Научная статья на тему 'Мектептегі бастауыш сынып парталарын гигиеналық бағалау'

Мектептегі бастауыш сынып парталарын гигиеналық бағалау Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
480
70
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Мектеп парталарына қойылатын гигиеналық талаптар / оқушылар / дистанция / дифференция / оқушыларды партада дұрыс отырғызу. / Hygienic requirement to school desks / school students / distance / differential / to seat pupils.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Г.А. Арынова, А.Қ. Жанаділ, А.К. Текманова, А.Д. Илиясова

Оқушы партасына қойылатын талаптардың дұрыс сақталмауының нәтижесінен балаларда дене кейіпінің еңкіштігі ұлғаяды, оның ассиметриясы дамиды, дене мүсінінің бұлшық еттеріне түсетін жүктеме көбейіп, ауырлық орталығы ауысып, дене тұлғасының тұрақсыздығына әкеліп соғады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HYGIENIC ASSESSMENT OF PUPIL SEATS OF INITIAL CLASSESS ON SCHOOL

At not observance of hygienic rules to seat pupils of initial classes on school desks, there is an increase in a curvature of backbones, there is their asymmetry, load of trunk muscles, shift of the center of gravity increases, brings to not compelled situation.

Текст научной работы на тему «Мектептегі бастауыш сынып парталарын гигиеналық бағалау»

ЭОЖ 613.5:645.444:372

Г.А. АРЫНОВА, Л. К. ЖАНАД1Л, А.К. ТЕКМАНОВА, А.Д. ИЛИЯСОВА Коммуналдыц гигиена жэне балалар мен жасeспiрiмдер гигиенасы кафедрасы К,аз¥МУ

МЕКТЕПТЕГ1 БАСТАУЫШ СЫНЫП ПАРТАЛАРЫН ГИГИЕНАЛЫ^ БАFАЛАУ

Окушы партасына цойылатын талаптардыц дурыс сацталмауыныц нэтижестен балаларда дене кейштщ ещштт улгаяды, оныц ассиметриясы дамиды, дене мусЫнщ булшыц еттерше тусетт жуктеме кебейт, ауырлыц орталыгы ауысып, дене тулгасыныц турацсыздыгына экелт согады.

ТYйiндi свздер: Мектеп парталарына цойылатын гигиеналык талаптар, окушылар, дистанция, дифференция, окушыларды партада дурыс отыргызу.

Зерттеу жумысыньщ езектыт. Оку тэрбие мекемелерш кажетт жиhаздармен камтамасыз етудщ жэне оны тиiмдi пайдаланудыц есш келе жаткан балалардыц денсаулыгын сактауда, барлык оку-тэрбие Yрдiсiнiц тиiмдiлiгiн жогарлатуда мацызы жогары.

Негiзгi талаптардыц бiрiне оку столы мен орындыктардыц баланыц бой узындыгы мен дене пропорциясына мiндеттi TYPДе сэйкес келуi жатады. Бул талаптардыц сакталуы балалардыц дене бiтiмi дамуыныц Yйлесiмдi болуына, дене тулгасыныц дурыс калыптасуына, кызмет кабшетшщ узак уакыт жогары болуына жагдай жасайды. Сонымен катар, кез анализаторы мен ^рек-кимыл аппаратыныц бузылыстарыныц профилактикалык шаралары ретiнде де ете мацызды рел аткарады. Бундай талаптар сакталмаганда, жумыс iстеу жагдайыныц колайсыздыгы арта TYседi: дене кейiпiнiц ецкiштiгi улгаяды, оныц ассиметриясы дамиды, дене MYсiнiнiц булшык еттерiне TYсетiн ЖYктеме кебешп, дене тулгасыныц тураксыздыгына экелiп согады, балалар сабакта тыныш отыра алмай, артык кимыл-козгалыстары кебейедi. Окушыныц дене бiтiмiнiц дамуы мен акыл-ой кызмет кабiлетiнiц дурыс калыптасуы Yшiн сабакта отыргандагы дене тулгасыныц дурыстыгы кажет.

Елiмiздегi казiргi мектептерде кептеген парталардыц TYрлерi пайдаланылады. Ертеден келе жаткан Ф.Ф. Эрисман партасы ^петл орындыгы бiрге орнатылган екi орынды парталар кебiнесе бастауыш сыныптарда колданылады. Ол парталар «мектеп парталары» деген мемлекеттж стандартка орта шамамен алган балалардыц дене керсеткiштерiне байланысты елшемде жасалады.

Парта Yстелiнiц бетi еденге сэл келбеулеу жасалады. Бул окушылардыц кiтап окып, жазу жазганда кездерiнiц талмай дурыс жумыс ^теуше колайлы. Yстелдiц узындыгы 110-130 см, енi 63-70 см, Yстел бетiнiц сырткы шетi еденнен 52-79 см бшкте болады, дифференциясы 20,5-32 см. Партаныц дифференциясы деп Yстелдiц окушы жак жиегшщ биiктiгi мен парта отыргышыныц арасындагы аралыкты айтады. Партаныц дифференциясы окушы отырганда денесiн тiк устап, Yстелге бiлектерiн койып отыруга ыцгайлы болуы тиiс, гигиеналык талапта керсетiлген мелшерден аспау жэне аз болмау керек. Егер партаныц дифференциясы дурыс сакталмаса, окушыныц омыртка CYЙектерi кисаяды, дифференция биiк болганда оц жак сколиоз, дифференция аласа болганда сол жак сколиоз пайда болады.

Окушыныц дурыс отыруын камтамасыз ететiн парта столы мен орындыктыц басты 3 керсетк^ бар. Ол жогарыда жазылган парта дифференциясы мен аркалык жэне орындык дистанциялары. Парта

орындыктарыныц аркалык дистанциясы столдыц окушы жак шетшен орындыктыц аркалыгына дейiнгi аралык. Бул окушыныц кекiрек куысыныц терецщгше байланысты. Окушы партада отырганда оныц кеюреп мен парта Yстелiнiц шетшде 3-5 см аркалык болуы керек. Отыргыштыц аралык дистанциясы аз болганда окушыныц кеудесi столдыц шетiне ^релш, кеуде CYЙегi iшiне кисайып еседi де, кекiрек куысындагы тiршiлiкке мацызы зор ЖYрек, колка тамыры, жогаргы жэне теменгi куыс веналары ^петл Yлкен кан тамырларыныц, екпе, бауыр, бронхылардыц кызметiне, олардыц дурыс есш жетшуше зиян келтiредi. Ал аркалык дистанция артык болганда окушы жазуды ецкейiп жазады да, омыртка CYЙектерi кисык еседi жэне кездiц кызметше колайсыз болып, жакыннан керу дамиды. Парта орындыктарыныц дистанциясы деп парта Yстелiнiц окушы жак шетi мен орындыктыц алдыцгы шетiнiц арасындагы аралыкты айтады. Ол 3 TYрлi болады: Н6ЛД1К, ОЦ жэне ТЕР1С ДИСТАНЦИЯ. Егер столдыц шет мен орындыктыц алдыцгы шетi бiр децгейде болса, орындык дистанция нелдiк, арасында аралык болса - оц, отыргыштыц шеи Yстелдiц астына кiрiп турса - терю дистанция болады. K^азiргi гигиеналык талаптар бойынша окушылардыц дурыс отыруына 4-5 см терiс дистанция колайлы. Парта какпагыныц iшкi жагына оныц елшемi керсетiледi.

Окушы партасына койылатын талаптар орындалган жагдайда окушылардыц денес кисаймай дурыс есiп, ягни окушылардыц дурыс есш жетшуше колайлы жагдай жасалынады.

ЖYргiзiлген зерттеу жумысыньщ ма;саты - Алматы ;аласы мектептерiнiц бастауыш сынып парталарына (о;ушы столы мен орынды;) ;ойылатын санитарлы; талаптарды аны;тап, гигиеналы; бага беру. Белгiленген ма;сат;а жету Yшiн мынадай мiндеттер ;ойылды:

Оку столына койылатын негiзгi елшемдердi аныктау. Орындыктарга койылатын елшемдердi аныктау. Парталардыц ара-кашыктыгын аныктау. Парталарга гигиеналык бага беру. Материалдар мен зерттеу тэсiлдерi Непзп зерттеу материалдары ретiнде мектептщ бастауыш сынып парталары алынды, ягни окушы столдары мен окушы орындыктары. Зерттеу тэсiлдерi бойынша №149 жэне №171 жалпы бiлiм беретiн мектептерi тацдап алынды. Сол мектептердегi бастауыш сыныптардыц окушы столдары мен окушы орындыктары елшегш ленталармен елшендi. Арнайы мемлекеттiк стандартка сэйкес, мектеп партасыныц негiзгi елшемдерi алынды. Парталар арасындагы кашыктык елшегiш лентамен аныкталды. Алынган нэтижелер

арнайы стандарпен салыстырылып, гигиеналы; бага берiлдi.

Алынган нэтижелер жэне оларды талдау Бiз Алатау ауданына жататын №149 жэне №171 жалпы бiлiм беретiн мектебшде зерттеу жумыстарын ЖYргiздiк. Осы ею мектептщ парталарын, ягни о;ушы столдары мен о;ушы орынды;тарыныц арнайы елшемдерш алды;. Бул екi мектепте де столы мен орындыгы белек ею орынды парталар Yш ;атар бойында ;ойылган.

№149 жалпы бiлiм беретш мектебшщ бастауыш сыныбынын, о;у парталарынын, елшемдерi аны;талды: партанын, алдыцгы ;ырынын, биiктiгi 67см, партанын, арт;ы ;ырынын, биiктiгi 67см, парта бетшщ жазы; белтнщ кендоп 44,5 см, парта куысынын, кендап 20см, ;уыстын, бшктт 47см, ;уыстын, арт;ы ;ыры мен орынды;тын, алдыцгы ;ырынын, ара ;ашы;тыгы 14см, орынды; биiктiгi 42см, орынды;тын, ар;алыгына дейiнгi терецдж 39см, орынды;тын, кендоп 28см, орынды;тын, ар;алыгынын, еденге дешнп биiктiгi 60см, орынды; ар;алыгынын, биiктiгi 15см, ар;алы;тын, дистанциясы 36см, дифференция 31см. Ею орынды столдардын, ;атарларынын, аралыгы негiзiнен 60см, ал зерттеу ЖYргiзген мектепте 80см; столдар ;атары мен сырт;ы ;абырганын, аралыгы 50-70см; столдар ;атары мен шк ;абырганын, (немесе сол ;абыргада орналас;ан шкафтардын, ) аралыгы 50-70см; ен, арт;ы столдан ;абыргага дейiн, к;арсысындагы сынып та;тасына дейiнгi аралы; непзшен 70см, зерттеу ЖYргiзген мектепте 73см; бiрiншi партадан,о;у та;тасына дейiн 2,4-2,2м-ден кем болмауы керек, зерттеу ЖYргiзген мектепте 2м. № 171 жалпы бшм беретiн мектебшщ бастауыш сыныбынын, о;у парталарынын елшемдерi аны;талды: партанын, алдыцгы ;ырынын, биiктiгi 70см, партанын арт;ы ;ырынын, биiктiгi 70см, парта бетшщ жазы; белтнщ кендоп 50см, парта куысыныц кендоп 20см, куыстын, биiктiгi 44см, ;уыстын, арт;ы ;ыры мен орынды;тын, алдыщы ;ырынын, ара ;ашы;тыгы 15см, орынды; биiктiгi 42см, орынды;тын, ар;алыгына дейiнгi терецдж 37см,орынды;тын, кендоп 33м, орынды;тын, ар;алыгынын, еденге дешнп бижтт 60см, орынды; ар;алыгынын, биiктiгi 14,5см, ар;алы;тын, дистанциясы 31см, дифференция 27см. Ею орынды столдардын ;атарларынын, аралыгы негiзiнен 60см, ал зерттеу ЖYргiзген мектепте 75,5см; столдар ;атары мен сырт;ы ;абырганын, аралыгы 50-70см; столдар ;атары мен шк ;абырганын, (немесе сол ;абыргада орналас;ан шкафтардын, ) аралыгы 50-70см; ен арт;ы столдан ;абыргага дейiн, ;арсысындагы сынып та;тасына дейiнгi аралы;

непзшен 70см, зерттеу ЖYргiзген мектепте 75см; бiрiншi партадан,о;у та;тасына дейiн 2,4-2,2м-ден кем болмауы керек, зерттеу жYргiзген мектепте 2,5м. Зерттеу бастауыш сынып окушыларынын, арасынан бiрiншi жэне Yшiншi сынып о;ушыларынын, арасынан алынды.

К^рп кездегi парталар мен бурышы стандарт;а сэйкес парталардан кептеген айырмашылы;тары бар. Мысалга бурышы парталар жылжымайтын болган, столы мен орныдыгы бiрге болган. Ал ;^рп столдар мен орынды;тар жеке, белек, ягни бiрiкпеген, ашып-жабылатын ;а;пагы жо;, стол бетiнде еш;андай ендстж жо;, бетi тегiс, арнайы семке ;оятын орындары жо;, бiра; бiр жу;а ;ан,ылтырдан жасалган шг^ бар, онын, езi элсiз, тез сышъ1ш, ал кейбiр сыныптардагы парталарда семке шетш iлгiшi де ;арастырылмаган. Стол мен орынды;тын, жеке болуы, бастауыш сынып балалары Yшiн тшмаз, бала орынды;ты ;алай жылжыт;ысы келсе де езi бiледi, муFалiмнщ Yнемi ;адагалап отыруы да MYмкiн емес. Сыныптагы парталардын, елшемi бiрдей, номенклатура бойынша о;ушыларга арналган столдар мен орынды;тардын, топ;а белiнуi бойынша о;ушылардын бойына байланысты жеке топ парталары жо;. Бiр сыныптын, езiнде бой елшемш ЖYргiзгенде, бой узындыгы 130 см.-ден 145 см.-ге дешнп балалар кездесп. Ал стандарт бойынша 130 см-ге дешнп балаларга А тобынын,, 130-145 см-ге дешнп балаларга арналган парталар Б тобына жатады. Сонды;тан бiр сыныпта А жэне Б тобына жататын парталар ;арастырылуы ;ажет. Жогарыдагы айтылып кеткен мэлiметтер нэтижес келесi тужырымдар жасауга MYMкiндiк берд^ Бастауыш сынып о;ушыларынын, о;у парталары бiрiкпеген, столдары мен орынды;тары жеке. Оку столынын, бетi тегiс, еш;андай ендстж жо;, бул баланын, о;у жэне жазу кезiнде дене кейпш ен,юш устауына алып келедi.

О;у столдарында ашып-жабылатын ;а;пагы жо;, о;ушы орнынан турган сайын орынды;ты жылжытуга тура келедi, сонды;тан стол мен орынды; арасындагы арнайы ;ашы;ты; Yнемi дурыс са;талмайды.

О;ушы партасына ;ойылатын талаптардын, дурыс са;талмауынын, нэтижесi балаларда дене кешпшщ е н,ю ш тiгi улгаяды, он ын, ассиметриясы дамиды, дене мусшшщ булшы; еттерше TYсетiн ЖYктеме кебейiп, ауырлы; орталыгы ауысып, дене тулгасынын, тура;сыздыгына экелш согады, балалар саба;та тыныш отыра алмай, арты; ;имыл-;озгалыстары кебейедi, бул баланын саба;;а деген зейiнiн темендетедь

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Неменко Б. А., Оспанова Г. К. Балалар мен жасеспiрiмдер гигиенасы. - Алматы: 2002. - 344 б.

2 Неменко Б. А., Оспанова Г. К. Гигиена детей и подростков. - Алматы: 2007. - 411 с.

3 Кардашенко В. Н., Кондакова-Варламова Л. П., Прохорова М. В., Стромская Е. П., Степанова З. Ф. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков. - М.: 1983. - 264 с.

4 «Санитарно-эпидемиологические требования к объектам воспитания и образования детей и подростков» № исх: 1684 от: 30.12.2011.

5 Кардашенко В. Н., Стромская Е. П., Кондакова-Варламова Л. П., Прохорова М. В.,Дьячкова Н.Г. Гигиена детей и подростков: Учебник. под ред. В.Н.Кардашенко .-2-е изд., перераб. и доп. - М.: Медицина,1988. - 512 с.

6 Гигиена детей и подростков: руководство к практическим занятиям: учебное пособие / под ред. проф. В.Р.Кучмы.- М.: ГЭОТАР - Медиа, 2010. - 560 с.

Г.А. АРЫНОВА, ЖАНАДИЛ А.К., А.К. ТЕКМАНОВА, А.Д. ИЛИЯСОВА

ГИГИЕНИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ШКОЛЬНЫХ ПАРТ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ

Резюме: При не соблюдении гигиенических правил рассаживания учеников начальных классов на школьные парты возникает увеличение искривления позвоночника, их асимметрия, увеличивается нагрузка на мышцы туловища, смещение центра тяжести, которое приводит к вынужденному положению.

Ключевые слова: Гигиенические требование к школьным партам, школьники, дистанция, дифференция, рассаживание учеников.

G.A. ARYNOVA, A.K.JANADYL, A.K. TEKMANOVA, A.D. ILYASOVA

HYGIENIC ASSESSMENT OF PUPIL SEATS OF INITIAL CLASSESS ON SCHOOL

Resume: At not observance of hygienic rules to seat pupils of initial classes on school desks, there is an increase in a curvature of backbones, there is their asymmetry, load of trunk muscles, shift of the center of gravity increases, brings to not compelled situation.

Keywords: Hygienic requirement to school desks, school students, distance,differential, to seat pupils.

УДК 617.7.078-96

А.Ж. АУБАКИРОВА, З.Т. УТЕЛЬБАЕВА, О.Г.УЛЬДАНОВ КазНМУим.С.Д.Асфендиярова, кафедра офтальмологии

ОРГАНИЗАЦИЯ СРСП НА КАФЕДРЕ ОФТАЛЬМОЛОГИИ КАЗНМУ ИМ. С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

Происходящая в настоящее время реформа высшего образования требует от преподавателя разработки методик и форм организации аудиторных занятий, способных обеспечить высокий уровень самостоятельности студентов. На практических и семинарских занятиях различные виды самостоятельной работы позволяют сделать процесс обучения более интересным и поднять активность значительной части студентов в группе. В статье описываются методы проведения самостоятельной работы под контролем преподавателя на кафедре офтальмологии.

Ключевые слова: самообразование, электронный компьютерный атлас, клинические ситуационные задачи.

Основная задача высшего образования на современном этапе заключается в формировании творческой личности специалиста, способного к саморазвитию, самообразованию, инновационной деятельности [1]. Решение этой задачи вряд ли возможно только путем передачи знаний в готовом виде от преподавателя к студенту. Необходимо перевести студента из пассивного потребителя знаний в активного их творца, умеющего сформулировать проблему, проанализировать пути ее решения, найти оптимальный результат и доказать его правильность.

Одной из главных составляющих учебного процесса является обучение, представляющее собой совместную или самостоятельную деятельность студентов и преподавателей по достижению определенных знаний, умений и навыков, результат которой проявляется качеством подготовленности студентов [2]. Важная роль в процессе обучения отводится самостоятельной работе студентов над учебным материалом на фоне усиления ответственности преподавателей за развитие навыков самостоятельной работы, за стимулирование профессионального роста студентов, воспитание их творческой активности и инициативы. Две последние составляющие образования формируются именно в процессе самостоятельной работы студентов [3].

В образовательном процессе высшего профессионального образовательного учреждения

выделяется два вида самостоятельной работы студентов: в учебное и внеучебное время [4]. Аудиторная самостоятельная работа под контролем преподавателя реализуется:

1. Непосредственно в процессе аудиторных занятий -на лекциях, практических и семинарских занятиях, при выполнении лабораторных работ.

2. В контакте с преподавателем вне рамок расписания - на консультациях по учебным вопросам, в ходе творческих контактов, при ликвидации задолженностей, при выполнении индивидуальных заданий и т.д.

Целью самостоятельной работы являются: осмысление, углубление, расширение знаний по программе изучаемой дисциплины и овладение необходимыми умениями самостоятельной работы с различными источниками знаний, формирование исследовательских навыков с учетом индивидуальных особенностей студента.

Руководящая роль профессорско-преподавательского состава является обязательным условием оптимальной организации самостоятельной работы студентов. Задачи преподавателя при контроле за СРС сводятся к правильной постановке конкретных учебных целей, формированию у студентов соответствующей мотивации, необходимости заинтересовать студента, предъявлению заданий разного типа с учетом индивидуальных особенностей студента, обеспечению обратной связи между каждым студентом и преподавателем,

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.