Научная статья на тему 'ЎҚУВЧИ – ЁШЛАРНИ БУГУНГИ КУНДА ВАТАНПАРВАРЛИК РУҲИДА ТАРБИЯЛАШНИНГ МОҲИЯТИ ВА ФУНКЦИЯСИ'

ЎҚУВЧИ – ЁШЛАРНИ БУГУНГИ КУНДА ВАТАНПАРВАРЛИК РУҲИДА ТАРБИЯЛАШНИНГ МОҲИЯТИ ВА ФУНКЦИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
130
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ватанпарварлик / озод ва обод / миллат / маънавий куч / миллий ғоя. / patriotism / freedom and prosperity / nation / spiritual power / national idea.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Жураев, Д. Э.

Ушбу мақолада ўқувчи ёшларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашнинг аҳамияти ва зарурати очиб берилиб бугуги кундаги зарурати ҳақида олимларимизниг фикрлари баён этилиб моҳияти очиб берилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE NATURE AND FUNCTION OF EDUCATION OF STUDENT-YOUTH IN THE SPIRIT OF PATRIOTISM TODAY

This article is devoted to the problems of potriotic education of the younger generation as an integral part of the spiritual education of the individual, where the statements of scientists and thinkers of the East are given.

Текст научной работы на тему «ЎҚУВЧИ – ЁШЛАРНИ БУГУНГИ КУНДА ВАТАНПАРВАРЛИК РУҲИДА ТАРБИЯЛАШНИНГ МОҲИЯТИ ВА ФУНКЦИЯСИ»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

УКУВЧИ - ЁШЛАРНИ БУГУНГИ КУНДА ВАТАНПАРВАРЛИК РУХИДА ТАРБИЯЛАШНИНГ МОХИЯТИ ВА ФУНКЦИЯСИ

Жураев Д. Э.

Тадкиккотчи

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада уцувчи ёшларни ватанпарварлик рууида тарбиялашнинг ауамияти ва зарурати очиб берилиб бугуги кундаги зарурати уацида олимларимизниг фикрлари баён этилиб моуияти очиб берилди.

Калит сузлар: ватанпарварлик, озод ва обод, миллат, маънавий куч, миллий зоя.

АННОТАЦИЯ

Данная статья посвящена проблемам потриотического воспитания подрастающего поколения как неотъемлемой части духовного воспитания личности, где даны высказывания ученных и мыслителей Востока.

Ключевые слова: патриотизм, свобода и процветание, нация, духовная сила, национальная идея.

ABSTRACT

This article is devoted to the problems of potriotic education of the younger generation as an integral part of the spiritual education of the individual, where the statements of scientists and thinkers of the East are given.

Keywords: patriotism, freedom and prosperity, nation, spiritual power, national

idea.

КИРИШ

Узбекистан Республикаси мустаккиллигини кулга киритган ва биринчи президенти И.Каримов 2000 йил 6-апрел куни Оксарой Кароргохдда файласуф, тарихчи, сиёсатшунос, педагог, социолог, психолог, адабиётшунос олимлар, журналистлар, ёзувчи - шоирлар хдмда давлат ва жамоат ташкилотларининг вакиллари билан "Миллий мафкура - мамлакат келажагининг пойдевори" номли нуткида жамиятимиз хдётида энг му^им масалалардан бири булган миллий гоя ва миллий мавкурани шакллантириш вазифалари, бу борада амалга оширилиши лозим булган илмий - назарий ва амалий ишлар мазмуни ва мохдяти тугрисида батафсил тухтаб утган эдилар.

Биз озод ва обод, эркин ва фаровон хдётни барпо этишда узимизга хос ва мос машаккатли ва шарафли йулдан бормокдамиз. Бу йулга миллий гоя,

миллий мафкура биз учун ру^ий - маънавий куч - кувват манбаи ва жамиятни

80

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

SupnamrapumHu öafipoK öynuö Kenumu KepaK. Y3uHr Kena^aruHu KypMoK Ba

KypMOKHH 6y.raH xap KaHgafi gaB.aT, anöarra y3 Munnufi roacura, Munnufi MaBKypacura TaaHumu 3apyp.

"Ero 6ywK Kena^aKHH apamoKHu экaнмнз, yHra nyxTa um.aHraH Ba HyKyp yönaHxaH Ma^Kypa acocugaruHa эpнmнmнмнз MyMKHH. Ey aÖHHKca emnapHMH3HH Tapöuanamga acocufi Kypo. öynuö xu3MaT Kunumu KepaK. H.KapHMOB TatKHgnagHKH 6y MyxuM Ba3H^aHH 6h3 öa^apMacaK, MycTaKunnuK gymMaH.apu, gaB.araMro cuecarara Ba MunnaraMro xoxum - ugopacura 3ug 6y.raH 6omKa xap xu. OKHMnap y3 3apap.u Ma^Kypanapu 6u.aH emKnapMro OHruHH nynraö onurnu MyMKHH".1

H.KapuMOB y3 HyT^uga Munnufi Ma^Kypa xanKHMH3HHHr y3nurHHH aHr.amga, MunnuH KagpuaTnapuMH3HH fiyKoTMacgaH acpaö - aBafi.a6, Kena^aK aB.ogra eTKa3umga xaM MyxuM axaMuaT Kacö этнmнн, ^aMuaTga Kapam.ap paHrSapaHrauru, roanap xu.Ma - xunnuru, ^yKopo.apHuHr y3 ^HKpuHH эpкнн u^oga этнmнн caKgaraH xpnga Munnufi Ma^Kypa x,en KaHgafi maK.ga gaB.aT Ma^Kypacu MaKOMura KyTapunMacnuru, 6yHra ac.o fiy. Kyfiuö SyMacnuruHu anoxuga KypcaTgunap Ba 6u.aH yKa3raH ynpamyBu afiHu my MaB3yra

öarumnaHraH öynuö, y.ap TOMOHugaH öenrunaö 6epu.raH 7 Ta Ba3u$a MatHaBufi -Matpu^ufi Ba Ma^KypaBufi umnapuMroHuHr acocufi fiynnaHMacu Synumu пoзнмпнrн TatKugnaHgu. Ey.ap:

EupuHHu Ba3u$a, Munnufi Ma^KypaHu gaB.aT, ^aMuaT, xa.K ynyH KepaKnuruHu acoc.aö öepum. ^aBnaTHunuKHuHr xyKyKufi acoc.apu. KoHCTuTyTcua öy.ca, yHuHr MatHaBufi acoc.apuHu Ma^Kypa öe.runaö öepumu .O3uMgup. Munnufi Ma^Kypa MunnaTHu SupnamTupyBHu, gaB.aT, ^aMuaT, xa.KHuHr fiynuHu aHuKgaö öepyBHu omu. Synumu KepaKnuru. H^tumouh - cuecufi $aH.ap Ka^egpanapu o.gura, aBBa., Munnufi Ma^KypaHu TatnuM coxacugaru ypHuHu aHuKgaö öepum, yHuHr uhmuh - negaroruc acoc.apuHu aparam Basu^acuHu

Kyfium MaKcagra MyBO^uK Synumu.

Hkkuhhu Ba3u^a, Munnufi Ma^KypaHuHr acoc.apuHu aparaö öepum KyfiunraH. ffly MaKcaggaH Kenuö HuKKaH xo.ga MatHaBuaT Ba Matpu^ar xoguM.apu, н^тнмoнн - cuecufi $aH Myannu^napu Munnufi Ma^Kypara goup TymyHHa Ba acocufi aTaManapHuHr MoxuaTu Ba Tatpu^uHu u3ox.a6, yHuHr MaKcag, BaBu^anapu, oMunnapu Ba MyHanumnapuHu aHuKgaö SepumnuruHuHr пoзнмпнгн.

Yhuhhu Ba3u^a, Ta.aöa em.apHu Ba aHru aB.ogHu Munnufi Ma^Kypa acocuga

1 H.A.KapnMoB BaTaH ca^garorx Kaöu MyKaggacgup T. Y36eKMcToH. 1995-fiu. - 3 öeT

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Tapöuanam, öyHga TapöuaHuHr энг acocufi MaKcagu эpкн ^uKpnafiguraH, öynaeTraH BoKeanapra y3 MyHocaöauHu Tyrpu Ba эpкнн öungupa onaguraH, BaTaHra cagoKar Ba Mexp - Myxaööarau, ^ugoufi uhcoh cu^aruga MexHarceBap Ba xanon, noKH3a TapöuflnaHumura KaparanraH.

H.KapHMOBHHHr TOMOHHgaH KyfiunraH TypTuHHu Ba3u$a, 6y - TapruöoT Ba TamBHKOT umnapuHu ronun onuö öopum. ByHga onuö öopunaguraH TapruöoT Ba TamBHKOT umnapu Ku3uKapnu, acocnu, ganunufi KypcaryB Ba эmнттнpнmпap (oMMaBHH axöopar BOCHTanapu)ga xa^K MatHaBufi MepocuHHHr HaMyHanapura acocnaHraH öynumu, aBnogHur oHruga Konumu, ^uKpnamragatBar этнmн no3HM.

BemuHHH Ba3u$a, Munnufi Ma^KypaHu mhhhh Kagpu^raapuMro acocuga onuö öopunumugaH uöopargup. By öopaga myHgafi Tapuxufi MuconnapHu Kemupum HO3UMKU, ynap xa^K MaH^aaruHu, BaTaH TapaKKueTuHu, TUHHHUK Ba ^apoBoHnuKKa nopnamnapu no3uM. MacanaH: Ha^MugguH Kyöpo MycynMoH onaMuga öyroK MyTacaBBy^ öynraH. y XuBaga 540 xu^pufi fiunuga TyrunraH. Kyöpo $aKar MycynMoH naMuga эмac, öamu öyTyH gyHera TaHuK^u uhcoh öynraH. ^uHru3xoH Xopa3Mra xy^yM KunumgaH onguH Kyöpora Honap roöopuö , yHu XuBagaH KeTumra eKu ^BHrroxoH ToMoHra yTuö ^apoBoH amamra yHgafigu. Ammo Kyöpo öy TaKnu^Hu pag этнö, myHgafi gefigu: "MeH 70 fiun xa^KuM öunaH amaö KenguM, orup Ba eHrun KyHnapuga öupra öynguM, энgн xa^KuM öomura MycuöaT TymraHga MeH y3 MaH^aaruMHu Ky3naö, xa^KuMra xueHar KunMafiMaH" ^aMan ocTuga KonraH ypraHHga xa^K öunaH öupra Kyöpo ^aHr Kunuö, maxug öynuö KeTagu. ^aHrgaH cyHr yHuHr öypga - öypga KunuHraH ^acagu Tonunagu.

Kyöpo xa^K MaH^aarn, BaTaH o3ognuru ynyH KypöoH öynraH.

Tapuxga Munnufi Ma^Kypa ynyH KypöoH öynraHnap ^yga Kyn, ynap myHgafi Muconnap TapuKacuga Kemupunca MaKcagra MyBo^uK öynagu.

Ohtuhhu Ba3u^a, Munnufi Ma^Kypara eHgomga yHTa acocufi Me3oHra TaaHum no3uM, ynap xa^K MaH^aaru, ropT TuHHnuru Ba BaTaH paBHaKugup.

Ettuhhu Ba3u^a, Munnufi Ma^KypaHu gaBnar Ma^Kypacu MaKoMura KyTapMacnuKHu npe3ugeHTuMu3 KafiTa - KafiTa TatKugnaö yTapgunap. By geraHu xap öup uhcoh y3 maxcufi Kapamnapura эгa öynumu MyMKuH, aMMo ynap roKopuga KypcaTunraH yHTa Me3oHra 3ug öynMacnuru, canöufi Tatcup KypcaTMacnuru no3uMgup.

My^OKAMA BA HATH^A^AP

fflaxc öunaH gaBnaT, uhcoh öunaH ^aMu^T MyHocaöaTnapu ^apaeHuga Munnufi Ma^Kypa, roKcaK MatHaBufi Ba axnoKufi, Munnufi Ba yMyMuHcoHufi

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

дадриятлар тараккиёти, уларнинг инсон хаётидаги урни ва ахамияти хакида тухталиб утадиган булсак, бугунги кунда хам анъанага айланиб бораётган Оммавий ахборат вакиллари, яъни радио ва телевидения, газета ва журналлар, олим ва адиблар, жамоат ташкилолари ходимлари билан утказилаётган учрашуслардан яна бир мухим 2017-йил Узбекистон Республикаси Президенти "Узбекистан Республикасини янада ривожлантириш билан харакатлар стратегияси тугрисидаги фармонини ижро этилиши, ёшларни хар томонлама ватанпарварлик рухида тарбиялаш консепсия"ни ишлаб чикиш.Мустакиллик йилларида изчил олиб борилаётган маънавий - марифий, миллий мафкуравий ва гоявий тарбиоя ишларимизнинг ривожига кушилажак ката вазифаларни юклади. Ушбу фармойишда умумий урта таълим мактаб укувчилари ва талаба ёшларнинг онгига Ватанни севиш, миллий мафкурани сингдириш, миллий ва умуминсоний кадриятларни эъзозловчи комил инсон сифатини шакллантириш вазифаларини куйди.2 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018-йил 23-февралдаги "Ёшларни харбий ватанпарварлик рухида тарбийлаш консепсияси"ни 140-сонли карори.

Ушбу вазифаларни бажаришда аввало, биз бу сохада фаолият курсатаётган юкори малакали мутахассислардан иборат гурух тузишимиз ва унинг асосий вазифаси этиб республикамиздаги барча укув юртлари таълим ва тарбия ишларида укувчи ёшларни онгида ватанпарварлик гояларининг шакллантиришнинг мухим масалаларини пухта уйлаб илмий - назарий асосини ишлаб чикишимиз керак. Булаеда асосий эътиборни жамиятимиз ва миллатимизнинг бирлаштирувчи куч - ватанни севиш, кадриятларимизни асраб - авайлаш, мустакилликни мустахкамлаш, келажакка ишонч билан бокиш, мустакилликка хавф солувчи турли экстремистик окимлар ва гурухларга муросасиз булиш, Ватанимиз тинчлиги ва осойишталигини куз крачигидай асраб - авайлаш каби гояларни асос килиб олиш лозим.

Хурматли мухтарам бизнинг Президентимиз ш.М.Мирзиёевнинг ёшларимизни таълим - тарбияларига оид нутки асосида биз урганаётган мавзумизни кайта куриб чикиш, уларга ижодий ёдашиш зарур. Ватанпарварлик рухида тарбиялаш жамиятни тараккиётининг хамма боскичларида, жумладан хозирги мафкуравий кураш авж олган вактда рухий - маънавий омил сифатида кудратли кучга айланиб бораётганлиги, айникса хаётий тажрибага эга булмаган, дунёкараши хали мустахкам шаклланмаган, ёшларда турли ёд гоялар таъсирига тушиб колиши мумкинлигини куришимиз мумкин ва шу сабабли ушбу

2 Зафарий узбек мусикаси тугрисида. Т. Нафосат. 1992 йил. 18-бет.

83

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

coxacuga aManra omupunaeTraH xo3upru umnap Tanaö gapa^acuga эмacпнгннн, ^yMnagaH öy öopaga TatnuM Tu3uMuga MaB^yg öynraH KaMHunuKnapHu yKyBHu -emnapHu BaraHnapBapnuK Foanapu pyxuga Tapöuanam öunaH öofhuk onguMroga TypraH gon3apö Ba3u$anap TyFpucuga aManra omupum no3uM öynraH MyxuM MyaMMonapHu öenrunaö öepgu.

ymöy MaKcagu aManra ompumga Kyfiugaru gon3apö Ba3u$anapHu xan этнm пoзнмпнгннн Kypcaruö yTaMu3.

1. fflaxc öunaH gaBnar, uhcoh öunaH ^aMuaT MyHocaöaraapuHu öTaMoM aHruHa Ma3MyH Ba maKn Tonumuga aHru xycycaraap Ba TaMofiunnapra acocnaHumu;

2. ^Hru Kagpu^raap Ba geMoKpaTuK TaMofiunnapHu yKyBHu - emnapHuHr Ta^aKKyp Tu3uMura MocnamTupum;

3. X,ap Kaficu ^yKapo, xap Kaficu uhcoh ^aMuaT TapaKKueTu Ba yHuHr aHrunaHumura öynraH y3 MyHocaöaTu Ba ypHuHu, y3 öypHuHu aHuKgaö onum;

4. BaTaHnapBapnuK Foanapu Ba TymyHHanapuHu xaeTuMrogaru ypHu, yHuHr acocufi TaMofiunnapuHu, umnaö HuKum öunaH öofhuk Macananap;

5. BaTaH TyfiFycuHu ^aMuaTga amafiguraH ogaMnapHuHr xaeT Ma3MyHuHu, ynapHuHr umunumnapuHu, xa^K TaöuaTura, TypMym Ba Ta^aKKypu Tap3uHu ^aMuaT Munnufi MaH^aaraapuHu, op3y - uHTunumnapuHu Kafi gapa^aga aKc эттнpнmн öunaHyHaHagu;

6. ^uHufi aKuganapacTnuK, cyHufi - ^aHa^ufi Ma3xaöu, HapKaöu3Hec, HoKoHyHufi Kypon - apoK caBgocu, TeppopHunuKHuHr umuMoufi oKuöaraapu Ba yHuHr öapxaM Tonnum fiynnapu;

7. HHcoHnap Ta^aKKypura Tatcup этyвнн oMMaBufi axöopar BocuTanapuHuHr ypHu Ba Ba3u$anapu xaKuga;

8. Ma^KypaBufi uMMyHuTeT TymyHHacu Ba Ma3MyHu, yHuHr öapKaMon uhcoh этнö Tapöuanamgaru ypHu;

9. MaMnaKaruMroga aManra omupunaeTraH aHrunaHum Ba TapaKKueTu cuecaruHuHr cTpaTeruK MaKcagu - xyKyKufi geMaKparuK gaBnar Ba aHru Y3öeKucToH acocnaHraH ^yKoponuK ^aMuaTuHu öapno этнm;

10. MaMnaKaTHuHr cuecufi Ba gaBnar Kypunumu, yHuHr acocufi xycycuaraapu cuecufi xaeTHuHr öapHa coxanapuHu эpкннпamтнpнm, ^aMuaTga geMoKparua, $uKp Ba Bu^goH эpкннпнгн TaMounnapuHu u^ognapBapnuK Foanapu Ba yMyMuHcoHufi KagpuaraapHu Kapop TonTupum;

11. Y3öeKucToHga öapno этнпaeтгaн ^aMuaTHuHr cuecufi - uKTucogufi acocufi: - Tamaööyc Ba TagöupKopnuK, umnaö HuKapumHu ucTetMomu MaH^aaraapura öyficyHgupum, MyKoöunnuK, paKoöaT, $aH Ba TexHuKaHuHr

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

3aMoHaBufi WTyK.apuHu um.a6 HuKapumra ^opufi этнm;

12. ^aMuaT MatHaBufi aHrunaHumgaH Ky3.aHraH 6om MaKcag - ropT TuHnnuru, BaTaH paBHaKu, xa.K эpкннпнrн Ba ^apaBoHnurura эpнmнm, komu. uhcohhu Tap6ua.am, umuMoufi xaMKop.uK Ba Munnaraapapo ToTyB.uK;

13. BaTaH xaKugaru Munnufi Ma^KypaHu aparam SyfiuHa SupuHHugaH: xa.K Munnufi Ma^KypacuHu 6yTyH yMpu gaBoMuga TaKoMunnamTupuS, SofimuS Soopum, yHuHr 6up Hecra aB.og yMpu gaBoMuga um.a6 Hu^^umu Ba TaKoMu.ra эpнmнmн, yHu MMnnarnuHr энг unrop BaKunnapu, MyTa^aKKup.apu, ^ugoufi знeпнпapннннr MexHaT ^aonuaraHu MaTÖyoT.apga epuram; uKKuHHugaH: BaTaHnapBap.uK TapSuacuHuHr acocufi fiyHanumnapuHu, yHuHr y3ura xoc xycycuaTnapuHu, gexKoH, umnu eKu xu3MaTHu знeпнпapнннr roparugaru roanap, TyfirynapHu aKc эттнpнm;

14. BaTaH Tyfirycu, oHa Tunura MyxaSSaT Ba yMyMuHcoHufi KagpuaT.ap, MyKaggac guHuMu3HuHr MoxuaTu;

15. Munnufi Ma^Kypara KoHcencuacuHuHr MoxuaTu экaнпнrн;

16. Hhcoh gyHeKapamuHuHr maKmaHumuga, Matpu^aT, xycycaH KmuMoufi $aH.apHuHr ypHu. Ey Sopaga Tapux Ba ^anca^aHuHr y3opo MymTapaK.uru;

17. FapS Ba fflapK $a.ca$acu, yHuHr y3opo Tapuxufi anoKagopnurura Ba Sup - Supura Tacupu;

18. Ma^KypaBufi TaxgugnapHuHr tuhh^uk Ba SapKapopnuKKa, эpкнн xaeraMrora ^uggufi xaB^u Ba yHra Kapmu KypamumHuHr acocufi oMunnapu.

Ehx эtтн6opпнcн, xo3upru mapouTga MaMnaKaraMro TuHnnurura Taxgug co.aeTraH afipuM экcтpeмнcтнк xapaKaraap Ba y.apHuHr 3apap.u MoxuaTuHu yKyBHu.ap oHrura eTKa3um SyryHru KyHHuHr энr go.3apS Ba3u^acu экaнпнrннн yHrnMacnuruMro KepaK. EyHuHr ynyH em.apHu Munnufi Foa Ba BaraHra cagoKaT pyxuga TapSuanam, y.apHuHr Ka.Su Ba oHrura BaTaH xuMoacu mapa^nu Ba MyKaggac SypH экaнпнгннн HyKyp cuHrgupum;

19. ^aguMufi TapuxuMro Ba мagaннaтнмнз ^ma^oH Baтaннмнзнннr MycTaK..uK Ba paBHaKu fiy.uga ^ugoKopoHa KypamraH Munnufi KaxpaMoH.apuMu3 SunaH ^axpnaHumuMro y.apra MyHocuS SynumTyfiFycuHu maKmafflupum. ffly HyKTafiu Ha3apga Sy Tapuxufi agaSufi - $aH.apHuHr yKyB gacTypu, gapcnuKnapHu aHru.am зapypнaтннн aHuK.am Ba acoc.aS Sepum, KepaKnuruHa BaKT KypcaTMoKga. Ey MaKcagga uc.om guHu KagpuaT.apugaH yMyM.u ^ofiganaHum, KypuH Ba ^aguc.apgaH o.uHraH Mat.yMoT.apxaMga SywK amoManapuMroHuHr Sy coxaga afipuM ^uKp.apu acocuga kuhuk - kuhuk puconanapHu aparnS yKyBHu.apra

Oriental Renaissance: Innovative, VOLUME 2 | ISSUE 5/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor (J) SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

такдим этиш максадга мувофикдир.

Ватан - инсоннинг авлод - аждодлари, муайям диёнатини бутун вужудига жо килган халк тугилиб усган ва яшаб утган, шунингдек унинг киндик кони тукилган ер куррасининг биркисмидир. Шу максадда тупрок уз эгаси - инсонни едиради, ичиради, эгнини, кам кустини бут килади. Бундай муборак заминни севиш, унга нисбатан фидоийбулиш хар бир инсоннинг бурчидир.3

Ватан тушунчаси замирида ватан туйгуси ва шу туйгу оркалишаклланадиган ватанпарварлик, инсонпарварлик ва инсонга мехр -мурувват килиш тушунчалари ётади.

Ватан туйгусининг замонавий тушунчасида хар бир инсон уз оиласи, узи яшаб турган заминнинг фарованлиги йулида халолмехнат килиб, унинг тинч -осойишталигини саклашга жонини фидо этиб, уз заминини ва халки обруйи -эътиборини, нуфузини асраб - авайлаб, ахлок - адоб анъаналарини ва акидаларига сидки дилдан риоя килиш билан белгиланади.

Шунинг учун хам Узбекистон Республикаси биринчи Президенти И.А.Каримов уз нутки ва асарларида халкимиз маънавиятида одамларимиз юракларига узи яшаб турганзаминда яшаб турувчи фукора, керак булса, уз жонини аямаслиги, болаларимизнинг ёшлик пайтлариданок Ватанга мехрини шакллантириб боориш хакида куйиниб гапиради: "Авваломбор бизнинг таянчимиз ва суянчимиз, умидимиз ва калажагимиз бумош фарзандларимизни , ёш авлодларимизни Ватан ва ватанпарварлик туйгуси ва максади йулида тарбиялашимиз хам карз, хам фарздир.

Уларни миллий ва умуминсонийкддриятларимиз асосида, уз фикру -тафаккури ва замонавий билимларга эга булган ватанпарварлар этиб вояга етказиш - барчамизнинг оталик ва оналик бурчимиздир"4, - деб уктирар эдилар.

Бундай шахс тарбияси хакидаги фикрлар Ислом динимизнинг юраги булмиш Куръони Карим, Хддисларимиз ва буюк алломаларимиз асарларида хам уз ифодасини топган.

Ислом дини халкимиз хаётига асрлар давомида сингиб кетган буюк кадриятдир. Зеро, ислом иймон, эътикод, инсоф, ватанга садокатлик ва инсонпарварлик коидаларига амал килишга давит этади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ватанпарвар, инсонпарвар ва мехр - мурувватли булиб яшаш ва доимо унга интилиш туйгусининг илдизлари жуда кадимларга бориб такалади.

Бу узбек халк педагогикаси ва рухшунослигида, Мукаддас китобимиз

3 И.А.Каримов Ватан саждагог^ каби мувдддасдир Т. Узбекистон. 1995-йил - 3 бет.

4 И.Каримов. "Юксак маънавият энгилмас куч" Т. Маънавият. 2008. 15 бет.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

KyptoHu KapuM, X,agнcпapнмз Ba SywK Myra^aKKypnapuMro ASy Hacp a.

OcueHuHr SomKa MyTa^aKKyp.apu acap.apuga y3 u^ogacuHu TonraH.

EyryHru KyHga guHufi TatnuMoTnapuHu ypraHum, y.apHu pagKuK Kunum Maca.a.apura KaTa эtтн6op SepunMoKga.

hc.om guHu Ba yHuHr TatnuMoTura SynraH эtтн6op aHuKca MycTaKunnuKHu Ky.ra кнpнтraннмнзgaн SyeFura KynnaS emy - KapuanapuMro эtтн6opннн xap KaHoHrugaH xaM omupuS roSopgu. ^yHKu uc.om KumunapHu, Ko.aBepca em.apHu, So.anapHu FafipuHcoHufi xaTTu - xapaKaraapgaH xa.oc этagнгaн MyxuM BocuTa SynuS Ko.MoKga.

fflyHuHr yHyH MaKTaS emugaru So.anap TapSuacuga xaM uc.om aKuganapugaH ^ofiganaHum KaTa caMapa Sepagu.

^eMaK, ou.a Ba MaKTaS Myaccacanapuga So.anapHuHr MatHaBufi - ax.oKufi TapSuanamga, aBBa.o, y.apHuHr KanS.apura ufiMoHuy - эtтнкog ypyF.apuHu coHum MyxuM.

Eo.anapra BaTaH TymyHHacu opKa.u BaTaHnapBap.uK, oHcoHnapBap.uK Ba Mexp - MypyBBaT xuc - TyfiFy.apuHu maKmaHTupum MaKTaS Tat.uM Myaccacanapuga onuS SopunaguraH MatHaBufi-axnoKufi TapSuaHuHr acocufi KucMugaH Supu SynuS xucoS.aHagu.

Eu3HuHr BaTaHnapBap.uruMu3, uHcoHnapBap.uruMu3 xa.KuMu3 TapaKKueTuHuHr onFacun^mraH oTa - SoSo.apuMro apaTyBHunuK umnapuHuHr SeBocuTa gaBoMugup.

BaTaHnapBap.uK, uHcoHnapBapnuK Ba Mexp - MypyBBaT xuc TyfiFy.apu uHcoHHuHr энr WKopu TyfiFy.apugaH SynuS, yHu MaKTaSraHa emgaru So.anap MatHaBufi - ax.oKufi TapSuacuga xanKuMro yp$ - agaraapu, pacM-pycyM.apu, uSparau xaeTu Ba SuTMac-TyraHMac KagpuaT.apuMro Ba xoKo3a.ap SunaH KymuS onuS Sopunagu.

Yз6eкнcтoн MycTaKu. gaB.aT SynraHugaH SyeH y3 Tat.uM - TapSuacuga xaM KaTa uc.oxaT KunuS, Tat.uM - TapSua ^apaeHuHu y3 mapouTnapuHu, MunnaraMro pyxuaTu, acp.ap oma cuHruS Ke.aeTraH KagpuaT.apu, Ke.a^aru gacTypu, Matpu^arau, guHu, Munnufinuru Ba xoKo3a.apHu xucoSra o.raH gacTyp.apHu KaSy. Kungu.

fflyHuHr yHyH MycTaKunnuKgaH cyHr KefiuHr fiu..apga KaSy. KunuHraH "Yhuhhu MuHr fiunnuKHuHr So.acu" TaaHH gacTypu Ba "Eo.anap SoFHanapu

OapoSufi, ASy A.u uSh Cuho, ^anonugguH ^oSoHufi, A.umep HaBoufi Ba YpTa

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

дастурларида"5 мактабгача ёшдаги болаларда ватанпарварлик, инсонпарварлик ва мехр- мурувват хис - туйгуларни шакллантиришга багишланган материаллар уз ифодасини топган.

Жумладан, илк ёш гурухлари учун узбек халк эртакларидан "Бури ва эчки", "Шолгом", "Икки эчки", "Туп эртаги", "бараххон", "Мугомбир хуроз", "Товук момо", "Тулки билан товук", "Кизганчик; ит" ва хокозолар воситасида болаларда турли хис - туйгулар яъни, кувонч, ачиниш, рахмдиллик, адолат, тугри гапириш, мехрибонлик ва хокозолар шакллантирилади.

Ватанга мехр туйгуларини шакллантиришда катор узбек адиблари асарлари, шеърлари ва халк огзаки ижоди, яъни, халкимизнинг маънавий ижодидан фойдаланилади.

"Кугиз нима дейди?" (О.Абдурахмонов), "Буталок" (М.Мухаммад), "Адажон, хорманг", "Уч ёшлилар" (А.Обиджон), "Айикча" (А.Барто) ва халкимиз огзаки ижодидан олинган "Утирсам - о - утирсам", "Бармокчалар", "Гозим - гозим бор", "Бувим" ва хакозолар каби шеърларни 2-4 ёшли болаларга ёдлатиш ката тарбиявий ахамиятга эга.

Ватан табиати, бойликлари, хайвонот дунёси, набобатти ва хз.лар хакидаги хикоялар болаларга айтиб бериш, турли хил халк уйинлари (мазмунида мехр туйгуларини ва кадриятларимиз булган) оркали уларда ватанга энг оддий, сода мехр туйгулари - уругларини калбларига калбларига илк ёшлик пайтлаидан бошлаб сепиб борилади.

Масалан, табиатга сайр пайтларида "Дарахт баргларининг тукилиши", "Куёш ва ёмгир", "Урмонга саёхат", "Кушлар бизнинг дустимиз", "Куёнча, хо куёнча" каби жуда куп мавзуларга болалар эътиборларини каратиш хам улар калбида чукур из колдиради.

Миллатимиз ва ватанимиз, буюк сиймоларининг суратлари (А.Навоий, М.Бобур, А.Темур ва х.к), "Мустакиллик байрами" хакида сузлаб бериш болаларда ката тассурот уйготади. Катталар мехнати (жумладан, болаларнинг ота - оналари мрхнати), атроф - мухит ва Ватаб хакидаги сухбатлар, хикоя ва сайрлар бола калбида яхшилик, узи яшаб турган жойига, уйига, богчасига, ота -она, атрофидаги якин кишилари, мураббийига, мехр уйготади. Болалар маънабвий - ахлокий тарбияси тизимида кадрият ва анъаналримиз, миллий халк уйинлари мухим уринни эгаллайди. Дастурларимизда "Ойи, ойи мехмон келди", "Той, той", "Ачам - ачам", "Кузингни юм, огзингни оч", "Уйинчокларни мехмон киламиз", "Оила" ва х.к. каби халк уйинлари уз

5 П.Ибрихимов "Ватан туйгуси" Халк таълими. Тошкент. 1999й 26-бет.

88

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

u^ogacuHu TonraH. Ey gacTyp.apga gugaKTuK MapeTuarnap, gugaKTuK yfiuHHoK.ap, npegMeT - acSoS.ae, Saguufi agaSueT.ap Ba xa.K u^ogugaH TaHnaS o.uHraH эpтaк Ba xuKoanap, cyxSar.ap, xanKuMroHuHr xaeTura, oTa-oHa.ap Mexpura, xafiBoH.ap, Kym.ap, ry..ap Ba x.K. BaTaHra SaFuc.aHraH cetp.ap, TonumMoK.ap xaM y3 ypHuHuTonraH. Eo.anapga BaTaHnapBap.uK Ba yHuHr 3aMuHuga uHcoHnapBapnuK Ba Mexp - MypyBBaT xuc-TyfiFynapuHu maKmaHTupyBHu MaB3y Ba MapeTuarnapra KeHr ypuH SepunraH.

MacanaH, So.anapga BaraHnapBapnuKBa yHuHr 3aMuHuga eTyBHu uHcoHnapBapnuK, Mexp TyfiFy.apuHu maKmaHTupyBHu MarepuamapgaH:

A) X,uKoa KunuS SepyBHu y3SeK xa.K эpтaкпapн, afipuM aguSnapuMroHuHr So.anap yHyH e3u.raH acap.apugaH "Erpu Ba TyFpu", "Caxufi SunaH Saxu.", "3yMpag Ba K^MMar", "AKunnu So.a", "E.foh gycT", "EoSyp Ba KaSyTap", A.HaBoufiHuHr "Cep SunaH ^yppo^;", "XuKMarau Sy.caHr", M.MypogoBHuHr "Hkku xu. epgaM" Ba x.K. KaSunapu.

B) H^ogufi xuKoa Kunum yHyH: "EoFHaMu3 SoFuga", "Yfi xafiBoH.apu xaKuga", "Eu3HuHr yfiuHnapuro", "MeH oHaMra epgaMHu", "MeMoHga", "X,afiBoHoT Sofu" Sa x.K. KaSu xuKoa.ap.

C) Eaguufi agaSueT MaTepuannapugaH metp.ap eg.am: э.Boxнgoвнннr "Y.Ka", A.OpunoB "OHa ranuMra", "Kyfira Ty.cuH oHa BaTaH" (E.PaxuMoB), C.To^u, H.EmSeK "Efi BaTaH", E.Hcpou. "fflyHgafi y.Ka Sop", T.XonMaroB "OHa TaSuar" KaSu metp.apHu eg.am KuHKumofinapra MatKy. Sy.agu.

D) ^acTyp.aHuHr SywK cufiMo.ap SynuMuga: M.Y.yFSeK, AxMag ^ccaBufi, Eexpog, ASy PafixoH EepyHufi, ASy A.u uSh Cuho; Yз6eкнcтoн MycTaKunnuru yHyH ^ohuhu KypSoH Ku.raH uHcoH.ap: A.Kogupufi, EexSygufi, ^ynnoH, Ompar, Ycmoh Hocup Ba SomKanap SunaH TaHumTupumra goup Mareparnap SepunraH.

E) Y3SeK xa^KKHuHr aHtaHaBufi SafipaMnapuHu yTKa3um. Y.ap xaKuga (Eo.anap Tunuga), ranupuS Sepum, So.anap umTupoKuga y.apra SaFumnaHraH эpтaкпapнн TamKu. Kunum ("HaBpy3", "X,afiuT", "Mexp^QH", "Xpcu. SafipaMu" Ba x.K.nap) SoFHa So.anapuga BaTaHra SynraH Mexp - TyfiFy.apuHu maKmaHTupumra epgaM Sepagu.

XY.TOCA

Ey SynuMga aB.og - a^gognapuMro, MyTa^aKKup.apuMro, paccoMy - MycuKa caHtaru SofinuruMro, Mamxyp capKapgop.apuMro, BaTaHuMu3 TaSuarn, TaSoSar Ba xafiBoHaTu, SoF.apuro - экннзopпapн, ep octu SofinuKnapu, MexHaTKam xarauMro,

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

миллий меросимиз, узбек халк уйинлари, кушиклари, Узбекистон байроги,

Герби, мадхдяси, хамда халкимиз ижодий намуналари ва х.к.лар каби материаллар уз ифодасини топган.

Бу материалларнинг барчаси болаларда уз ватанига севги, гурур, ватанпарварлик, инсонпарварлик ва мехр - мурувват хис - туйгуларини шакллантиришга ёрдам беради ва улардансамарали кулланилаётган таълим учун: Адабиёт, тарих, Ватан туйгуси, "Миллий истиклол гояси ва маънавият асослари" фанларининг укитувчиларини касбий билим малакалари, Ватан хдкидаги куникмаларини ошириш максадида янада укув адабиёт ва кулланмаларини яратиш максадида долзарб масалалардан бири булиб хдсобланади.

REFERENCES

1. А.Фаробий. Бахт-саодатга эришув хакида. рисолалар, маълумотлар. мухдррир. Узбекистон Ф.А. хакикий аъзоси М.М.Хайруллаев. Тошкент. "Фан" 1975, 76- бет.

2. Зафарий узбек мусикаси тугрисида. Т. Нафосат. 1992 йил. 18-бет.

3. Каримов И.А. Ватан саждагогх, каби мукаддасдир Т. Узбекистон. 1995-йил -3 бет.

4. Ибрихимов И. "Ватан туйгуси" Халк таълими. Тошкент. 1999й 26-бет.

5. Каримов И.А.. "Юксак маънавият енгилмас куч" Т. Маънавият. 2008

6. Saidov, S. (2022). TARIXIY MANBALARDA KELTIRILGAN IBN AL-MUQAFFA BORASIDAGI MA'LUMOTLAR TAHLILI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(2), 525-528.

7. Saidov, S. A. O. G. L. (2021). IBN AL-MUQAFFANING HAYOTI VA ILMIY FAOLIYATI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(7), 8-14.

8. Saidov, S. (2021). Ibn al-Muqaffaning islom tarjima san'atiga qo 'shgan hissasi. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.