CC BY
37№5 (41) 2015 ж. Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
Кадирова Элия Назаргалицызы,
ЦР Зацнама институты Лингвистика орталыгынъщ НЦА жэне халыщаралыщ шарттар жобаларына гылыми лингвистикалъщ сараптама секторыныц гылыми щызметкерг
МЕМЛЕКЕТТ1К Т1Л - ХАЛЬЩТЬЩ БАСТЫ К;¥НДЫЛЫГЫ
БYкiл элемдш еркениет кещстшнен езшщ саяси орнын ы^айластырып, мемлекет ретiндегi тэуелсiздiгiн ныгайтуды одан эрi ерiстету жолында елiмiзде мемлекеттiк плдщ толывданды ^олданылуы мацызын жоймауы тиiс. На^ бYгiнгi жагдайдьщ керiнiсiнен шыгатын болса^, зац жобаларыньщ ресми тiлде эзiрленiп, ресми тшде о^ылып, ресми тiлде бекiтiлетiндiгi, сондай-а^ мемлекеттiк тiлге аз мерзiмде аударылатындыгы, басылымдарда, мiнбелерде, б¥^аралыщ ^¥ралдарда талай баяндалып, жауыр болып жарасы жазылмайтын созылмалы дертке ^шырагандыгы - Елдщ тiлi (^аза^ тiлi) десе елендейтшдерге таныс та^ырып. Б^л мэселенщ тYп-т¥Kияны - мемлекеттiк органдарда эзiрленетiн зац жобаларыныц Yлгiлерiн орыс тiлiнде жариялаган кершi мемлекеттщ басылымдарынан бастау алатындыгы болып отыр. Емiзiкке Yйренген бала тэрiздi мамандарымыздыц орыс тiлiнде бшм алуымен ^атар, езге мемлекетте жасалган зац жобаларыныц кескiндемелерiн алып, саусакгыц ¥шымен реттегiштiц (мышка) батырмасына тYртiп отырып iске асыратын тYзетушiлiк шеберлштершщ iзi бай^алатын сия^ты. Эрине зацымыз осындай YДерiс жанрында ерiстейтiн болгандыщтан к¥рылысы ресми тiлде iргеленiп, ^абыргалары сол тiлде ^аланатындыгы, ал шатыры бой кетергеннен кейiн гана к¥рылыс материалдары ^аза^ тiлде болуы тшс аз уа^ыт iшiнде дэл сондай YЙ т^ргызу ^ажеттшш туындайды. Мше, iргесi д^рыс ^¥йылмаган, ^абыргаларыныц кiрпiштерi байланыстырылмай калана салынган, ешбiр жан бас с^гып кiре ^оймайтын немесе юруге ^¥рылыстыц сенiмсiздiгiнен, (бYгiнгi ^нпдей сапасыз салынуы жалгасудагы ^олжетiмдi баспана к¥рылыстары тэрiздi) мацайына бармай-а^ ютщ аны^-^аныгына кез жеткiзгiсi келiп отырган ^ызметкер алыстан, ресми тiлдегi YЙге (мэтiнге) б^рылып кететiндiгi сондыщтан. Ойымызды бейнелi тYрде берiп отыруымыз тектен тек емес.
Зац - ол бiздiц ^органымыз, бекiнiсiмiз, ^алды, азаматтыц кецiстiгiн ерiктiлiкпен ^амтамасыз ететiн рухани ^ш. Басты мэселе сол, ре сми тшде эзiрленген бояуы ^аныщ, мазм^ны аныщ, зацнамалыщ туынды мемлекетпк тiлге шебер аудармаланып, о^ылуы мен тYсiнiлуi жецiл, мемлекеттiк тiлде ойланатын, мемлекеттiк тiлде толганатын азаматтарга ^гымдылыгы к;олжетiмдi мэтiндер гана бекiтiлуi жэне жариялануы тиiс. Мемлекеттiк тiлдегi зацнаманыц жобасымен танысып отырган iзденушi орыс тшдеп тYпн¥C^аFа кез жYгiртпейтiндей жагдай жасалса кэнекей. Зац жобаларында орын алFан терминдердiц адам сана-сезiмiнде на^ты тYсiнiк ретiнде мазм¥ндылыFын ^аластыру Yшiн ^¥лавда жатталып, тiл оралымдылыFына ыщшамдалып, аудио материал ретiнде жарыщ керш, мYДделi ^йымдар мен ¥жымдарFа таспалары таратылып отыруы керек. Арнайы зацнамалыщ шыFармалар жасалып, аудио-материалдардыц эзiрленуi - уа^ыт ^ажеттшт. К^лавда жатталып кеткен жатывды, оралымды, сез ¥тымдылыFына лайыщаетан сейлемдердiц тiлдiк ^олданыс^а бейiмдiлiгi артады деп топшылауFа болады. Аудио-сездiк аудармашыларFа ау^ымды кемек болар едi. Аударма жасау барысында жеделдiлiктi арттырып, сейлемдердщ ^¥ралу реттiлiгiн ^¥ла^ жадына шщрш алFан мемлекеттiк ^ызметкердщ терминдердi ^олданып, жиналыс, отырыстарда тал^ылау, талдау бешмдшп мемлекеттiк тiлде дамиды деп есептеуге болады. Аударма юмен айналысатын ^ызметкерлер езiнiц ведомоствосындаFы ресми тiлде эзiрленетiн зац жобаларымен бiрлестiре мемлекеттiк тшде жYзеге асыратын бiлiктi мамандарды мемлекетпк тiлде ойланып, сол баFытта машьщтандыруFа ¥тымды эдiстеме болар едi. Оралымды, жYЙелi тiлмен аудио таспаFа даусы ете жаFымды диктордыц о^ып-дыбыстауымен жазылFан мэтiндер кейбiр ¥ЙкасымдылыFы жэне тшдш зандылыFы орныщтырылмай ^¥ралатын сейлемдердi болдырмауFа септiгiн тигiзер едi. Эрине б¥л кезекте тартымды эдiстемелiк мэтiндердi дайындау Yшiн тэжiрибелi жазушы-журналшылар мен
тэжiрибелi ic ;агаздарымен ic жYргiзушiлердi тарту керек.
Тш - мемлекеттшктщ ажырамас бвлiгi. Еуропаныц кептеген елдерiнде туган елшщ тiлiн дамытуды мемлекетпк органдар вз мiндетiне алган. Ягни, мемлекеттiк ;ызметкерлер мемлекеттшктщ мерейiн, салтанатын мемлекеттiк плдщ Ycтемдiлiгiмен байланыстыруга мYДделi деген свз.
Алыс;а бармай-а;, тш мэcелеciне орай Литва елшщ мемлекетпк тiл туралы комиссиясы -ез елшщ зацына сэйкес ба;ылау журпзетшдш, ол комиссияныц ^^рылтайшысы Парламент болып табылатындыгы, Комиссия мен Парламент арасында тыгыз байланыстыц болуы, тiл мен мемлекетпк мацыздылы;тыц взектiлiгi басты назарда т^руы Yлгi тугарлы; тэжiрибе. Литва елiнде Конституциялы; соттыц арнайы «зац шыгарушы тшдщ ;олданылуы аясында комиссия ^сынысын назардан тыс ;алдырмауы тшс» деген арнайы шешiмi бар. Комиссия тек ай сайын ша;ырылып т^рганмен, а;паратты; технология, азаматтардыц тегi мен еимдер^ терминология, грамматика, свздщ айтылуы бойынша комиссиялар т^ра;ты тYрде ж^мыс icтейдi. Кажетгшк болган жагдайда белгш бiр, мэселелерге ;атысты ;осал;ы комиссиялар к^рылып, ж^мыстар одан эрi жалгасып отырады. Эр апта сайын эр саладагы терминологиялы; cвздiктер бекiтiлiп, терминологиямен айналысатын комиссияныц отырыстары втiп тирады. Литвада Терминдердщ мемлекеттiк банкi бар, бас;а елдерде м^ндай YPДic жо; десе де болады. Б^л банкке тек комиссия тарапынан гана тал;ыланган жэне текcерiлген терминдер енгiзiледi. Свйте т^ра ол зац немесе бас;а салаларга ;атысты терминдер болганды;тан тшсн мамандардыц шолуынсыз icке аспайтынын баса айт;ан жвн. Ал Банкке енген терминдер мiндеттi тYPде актшерде ;олданылуы тиic. Тiлдi са;тау
- халы;ты; ^ндылыщтарымызды са;тау. Комиссия литва тшнщ а;паратты; ортада ;олданылуы шектелсе 10-20 жылдан кейiн мемлекеттiк т^ргыдагы Ycтемдiгi жойылып кетедi деп есептейдь Ал Каза^станда зац тiлiнiц, гылым тiлiнiц делбеciн ресми тiл иемденш алгалы ;ай заман. Зац болсын, гылым болсын ;ай тiлде жасалса, мэнi мен мацыздылыгыныц ;исынды; ;^рылысы сол тiлдiц заццылыгына тэуелденiп, ;олайлылыгы сол тiлдi ^станушыга лайы;талады. Ал ол зацды; шыгарма бас;а тшге аудармаланган кезде Yлкен талантты жэне шеберлшп талап етедi. Сонды;тан аударма юмен ш^гылданатын ;ызметкерлерге арналган мемлекетпк зац тшнщ оралымдылыгын дамытатын багдарламалардыц жасалатын уа;ыты келдi. Литвадагы Мемлекетпк тш комиссиясыныц ец басты ;ызмеп - литва тiлiнiц а;паратты; ортада толы;;анды вмiр CYPуiне жагдай тугызу. Литва мемлекетiнде тэуелciздiк алганнан кешн дер уа;ытында ;атал талаптар ;ойылып, мемлекеттiк тiлдiц ;олданылу аясы кещнен ;амтылып, осы багытта на;ты шешiмдер ;абылданып, жемicтi ic-шаралар врю алыпты. Эрине, сол кездегi Литва мемлекепнде болган саяси жагдаймен Каза;станда болган взектi бастамаларды салыстыру орынсыз. Себебi сол кездiц взiнде статистика бойынша хал;ыныц 99% Литва тшн тYciнетiндiгi бай;алган. Ал ендi Каза;станда бэрiмiзге мэлiм болып отыргандай жагдай ;алыптас;ан екен, оныц саяси т^ргыда ;аншалы;ты ;олайлы т^старын жэне ;олайсыз т^старын кврiп отырмыз. БYгiнгi мемлекеттiк тiлiмiздiц взектi мэcелеci - сол о;ыган жэне тындаган адам ешбiр мазасызданбай, тартымдылыгына CYЙiнiп отыратындай етiп мэтiндер жина;тарын жасап, таспага жэне мемлекеттiк ;ызметкерлердщ ;олдануына арналган о;улы;тар жазуымыз ;ажет. Сол жагдайда гана эр ведомоствоныц ;ызметкерлерi маман ретшде вз зац жобаларын талдау жэне тал;ылау барысында мемлекеттiк тшде ауызша айтылуы тиic жатыц;ы Yлгiлердi оцай елеcтетiп, хаттамаларды болсын, ^сыныстарды болсын, ж^мыс барысында айтыс ар;ылы шешiлетiн мэcелелердi болсын ;аза; тшнде жYзеге асырады деп ;орытындылауга болады. Мемлекетпк тшдщ ;олданылуына мемлекеттiк ;ызметкер немесе мемлекеттiк емес ^йымдардыц ;ызметкерлерi мYДделi болмаса немесе ;ызыгушылы; танытып, Yлгi тугып, тартымдылыгына елiктемеcе, ;аза; тiлi елiмiзде зац тiлi, гылым тш жэне т.б. ;олданыстагы тш ретiнде Ycтемдiк ете алмайды.
Данияныц Конституциясында дат тiлi - мемлекетпк тш деп жазылмаган, дегенмен, хал;ы олай жазылмасада солай болуы тшс екендшне еш шYбэ келтiрмейдi.¥лыбританияда мемлекетпк тш комиссиясы жо;, бiра; гасырдан берi взге тiлдiц ы;палынсыз, взге тшдщ Ycтемдiгiнciз вмiр CYрiп келедi жэне де сол елдiц Парламенпнде ;ай тiлде, ;алай свйлеп, ;андай нормаларды устану керек екендiгiнiц кемелдшп тарихи ;алыптас;ан. Францияда сонау XVI гасырда корольдыц француз тiлiн сот юше ;олдану туралы алгаш;ы декрет жарияланды. Б^л - ец алгаш;ы ресми кYшi бар тiлдiк зац. Еуропалы; ^лтты; тiлдер институттары федерациясы (European Federationof National Institutions for Language), Французды; мэдени орталыгы, Британ Кецес вкiлдерi бас ;осып т^ратын жыл сайынгы кездесулер мен конференцияларда а;паратты; технологиялардагы тiл ;олданысы, аударма жасау,
№5 (41) 2015 ж. Цазацстан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
сездштер туралы мэселелер тал^ыланып т^ратындыгы, жалпы тiл мэселесi бipыцFaйлacтыpып ^оя салатын ж^мыс eMecTiriHe кез жеткiзiп T^pFaH сиящы. EFNIL-дыц жылдыщ конференцияларында ресми институттардьщ екiлдepi жэне тiлдiк зерттеу мекемелершщ, университеттершщ Faлымдapы кeздeceтiн бeдeлдi алац болып ^ала бермек. Тш мэceлeciнe ^атысты езeктi мэселелер rçоFaмдa ащындалып, оныц шeшiлу жолдары Yздiкciз кYн тэpтiбiнe ^ойылып, жан-жакты ^арастырылуы - уа^ыт талабы. Сонда Farn консенсус болады. Тш саясаты жалпы саясаттан езгешеленгенмен, мeмлeкeттiк саясаттыц бip белiгi.
АудapмaлaнFaн мэтшнщ оцай ^ынылып, rçолдaнылуFa ^олайлы болуы Yшiн сез, сейлем, мэнндер мeмлeкeттiк нлдщ ^исындыщ езгeшeлiгiнe сэйкес к^ралып айтылуы жэне жазылуы тиic. Осы ма^сатта ^аза^ тiлiндe ^исын, ал ресми тшде логика делшш жYpгeн ой жYЙeлiлiгiн зepдeлeйтiн FылымFa мэн бepiп керешк. Логика (гр.^оугк^ - «тaлдaуFa к¥PылFaн», ^oyoç - «сез», «сейлем», «ойлау», «а^ыл») - ойлау, оныц формалары мен зацдылыщтары. Кисын (логика) iлiмi - дэлелдеу мен тepicкe шы^арудыц бeлгiлi бip эдic-тэciлдepiнeн тирады. Ойды аныщ тYciну ойдыц байланысы мен динамикасына (ойлау логикасы) тэуeлдi. Логикалыщ форма - б^л мазм^нды т^жырымдарды байланыстыратын эдic. Сонымен бipгe, белгш бip ойдыц логикалыщ формасы сол ойдыц ^рылымы, оныц на^ты мазм^ны, белiктepiнiц байланыс тэciлi болып табылады. Логика - адам ойыныц логикалыщ формалары жaFынaн жэне кipicпe бшм алу Yдepici кeзiндe, а^и^аща жетуш, оныц зандарын ^алыптастырушы ^ажетп шарттары. Логикалыщ эдicтep адамныц на^ты емipдi тануына ете ^ажет. Т^жырым - белгшк к^рылымдардан жacaлFaн жэне жалпы raOTeirepi логикалыщ оймен кеpiнeтiн жэне белгшк к^рылымда бeлгiлeнeтiн, шындыщтыц белгш бip Yзiндiлepiнiц езара байланысына непзделген ой кeцicтiгi. Кез келген сейлемнщ езiндiк ^исыны болады, ол сол тiлдi ^станушы халыщ екiлiнiц ойлау жYЙeciнe, сейлеу жYЙeciнe, а^паратты ^абылдау жYЙeciнe ^ялай алатындай формада кершю табуы ^ажет. Ал езге тшден aудapмaлaнFaн сейлем, осы жYЙeлepдiц бipi болмаса бipiнe сэйкес кeлмeйтiндiгi аныщ. Сондыщтан аудармасы жacaлFaн мэтiндep тек штей о^ылып ^ана поймай, дауыстап о^ылып, тексеруден етуi тиic. Тш - халыщтыц ец басты ^ндылы^ы, ^лт мэдeниeтiнiц, яFни халыщтыщ ^ндылы^тардыц ^оймасы. Тiл - ^лт болмысыныц нeгiзiн к^райтын бaFдapымыз, туымыз (бaйpaFымыз) ^алай жeлбipece, эщранымыз ^алай шыр^алса, елтацбамыз ^алай жар^ыраса, зацнамалыщ тiлiмiз оrçылFaндa, aйтылFaндa, жaзылFaндa мeйлiншe ^олайлы жэне эр азаматтыц eceптepiн, ^сыныстарын бaяндaFaндa ма^тан eтiп ^олданатын тш (к^ралы) болуы тиic.
Каза^ хал^ыныц басынан еткен замандарда ел бacrçapFaн хандарымыз, бip рулы eлдi аузына ^аращан билер, батырлар езiн тыцдап т¥pFaн азаматтарды д^рыс бaFыттaу Yшiн (бYгiнгi баяндамаларын шала-п^ла о^итын т¥ЛFaлapмeн caлыcтыpуFa кeлмeйдi) тыцдаса тыцдaFaны, тыцдамаса ездepiнeн ^алсын деп сезге, сейлемге нем^^райлы rçapaмaFaн. Халыщ алдында сейлеп т^рып езiнiц бeдeлiн жэне тыцдап отыpFaн ру басыларыныц алдында сез адщрш кeтipмeй сейлеген. Жа^сы, олар ш^балтып баяндама оrçымaFaн болар, ceбeбi олардыц есте са^тау ^абшетшщ ау^ымы кец, ^анша а^паратты ^амтып сейлей aлFaндыFы женiндe айтып отыру артыщ. Каза^ хал^ыныц рухани болмысыныц (табши) баюына дала жaFдaйындa ^алыптас^ан мнемотехникалыщ, яFни хат тшшиз-аж; келeмдi а^паратты есте сактайтын ^асиетп айтса^, а^ындыщ тiлдi aйтуFa болады. Ал хат жо^ кезде шыцдaлFaн халыщтыц есте са^тау rçaбiлeтiбip белек, cездiц айтылу мэнepi бip белек, бip бipiнe хат жaзFaн бабаларымыздыц енeгeлi тш бip тебе. Адамныц айщан сезш eшбip езгepicciз ^айталап баяндап беру тек ^ана есте са^тау ^абшеттщ мYмкiндiгiнe Faнa байланысты емес, ол тшдщ (сейлем) ^¥рылымды^ ^олайлылы^ыныц Facыpлap бойы ^олданылып, кемелденген тiл болуына байланысты. Эр ведомство ^ызметкершщ icn жедел жэне уа^ыт жaFынaн утымды, мeмлeкeттiк тiл женiнeн келгенде тартымды жYpгiзу ма^сатында ^аза^ тiлiндe дыбыcтaлFaн сездер мен cейлeмдepдiц айтылу Yлгiлepiн жасау ^ажеттшп туындап т¥pFaн уа^ыт^а кeлдiк.
Мeмлeкeттiк тiлдe дыбыcтaлFaн таспаларды тыцдайтын оrçу-жaттыFулapFa арнайы уа^ыт белшсе немесе ендipicтeн ажырамай-а^ ж^мыс орындарында, арнайы белмелер жабдыщталса жeткiлiктi. Мемлекетпк тiлдi о^ыту жэне мeмлeкeттiк тшде ic жYpгiзу семинарлары Кецес ОдaFыныц тоrçыpaуFa жа^ын шaFындaFы Казахстан тарихы сия^ты «еткiзiлce болды, жарар» деген ниетпен ырым ете салу тэpiздi жYpeтiндiгiн aцFapып жYpмiз. Сол аталмыш семинарларды еткiзiп, ау^ымды жала^ы алып жYpгeн о^ытушылардыц басты ма^саты - мемлекетпк тшде ic жYpгiзу женшен мэлiмeт берумен Faнa шeктeлeдi. Эpi ^арай тыцдаушыныц тэжipибeci толыFa ма, ^мытылып ^ала ма, ол женшде eшбip адам уайым шeкпeйтiнгe ^^сайды. Б^л - ^аражатты текке ж^мсаумен ^атар, уа^ытты бос^а еткiзумeн парапар, ^алды - тиiмciз, тек о^ытушы жэне семинар ^йымдастырушы пaйдaFa ^алады.
Ауызша айтылатын жэне жазбаша жазылатын сейлемдердiц Yздiк Yлгiлерiн жасау, бYгiнгi ты^ыры^та калFан мемлекеттiк тiл ^олданысын жандандырар едi.
БYгiнгi Каза^стандыщ эстрададаFы ^аза^ тiлдi жас буын екiлдерi аталмыш жанрдыц элемдiк Yлгiлерiне елштеп, цаза^ тiлiнiц заманауи ырFавда YЙлесiп кетуiне атсалысуда. Теледидар арналарында кYндiз-тYнi Yздiксiз берiлетiн сериалдардыц дубляжымен ш¥Fылданатын жас мамандар ресми тiлде белец аетан кино тiлiн ^аза^шалауды жYзеге асыруда. Эуел баста ^¥лавда тYрпiдей естiлетiн баламалары байланыспаFан ^аза^ тш бYгiнде кино тiлiне айналып келедь Калжынды сауыщ элемiне айналдырып жYрген эстрада ж¥лдыздары жэне кецiлдi тащыштар (айщыштар) мYмкiндiгiнше ^аза^ тiлiнде енер керсенп, езге тiлдi ^осып шатпай-а^ халыщтыц кецiлiнен шыFуда. Ал ^абылданылуы ресми тiлден кез жазбайтын зац жобаларыныц мемлекетпк тiлге аударылFан щодасына CYЙенетiндер жо^тыц ^асы. Акционерлiк ^OFамдар, Республикалыщ мемлекеттiк мекемелер, Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктер жэне т.б. еш алацсыз ж¥мыс барысын орыс тiлiнде жалFастыруда.
Казахстан Республикасыныц Президентi-Елбасы Н.Э. Назарбаевтыц «Каза^стан-2050» стратегиясы - ^алыптас^ан мемлекеттщ жаца саяси баFыты» атты Казахстан хал^ына Жолдауы елiмiздiц алдына жаца ершш ма^сат ^ойып отыр. «Каза^ тiлiн дамыту саясаты одан жерiнуге, тiптi ^аза^тардыц ездерiнiц бойды аулаFырак ¥стауына ыщпал етпеуi керек. Керюшше, тiл Казахстан хал^ын бiрiктiрушi болуFа тшс». Б¥л - Елбасыныц «Казахстан - 2050» стратегиясы: ^алыптас^ан мемлекеттщ жаца саяси баFыты» атты Казахстан хал^ына Жолдауында айщаны.
Каза^ елшщ 2050 жылFа дейiн даму баFыттары ай^ындалFан Жолдаудыц тарихи мацызы ете зор. Б¥л мемлекет емiрiнiц, ^OFам мен экономиканыц барлыщ тараптарын одан эрi жацFыртудыц ау^ымды баFдарламасы болып табылады. Куатты да табысты мемлекеттщ эл эу^атыныц жацаруымен ^атар, тYЙткiлдi де кекейтестi мэселелердiц баршасы толы^ымен шешiлуi тиiс делiнген.
Сез соцында айтарым, Тiл байлыFы - эрбiр елдiц ¥лтты^ мактанышы. Ол атадан балаFа мирас болып ^алып отыратын баFа жетпес м¥ра. Демек, эр адам ана тiлiн кезiнiц ^арашы^ындай ^орFауFа, оныц ^андайда болмасын орынсыз ш¥барлануына ^арсы т¥руы ^ажет екендтн жэне мемлекеттiк тiл - мемлекеттщ бYкiл аумаFында, коFамдьщ ^атынастардыц барлыщ салаларында ^олданылатын тiл болFандьщтан, журпзшетш барлыщ гск;агаздары мен ^жаттар мемлекетпк тшде болуы тиiс. Эйткенi еркениетке ^¥лаш ¥ратын елдiц ерiсi ^ашанда бiлiктi де, саналы ¥рпа^пен кецейетшш жэне элемдегi мYЙiзi караFайдай елдердщ санатына енудi кездеген халыщтыц басты ма^саты - сауатты ¥рпа^ тэрбиелеу. Сауатты ¥рпа^ тэрбиелеу дегенiмiз - ез ана тшшде еркiн сейлей алатын, оны терец мецгерген ¥рпа^. Ал ана тiлiн жа^сы бшмешнше сауатты сейлеп, сауатты жазып, тш байлыFын мол ^олданбайынша, шын мэшндеп мэдениеттi адам бола алмайтындыFымыз жешнде айта кеткiм келедi.
ПайдаланылFан эдебиеттер тiзiмi
1. http://gazeta.ua/ru/articles/chistota-movlennya/_v-litve-dlya-chistoty-yazyka-sozdali-gosudarstvenny)-bank-slov/562236
2. https://kk.wikipedia.org/wiki/
3. Казахстан Республикасыныц Президент Н.Э. Назарбаевтыц «Каза^стан-2050» стратегиясы - ^алыптас^ан мемлекеттiц жаца саяси баFыты» атты Казахстан хал^ына Жолдауы, 2012 жылFы 14 желто^сан.
Мащалада жалпы елгмгзде мемлекеттгк ты мзселесгне щатысты орын алып отырган жагдайлар, мемлекеттт органдарда эрб1р щызметкерд1ц мемлекеттт тшде щужат дайындаудыц сапасын арттыру Yшiн щажетт1, маманда болуга щажет дидактикалыщ материалдардыц тYрлерi туралы айтылган.
ТYйiн свздер: зац mерминдерi, аудио-свздщ тш Yстемдiлiгi, бэсекелестiктi арттыру.
№5 (41) 2015 ж Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
В статье изложены проблемы государственного языка, виды дидактических материалов, необходимых каждому сотруднику, специалисту в государственных органах для повышения качества подготовки документов на государственном языке.
Ключевые слова: термины законов, аудиословарь, преимущество языка, повышение конкуренции.
The article described situations concerning problems ofthe state language, the types ofteaching materials required for each employee, a specialist in government to improve the development of the documents in the state language.
Keywords: terms of laws, audio dictionary, language advantage, increasing competition.
Элия Назаргалицызы Кадирова,
КР Зацнама институты Лингвистика орталыгыныц НКА жэне хальщаральщ шарттар жобаларына гылыми лингвистикалыщ сараптама секторыныц гылыми ^KMeTOepi Мемлекеттш ты - халыцтыц басты ц^ндылыгы
Кадирова Алия Назаргаликызы,
научный сотрудник научно-лингвистической экспертизы проектов НПА и международных договоров Центра лингвистики Института законодательства РК Государственный язык - главная ценность народа
Kadirova Aliya,
Research associate in Linguistic expertise's regulatory and international agreements projects of Legislative Institute's Linguistic Centre, Republic of Kazakhstan Official language - the main value of the people
