Научная статья на тему 'ҲОЗИРГИ ДАВРДА ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ҲАҚИДАГИ ИЛМИЙ-ФАЛСАФИЙ ҚАРАШЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОС ТАЛҚИНИ'

ҲОЗИРГИ ДАВРДА ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ҲАҚИДАГИ ИЛМИЙ-ФАЛСАФИЙ ҚАРАШЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОС ТАЛҚИНИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
100
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ижтимоий адолат / жамият / иқтисодий-ижтимоий жараёнлар / фуқаролик жамияти / ижтимоий ҳимоя. / Social justice / society / socio-economic processes / civil society / social protection.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Раматов, Ж.С., Баратов, Р.Ў., Султанов, С.Ҳ., Кушаков, Файзулла Абдуллаевич., Валиев, Л.А.

Жамиятда ижтимоий адолатнинг мавжудлиги кишиларнинг ўзларини идентификациялашнинг давомийлигига ва улар фаолият кўрсатаётган атрофдаги ижтимоий ва моддий дунёнинг барқарорлигига ишончини кучайтиради. Ижтимоий адолат тамойиллари давлатнинг инновацион ислоҳоти учун консенсус асоси бўлиб хизмат қилади. Замонавий кўп миллатли ва турли маданиятларга эга жамиятнинг барқарор шаклланишини, турли даражадаги маданиятлар, этник ва диний гуруҳлар ва халқлар ўртасида оқилона мулоқот майдонини таъминлайди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

UNIQUE INTERPRETATION OF SCIENTIFIC AND PHILOSOPHICAL VIEWS ON SOCIAL JUSTICE IN THE PRESENT PERIOD

The existence of social justice in society strengthens people's confidence in the stability of their self-identification and the stability of the social and material world in which they operate. The principles of social justice serve as the basis of consensus for innovative government reform. It ensures the sustainable formation of a modern multi-ethnic and multicultural society, a rational space for communication between different levels of cultures, ethnic and religious groups and peoples.

Текст научной работы на тему «ҲОЗИРГИ ДАВРДА ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ҲАҚИДАГИ ИЛМИЙ-ФАЛСАФИЙ ҚАРАШЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОС ТАЛҚИНИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ХОЗИРГИ ДАВРДА ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ХДКВДАГИ ИЛМИЙ-ФАЛСАФИЙ КАРАШЛАРНИНГ УЗИГА ХОС ТАЛЦИНИ

Раматов Ж.С.

Тошкент давлат транспорт университети

"Ижтимоий фанлар" кафедраси мудири +99899 848 45 95 Баратов Р.У.

Ташкент давлат транспорт университети

"Ижтимоий фанлар" кафедраси доценти Султанов С.Х.

Ташкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси катта укитувчи Кушаков Файзулла Абдуллаевич.

Ташкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси катта укитувчи Валиев Л.А.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси таянч докторанти Хасанов М.Н.

Тошкент давлат транспорт университети "Ижтимоий фанлар" кафедраси ассистенти

АННОТАЦИЯ

Жамиятда ижтимоий адолатнинг мавжудлиги кишиларнинг узларини идентификациялашнинг давомийлигига ва улар фаолият курсатаётган атрофдаги ижтимоий ва моддий дунёнинг барцарорлигига ишончини кучайтиради. Ижтимоий адолат тамойиллари давлатнинг инновацион ислоуоти учун консенсус асоси булиб хизмат цилади. Замонавий куп миллатли ва турли маданиятларга эга жамиятнинг барцарор шаклланишини, турли даражадаги маданиятлар, этник ва диний гуруулар ва халцлар уртасида оцилона мулоцот майдонини таъминлайди.

Калит сузлар: Ижтимоий адолат, жамият, ицтисодий-ижтимоий жараёнлар, фуцаролик жамияти, ижтимоий уимоя.

ABSTRACT

The existence of social justice in society strengthens people's confidence in the stability of their self-identification and the stability of the social and material world

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

in which they operate. The principles of social justice serve as the basis of consensus for innovative government reform. It ensures the sustainable formation of a modern multi-ethnic and multicultural society, a rational space for communication between different levels of cultures, ethnic and religious groups and peoples.

Keywords: Social justice, society, socio-economic processes, civil society, social protection.

Существование социальной справедливости в обществе укрепляет уверенность людей в устойчивости своей самоидентификации и стабильности социального и материального мира, в котором они действуют. Принципы социальной справедливости служат основой консенсуса для инновационной реформы государства. Он обеспечивает устойчивое формирование современного многоэтнического и многокультурного общества, рационального пространства для общения между разными уровнями культур, этническими и религиозными группами и народами.

Ключевые слова: Социальная справедливость, общество, социально-экономические процессы, гражданское общество, социальная защита.

Ижтимоий aдолaт дaвлaтнинг ижтимоий сиёсaтини амалга оширишга йyнaлтирилгaн мyaйян сиёсaтнинг йyнaлишлaридaн биридир. Ижтимоий aдолaт мaвзyсини тахлил килишда, аввало, шу термин доирaсидa берилган тyшyнчaлaр, иборалар ва атамаларни мохиятини тугри тушуниш мухим ахамиятга эга. Шунингдек, мантикий-хукукий методга кура, аввал ижтимоий адолат тугрисидаги илмий адабиётларни урганиб, сунгра тегишли хукукий хужжатларни тахлил килиш яхширокдир. "Адолат" сузи арабча "адл"дан булиб, одиллик, хакконийлик, тугрилик маъноларини ифодалайди. Х,ар ишда одил булиш, зулм килмаслик, хаксизликка йул куймаслик инсон учун жуда ахамиятли, гузал ахлокдир. Шу боисдан хам хар бир инсон халкига, узига ва бутун инсониятга ишда ва бошка хар кандай муносабатларда адолатли булиши талаб этилади. Донишманд файласуф Афлотун уз асарларида адолатга асосланган давлат бошкарувини узига хос тарзда тасвирлаган. Бундай жамият уч табакадан иборат булиб, хукмдорлар, аскарлар, дехкон ва косибларни ташкил килган. Х,ар бир табака узининг муайян хислатларига эга. Масалан, "давлат бошлиги юксак билим ва донолик сохиби, адолатпарвар, конунларни яхши биладиган булиши лозим. Аскарлар шижоатли, фикр-мулохазали, юкори

АННОТАЦИЯ

КИРИШ

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

лавозимдагиларга сузсиз буйсунадиган булиши керак. Х,ар бир табака, Афлотуннинг дунёкараши буйича, уз иши билан машгул булиши, жамиятда уз урнини билиши, бошка тоифадагиларнинг ишига аралашмаслиги даркор. Мана шулар адолатнинг юксак куриниши хисобланади"[1].

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Марказий Осиё халкларининг бой маданияти хар доим адолат ва ижтимоий адолатнинг таргиботчиси булиб келганлар. Форобий, Абу Али ибн Сино, Мухаммад ал-Газзолий ва Насриддин Тусий адолатнинг учта элементини алохида курсатиб утади: 1) донолик; 2) жасорат; 3) виждон. Шуни таъкидлаш керакки, фукароларнинг тафаккур маданиятидан келиб чикиб баъзи илмий адабиётларда "адолат" тушунчаси "тенглик" тушунчаси билан тенглаштирилади. Ва улар тенглик булган жойда адолат карор топишига ишонадилар. Аммо бундай тушуниш нотугри ва хар кандай холатда хам тенглик адолат учун ягона асос булаолмайди. Масалан, сарой ёки театр каби маданий муассаса барча мижозларга тенг хизмат курсатиши мумкин эди. Бирок, махсус уриндикларнинг етишмаслиги ва ногиронлиги булган одамлар учун йулакларнинг етарли емаслиги одил судловнинг етишмаслигига тенгдир.

Ижтимоий адолат - бу ижтимоий гурухнинг жамиятдаги амалий холати ва уларнинг ижтимоий холати, хукуклари ва мажбуриятлари, хулк-атвори, мехнатга хак тулаш, мехнат ва мукофотлар, жиноятчилик ва жазо уртасидаги уйгунликни акс эттирувчи ижтимоий-сиёсий, ахлокий ва хукукий принципдир. Ибтидоий жамиятда ижтимоий адолат жамоат меъёрларига риоя килиш, тенг хукуклилик ва бу жамиятда яшаш воситаларидан тенг фойдаланиш шаклида намоён булади ва умумий мулк ва ижтимоий тенгликка асосланади. Шу боис зардуштийликнинг мукаддаси китоби "Авесто"да хам: "...Инсон уз фикр хаёлида хам бошкаларга хасад килмаслиги лозим, яхши ниятли киши даргазаб булмайди ва бошка жахолатларга берилмайди, ...чунки хакикат, адолат эгилади, аммо синмайди..."[2] - деб ёзилган эди.

Ижтимоий адолат тамойилининг бузилишининг сабабларидан бири ишлаб чикариш ва истеъмол хажми устидан давлат назоратининг заифлашувидир. Бунинг натижасида, "хусусий мулкни очикчасига куллаб-кувватлайдиган ва жамоат манфаатларини эътиборсиз колдирадиган одамлар гурухлари пайдо булади". Жамият хаётининг айрим сохаларида мехнат хаки тизимининг номукаммал таксимланиши ижтимоий адолат тамойилининг бузилишига олиб келган. Шунинг учун хам Абу Наср Форобий «Маданий жамият ёки маданий

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

maxap (skh MaMHaKar) myHgafi öyHaguKu, my MaMHaKaiHuHr axoHucugaH öyHraH xap öup ogaM Kacö-xyHapga 030g xaMMa TeHr öyHagu, KumuHap ypiacuga h^thmohh $apK öyHMaögu, xap kum y3u uciaraH eKu TaHHaraH Kacö -xyHap öuHaH myrynnaHagn. OgaMHap huh MatHocu öuHaH 030g öyHaguHap... Ammo öat3u maxap (eKH MaMHaKar)Hap öyHaguKu, yHapga öyryH xaHKHuHr $HKpH-3HKpu, aKH-ugpoKu öohhuk TynHam, MOH-gyHe oprrapumra KaparuHraH öyHagu. YHapgaH hukksh paxöapHap xaM paxöapHuKHu moh gyHeHu KynafiTupumga geö öuHaguHap. fflyHHHr ynyH xaM ynap эpтa-кeн moh gyHe TynHam xapaKaruga öyHaguHap. EyHgafi paxöapnapHHHr KyH ocruga umHaraH maxap xanKgapuga TypHH öy3yK ogaraap, maxBOHHH Ha$c, xacag, öup-öupHapHHH Tanam, gymMaHHHK, Hroo-^aH^annapu nafigo öyHagu. AHa myHgafi maxap xanKgapugaH xucHaraapu, MafiHHapu Typnuna öyHraH aBHog Tyrunagu" [3] geö TatKugnafigu.

^03upru KyHga ^aMoaT MyHKHHHHr TeHrnuru acocuga MapKCHCTHK h^thmohh agoHar FoaHapuHu pag этagнгaн Ba um^Moufi agonarnu aparumga xycycufi MyHKHuHr pohuhu TaH OHaguraH Ha3apuaHap MaB^yg. RmuMoufi agoHar myHgaH xaM HaMoeH öyHaguKu, ^aMuaT at30Hapu y3 MexHaraapu эвaзнгa tupukhuhuk BOcuTanapuHu TonaguHap, umHamra Tafiep eKu umHafi OHMafiguraHHap gaBHaT xucoöugaH xuMoa KuHuHagu. RmuMoufi agoHaTra MyBO^uK, MexHarra xaK TyHam Ba gapoMagHapHu TaKcuMHamHuHr öomKa тнзнмн uhcoh TOMOHugaH OHuHaguraH $ofiga MuKgopu MexHarnuHr MuKgopu Ba cu^arara moc KeHaguraH Tap3ga ypHarnHagu. H^tumouh agoHaiHu xucoöra OHraH xoHga Ha^aKar um xaKu, öaHKu öomKa uMTue3Hap xaM ogaMHapHuHr MexHaT xroMaraapura Kapaö TaKcuMHaHumu KepaK. ffly öoucgaH xaM XycafiH Bou3 Komu^ufi y3uHuHr «Axhoku MyxcuHufi» acapuga «Arap agoHaT xuMoa KuHuHMaca, 3au$ Ba Kyncro ogaMHap fiyKOHuö Keiagu. MogoMuKu, 3au$Hap KupuHuö Keiap экaн, KyHHuHap xaM omoh KOHMafigu, HyHKu

KumuHap TypMymu öup-öupu öuHaH y3apo öofhuk. XyHHacu KaHOM, xaHKHuHr

axBOHu ag0Haicu3 axmuHaHMafigu»^] geö TatKugHafigu.

H^tumouh agoHaT - MaMHaKarga Ba gaBHaTHap ypiacuga tuhh Ba $ap0B0H xaeTHuHr acocufi пpннцнпнgнp. H^tumouh agoHaT TaMofiuHHapu emu, upKu, MuHHaTu, guHu, MagaHuaTu Ba öomKa caöaÖHapra Kypa ogaMHap OHguga nafigo öyHaguraH TycuKHapHu öapiapa^ этнmгa KaparuHraHHuru öuHaH anoxuga a^panuö Typagu. XaHKapo xaM^aMuaT н^тнмонн TapaKKueT Ba ui^^moum agoHaTHu uHcoHHuHr öapna xyKyK Ba эpкннннкнapннн TatMuHHamra эpнmнm MyxuMHuruHu aHoxuga KypcaTuö yiagu. CaBgo, capMoaHap Ba Kanuran opKanu rHoöaHHamyB Ba y3apo öofhukhuk, myHuHrgeK, TexHOHoruanap, ^yMHagaH, axöopoT TexHOHoruaHapu coxacugaru WTyKgap gyHe нктнcоgнeтннннг ycumu Ba öyTyH

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

gyHe öyönaö TypMym gapamacuHuHr THKnaHHmn Ba axmunaHumu ynyH aHru HMKOHH^Tnap afiHaH h^thmohh agonaT TaMoHunnapugaH Kennö HuKagu. Xa-Kapo MexHaT TamKHnoTH (XMT) TOMOHHgaH h^thmohh agonaT Tyrpucugaru geкпapaцнaнн Kaöyn KunuHumu yHH TatMuH-amra öynraH Ma^cagnu ^aonuaTHu xyKyKuö acocugup. ,Цeкпapaцнaga ^y^aponapHH um öunaH TatMuH-am, h^thmohh xuMoa Kunum, нmraмoнн Myno^OT Ba MexHaT mapaeHugaru acocufi пpннцнппap Ba xyKyK—ap opKanu öapnara TeHr Haramanapra эpнmнпнmннн TatMuH-amra ypry öepunagu. XMTHuHr HmraMoufi agonar Tyrpucugaru geкпapaцнacн 1944 fiunru Ounagen^ua geкпapaцнacн Ba 1998 fiungaru ui^^moum agonarnuHr acocufi пpннцнппapн Ba xyKyK-ap Typpucugaru geкпapaцнagaгн пpннцнппapнн aкc эттнpagн.

h^tumouh agonaT мypaккa6 н:mтнмoнн-$aпca$нн TymyHHa xucoönaHagu. HmraMoufi agonaT MexHaTra apama agonarau Ha^aKa onum Ba maMuaTHuHr epgaMra MyxTom KaraaMnapura Faмхypпнк KunumHu aHraaragu. EyryHru кyнga н:mтнмoнн agonarau KoHyH onguga TeHra^, н:mтнмoнн TatMuHoT Ba MaM^a^T axonucuHuHr xaeTufi эxтнe:mпapннн TatMuH-am geö xaM TymyHum MyM^H. HmraMoufi agonaTHu yMyMuHcoHufi KagpuaT geö aram ypuHnu öynagu. ^yH^ ^m^MouS agonarnuHr HaMoeH öynumu MagaHuaT, öunuM, uhcoh xaera, raHn-rn, ax-oK ^öu öomKa "aöaguö Kagpuaraap" cuHrapu xap KaHgafi cofhom maMuaT ynyH TaSuuH mapaeH cu^araga Kaöyn KunuHagu. HmraMoufi agonaT - öy 3aMoHaBuH ^Kapon^ maMuaTuHuHr acocnapugaH öupugup. Y3 ^yKaponapu ynyH нmтнмoнн agonarnu KyHnaö-KyBBaTnoBHu MaM-a^T $aon $yкapoпнк maMuaTuHu maкмaнтнpнmga $aon нmтнpoк этнmгa uHTunagu. ffly öunaH öupra, нmтнмoнн agonaT ^yKaponapra KoHyH ycTyBopnuruHu xuc Kunum Ba y3 xyKyK-apu Ba мam:öypнaтпapнгa KaTtuH aMa- Kunum нмкoннaтннн öepagu. ffly öoucgaH xaM

öy^ capкapga öoöoMu3 AMup TeMyp xaM y3 «Тyзyкпapнga»: "...X,ap

MaM-a^THu^ axmu ramu-apum MeH xaM axm^n^ KunguM, Ha^cu eMoH-ap, öy3yK-ap Ba axroKcro ogaM-apHu мaмпaкaтнмgaн KyBuö HuKapguM. ...YnyFnapuHu Ba mapa$ - эtтнöopпн ^m^^pHu xypMaraaö, MapTaöanapuHu omupguM. X,ap мaмпaкarga agonaT эmнгннн onguM, 3ynMy cuTaM fiynuHu TycguM." [5] geö e3agu.

Hmтнмoнн agonaT TaMofiunnapu кyпнннa gaBnaTHuHr acocufi xymmaTu -Кoнcтнтyцнaga aкc этagн. Узöeкнcтoн Pec^S-m^cu Кoнcтнтyцнacнga xaM myHra yxmam Mogga-ap MaBmyg, Maca-aH, 8-Mogga "Узöeкнcтoн xa-KuHu MunnaTugaH KaTtu Ha3ap, Узöeкнcтoн Pecпy6пнкacннннг ^yKaponapu тamкнп этagнм, 14-Mogga "^aBnaT y3 ^aonuaTuHu uhcoh Ba maMuaT ^apoBoHnuruHu кyзпaö, нmтнмoнн ago-aT Ba ko^hum-^ пpннцнппapн acocuga aMa-ra

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 9

educational, natural and social sciences IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

оширади." Бу Узбекистонда ижтимоий адолат тамойиллари конунийлаштирилганлигини яна бир бор исботлайди.

«Узбекистон Республикасида ногиронларни ижтимоий химоя килиш тугрисида»ги Конуннинг 5-моддасида "Давлат ногиронлар турмуш фаолиятининг чекланганлигини бахолаш асосида уларнинг ижтимоий ёрдам хамда химоя чора-тадбирларига булган эхтиёжлари хисобга олиниши таъминланишини, ногиронларни реабилитация килиш ва ижтимоий химоя килишнинг конун хужжатларида назарда тутилган турларидаги дастурлар амалга оширилишини, ногиронларнинг жамият билан уйгунлашиши учун шароитлар яратилишини, ногиронларни камситишнинг барча шаклларидан химоя килишни таъминлаш юзасидан зарур чора-тадбирлар курилишини кафолатлайди" [6]. Ногиронларнинг конуний тенглиги таъкидланган.

2019 йилда кабул килинган "Хотин-кизлар ва эркаклар учун тенг хукук хамда имкониятлар кафолатлари тугрисида"ги конун Узбекистон Республикаси фукаролари учун турли сохаларда гендер тенглигини таъминлаш йулида катта кадам булди. Узбекистонда гендер тенглиги тамойилларини амалга ошириш буйича фаол харакатлар олиб борилмокда. Мамлакатимизнинг янги парламентида аёл депутатлар сони Конунчилик палатаси депутатлари умумий сонининг 32 фоизини ташкил этади, сенатор аёллар Сенат аъзоларининг 25 фоизини ташкил килади. Айни пайтда мамлакатимизда ёшларнинг нафакат давлатнинг, балки сиёсий хаётидаги ролига алохида эътибор берилмокда. Маъсулиятли лавозимларга тайинланган ёшлар сони тобора купаймокда. Бу шуни курсатадики, Узбекистон ёшларга хам, кекса авлодга хам тенг хукуклар беради.

Инсон онгидаги ижтимоий адолат нафакат уз ахамиятини йукотмайди, балки асосий кадриятлардан биридир. Ижтимоий адолатнинг умумий гояси жамиятни мустахкамлайди, мамлакатнинг куп миллатли халкини бирлаштиришга катта хисса кушади. Шунинг учун хам Амир Темур уз «Тузукларида» «Адолат ва инсоф билан Тангрининг яратган бандаларини узимдан рози этдим... Золимга карши мазлум додига етдим. Золим етказган моддий ва жисмоний зарарларни исботлаганимдан кейин, уни шариатга мувофик одамлар уртасида мухокама килдим ва бир гунохкорнинг урнига бошкасига жабр-зулм килмадим.» [7] деб таъкидлайди.

Адолат гояси - бу хар бир инсон хаёти ва у яшаётган давлатнинг ижтимоий-сиёсий бошкарув тизимининг конунийлигини асослаш тугрисида хулоса чикаришга кенг имкон берадиган умумий кадрият хисобланади. Шу

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

нуктаи-назардан караганда, ижтимоий адолат умумий ижтимоий идеаллардан биридир. Баъзи манбалар ижтимоий адолатни умуминсоний идеалларга боглайди. Тарих давомида унинг узига хос таркиби ва номи хам узгариб борди. Баъзи замонавий тушунчаларга кура, принципни амалда амалга ошириш куйидагиларни уз ичига олади: барча фукароларнинг конун олдида тенглиги; инсон хаётининг кафолатларини таъминлаш; ижтимоий таъминотнинг юкори даражаси. Хусусан, ижтимоий адолат тамойилини амалга ошириш куйидагиларни уз ичига олиши керак: хар бир мехнатга лаёкатли одамни иш билан таъминлаш; муносиб иш хаки; ногиронларни ва имконияти чекланганларни ижтимоий таъминоти; фукароларнинг таълим, согликни саклаш, маданият ва спортдан бепул фойдаланишларидир.

Х,аёт сифати - бу турли хил таркибий кисмларнинг узаро таъсирининг мураккаб ва баъзан карама-карши тизимидир. "Х,аёт сифати" тоифаси ХХ асрнинг 60-йилларида пайдо булган. Турли кирралардан урганилиб, хозирги пайтда уз ахамиятини йукотмаган. Бизнингча, хаёт сифати ва жамиятдаги мавжуд ижтимоий адолат уртасидаги муносабатлар муаммоси энг долзарб масалалардан хисобланади. Ижтимоий адолат зарурати жамиятда кечаётган ижтимоий-иктисодий, сиёсий узгаришлар ва инкирозлар даврида янада кучаяди. Бугунги кунда ижтимоий адолатни урганиш ахолининг турмуш даражаси ва даражаси пасайиши, кашшокликнинг ошиши, даромадларнинг пасайиши, ижтимоий нафакалар ва имтиёзларнинг кадрсизланиши, халкаро терроризм хавфи ортиб бориши билан боглик холда хар качонгидан хам долзарб ахамият касб этади. Ушбу концепцияни хисобга олмасдан хаётнинг сифатини хисобга олиш мумкин эмас.

Ижтимоий адолат - бу камайиб бораётган маргинал фойдалилик конуни билан копланмайдиган ходисадир. Ушбу конун асосида моддий истеъмолнинг усиши хар бир кушимча яхшилик бирлигидан тобора камрок кувонч келтиради. Аммо ижтимоий адолат хакида гап кетганда, бу хеч качон ортикча булмайди. Ижтимоий адолат даражасининг пасайиши мукаррар равишда нокулайлик тугдиради, яъни хаёт сифатининг хакикий ёмонлашувидир. Инсониятнинг адолат мавзусига мурожаат килиши хар доим ижтимоий вазиятнинг кескинлашуви даврлари билан боглик булиб, унда жамиятнинг таранг ахволидан чикиш йулини топиш талаб килинган. Тарихдаги ушбу кийин дакикалардан бири, менимча, сунгги йилларда замонавий жамиятнинг хозирги ахволини уз ичига олиши керак, унда сунгги йилларда одамлар хаёт шароитларига жиддий узгаришлар киритган мухим ижтимоий-иктисодий ва

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

cuecufi y3rapumHap W3 öepgu. fflyHra KapaMafi, "^m^MouS agoHar" TymyHHacu maMoar aManueTuga nafigo öyHgu, öy maMuaTgaru öapna eKu öat3u öup HetMaTHapHuHr uHcoHHap ypiacuga TeHr TaKcuMHaHumuHu Ha3apga Tyragu. "HmTuMoufi agoHar" TymyHHacu MyafiaH xapaKaraapHu эмac, öaHKu maMuaTgaru peaH xoHaTHu öaxoHam ynyH umHaraHagu. HmraMoufi agoHaiHuHr Ma3MyHu öapna 3aM0HHap Ba xanKgap ynyH y3rapMac xoguca эмac, öaHKu y xap gouM Tapuxufi Ba MagaHufi muxargaH y3ura xoc TanaöHap öuHaH ampanuö Typagu. fflyHra KapaMafi, нmтнмонfi agoHaT öapna uHcoHHap TOMOHugaH TaH OHuHraH нmтнмонfi Ba uHguBugyaH xaeTHuHr peaH u^ogacugup.

HmraMoufi agoHaT öup Kaiop MyxuM ^yH^uaHapra эгa. EupuHHugaH, нmтнмонfi agoHaTHu maMuaiga ypHaranraH нmтнмонfi TapTuöoTHu TaHKugufiHuK Ba KOHyHufiHuK HyKTau-Ha3apgaH öaxoHam ^yH^uacu MaBmyg. HKKuHnugaH, нmтнмонfi agoHaT maMuaigaru Työ y3rapumHapHuHr нmтнмонfi MaKöyH nerapanapuHu, myHuHrgeK, maMuaT Ba maxc ypiacugaru y3apo xaMKopHuKHu TatMuHHam ynyH энг MaKöyH Ba uctu^ohhu нmтнмонfi coxanapHu puBomnaHumura 3aMuH aparaguraH KOMMyHuKaruB ^yH^uacu MaBmyg. YnuHnugaH, нmтнмонfi agoHarnu maMuaigaru нmтнмонfi MyHocaöaraapHu öapKapopHuruHu TatMuHHamra xu3Mar KuHyBHu uHcoHnapBapHuK ^yH^uacu MaBmyg.

HmraMoufi agoHaT TymyHHacu oöteKTuBHuK, xaKuKaT, x&hohhuk, pocthuk, TeHrHuK, KOHyH, caxufiHuK, axHOK, agoHaT, x&hohhuk, uHcoHnapBapHuK, öomKanapHu TymyHum, npннцнnнaнннк Ba öomKanap TymyHnanapu öuHaH yfiFyHHamTupuHraH xoHga HaMoeH öyHagu. Eu3 xap öup uhcohhu xyKyK Ba эpкннннкнapннн xypMaT KuHumuMro Ba yHapHu TatMuHHamra xu3Mar KuHumuMro KepaK. ^aMuaiga agoHaT yfigaH öomHaHagu Ba agoHaiHu xuMoa KuHum ynyH öu3 yfiga, Kynaga Ba MamuHaga öнp-öнpнмнзнннг xypMaT KuHumuMro opKanu Kapop Tonagu. ffly öoucgaH xaM maMuaiga нmтнмонfi agoHarnu TatMuHHam acocuga öu3 эpкннннк, öupgaMHuK Ba uMKOHuaTHap TeHrauru FoaHapura TaaHuö, KOHyH OHguga öapna ^yKapoHapHuHr TeHrauru, Ka^OHaraaHraH MexHaT ^aoHuara эpкннннгн, KeKca aBHog BaKuHHapu Ba нmтнмонfi xuMoara Myxiom ^yKapoHapra FaMxypHuKHu aManra omupum Ba öy catfi-xapaKaraapga agoHaT npннцнnннннг yciyBopHuruHu TatMuHHamra anoxuga эtтнöоp Kaparum H03uMHuru xaKuga xyHocara KeHaMu3.

XY^OCA

HmraMoufi agoHaT öy axHOK Ha3apuacu, aKcuoHoruK конcтpyкцнaнapгa moc KeHaguraH agoHaT xaKugaru Foanapra acocHaHraH ^anca^ufi KaTeropuagup[8].

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Ижтимоий адолат асосий инсоний кадриятлардан бири ва жамиятда ахлок ва хукукнинг устуворлигини таъминловчи гоядир. Кадим замонлардан бери бу гоя умумбашарий уйгунлик, умумбашарий меъёр, жонли ва жонсиз табиатнинг узаро таъсирида мунтазамлик ва тартибни талаб киладиган космик конун билан боглик эди. Кадимги даврларда адолат коинотнинг мувозанатига, космик элементларнинг узаро нисбати доимий равишда узгариб турадиган шароитларда изчил булишига эришиш учун зарур булган ташкилий тамойил сифатида кабул килинган. Одамларнинг хулк-атвори билан боглик холда, адолат ахлокий тушунча булиб, инсон хатти-харакатларининг кийматини, яхши ва ёмоннинг улчовини жамият аъзолари томонидан доимий равишда алмашиб туриладиган харакатларда курсатиб беради.

REFERENCES

1. Платон. Сочинения. I. том. 224-бет.

2. Авесто. Тарихий - адабий ёдгорлик. Аскар Махкам таржимаси. -Т.: Шарк,

3. Абу Наср Форобий «Фозил одамлар шахри»-Т.: Абдулла +одирий номидаги халк мероси нашриёти. 1993, 190-191 бетлар.

4. Кошифий X,. «Ахлоки Мухсиний». Беруний номидаги Шаркшунослик институти, кулёзмалар фонди, инд. 3020 (форс тилида) «Адолат» боби

5. Темур тузуклари. Форсчадан Согуний А. ва Караматов Хтарж.-Т.: Еафур Гулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти. 1996. Б.118.

6. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2008 й., 29-30-сон, 277-модда.

7. Темур тузуклари. Форсчадан Согуний А. ва Караматов Хтарж.Т.: Еафур Гулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти. 1996. Б. 73.

8. Бердимурадов М.Б. "Замонавий бошкарув социологияси". Т.: "Янги аср авлоди". 2020 йил.

9. Sultanov S.X., Yusubov J. K., Samanova S. B., Ikramova G. M., Yalgashev B. M. Social justice as a condition of socio-spiritual stability in society. Journal of Critical Reviews.-India-2020. Vol 7, Issue 5. P.816-818.

10. Ж. С. Раматов, М. Хасанов, & Л. А. Валиев (2022). ИНСОН ДУНЁКАРАШИНИНГНИНГ ДИНИЙ ВА ДУНЁВИЙ ТАЛ^ИНИ. Central Asian Academic Journal of Scientific Research, 2 (7), 78-82.

11. Ramatov, J.S., &Khasanov, M.N. (2022). HISTORY OF RAILWAY CONSTRUCTION IN UZBEKISTAN: YESTERDAY AND TODAY.

2001. Б. 5.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 9 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Orientalrenaissance: Innovative, educational, naturalandsocialsciences, 2 (6), 925-

12. Раматов, Ж. С., Хдсанов, М., & Назарова, Н. Ж. (2022). МЕДИАМАДАНИЯТ ВА АХБОРОТДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ИНТЕЛЛЕКТУАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ УРНИ. Academic research in educational sciences, 3(6), 984-988.

13. Раматов, Ж. С., ^асанов, М., & Валиев, Л. А. АУРОБИНДО ГХОШ ДАЁТИ ВА ИЛМИЙ ФАЛСАФИЙ МЕЪРОСИ.

14. Раматов, Ж. С., Хдсанов, М., & Валиев, Л. А. (2022). ИНСОН ДУНЁКАРАШИНИНГНИНГ ДИНИЙ ВА ДУНЁВИЙ ТАЛ^ИНИ. Central Asian Academic Journal of Scientific Research, 2 (7), 78-82.

15. Ramatov, J., Umarova, R., Baratov, R., Jurabayev, N., &Artikova, B. (2022, June). Constructive and optimal solutions for the formation of a stable ecological situation in the Aral Sea region of Uzbekistan. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2432, No. 1, p. 030113). AIP Publishing LLC.

16. Rashid Usarovich Baratov, & Nilufar Jо„Rayevm Nazarova (2022). YOSHLAR HAYOT1Y STRATEGIYASINI SHAKLLANTIRISHDA TAXIMNING O'^RNI. Academic research in educational sciences, 3 (TSTU Conference 1), 830-833.

930.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.