Научная статья на тему 'ЁШЛAP ЗAМOНAВИЙ МAДAНИЙ ҚИЁФACИ ВA УМУМИНCOНИЙ ҚAДPИЯТЛAP ТУШУНЧACИНИНГ МAЗМУН-МOҲИЯТИ'

ЁШЛAP ЗAМOНAВИЙ МAДAНИЙ ҚИЁФACИ ВA УМУМИНCOНИЙ ҚAДPИЯТЛAP ТУШУНЧACИНИНГ МAЗМУН-МOҲИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
51
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ёшлар / маданият / маданий қиёфа / умуминсоний қадриятлар / ахлоқ / тарбия / ижтимоийлашув. / Youth / culture / cultural image / universal values / morality / education / socialization.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Раматов, Ж.С., Баратов, Р.Ў., Султанов, С.Ҳ., Муратова, Д.А., Хасанов, М.Н.

Ушбу мақола мaмлaкaтлap вa минтaқaлap ўpтacидa интeгpaция жapaёнлapи кучaйиб бopaётгaн шapoитдa мaдaниятлapapo мулoқoтгa имкoният кeнгaйиши вабугунги кундa инcoн фaoлиятининг бapчa жaбҳaлapидa тapкибий ўзгapишлap юз бepaётгaн, aҳoлининг интeллeктуaл тaйёpгapлик дapaжacи мaмлaкaт cувepeнитeтининг ҳoкимият, ҳудуд, тaбиий pecуpcлap, қуpoлли кучлapнинг мaвжудлиги кaби муҳим oмилигa aйлaнaётгaн шapoитдa ёшлapнинг мaдaний қиёфacигa эътибop қapaтиш ҳақидаги илмий фикр ва хулосалар батафсил маълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE CONTENT OF YOUTH'S MODERN CULTURAL IMAGE AND GENERAL CONCEPT OF YOUTH

This article is about increasing opportunities for intercultural communication in the country and region as a whole, in the context of increasing the opportunities for cultural communication and today, in the context of innovation, intellectual development of the population is becoming an important factor of the country's governance, such as the presence of power, territory, natural resources, and the presence of strong forces. the scientific opinion and conclusions about the attention to the cultural image are given in detail.

Текст научной работы на тему «ЁШЛAP ЗAМOНAВИЙ МAДAНИЙ ҚИЁФACИ ВA УМУМИНCOНИЙ ҚAДPИЯТЛAP ТУШУНЧACИНИНГ МAЗМУН-МOҲИЯТИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ЁШЛАР ЗАМОНАВИЙ МАДАНИЙ ЦИЁФАСИ ВА УМУМИНСОНИЙ КАДРИЯТЛАР ТУШУНЧАСИНИНГ МАЗМУН-МОХ^ИЯТИ

Раматов Ж.С.

Тошкент давлат транспорт университети

"Ижтимоий фанлар" кафедраси мудири Баратов Р.У.

Тошкент давлат транспорт университети

"Ижтимоий фанлар" кафедраси доценти Султанов С.Х,.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси катта укитувчиси Муратова Д.А.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси кафедраси доценти

Хасанов М.Н.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси кафедраси укитувчиси

Эрниёзов У.К.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси катта укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацола мамлакатлар ва минтацалар уртасида интеграция жараёнлари кучайиб бораётган шароитда маданиятлараро мулоцотга имконият кенгайиши вабугунги кунда инсон фаолиятининг барча жабуаларида таркибий узгаришлар юз бераётган, ауолининг интеллектуал тайёргарлик даражаси мамлакат суверенитетининг уокимият, уудуд, табиий ресурслар, цуролли кучларнинг мавжудлиги каби мууим омилига айланаётган шароитда ёшларнинг маданий циёфасига эътибор царатиш уацидаги илмий фикр ва хулосалар батафсил маълумот берилган.

Калит сузлар: Ёшлар, маданият, маданий циёфа, умуминсоний цадриятлар, ахлоц, тарбия, ижтимоийлашув.

This article is about increasing opportunities for intercultural communication in the country and region as a whole, in the context of increasing the opportunities for cultural communication and today, in the context of innovation, intellectual

ABSTRACT

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

O

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

development of the population is becoming an important factor of the country's governance, such as the presence of power, territory, natural resources, and the presence of strong forces. the scientific opinion and conclusions about the attention to the cultural image are given in detail.

Keywords: Youth, culture, cultural image, universal values, morality, education, socialization.

rnoSarnamyB mapornuga ërnnapHHHr 3aMOHaBHH MagaHuH Kuë^acn ypraHHnHfflH ^aMHAT x,aëTHHHHr Sapna coxanapu SunaH Sorau; xpnga aManra omupunMoKga. ËmnapHuHr 3aMOHaBHH MagaHuH Kuë^acHHH maKrnaHTupumga yMyMHHCOHHH KagpuaraapHuHr ypHH, SyryHru KyHgaru ^aMuaT TapaKKHëTHgaru ponu öeBOCHTa axaMuaTnugup. ËmnapHHHr yMyMHHCOHHH Kagpuaraapra SynraH MyHocaSaruga TonepaHTnuKHHHr HaMOëH Synumu ëmnap MatHaBuH KHë^acu SunaH SorauKgup. fflyHra acocnaHHÖ, Ba;T yTumu SunaH Kagpuaraap th3hmh ^aMuaTga My^HM pont yHHamuHH ëmnapHHHr MatHaBuH gyHëcura Tatcup этнmнga KypumuMH3 MyMKHH. Ëm aBnogHHHr xap Sup BaKunu y3 MaMnaKaraHu puBO^naHTupum Ba uHCOHuaTra $oöga KemupumHu Ma;cag cu^araga SenrunaS, ^aonuaraHu TamKun этнmн KepaK. X,ap Sup MunnarauHr Kena^aru xa^KHuHr

uHTenneKTyan canoxuaTu MaMnaKarnuHr KaHcu öyngaH puBO^naHumura Kyn

^uxargaH SorauKgup. fflaxcHuHr u^tumouh ^aonnuK gapa^acu, MagaHuH WKcanumuHu TatMuHnoBnu MyxuM omuh TatnuM Ba TapSua xucoSnaHagu.

MaMnaKaraap Ba MuHTa;anap ypTacuga ннтeгpaцнa ^apaëHnapu KynafiuS SopaëTraH mapouTga MagaHuaraapapo Myno;oTra umkohuat KeHraHMoKga. EyryHru KyHga uhcoh ^aonuaraHuHr Sapna ^aSxanapuga TapKuSuH y3rapumnap W3 SepaëTraH, axpnuHuHr uHTenneKTyan TaHëprapnuK gapa^acu MaMnaKar cyBepeHuTeTuHuHr xokumuat, xygyg, TaSuuH pecypcnap, Kyponnu Ky^napHuHr MaB^ygnuru KaSu MyxuM oMunura afinaHaëTraH mapourga ëmnapHuHr MagaHuH Kuë^acura эtтнSop Kaparum, yHuHr gapa^acuHu omupum MunnarauHr xan;apo oSpycu, yHuHr MatHaBuH Hy$y3u Ba uhcoh canoxuaTu cu^arnHuHr omumura эптyвнн MyxuM oMunra aönaHMoKga.

MYXOKAMA BA HATH^AÏÏAP

ËmnapHuHr этнoмagaннн ^uxargaH yз-yзннн aHraam gapa^acu, этнoмagaннн KoMneTeffrauKKa эpнmнm, ëmnap gyHë;apamuga Munnufi Kagpuaraap Ba yMyMuHcoHuH Kagpuaraapra SynraH MyHocaSarnu maKnnaHTupumra ëpgaM Sepagu.

KHPHm

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

«Маданият» - кенг камровли тушунча булиб, у категория сифатида барча гуманитар фанларнинг фаол предметидир. Маданият шахсни жамиятнинг ахлокий талабларини бажариши нуктаи назаридан таърифловчи фалсафий категория сифатида куп кулланади.

«Этномаданий компетентлик - юкори билимлилик, шахслараро муносабатларда зийраклик, мамлакат ичкарисида ва ташкарисида содир булаётган янгиликлардан хабардорлик, муносабатларда нозиклик, мулокот хамкорининг маданияти, тили, анъаналарини хурмат килишни билдиради хамда ижтимоий муносабатларнинг барча жараёнларида иштирок этиш имкониятини беради»1.

Этномаданий компетентлик натижасида ижтимоий муносабатлар, маданий мулокотга интилишга нисбатан ёшларда дадил кадамлар пайдо булади ва маданий киёфаси умуминсоний кадриятлар билан хамохангликда шаклланади.

Кадриятлар хакида суз борганда, антик давр файласуфлари Афлотун, Арасту, Демокрит, Сукрот, Диеосфен кабиларнинг таълимотлари кадриятлар тугрисидаги тушунчалар ва карашларнинг ривожланишига асос солди. Уларнинг фикрича, бойлик ва кашшоклик уртасидаги узаро курашда инсон кадри асосий уринга чикади. Шунинг учун хам давлат жамиятда ижтимоий адолатни урнатишга маъсуллиги янада ортиши таъкидланади.

Мамлакат ва миллат ор-номусини, фахру-ифтихорини, истикболи ва келажагини ёшлар, уларнинг фаолиятисиз тасаввур килиш мушкул. Шу боисдан мамлакатимиз ахолисининг 60% ташкил этган ёшлар ватанимизнинг стратегик максадларини амалга оширишда катта куч эканлигини хисобга олган холда, уларга булган муносабат, хаётга, фаолиятга булган кизикиш ва ёшларнинг маданий киёфасини шакллантириш долзарб муаммо булиб колмокда.

Маданий киёфа тушунчаси мохияти нуктаи назаридан соф ижобий ходисадир. Маълумки, (ижтимоий функцияга кура) маданий киёфа тушунчаси фалсафий-социологик категория хисобланиб, шахс ва жамият, жамоа уртасидаги муносабатларни объектив тарзда бевосита муносабатларини амалга оширишни ифода этади2. Шунингдек, масъулият деганда ижтимоий ахамиятли бурч ва вазифаларнинг бажарилиши натижасида хатти-харакат негизига етган ахлокий тамойиллар хам тушунилади. Таъкидлаш жоизки, ижтимоий

1 Саломова Г.Ш. Талаба-ёшларда этномаданий компетентликни шакллантиришнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари:Псих. фанлари буйича фал. док. (PhD) ... дис. - Бухоро, 2020. - 14 б.

2Фалсафа комусий лугати. - Тошкент: Шарк, 2004.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

масъулиятнинг хусусиятлари, мазмун-мохияти, унинг таркибий тузилмалари оркали ифодаланади. Шу жихатдан, ижтимоий жавобгарлик - объектлар (инсон, жамоа, жамият) характерли ташаббуслардан ташкил топган. Ижтимоий максадларга ижтимоий хакикатга етишиш, ижобий мехнат куникмасини ташкил этиш, шахс шаклланиши учун кулай шароитлар яратиш киради.

Бугунги глобаллашув жараёнида ёшлар уртасида маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини янада юксалтириш, мафкуравий иммунитетни окилона шакллантириш, оммавий маданият куринишларидан, бузгунчи ва ёт гоялар таъсирига тушиб колмаслик чора-тадбирларидан огохлантириш, уларнинг ижтимоий масъулиятларини тугри шакллантириш оркали амалга ошади.

Президент Ш.Мирзиёев 2016 йилнинг 18 ноябрида Жиззах вилояти сайловчилари билан учрашувдаги нуткида: «Хдммамиз куриб, кузатиб турибмиз - бугунги шиддат билан узгараётган дунё инсоният олдида, ёшлар олдида янги-янги уфк ва имкониятлар очиш билан бирга, уларни илгари курилмаган турли ёвуз хавф-хатарларга хам дучор этмокда. Диний экстремизм, терроризм, гиёхвандлик, одам савдоси, ноконуний миграция, «оммавий маданият» каби тахдидлар канча-канча оилалар, мамлакатлар бошига огир кулфат ва кургиликлар олиб келмокда. Бунга барчамиз гувох булмокдамиз. Гаразли кучлар хали онги тулик шаклланиб улгурмаган болаларни уз ота-онасига, уз ватанига карши кайраб, уларнинг хаётига, умрига зомин булмокда»3 деб таъкидлар экан, ёшларни турли мафкуравий, гоявий хуружлардан асрашга алохида эътибор каратиш лозимлигини кайд этган эди.

Аслида ижтимоий тараккиёт тадрижийлигининг авлодлар ворисийлигидаги вокеалар занжирини кузатганимизда бутун тарихнинг, хаётнинг узи масъулият асосига курилганлигини курамиз. Зеро, маданият оркали жамиятда тартиблилик, мутаносиблик, белгиланган режа ва вазифаларни адо этишдаги собиткадамлилик хиссиёти пайдо булади. Аммо, бугунги кунда ёшлар уртасидаги турли маданиятлар таргиботи ва уларга эргашиш холатлари кузатилмокда. Бу жараён онгсиз холатда булаётганлигини хам таъкидлаш зарур.

Ёшлар замонавий маданий киёфасини шакллантириш учун маданий меросдан фойдаланиш омилларини атрофлича ёритиш оркали ижтимоий хаётда учрайдиган салбий ходисаларни ва уларнинг окибатларини бартараф этиш йулларини аниклаш шартдир.

3 Мирзиёев Ш. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. - Тошкент: Узбекистан,

2017. - 354 б.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Emgap MagaHufi Kue^acHHHHr reHe3ucu Ba maKggaHumu ^apaeHu SeBocura maxc ^aonHATHHHHr, yHu xapaKarra KegrapyBnu yHuHr pyxuflTugaru oSteKTuBguK Ba cyöteKTHBHHK, hhkh Ba TamKu, эpкннgнк Ba BoKeguK, Tacogu^ Ba 3apypuflT xogucagapuHu Sup-Supura öooobhh oMuggap SugaH y3apo agoKaga Kenagu. 3epo, HHCOH KypraH SugraH, эmнтгaн BoKea-xogucagapHu SupgaHura KaSyg KuguS yHgaH xygoca nu^apa ogMafigu. BupuHnu MapTa uhcoh OHrura Tatcup KypcarraH xap KaHgafi flHruguK yHuHr OHru, aKg gapa^acu opKagu yTagu.

fflaxc MagaHuflTugaru cySteKTuBguK yHuHr y3uHu aHuKgamu SugaH SoFguK, y3uHu aHuKgam SeBocura oSteKTuB SopguK SugaH TyKHam Kegumugaru xpgarra Moc Kegagu. By MacgaK oxup-oKuSarga xaM cySteKTuB oMugra Ba oSteKTuB ®:apaeHgapra y3 TatcupuHu yTKa3agu. ByHga uhcohhuot ^aoguflTu SopguKKa HucSaTaH aScTpaKT SygMacgaH aMagufi Haru^agap fiuFuHgucu SugaH rooxgaHagu Ba my opKagu uhcoh SopguFuHuHr um^Moufi MoxuflTu u^ogagaHagu. Hhcoh ^aoguflTu ^aMuflTgaru KagpuflTgap tu3umu Ba yMyMuHcoHufi KagpuflTgapra MyHocaSaru Ba yp^-ogaraapHuHr Tatcupuga y3rapagu.

X,ap Sup noFoHaga y3 u^ogacuHu TonraH MagaHufi Kue^a Ba yHu TacHu^goBnu ^uxaraap uhcoh ^aoguflTu, yHuHr Typ^a xycycuflTgapu SugaH Sup SyTyHguKga Kenagu. ffly ^uxargaH yn acocufi ^uxarau y3apo uHTerpag MyxuM HyKTa cu^aruga Segrugam ypuHgu:

EmgapHuHr MagaHufi Kue^acu TagKuKu puBo^gaHum Tapuxu xaM yMyMuHcoHufi KagpuflTgap acocura KypugraH Ba my acocuga puBo^gaHraH. YMyMuHcoHufi KagpuflTgap uHcoHgap oHru, Ta^aKKypu Ba ^aMuflTga um^Moufi ^uKpuHu maKggaHTupumga Som oMug poguHu yfiHaraH.

Bup cy3 SugaH afiTraHga, yMyMuHcoHufi KagpuflTgap umuMoufi ^agca^aHuHr TapKuSufi Ty3ugMacuHuHr эgeмeнтgapнgaн SupuHu TamKug Ba my acocuga TapaKKufi этagн. Y3ok yTMumgaH SomgaS, uHcoHHuHr y3u Ba arpo^ugaru y3ragapra SygraH MyHocaSaTu, KufiuH Ba3uflTgapga MactyguflTHu 3uMMacura ogumu, KaBM-KapuHgomgap Ba ^bmuat oggugaru Basu^acuHu ago этнm xucu maKggaHumura oguS KegraH. YmSy BoKeuguK Sapna ^agca^ufi TatguMoTgap MapKa3ugaH ^ofi ograH. YMyMuHcoHufi KagpuflTgapHu gaBgaT Ba ^bmuat puBo^gaHumuga TyTra ypHu uHcoHgapHuHr gyHeKapamuHuHr y3rapuS Sopumu SugaH naMSapnac SoFguKgup.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

«Тадкикотчилардан бири А.В.Миронов энг олий ва абсалют кадрият сифатида инсонни тан олади, чунки, инсон хаётнинг хамда барча кадриятлар субъектидир»4.

Баъзи адабиётларга кура, кадриятлар инсон хаётида учта турдаги тизимлардан ташкил топганлиги таъкидланади. Булар шахсий, барча учун умумий ва бутун инсониятга дахлдор булган ва барча давлатлар амал килиши лозим булган кадриятлардир.

Марказий Осиё минтакасига Ислом динининг кириб келиши ва таркалиши шу худудларда яшовчи халкларга батамом янги карашларни хамда таълимот олиб келди. Ислом дини мохиятан инсонни улуглаш, тугри йулга бошлаш, ёмон ишлардан саклаш, хамиша яхшилик килишга чорлаган. Натижада, Осиё мамлакатлар халклари хаётида инсон олий мавжудод эканлиги, у бутун борликнинг «гултожи» эканлиги, Оллох инсонни азиз ва мукаррам килиб яратганлиги тугрисидаги тушунчаларнинг шаклланиши ва исломий ахлокий нормалар хамда кадриятлар тизимини вужудга келтирди.

Урта аср мутафаккирлари Абу Райхон Беруний, Ибн Сино, Абу Наср Фаробий, Ахмад Фаргоний ва бошка куплаб алломалар инсон борлиги, кадри, давлат ва жамият ривожланишига доир илмий мероси уз кучини ханузгача йукотгани йук. Инсоннинг борлиги, унинг шаъни, кадр-киммати, ахлоки, одоби, илми тугрисида Алишер Навоий бобомиз асарларида марказий уринни эгаллагани диккатга сазовордир.

Гарб мамлакатларидан умуминсоний кадриятлар тугрисидаги таълимотларни вужудга келиши ва ривожланишида Ф.Бекон, Т.Гоббс, Г.Спенсер, И.Кант, Ф.Нитше, А.Конт, Д.Шпенглер, М.Вебер ва бошка мутафаккир олимларнинг хиссаси катта булган. Уларнинг таълимотларида инсон манфаатларини химоя килиш ва эхтиёжларини кондириш давлат ижтимоий сиёсатининг бош мезони булиш кераклиги айтилади. Умуминсоний кадриятлар тугрисидаги назариялар инсонпарварлик гоялари асосида вужудга келди. Кейинчалик Европада вужудга келган ижтимоий харакатлар, клублар, жамоат бирлашмалари ушбу инсонпарварлик гояларини узига шиор килиб олган. Умуминсоний кадриятлар, ижтимоий адолат тугрисидаги карашлар, назариялар XVI - XX асрларда хронологик тарзда ривож топишини гувохи булишимиз мумкин.

4 Миронов, A. В. Понятие ценности, виды и иерархия ценностей / A.B. Миронов // Социально -гуманитарные знания. - 2007. - № 1 С-101.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

XX-XXI acpgapra KeguS ygKaH MyaMMogapHu ^agca^ufi ^uxargaH aHrgam acocuga SamapuflT MagaHuflTugaru FoflT MyxuM KagpuflTgap TyFpucugaru Macagagap ypTara Kyfiuggu: Muggufi, guHufi Ba yMyMuHcoHufi Macagagap; ypym eKu TuHHguK; flpaTum eKu BafipoH Kugum; TaSuaT ycTugaH «xyKMpoHguK Kugum» eKu ogaM SugaH TaSuaT ypTacugaru y3apo MyHocaSaTgapHu yfiFyHgamTupum MaHa myHgafi ygKaH MyaMMogapgaH xucoSgaHagu.

By ®;apaeHga uhcoh MagaHufi Kue^acuHu TaKoMuggamTupum, MetepgamTupum acocuga, ^muat ^yKapocu cu^aruga y3 xarru-xapaKaTgapuHuHr MoxuflTuHu TymyHraH xogga, ^aMuflT oggugaru Sypn Ba Ma^SypuflTgapuHu TyguK aHrgaS eTuS, MactyguflTHu xuc этгaн xogga y3 ^aoguflTu ycTugaH y3 Ha3oparaHu ypHarum opKagu MagaHufi MyxuT flparagu. Hhcohhuot MagaHufi Kue^acu umuMoufi MyHocaSargap opKagu maKggaHagu Ba HaMoeH Sygagu. ^yHKu MagaHufi MyxuTHu maKggaHTupum WKcaK axgoKufi ^asugarau, Muggufi MeHTagguK SegrugapuHu TaKo3o этagн. MagaHufi Kue^aHuHr maKggaHum SocKu^gapu xaM SeBocuTa MagaHufi MyxuT SugaH SoFguK. MagaHufi MyxuT, y3 HaBSaTuga, Tu3uMgu TacHu^ra эгa yMyMuHcoHufi axaMuflT KacS этyвнн KagpuflTgap TrouMugup.

Bu3HuHr ^uKpuMu3Ha, KeKca aBgog BaKuggapu emgapHuHr TyFpu eKu HoTyFpu fiyHagumuHu fiygra Kyfiumu KepaK. MaMgaKaTga pyfi SepaeTraH KaTTa y3rapumgap axoguHuHr Sapna KaTgaMgapu, ^yMgagaH, emgapHuHr $aog umTupoKuHu TaKo3o этмoкga. ffly SugaH Supra, gaBgarnuHr uhku cuecara TapTuSra cogyBnu oMug Sygumu KepaK.

EmgapHuHr umuMoufigamyBu 3aMoHaBufi ^aMuflTga cogup SygaeTraH ®;apaeHgapgaH TamKapura nuKa ogMafigu. By ^apaeHHu SupgamTupum ynyH emgapra oug flHru gaBgaT cuecaraHu nyKypgamTupum 3apyp. By umuMoufi ucgoxoTgap mapouTuga em aBgogHuHr So3op MyHocaSaraapura SapBaKT Mocgamumura xu3MaT Kugagu. fflyHuHr ynyH ^aMuflTgaru emgap MyaMMocu yHuHr gaBgaTu MyaMMogapugaH a^pagMacgup. BuHoSapuH, emgap cuecaTu gaBgarauHr acocufi fiyHagumgapu Ba ycTyBop fiyHagumgapugaH Supugup.

By Sopaga emgapHuHr KrouKum Ba MofiugguruHu TyFpu fiygra Kyfium, yHuHr wpTuMu3 ynyH caMapacuHu Kypcarum, emgapHu BaTaHnapBap, SuguMgu этнS TapSuflgam ^aMuflT oggugaru acocufi Ba3u$agapgaH Supu SyguS Kogagu. EmgapHuHr TatguM Ba TapSuflcu ygapHuHr MatHaBufi, Muggufi-axgoKufi ^asugaraapu gapa^acura SoFguK.

MatHaBufi-axgoKufi TapSufl uhcoh KaMogoTuHuHr энг MyxuM oMuggapugaH Supugup. ^aMuflT MagaHuflTcu3, MatHaBufi-axgoKufi KagpuflTgapcu3 flmafi ogMafigu. ^aMuflTga MyxuT coFgoM Sygca, emgapHuHr ucTuKSoggaru aBgog xaeTu, TypMym

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Tap3u, xygK-ogo6u 6apKaMog, cepMa3MyH 6ygagu. EmgapHu 3aMOH Taga6u gapa^acuga Matpu^arau Kugum энг gog3ap6 Ba3u$agup. A6gygga Abhohhh amraHugeK, Matpu^ar - mu^oar, mu^oar Kag6HuHr MaroHara, pyxHuHr canoMaTHHrngnp.

Matpu^ar, MatHaBuaT MKcaK Ma^cag 6yHegKop roagapra acocgaHagu. Eu3 geMOKpaTHK aHrugaHum, Te3Kop ax6opoTgamum gaBpuga amap экaнмнз, xaM MatHaBHH, x,aM pyxuH noKgaHumHu yHymacguruMro go3uM. Ey 6opaga guHHH MagaHuaT, MatHaBHH Mepoc Ba Matpu^argaH u^oSuH ^oHgagaHcaK, Hyp ycTura atgo Hyp 6ygagu. ^yHKH guHHH MagaHuaT xaMga MatHaBHH Mepoc MyKaggac 6oHguKgup. EywK aggoMagapuMrogaH 6upu Hmom Haca^uH «KoMug hhcoh 6ygum ynyH MyKaMMagguKKa uhtuhmok go3uM. ^tHu, axmu aKg, axmu cy3, axmu axgoK, axmu 6uguM Ba axmu aMaggapHu ago этмoк go3uM. ^tHu, KumugapHu u33ar-xypMar kuhmok, axmu axgoK 6ugaH ypHaK 6ygMoK, agogarau, KaHoarau, opuaTgu, Matpu^arau, 6uguMHu nysyp эгaggam, ogaMHu 6ago-$uraa ruHSaraapgaH caKgam, Kumugap MymKyguHu ocoh kkhmok go3uM», geraH.

«YTMumga guHgaH aBBag KeHr TapKagraH a^coHa Ba puBoaTgapga axmuguK Ba eMoHguK, xaeT Ba yguM, ogugguK Ba agogarcroguK, Hyp Ba 3ygMar roagapu acocuH ypuHHu эгaggaгaн. 3xmu $uKp, cy3 Ba um эзгygнкgapнннг acocu xuco6gaHraH»5. Ey Kapamgap KeHuHnaguK «ABecTo»ga aKKog HaMoeH SygraHguruHu KypumuMro MyMKuH.

«^apgymraHguK guHuga ugrapu cypugraH axgoKuH umuMouH ugeag KefiuHnaguKYpTa acp ^agca^acuga xap KaHgaH agogarcroguK, 3ygMaT Ba

xyKyKcu3guKKa Kapmu Kypamu6 xaKKoHuH, uHcoHnapBap Ba эpкнн xaeT apaTraH

^ ^ 6 axmu Ba ogug nogmoxgap xaKugaru y3uHuHr MatHaBuH puBo^uHu Tongu».6

HcgoM guHugaru MaB^yg axgoKuH KagpuaTgapgaH emgapHu Tap6uagamga, yMyMuHcoHuH KagpuaTgapra MyHoca6arau maKggaHTupumga ^oHgagaHum MyxuMgup. rocy^ Xoc Xo^u6 ^uKpuna, axmuguK, эзгygнк, Mexp-MypyBBar $aKar aKg-ugpoK эгacн 6ygraH goHo, 6uguMgoH KumugapgaH nuKumu MyMKuH. ^yHKu gyHegaru 6apna axmuguKgap, эзгygнкgap ugpoK Ty^aHgugup. HgpoK uhcohhu paBmaHguKKa, KaMogoT Ba caxoBarra эgтagн.

A^goggap MatHaBuH Mepocu Ba axgoKuH KagpuaTgapra xypMar em aBgogga SogaguKgaHoK maKggaHMoru go3uM. Ey acTa-ceKuH yHuHr Kag6ugaH MycTax^aM ypuH ogu6, MatHaBuH-axgoKuH KaMogoTura 3aMuH apaTyBnu pyxuH oMugra

5HypMaToBa M.A. fflaxc KaMogoTuga axgoKKH Ba эстeтнк KagpuaTgapHuHr yHFyHgnra// MoHorpa^na. - TomKeHT: yHuBepcuTeT,2009. - 6 6.

6MaxMygoB T. ABecTo xaKnga. - TomKeHT: fflapK, HMAK. 1998. - 26 6.

383

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

айланади. Бунинг учун ёш авлоднинг акл нури тиник, билимдонликда зукко, англаб олишда тафаккури теран булиши зарур.

Албатта, бу жихатлар тарбия жараёнида ривож топади. Маънавий маърифат билан уз навбатида маданият билан диалектик алокадорликка эгадир.Чунки соглом авлоднинг камолоти учун маданий-маърифий, ташвикот ишларининг янгича услубларидан кенг фойдаланиш максадга мувофикдир. Лекин, афсуски, бошка баъзи сохаларда булгани каби маънавий-маърифий масканлар фаолияти бугунги кун талаби ва маънавий эхтиёжига тула жавоб бера олмаяпти. Маънавий-маърифий ишларни жонлантириш, ахлокий кадриятларни тиклаш учун миллий маданий марказларнинг фаолиятида куп ислохотларни амалга ошириш даркор.

«Умуминсоний ва миллий кадриятлар билан бирга жамият ривожида шахсий кадриятлар хам узига хос ахамият касб этади. Бирок бу нафакат тор, балки шахснинг турмуш тарзи, идеали ва хаёт фаолияти давомида эхтиёжга

" 7

айланувчи кадриятлардир»7.

ХУЛОСА

Айнан шахсий кадриятлар таъсирида ёшларнинг маънавий киёфасида умуминсоний кадриятларга токатсизлик шаклланиши ёки умуинсоний кадриятларга нисбатан ижобий муносабат шаклланиши мумкинлиги глобаллашув шароитидаги гоявий, мафкуравий хилма-хиллик шароитида намоён булмокда. «Шахсий кадриятлар ёшларнинг маънавий- ахлокий киёфаси, нафосати, гузаллиги, ижтимоий мавкеи, кобилияти, истеъдоди ва интеллектуал салохияти билан боглик кадриятлардир. Умуман олганда, шахсий кадриятлар деганда шахснинг ижтимоий фаолиятида зарурий эхтиёжга айланган, турмуш тарзини яхшилашга кумак берадиган, амалий фаолияти учун кадрли булган нарса-ходисалар мажмуи тушунилади»8.

Бир суз билан айтганда, ёшларга юксак интеллектуал салохиятини янада ривожлантиришда замонавий маданий киёфаси ва умуминсоний кадриятлар уйгунлигини таъминлашнинг мавжудлиги давлат ва нодавлат ёшлар ташкилотлари фаолиятини такомиллаштиришнинг замонавий механизмларини ишлаб чикиш ва доимо ёшларнинг кизикишлари ва манфаатлари инобатга олиниши катта самара беради.

7Нурматова М.А. Шахс камолотида ахлокий ва эстетик кадриятларнинг уйгунлиги // Монография. - Тошкент: Университет,2009. - 52 б.

8Нурматова М.А. Шахс камолотида ахлокий ва эстетик кадриятларнинг уйгунлиги // Монография. - Тошкент: Университет, 2009. - 52 б.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

REFERENCES

1. Саломова Г.Ш. Талаба-ёшларда этномаданий компетентликни шакллантиришнинг ижтимоий-психологик хусусиятлари:Псих. фанлари буйича фал. док. (PhD) ... дис. - Бухоро, 2020. - 14 б.

2. Фалсафа комусий лугати. - Тошкент: Шарк, 2004.

3. Мирзиёев Ш. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. - Тошкент: Узбекистон, 2017. - 354 б.

4. Гоббс Т. Философские основания учения о гражданине. - М.: ACT, Харвест. 2001. https://www.livelib.ru/book/ 1000227952-filosofskie-osnovaniya-ucheniya-o-grazhdanine-tomas-gobbs.

5. Muratova, D.A. va Abdazimov, S.X. (2019). TIVILIZATSIYADA INSON ONI TRANSFORMASINIYASINI ANIQLAYDIGAN TEXNOLOGIKOLOGEN TUZILMAY ELMENTLAR VA FUNKSIONAL ALOQALAR. Iqtisodiyot va jamiyat , (11), 78-82.

6. Muratova, D.A. va Jumaniyozova, N.S. (2018). BERUNIY VA EVROPA. Zamonaviy fan nazariyasi va amaliyoti , (5), 24-26.

7. Журабоев, Н. Ю., & Хдсанов, М. Н. (2022). ЯНГИ УЗБЕКИСТОНДА ИЖТИМОИЙ-ЩТИСОДИЙ СОДА РИВОЖИ: ИСЛО^ОТ ВА ИСТИ^БОЛ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(6), 1274-1283.

8. Sultanov S.X., Yusubov J. K., Samanova S. B., Ikramova G. M., Yalgashev B. M. Social justice as a condition of socio-spiritual stability in society. Journal of Critical Reviews.-India-2020. Vol 7, Issue 5. P.816-818.

9. Ж. С. Раматов, М. Х,асанов, & Л. А. Валиев (2022). ИНСОН ДУНЁКАРАШИНИНГНИНГ ДИНИЙ ВА ДУНЁВИЙ ТАЛ^ИНИ. Central Asian Academic Journal of Scientific Research, 2 (7), 78-82.

10. Ramatov, J.S., &Khasanov, M.N. (2022). HISTORY OF RAILWAY CONSTRUCTION IN UZBEKISTAN: YESTERDAY AND TODAY. Orientalrenaissance: Innovative, educational, naturalandsocialsciences, 2 (6), 925-

11. Раматов, Ж. С., Хдсанов, М., & Назарова, Н. Ж. (2022). МЕДИАМАДАНИЯТ ВА АХБОРОТДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ УРНИ. Academic research in educational sciences, 3(6), 984-988.

930.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

o

R

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

12. C. PaMaTOB, & M. ^acaHOB (2022). MH^^HH KA£PH£T.nAP -:*AMHflTHMH3 BAPKAPOP^HrH BA Ëm AB^OA TAPEH^CHHHHr MYX,HM OMHHH. Academic research in educational sciences, 3 (6), 973-979.

13. PaMaTOB, C., ^acaHOB, M., & BanneB, .H. A. (2022). HHCOH AYHË^APAmHHHHrHHHr AHHHH BA AYHËBHH TA^^HHH. Central Asian Academic Journal of Scientific Research, 2 (7), 78-82.

14. Ramatov, J., Umarova, R., Baratov, R., Jurabayev, N., &Artikova, B. (2022, June). Constructive and optimal solutions for the formation of a stable ecological situation in the Aral Sea region of Uzbekistan. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2432, No. 1, p. 030113). AIP Publishing LLC.

15. PaMaTOB, C., EapaTOB, P. y., KymaKOB, O. A., BanneB, .H. A., & XacaHOB, M. H. (2022). ^AMH^T^A CHËCHH BA ^Y^Y^HH MA^AHH^THH K>KCAHTHPHm MACAHAÏÏAPH. PEDAGOGS jurnali, 19(1), 13-18.

16. PaMaTOB, C., EapaTOB, P. y., KymaKOB, O. A., BanneB, .H. A., & XacaHOB, M. H. (2022). ^AMH^T^A CHËCHH BA ^Y^Y^HH MA^AHHOTHH MKCA^THPHm MACA^A^APH. PEDAGOGS jurnali, 19(1), 13-18.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.