKyppoK xuc этaмнз. OMMaBHH axSopoT BocuTanapu Ma3Kyp MyaMMonapHH my gapa^aga Kyn TapFuS этмoкgaкн, Sy Sat3aH foat ^o^uanu, 3ugguaTnu Ba3HaTHH By^ygra KenTupMoKga.

XunMa-xun ganunnap Ba paKaMnap aTpo^ugaru Mynoxa3anap, Taxnunnap, TagKHKoTnap HyHanumnapu ToSopa KynaHuS SopMoKga. KyHrunnapHH Fam KunuS,

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

рухимизга озурдалик келтирадиган "башорат"лар ва янги технологик изланишлар шу даражада авж олиб кетдики, бу бевосита Ер шари такдири ва инсоният истикболи билан боFликлик хиссини, дахлдорлик туЙFусини яна хам кучайтирмокда.

Ана шу тотиз ва шиддатли бир шароитда инсоннинг энг якин ва ишончли химоячиси-маданият ва маънавиятга эхтиёж яна хам купрок ортмокда. Биз ташки олам, атроф мухит ва ижтимоий хаётдаги муаммолар хакида канчалик чукур уйласак, унинг асосида инсон мохияти, кадрияти ётганини шунчалик купрок тушунамиз. Балки глобал муаммолар тахдиди бизни кайсидир даражада чалFитиб куяр. Бирок хар кандай муаммо, хар кандай тахдид инсон маънавияти, ички ифодаси, рухий куввати оркалигина уз ечимини топиши мумкин.

Инсон икки олам кесишган нуктада яшайди. У ташки дунё, табиат ва хаёт сарвари, айни пайтда уз юки оламининг буткул итоаткоридир. Айни ана шу ички олам, туЙFу ва рух ташки олам мохиятини, мазмунини ва истикболини белгилайди. Мухаббат ва нафрат, эзгулик ва ёвузлик, оила, турмуш, кундалик хаёт эхтиёжлари ва муаммолари, атроф-мухитдаги барча яхшилик ва ёмонликлар кишилик жамияти тараккиётига уз таъсирини утказади. Демак, инсон олами ташки оламнинг кузгуси ва айни пайтда инсоннинг жамиятдаги урни, хаёти ва такдири билан боFлик булган ноёб кадрият. Худди ана шу оламда инсоннинг маънавий-рухий имкониятлари, тасаввурлари, хиссиётлари, илхоми ва ижодкорлик туЙFулари яшайдики, бу ташки оламни узлаштиришга, хаётни хар кандай шароитда хам тартибга солишга кодир булган кудратли кучдир.

Инсоният яратган бой маданий кадриятлар, жумладан, кишилик тарихи шундан далолат берадики, маданиятнинг умри бир инсон умридан анча узун ва, хатто, чексиздир. У инсоният ибтидоси ва интихосини узида мужассам этади. Бугун биз Миср, Рим, Самарканд, Бухоро, Хива, Термиз деганда ана шу улкан ва улмас маданиятнинг накадар бархаётлигига, яшовчанлигига, келгуси авлодларга FOят кучли маънавий таъсир утказишига ишонч хосил киламиз. Чунки айни улар туфайли тарих сакланмокда, утмиш тараккиёт даврларидан, узига хос цивилизациясидан хабар бераётгани каби кулоFимиз остида аждодлар рухининг кУнFироклари эшитилиб туради, калбимизга харорат, жисмимизга кудрат бахш этади, истикболга даъват этади.

Албатта, хар кандай шароитда хам фан, маданият, санъат факат озод шароитдагина ривожланади. Ижодий жараён авж олади. Демакратия суз ва фикр эркинлиги оркали намоён булади. Х,озирги замон жахон маданияти эса

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

яхлит инсоният озодлигини ноёб муъжизаси сифатида юзага келмокда. Зотан, рухнинг кудрати озодликда!

Кишилик жамияти тарихи XX асрдаги сингари фавкулодда холатларга, тукнашувларга ва зиддиятларга дуч келмаган. Айни ана шу ходиса XXI аср такдирини, мохиятини белгилайдиган омилга айланди. Сиёсий тафаккур, ижтимоий фалсафа, уруш ва тинчлик хакидаги FOялар ривожлангани сари инсоният тобора тахдид гирдобига тушмокда. Халклар, миллатлар энди бир-биридан кочиб эмас, бир-бирига интилиб яшаш (И.А.Каримов) эхтиёж эканлигини тушуниб бормокда. Ана шу англаш жараёнининг узи бу кадимий маконда тушунчаларнинг кенгайиб бораётганлигидан далолат беради. Уруш маданиятсизлигидан тинчлик маданиятига утиш зарурат эканлиги тобора купрок намоён булмокда. Ана шу жараёнда жамият хаётида дахлдорлик туЙFуси, яъни халклар ва миллатларнинг маданиятлар оркали узаро якинлашиши жараёнлари тобора фаоллашмокда. Жараённинг ижобий томони шундаки, маданиятлараро якинлашув, маданиятлараро интеграция халклар уртасида узаро бир-бирини тушуниш даражасининг ошишига олиб келди.

Аслини олганда хар бир миллат ёки элат умумсайёравий маданиятга узига хос хиссасини кушади. Шу билан бирга хар бир миллий маданият уз тарихий илдизларига таяниб, унинг сарчашмаларидан бахра олиб, умумтарихий тажрибалар билан озикланган холда бойиб боради.

Х,ар кандай маданият уз миллий хусусиятларига, миллий манбаларига, тарихий тажрибалар ва жараёнлар асосида шаклланган киёфасига эга. Бирок ижтимоий-сиёсий, иктисодий жараёнларнинг тобора шиддат билан умумсайёравий мохият касб этаётганлиги сабабли гуё умуминсоний маданият дунёга келаётгандай туюлади. Аслида эса миллий маданият уз мохиятини йукотмокда, "чатиштирилган", сунъийлаштирилган холатдаги мажрух киёфага кирмокда. Бундай "бедаво"ликдан кутулишда эса факат ва факат миллий тафаккур, миллий онг, миллий рух алохида ахамият касб этади. Айни ана шу мухим учлик устувор булган шароитдагина миллий ва маънавий халоскорлик туЙFуси, уз миллий кадриятларини химоя килиш иммунитети кучаяди ва у хар кандай шароитда хам узининг куч-кудратини намоён этмоFини хаёт такозо этмокда.

Бир карашда уз миллий кадриятлари, анъаналари ва маданиятини зур бериб химоя килиш кишига худди шовинизм, национализм ва иркчилик каби салбий холатдай туюлади. Иккинчи томондан эса умуминсоний маданият

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

TymyHHacHHHHr Toöopa KeHrafiuö öopaeTraHH MHiiaTiap Ba энaтнap y3ura xocHHrHHHHr fiyKoiumHra oihö KeiMoKga.

EyryHru gyHeHH $aKaT y3apo cofiom MyioKoT, y3apo öup-öupuHH TyFpu TymyHHm MagaHHaTH acpamu MyMKHH. Xyggu aHa my MyioKoT öup-öupuHH эmнтнm Ba TymyHHm MagaHHaTHH acpamu MyMKHH. Xyggu aHa my MyioKoT öup-öhphhh эmнтнm Ba TymyHHm MagaHHaTH hhcoh xaeTHHH ypym MagaHHaTcroiurugaH thhhihk MagaHHaTHra yTKa3aguraH FoaTga MypaKKaö Ba afiHH nafiTga эxтнe^гa afiiaHraH Tapuxufi xogucagup. FoaTga KyHiH Kypoi-apoFiap, xapöufi aciaxaiap Ba xapöufi KygpaT öuiaH 3ypaBoHiHK KHium, KoiaBepca, öyroK gaBiaTHHiHK moBHHH3Mu Taxgugu xo3upru 3aMOH цнвнннзaцнacн HyKTau Ha3apugaH HÖTHgoufi xogucara afiiaHgu.

ffly HapcaHH ohhk, omKopa Kafig KHium 3apypKH, ypym Ba thhhihk cuHrapu rioöai MyaMMOHH $aKar cofiom aKl, cofiom ugpoK Ba 3aKOBaT opKaiu xai этнmнн gaBp TaKO3O этмoкga.

X,o3Hpru gaBpga roKcaK gapa^agaru MagaHHaT, MatHaBHaT goi3apö MyaMMora afiiaHgu. Ey goi3apöiHK y3-y3ugaH roKcaK MagaHHaTHH Ta^O3O этagнкн, MagaHHaT öofi ^ofiga ohhkihk, KaiöaH Ba pyxaH aKHHiHK, y3apo öup -öhphhh TymyHHm TyÖFyrapH amafigu.

^eMaK, thhhihk MagaHHaTH öy öeBOCHTa MagaHHaTiap MyioKoTH, y3apo umoHH Ba öup-öhphhh TymyHHm Ky3rycugup. Eup-öupHHH xypMaT KH^um, y3apo a^HHiamum opKaiu yMyMcafiepaBHfi MagaHHaT By^ygra Keiumura oihö Keiagu. Ey, aiöaTTa, ypym Ba thhhihk fiyHaiumugarH MatHaBHfi xoguca. .HeKHH aHa öup fiyHaium öopKH, öy öeBocHTa xap öup xaiK, xap öup энaтнннг, MHiiaTHHHr y3ura xociuru ÖHiaH, TapuxHfi MagaHHfi Mepocu Ba MatHaBHfi KagpuaTiapu öuiaH öofihk öyiraH ^apaeHgup.

X,o3Hpru 3aMoH Taiaöiapu HyKTau Ha3apgaH xap KaHgafi MHiiufi MagaHHaT TypiH xaiKiap MagaHHaTH öuiaH MyioKoT KHiumra Kogup öyiMoFH io3hm. AHa my MyioKoT ^apaeHHga öup MagaHHaT hkkhhhh öup MagaHHaTra xaM y3 TatcupuHH yTKa3agu, xaM y3H öofiufigu. EomKana khihö afiTraHga, y3 MagaHHfi KoÖHFHgaH HHKMaciHK, xap KaHgafi MagaHHaTra Kapmu Typum o^h3ihk Ba HoTaBoHiHKgup, öyryHru цнвнlнзaцнa roTyKiapugaH opKaga Koium Kaöu KoioKiHKgup. EomKa öup MagaHHaTra Kymuiuö KeTHm эca MHiiufi TaHa33yigaH öomKa Hapca эмac. Ey MHiiaTHHHr, эlaтнннг, этннк rypyxHHHr HHKupo3H öuiaH TeHr öyiraH AHa myHgafi MypaKKaö, 3HgguaTiH öup mapoHTga y3apo Tatcup Ba эpгamнm TyfiFycH Metep goupacuga öyiMoFH mapT.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Маданиятлараро интеграция дунёни янгилашга, инсоният тафаккурини бойитишга, унинг маданий савиясини оширишга катта хизмат киладиган улкан ижтимоий-тарихий ходиса. Биз жахон цивилизациясидан ортда колмаслигимиз керак. Х,еч булмаганда у билан баробар юришимиз, унинг ютукларидан фойдалана олишимиз зарур ва, хатто, уз ютукларимиз билан замонавий цивилизация тажрибаларини бойитишга интилмоFимиз зарур. Бирок, бундан миллий хусусиятларимизга, урф-одат, анъаналаримизга, турмуш тарзимизга зид булган маданиятни олиб кириш мумкин деган фикрга бормаслигимиз лозим.

Маданиятнинг миллий узига хослиги бу маълум бир миллатнинг мохияти, киёфаси, унинг асрлар каъридан етиб келган кадриятидир. Миллий маданият тушунчаси оркали биз асрлар синовидан утган, утмиш тажрибаларини узлаштирган ва айни пайтда хозирги замон маданий тажрибалари асосида узини бойитиб бораётган, унинг янгидан-янги кирраларини курсатаётган жараённи тушунамиз. Бу бевосита миллий онг, миллий тафаккур тарзи билан боFлик булган кенг микёсли вокелик. Айни ана шу хар бир миллат ва халкнинг миллий онглилик даражаси уша миллат ёки халкнинг цивилизациялашганлик даражасини курсатади.

Маданиятлараро интеграция авж олаётган хозирги даврда ижобий ва салбий томонлари кузга яккол ташланмокда. Бу хакда проф. Н.Жураев куйидаги фикрларни кайд этади: "Биринчидан, катта халклар маданияти цивилизация рамзи сифатида кичик халклар маданиятининг ривожланишига, уларнинг тараккий топишига, жахон цивилизациясига якинлашишига ёрдам бермокда. Бу албатта, хар кандай миллий маданият уз эхтиёжи нуктаи назаридан жахон маданиятига интилиши оркали унинг энг самарали, ижобий жихатларини кабул килиб, салбий томонларини кабул килмаслик каби ута нозик, катта миллий маданиятни, маърифатни ва табиий равишда ахлокни такозо этади.

Иккинчидан, катта халклар маданияти кичик халклар маданиятини ютиб юбормокда".1 АКШ тадкикотчиларнинг кайд килишларича якин вактларгача жахонда ун икки мингдан ошик катта-кичик этносларнинг тиллари мавжуд булган. Х,озир эса уларнинг сони жахон буйича етти мингдан ошикрокни ташкил килади. "Уларга кучли таъсир утказиб, узига хослигини, миллий хусусиятларини, кадриятга айланган урф-одатлар ва анъаналарини шафкатсизлик билан поймол этмокда.

1Жураев Н. Тарих фалсафасининг назарий асослари. -Т.: "Маънавият", 2008, 438-бет.

1205

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

YHHHHHgaH, khhhk xanKnap, ^yMnagaH puBo^naHHm Hynura HHKaeTraH MaMnaKaTnap ^axoH TapaKKueTHgaH opKaga KonMacnHK yHyH yHHHr roTyKnapHHH y3namTHpum HynugaH Sopumu TaSuHH. Y3-y3HgaH SyHgaH xanKnap yHyH ^axoH MagaHHaTura HHTHnum xhcch KyHnu Synagu. Y KoHgupum khhhh SynraH эxтнe^гa aHnaHagu. ^axoH цнвнnнзaцнacн roTyKnapura Kyp-KypoHa eHgomum oKuSaTHga эca Munnui y3ura xocnHK HyKonuS, MagaHHH-Matpu^HH HHKupo3ra TyTHmu MyMKHH".2

MatnyMKH, XV-XVI acpnapgaH SomnaS So3op MyHocaSaTnapu Ba So3op HKTHCogueTH SyTyH gyHeHH y3 Tatcup goupacura TopTuS, xanKapo MyHOcaSaTnapHHHr maKn Ba Ma3MyHHra xan KunyBHH Tatcup KypcaTHmu ^axoH HKTHcogHH, cuecHH, h^thmohh Ba MagaHHH-MatHaBHH xaeTHga xyKMpoH TaMoHunra aftnaHraHgaH cyHr MHnnaTnap, MaMnaKaTnap, MHHTaKanap Ba KHTtanapHHHr aKHHnamyBH ^agannamuS, aHru noFoHara KyTapungu. Ey ^KHHnamyB my gapa^aga roKcaK cyptarnap SunaH pHBo^naHgHKH, XIX acp oxupu Ba XX acp Somuga Sy ^apaeHHHHr xeH KaHgaH KyH TyxTaTa onMacnuru Ba aKHH acp gaBoMuga MunnaTnapHHHr KymunuS KeTHmura hhphk MHnnarnap Manga MunnaTnapHH, ynapHHHr MHnnHH MagaHHaTnapuHH "wthS roSopum"ura xeH khm mySxa KunMaH KyHgu. XaTTo aToKnu Ha3apueTHH Ba h^thmohh TapaKKueT MyaMMonapu coxacugaru TaHHKnu onuM Kapn KayrcKHH xaM "aKHH gaBpnap HHHga MunnaTnapHHHr Kymuna Somnamu mySxacu3. MacanaH, Hex MHnnaTH aKHH apHM acp HHuga y3ugaH hhphk, Kynnu Ba SaKyBBaT onMoH MHnnaTH tomoh ofhS, y SunaH KymunuS KeTagu. ^exnap yHyH SomKa Hyn HyK" geS e3raH эgн XX acp Somuga. Ammo, Sy "SamopaT"gaH cyHr apHM acp эмac, Sup acp yTgu, Hex MHnnaTH эca onMoHnap SunaH KymunuS KeTHm ypHHra y3 MycTaKHn gaBnaTHra cyaHuS, EBponaHHHr puBo^naHraH MunnaTnapugaH Supura aHnaHgu.

KeHHHru TypT-Sem acpga ^axoH SyHnaS HaKnueT BocuTanapuHHHr puBo^naHumu HaTH^acuga xanKnap, KHTtanap Ba MHHTaKanapHHHr aKHHnamumu HuxoaTga Te3namgu, ^agannamgu, cepKuppa ^apaeHra aHnaHgu. Ammo ^axoH unMHH, ^yFpo^HH, geMorpa^HK, этнoгpa$нк agaSueTH, MHnnarnapHHHr,MHnnHH MagaHuaTnapHuHr oMMaBuH paBumga KymunuS KeTumu SomnaHgu, geraH xaSapnapHH SungupMaarcra. AnSarra, ^y3tuft Kymunumnap, xaeT эxтнe^napн caSaSnu, SynMoKga Ba Kena^aKga xaM Synumu эxтнмonн y3oK эмac.

KyHganuK xaeTga MunnaTnapHuHr, MunnuH MagaHuaTnapHuHr KymunumuHu эмac, SanKH yHHHr TecKapucuHH KypuS TypuSMH3, atHH MHnnarnap ycMoKganap, MycTaxKaMnaHMoKganap, MunnuH MagaHHaTnap rynnaS-amHamra HHTHnMoKganap.

2^ypaeB H. Tapux $anca$acuHHHr Ha3apuH acocnapu. -T.: "MatHaBuaT", 2008, 438-6eT.

1206

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

XXI acpra HHcoHHaT MHggaTgap HHcoHuaTH cu^aTHga Kupuö Keggu. ,3,eMaK XX acp öomuga my TyFpuga $HKp ropuTraH ^aMHaTmyHocgap HOTyFpu xygoca acaö, Kynog xaTora Hyg KyöraHgap. Ey xaTTO myHgaH uöopaTKH, ygap MHggaTgapHHHr, MHggHH MagaHHaTgapHHHr aKHHnamumHHH Taxgug Kugumra oggHH, cogga, MexaHHKaBHH paBHmga eHgomraHgap, ygap oggHH MaHTHK KOHyHgapu acocuga Mygoxa3a ropuTuö, "y3apo aKHHgamyBHH xap hkkh Hapca oxup OKuöaTga Kymugagu. fflyHgaröKaH, y3apo aKHHgamyBHH MHggaTgap, MunnuH MagaHHaTgap xaM Kymuguö KeTHmu MyKappap Hapca" geraH xygoca HHKapgugap. Ygap HHxoaTga MyxHM öup omh^hh ce3Magugap BaHHoöarra ogMagugap. Y xaM öygca myHgaH uöopaTKH, y3apo aKHHgamaeTraH MH^raraap ^ohch3 Hapcagap eKH OHrcro MaxgyKgap эмac, öagKH OHrgu HHcoHgap öupgHKgapHgup.

MuggaTgapHHHr xap öupu Ba xap öupuga эca xap öup maxc y3 OHru, gyHe-Kapamu, xaeT TaMOHHggapu, Tapuxu Ba MatHaBHaT gyHecura эгa. fflyHgafi экaн, öup MHggaT hkkhhhh MHggaT öugaH aKHHgamap экaн, yHHHr öugaH Kymugum xaKHga acgo yngaMafigu. Y hkkhhhh MHggaTgaH, yHHHr MHggHH MagaHHaTHgaH HHMaHH ypraHHm, HHMaHH Kaöyg Kugum, KaH coxaga caBgo-coTHK Kugum TyFpucuga yfigafigH. Ba aHruguKHH Kaöyg Kuguö ogca, y3 MHggHH MyxHTHra, y3 MHggHH BOKegurura MocgamTupum HyggapHHH rogafigu Ba KupuTagu. EuHoöapuH, MHggaTgapHHHr, MHggHH MagaHHaTgapHHHr aKHHgamyBH HaTH^acuga Kaöyg KugHHaeTraH, aHruguK oggHH MexaHHKaBHH xapaKaT öygMafi, MHggaTHHHr OHru, aHtaHagapu, Me3OHgapu, TymyHHagapu, gugu Ba MHggHH aKg-^apocaTH opKagu Kaöyg Kuguö ogHHagu. EyHgaH y3gamTupum MHggaTHH, MHggHH MagaHHaTHH öoHHTagu, yHHHr xaeTHra aHruguK KupuTagu, MHggaT OHruga aHru TymyHHagap naögo öygumura caöaöHH öygagu.

MuggaTgap, MuggHH MagaHHaTgap aKHHgamum opKagu öup-öupuHH öoHHTagugap, atHH öup-öupgapura h^thmohh öupguK cu^aTHga aHaga MycTaxKaMgaHHm ynyH Hyg OHagugap. Kypuö TypuöMH3KH, aKHHgamum MHggaTgapHHHr rypKOBH эмac, öagKH TapaKKueT Ba aHaga puBO^gaHHm BocuTacugup. EyHHHr MucogHHH öhphhhh HaBöaTga xo3upru 3aMOH h^thmohh-cuecHH Ba HgMHH-TexHHKaBHHTapaKKueTHHHr capgopu öyguö KegaeTraH FapöuH Ba MapKa3HH EBpona MHggaTgapu Mucoguga KypumHMH3 MyMKHH. EyHgaH öup acp MyKaggaM öat3H Ha3apueTHHgap öy MHggargap Kymuguö KeTHmgaH y3gapHHH caKgaö KogogMaHgugap geö öamopaT KugraH öygcagap, XX acp gaBOMHga FapöuH Ba MapKa3HH EBponaga öyHHHr TecKapucura gyH KegMOKgaMH3; öy MHHTaKa MHggaTgapu HHg caHHH y3 MycTaKuggHKgapuHH MycTaxKaMgaö, y3apo MaH^aaTgu xaMKopgHK HygugaH öopMOKgagap.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

EomKa MHnnaTgaH, MunnuH MagaHHaTgaH KaSyn KunuS onuHaeTraH aHrunuK MHnnaT yHyH KymHMHa KyH SaFumnaHguraH oMHngup. .HeKHH Sy y3namTHpHnaeTraH Hapca xaggaH omuK Synca, HHcoHra Ba ^aMuaTra opTHKHa roK Ba KHHHHHHnHK KenTupagu. fflyHHHr yHyH y3namTHpManapHHHr xaM Herapanapu SynMoFH no3HM. Ey Sopaga SupuHHH HaBSaTga MHnnaT, MunnuH MagaHHaT y3HHHHr hhkh canoxuaTHra, SyHegKopnHK ^aonuaTHra cyaHuS, y3 HMKoHHaTnapuHH umra conMoFH MaKcagra MyBo^HKgup.

^eMaK, SomKa MHnnaTnap, MunnuH MagaHHaTnap roTyKnapHHH y3namTHpum hhkh 3HgguaTnH ^apaeHgup: Sup ToMoHgaH, y MHnnaTnapHH, MunnuH MagaHHaTnapHH aKHHnamTupagu, Ba aHHH BaKTga, xap Sup y3namTHpyBHH MHnnaTHH, MagaHHaTHH SohhthS, MycTaxKaMnaraHH caSaSnu yHH "SoHHTraH MHnnaT"gaH, MagaHHaTgaH y3oKnamTupagu. Ey эca MunnuH MagaHHaTnapHHHr aKHHnamyBH Ba aHHH BaKTga y3oKnamyBH MaB^yg экaнnнгннн TacgHKnaHgu. EyHHHr yHyH эcnaнnнк, KeHHHru acp HHHga npo$. K,.XoHa3apoB KaHg KunraHHgeK, - "y3SeK Ba pyc xanKnapu ^yga Kyn ^uxaTgaH aKHHnamgunap. .HeKHH, ynap Kymuna Somnagunap gecaK, xaKHKaTgaH HeKHHraH SynaMH3. K,afiTaHra ynapHHHr opacuga $apK BaTa^oByraap aHHKnamgu, Sy $apK Ba Ta^oByraap opacugaru y3raHanHKnap aHaga TynapoK KypHHa Somnagu. Kkh, MacanaH,SyHgaH Hun MyKaggaM Ko3oKnap SunaH KupFH3napHH Sup-SupugaH a^paTHm ocoh um эмac эgн. YnapHHHr y3napu xaM Sy ^apK-Ta^oByraapra opTHKHa эtтн6op SepMac эgнnap. X,o3Hpru gaBpga SyHgaH Kapamnapra ypHH KonMagu".3

MunnaTnap, MunnuH MagaHHaTnap xap goHM aKHHnamuS Sopagunap. Ba, my SunaH Supra, my SunaH Sup BaKTga ynap xeH Sup Ba3HaTga Kymuna onMaHgunap, HyHKH ynapHHHr oHruHHHr ycumu, y3nurHHHHr MycraxKaMnaHumu HaTH^acuga ynap y3napuHH xeH Sup BaKT ynuMra MaxKyM этмaнgнnap, HyK SynuS KeTHmra po3H SynMafigunap. MaHga Ba KaM coHnu MHnnaTnap, MunnuH Ba этннк rypyxnap, y3napura TypMym KynafinHKnapHHH H3naS, y3 aTpo^napugaru HupuK MHnnaTnapHHHrTHnHHH, Kyn ^uxaTgaH MagaHHaTHHH xaM KaSyn KunuS onumnapu MyMKHH. Ammo, myHgaH Ba3HaTga xaM ynapHHHr oHru, MunnuH y3nuru caKnaHuSrHHa KonMaH, aHaga MycTaxKaMnaHuS Sopagu.

MatnyMKH, Y3SeKHcToHga MagaHHaT coxacuga onuS SopunaeTraH gaBnaT cuecaTH TapuxHH-MagaHHH MepocHH aBaHnaS acpamra pecnySnuKaMH3ga amaeTraH 139 Ta эnaт, MHnnaT Ba этннк rypyxnapHHHr MunnuH MagaHHaTnapuHH puBo^naHTupumra KapaTHnraH.

3XoHa3apoB MycraKHnnHK Ba MunnHHMyHocaSaTnapHHHr puBo^naHumu. -T.: 2001, 27-SeT.

1208

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Мустакиллик йилларида халкимиз "Авесто"нинг 2700 йил аввал юртимизда яратилганини жахон ахлига очик айтишга, Имом ал-Бухорий, Имом ат-Термизий, Бахоуддин Накшбанд, Ахмад Яссавий, Нажмиддин Кубро, Бурхониддин МарFиноний, Ахмад ал-ФарFOний каби куплаб буюк алломалар колдирган меросларини кайта тиклашга муваффак булди.

халки маданиятининг шаклланиши ва ривожланиши хам ушбу коидадан истисно эмас. Куръони каримнинг узбек тилига угирилиши, имом ал-Бухорий, Имом ат-Термизий асарларининг чоп этилиши маданий меросимизни кайта тиклашга каратилган тадбирлар каторига киради.

Миллий маданиятнинг ривожланишида халк ижоди ва санъатининг урни катта. Республикамизда 150 мингдан зиёд киши якка тартибда халк амалий санъати, 1 млн. 800 мингдан зиёд киши эса хаваскорлик уюшмаларида мусика, ашула, ракс, рассомлик, театр санъати каби ижод турлари билан шуFулланмокда. Бу эса мустакиллик даврида миллий маданиятимиз юксак боскичлар сари ривожланиб бораётганлигидан далолат беради.

REFERENCES

1. Фалсафа. Крмусий луFат. - Т.: "Шарк", 2004 й. 267-бет.

2. И.А. Каримов. Юксак маънавият-енгилмас куч. - Т.: "Маънавият", 2008, 105-бет.

3. Куронов Мухаммад. Эзгу FOялар руёби. - Т.: "Маънавият", 2011, 102-б.

4. "Халк сузи", 2011 йил 1 сентябрь.

5. Миллий истиклол FOяси: асосий тушунча ва тамойиллар. Т.: "Узбекистан", 2001, 59-б.

6. Миллий истиклол FOяси: асосий тушунча ва тамойиллар. - Т.: "Узбекистон", 2001, 61-б.

7. Turabova, S. K., & Juraeva, V. F. (2019). THE SOCIO-POLITICAL SIGNIFICANCE OF THE PHENOMENON SCIENTIFIC DISCUSSION IN THE DEVELOPMENT OF THINKING OF THE PEOPLES OF THE EAST. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(8), 168-174.

8. Turabova, S. K. (2019). Social importance of the discussion in the development of civil society. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(6), 260-266.

9. Ш. Мирзиёев. Халкимизнинг розилиги бизнинг фаолиятимизга берилган энг олий баходир. 2-жилд. Т.: "Узбекистон", 2018, 244-бет.

ХУЛОСА

Барча миллий маданиятлар дин билан уЙFун ривожланиб келган. Узбек

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.