«МЕКТЕП МЕДИЦИНАСЫ» ЭЛЕКТИВТІК ПӘНІН «ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА» МАМАНДЫҒЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ БӨЛІГІНДЕ ОҚЫТУ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

МЕДИЦИНАЛЬЩ Б1Л1М

DOI: 10.24412/2707-6180-2022-64-111-115 УДК 61:37; 615.1:37 МРНТИ 76.75.33

«МЕКТЕП МЕДИЦИНАСЫ» ЭЛЕКТИВТ1К ПЭН1Н «ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА» МАМАНДЫГЫНЫЦ Б1Л1М БЕРУ БАГДАРЛАМАСЫНЫЦ Б0Л1Г1НДЕ ОЦЫТУ

Ж.К. ШАЙХИНА, Г.Н. ТАЛИЕВА, В.Н. ПРИЗ, К.Е. АМРЕЕВА, Г.А. БАКАРАМОВА

Караганды медицина университет^ Караганды, Казахстан

Шайхина Ж.К. - https://orcid.org/0000-0002-2640-704X

Талиева Г.Н. - https://orcid.org/ 0000-0001-9119-8830

Приз В.Н. - https://orcid.org/ 0000-0001-5633-8797

Амреева К.Е. - https://orcid.org/ 0000-0001-8188-3981

Бакарамова Г.А. - https://orcid.org/ 0000-0002-1876-3669

Citation/

библиографиялыщ сттеме/ библиографическая ссылка:

Shaikhina ZhK, Taliyeva GN, Prize VN, Amreyeva KE, Bakaramova GA. Training of elective discipline «School Medicine» within the educational program of the specialty «General Medicine». West Kazakhstan Medical Journal. 2022;64(2):111-115

Шайхина ЖК, Талиева ГН, Приз ВН, Амреева КЕ, Бакарамова ГА. «Мектеп медицинасы» элективтт пэнш «Жалпы медицина» маманды^ынын бiлiм беру баедарламасынын, бвлiгiнде о^ыту. West Kazakhstan Medical Journal. 2022;64(2):111-115

Шайхина ЖК, Талиева ГН, Приз ВН, Амреева КЕ, Бакарамова ГА. Обучение элективной дисциплины «Школьная медицина» в рамках образовательной программы специальности «Общая медицина». West Kazakhstan Medikal jornal.2022;64(2):111-115

Training of elective subject «School Medicine» within the educational program of the specialty «General Medicine»

Zh.K.Shaikhina, G.N. Taliyeva, V.N Prize, K.E. Amreyeva, G.A. Bakaramova Medical University of Karaganda, Karaganda, Kazakhstan

The article presents an analysis of the educational program of the elective subject «School Medicine» for the specialty «General Medicine». The educational program systematizes the final learning outcomes in accordance with the Dublin descriptor, identifies the goals and objectives of training. School medicine is the basis of preventive medicine. In universities, the main document is the educational program. The educational program briefly reflects the structural content of the discipline and implements the goals, objectives, final results of the discipline, the form of academic work, as well as an assessment of the achievement of the goals. School medicine as a scientific field of medicine and a practical field of healthcare is adapted to the justification and development of preventive measures aimed at preserving and strengthening the health of adolescents. «School Medicine» analyzes the influence of the environment and social environment on comfortable and health-threatening causes, evaluates and predicts their impact on the growing organism. The team of authors received a certificate of entering information into the state register of rights to copyrighted objects on the elective subject «School Medicine» dated June 14, 2021 No. 18681.

Keywords: health care, educational program, school medicine, General medicine, elective discipline

«Мектеп медицинасы» элективтж пэнш «Жалпы медицина» мамавдьныньщ бШм беру баFдарламасыныц белМнде ок;ыту Ж.К. Шайхина, Г.Н.Талиева, В.Н. Приз, К.Е. Амреева, Г.А.Бакарамова Караганды медицина университета, Караганды, ^аза;стан

Мак;саты. Ма;алада «Жалпы медицина» мамандыгына арналган «Мектеп медицинасы» элективт пэшнщ бЫм беру багдарламасына талдау ^сынылган. БЫм беру багдарламасында Дублиндi дескрипторга сэйкес о;ытудыц соцгы нэтижес ЖYЙелендiрiлiп, о;ытудыц ма;саты мен мщдетт^ керсетлген. Мектеп медицинасы - профилактикальщ медицинаныц reri3i болып табылады. Жогаргы о;у орындарында негiзгi кужат - бiлiм беру багдарламасы. Бiлiм беру багдарламасында пэннщ кдаылымды; мазм^ны - ;ыск;аша TYPДе керсетiледi жэне де пэннiц ма;саты, мiндетi, соцгы ;орытындысы, о;у ж^мысыныц формасы, сонымен ;атар ;ойылган ма;саттардыц ;ол жетiмдiлiгiн багалаумен iске асырылады. Мектеп медицинасы медицинаныц гылыми багыты жэне денсаулы; са;тау саласыныц тэжiрибелiк саласы ретнде жасеспiрiмдердiц денсаулыгын са;тау мен ныгайтуга багытталган алдын алу шараларын негiздеуге жэне дамытуга бешмделген. Ол ;оршаган жэне элеуметтж ортаныц денсаулыкда жайлы жэне к;атерлi себептершщ эсергн саралайды, есетiн организмге олардыц эсергн багалайды жэне болжайды. Авторлар ^жымымен «Мектеп медицинасы» элективтi пэш бойынша Авторлы; ^^кыщпен ;оргалатын обьектлерге

е

Шайхина Ж.К.

e-mail: zhanat_shajxina@mail.ru

Received/ Kenin mycmi/ Поступииа: 14.04.2022

Acceptedd BacbiabiMfü цабыаданды/ Принята к публикации: 20.04.2040

ISSN 2707-6180 (Print) © 2021 The Authors Published by West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University

кдаьщтардьщ мемлекетпк тiзшiмre мэлшеттердi енгiзу туралы Куэлгк 2021 жылгы 14 маусым № 18681 алынды.

Негiзгi свздер: Денсаулыц сацтау саласы, бiлiм беру багдарламасы, мектеп медицинам, жалпы медицина, элективтi пэн

Обучение элективной дисциплины «Школьная медицина» в рамках образовательной программы специальности «Общая медицина»

Ж.К. Шайхина, Г.Н.Талиева, В.Н. Приз, К.Е. Амреева, Г.А.Бакарамова Медицинский университет Караганды, Караганда, Казахстан

Цель. В статье представлен анализ образовательной программы элективного предмета «Школьная медицина» для специальности «Общая медицина». В образовательной программе систематизированы конечные результаты обучения в соответствии с Дублинским дескриптором, обозначены цели и задачи обучения. Школьная медицина - основа профилактической медицины. В вузах основным документом является образовательная программа. В образовательной программе в краткой форме отражается структурное содержание дисциплины и реализуются цели, задачи, конечные итоги дисциплины, форма учебной работы, а также оценка достижения поставленных целей. Школьная медицина как научное направление медицины и практическая область здравоохранения, адаптирована к обоснованию и развитию профилактических мер, направленных на сохранение и укрепление здоровья подростков. «Школьная медицина» анализирует влияние окружающей и социальной среды на комфортные и опасные для здоровья причины, оценивает и прогнозирует их влияние на растущий организм. Коллективом авторов получено свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом, по элективному предмету «Школьная медицина» от 14 июня 2021 года № 18681. Ключевые слова: здравоохранение, образовательная программа, школьная медицина, общая медицина, элективная дисциплина

Шркпе

Адам денсаулыгын сацтау жэне ныгайту бала eмiрiнiн алгашкы кундершен басталатын жэне бар-лык жас кезендершде жалгастырылатын адамныц жас жэне элеуметпк ерекшел^ерш ескере отырып, ауру-лардыц туындауы мен олардыц салдары кауштершщ сырткы жэне мшез-к¥лыктык факторларын темендету женшдеп профилактикалык ю-шараларга багыттала-тын болады. Балалар мен жасeсmрiмдердiн дене жэне психикалык денсаулыгын калыптастыруга, ата-аналар мен окытушыларды балалар мен жасeспiрiмдердiн психикасындагы турадсыздык, каушп суицидтiк мь нез-к¥лык белгiлерiн тани бiлуге, элеуметтiк кыз-меткерлердi, бейiндi денсаулык сактау кызметтерш (туберкулезге карсы, наркологиялык, психиатриялык) тарта отырып, олармен, Iшкi iстер бeлiмiнiн учаскелiк кызметтерiнiн жэне баска да мYДделi органдардын (психологтар мен 1шш iстер министрлiгi жYЙесiнiн кэмелетке толмагандар iсi жeнiндегi инспекторлар-дын жэне т.б.) eкiлдерiмен одан эрi жумыс тактика-сына YЙретуге багытталган ю-шаралар айкындалатын жэне iске асырылатын болады [1-3].

Казакстан Республикасында казiргi уакыт-та жогаргы медициналык оку орындарында бiлiм алушыларды даярлау процесiнде Yлкен eзгерiстер орын алуда. Пэндiк аспект бшм алушынын бiлiм беру багдарламалары пэндерiнiн мазм^нын менгеруiн кeздейтiндiктен, казiргi замангы окыту процесiнiн эдiстемесi бшм берудщ жогары денгейiн калыпта-стыру жагдайында бiлiм алушы тулгасынын eзiн-eзi

таныту тенденцияларына назар аударуды белплей-да. Танымдык iс-эрекет, пэнiшiлiк жэне пэнаралык интеграция мэселелерi eзектi болып, бiлiм алушыга бар бiлiмдi баска пэндердi окуга тартуга, сонымен катар жана бiлiмдi eз бетiнше синтездеуге мумкшдш бередi. Осыган байланысты «Мектеп медицинасы» элективтiк пэнi болашак дэрiгерлердi даярлау жуй-есiнде ерекше орын алады, eйткенi, осы пэн - бала-лардын eмiр CYPУ жэне eсу ортасы жагдайынын ко-лайлыгын аныктайтын жэне багалайтын, сонымен катар балалар мен жасeсmрiмдердiн денсаулыгына жэне шш органдардын кызметтiк жагдайына, физи-калык даму дэрежесiне эсер етуш зерттейдi. Мектеп медицинасы медицинанын гылыми багыты жэне денсаулык сактау саласынын тэжiрибелiк саласы ретiнде жасeсmрiмдердiн денсаулыгын сактау мен ныгайтуга багытталган алдын алу шараларын негiздеуге жэне дамытуга бейiмделген. Ол коршаган жэне элеуметпк ортанын денсаулыкка жайлы жэне катерлi себеп-терiнiн эсерш саралайды, eсетiн организмге олардын эсерш багалайды жэне болжайды [4, 5].

Казахстан Республикасынын денсаулык сактау саласын дамытудын «Халык денсаулыгы жэне денсаулык сактау жYЙесi» туралы Казакстан Республикасынын 2020 жылгы 7 шiлдедегi № 360-vi крз Кодексше сэйкес казiргi танда окушылардын денсаулыгы бYкiл ж^ртшылыкты аландатуда. Осыган байланысты Караганды медицина университетшщ когамдык денсаулык жэне биомедицина мектебшщ профессор-лык-окытушылык к¥рамымен даярланган «Мектеп

«Мектеп медицинасы» элективтж пэнт «Жалпы медицина» мамандыгыныц 6ïaïm беру

медицинасы» элективп пэндi «Жалпы медицина» мамандыгыныц бшм алушыларды окыту ж^зеге асы-рылады. Авторлар ^жымымен «Мектеп медицинасы» элективл пэнi бойынша Авторлык к¥кыкпен коргала-тын обьектiлерге к¥кыктардыц мемлекеттiк пзшмге мэлiметтердi енгiзу туралы Куэлiк 2021 жылгы 14 ма-усым № 18681 алынды.

Казiргi тацда бшм беру мекемелервде медицина-лык кызмет керсету саласын Бiлiм беру министрлш-нен Денсаулык сактау министрлiгiне ауыстырылды. Осыган орай, бiлiм алушыларга ^сынылган «Мектеп медицинасы» элективтiк пэн дер кезiнде окытылып отыр деп санаймыз.

Окушыныц денсаулыгына деген кызыгушылык соцгы онжылдыкта айтарлыктай естi, ейткенi денсаулык керсетшштершщ нашарлау фактiлерi 6-18 жас аралыгындагы мектеппен байланысты. Бiздiц мектеп окушыларыныц бiлiмiне койылатын талаптар децгейi Yнемi есiп келе жатканы жасырын емес. Сонымен катар балаларга жYктеме де есуде. Егер б^рын осы жYк-теменiц р^ксат етiлген шектерiн аныктау Yшiн таза ги-гиеналык, жалпыланган елшемдердi ескеру жеткшкп болса, онда бYгiнгi крт организмнiц мYмкiндiктерiн оныц конституциясы, преморбидп жэне морбидтi кауiп факторларыныц болуы, саногенетикалык меха-низмдердiц емiршендiгi жэне баска да клиникалык мацызды жагдайлар т^ргысынан жеке багалау кажет. Б^л казiргi когамды ХХ1 гасырга сэйкес келетш сала-уатты емiр салты идеологиясына CYЙене отырып, iy-бегейлi жана денгейде медициналык - педагогикалык ынтымактастыкты пэнаралык жэне салааралык езара iс-кимыл. ^йымдастыру кажеттiлiгiне алып келдi [69].

Мектеп медицинасы - профилактикалык медици-нанын негiзi болып табылады. Жогаргы оку орында-рында негiзгi к¥жат - бiлiм беру багдарламасы. Бшм беру багдарламасында пэннщ к¥рылымдык мазм^ны - кыскаша тYрде керсетiледi жэне де пэннiн макса-ты, мiндетi, сощы корытындысы, оку жумысынын формасы, сонымен катар койылган максаттардын кол жетiмдiлiгiн багалаумен юке асырылады [10, 11].

Балалардын денсаулыгын сактау жэне коргау тенiрегiнде мектептеп медицина кызметкерлерi мен мектеп эшмшшпне жауапкершiлiк туындайды. Б^-дан баска мектепте окушыларды тамактандырудын бiрынгай стандарттары к¥растырылып, жэне окушы-лар арасында суицидтердiн алдын алу багдарламасы енпзшуде [12].

Элективтi пэн - «Мектеп медицинасы» (МЖБС) тандау компонентi профильдi пэн болып табылады. Осы пэндi окыту Yшiн 2 кредит белшген. Кредиттi технологияда бiлiм алушылардын кебшесе езiндiк жумыстарынын алар орны белек.

«Жалпы медицина» мамандыгы белiмiнде «Мектеп медицинасы» деп аталатын кызметке дайындалган кадрлар келесi накты мiндеттердi шешуi керек:

- бiлiм беру мекемесшщ ортасы жэне оку жук-темесiне байланысты пресс жагдайында бала мен

жасеспiрiмнiц медициналык-психологиялык калыпта-суын бакылау;

- оку жылы iшiнде эр баланын психосоматикалык жагдайындагы жас жэне маусымдык аскынуларды болжау жэне уактылы аныктау;

- балалар мен жасеспiрiмдердiц саногенетикалык жYЙесiн бакылау; онын белсендiлiк денгейiн этиопа-тогенетикалык факторлардын белсендiлiгiмен салы-стыру;

- психосоматикалык кYЙдегi ауыткулары бар бала-ларды тексеруге уактылы ж1беру; осы жагдайга бара-бар емдеу-тYзету шараларынын схемасын тандау;

- элсiреген (бейiмделмеген) балаларды, мYмкiндiк-терi шектеулi балаларды аныктау жэне олар Yшiн оку процесше катысудын барабар режимiн тандау;

- кажетп ^йымдастыру iс-шараларын еткiзе отырып, балаларга шугыл кемек керсету.

«Мектеп медицинасы» - балалардын емiр CYPУ жэне есу ортасынын жагдайын окып YЙрететiн профилактикалык пэн, сонымен катар осы жагдайлар-дын есетiн организмнiн денсаулыгына жэне функци-оналды жагдайына эсер етуiн зерттейдг Денсаулыкты сактауга жэне ныгайтуга багытталган гылыми непздер жэне практикалык шаралар, балалар мен жасеспiрiм-дер организмшщ дамуын ен колайлы денгейде сактау болып табылады [6].

Пэннщ максаты: Балалар мен жасеспiрiмдердiц, жастардын денсаулыгын сактау жэне ныгайтуды, к¥рудын заннамаларын менгеруге кажетп бiлiмдердi калыптастыру.

Окытудын мiндеттерi:

коршаган орта жэне балалар мен т^ргындар арасында денсаулыкты сактауды аныктаудын Казакстан Республикасынын заннамалы актшершщ негiзгi каги-даларын айтып беру.

- мектеп медицина с^рактарында балалар т^ра-тын балалардын ю- эрекетi мен орта факторларынын принциптерiн д^рыс тYсiну Yшiн профилактикалык медицинанын теориялык, методологиялык негiздерiн жетiлдiру;

- тэж1рибеде кезкарасты жэне бiлiмдi пайдалану: эртYрлi оку-тэрбиелiк, ендiрiстiк орта факторларынын есушi организмге эсерiнiн сипаттамасын ныктау Yшiн бакылау эдiсiн колдану, балалар мен жасеспiрiмдер физикалык дамуы жэне денсаулык жагдайын багала-уга багытталган, зерделеудiн эдiстерiн колдану, денсаулыкты сактау жэне ныгайтуда тэж1рибелж дагдылар-ды керсету, балалар мен жасеспiрiмдер колайлы даму жэне кызметтершщ тиiмдi денгейiн колдау;

- корытындыларды калыптастыру, идеяларды багалау, пiкiрлердi енгiзу: балалар т^ргындарынын денса-улык жагдайын багалау, балалар мен жасеспiрiмдердi окыту жэне тэрбиелеуде колайлы жагдаймен камта-масыз ету Yшiн профилактикалык ^сынысты жэне са-уыктыру шараларынын кешенш ^сыну;

- езiндiк тYсiну жэне ептiлiктi табыстау: арнайы оку, аныктау, гылыми акпараттар туралы непзп кез-дердi тандау, тавдалган кездерден алынган мэлiмет-тердi талдау, окып бглу саласы бойынша акпараттарды

бойынша ез пЫрш бiлдiрiп баяндамалар жасау.

Пэннiн пререквизиттерi экология жэне тезiмдiлiк дамуы, анатомия, физиология, коршаган орта жэне денсаульщ, когамдык денсаулык болып табылады. По-стреквизиттер - б^л магистратуранын пэндерг Окы-тушынын жетекшiлiгiмен бiлiм алушылардыц езiндiк ж^мыстарынын такырыптык жоспарына сэйкес келе-сi такырыптарды окиды: Казакстан Республикасынын денсаулык сактау саласын дамытудыц «Халык денсаулыгы жэне денсаулык сактау жYЙесi» туралы Казакстан Республикасынын 2020 жылгы 7 швдедеп № 360-vi крз кодексi.

Мемлекетпк багдарламасы жэне мектеп медицина-сынын езектi мэселелерi. Сыркаттанушылык керсет-шштер^ кеп таралгандык, патологиялык закымдану. Сыркаттанушылыкты талдау керсеткiштерi. Денсаулык жагдайын кешендi багалау. Балаларда денсаулык топтарын аныктау алгоритмi. Скрининг - багдарла-маны колдану аркылы медициналык карауды жYргi-зу эдiстемесi. Мектеп жасындагы балаларда сыркаттанушылык керсеткiштерi. Зерттеу эдiстерi. Есепке алу формасы. Есеп беру формасы. Шыныктыру, онын физиологиялык мэнi. Шыныктырудын негiзгi прин-циптер^ Дене тэрбиесiн дэрiгерлiк бакылау. Окушы-ларда функционалды ауыткулардын, аурулардын ал-дын алу. Балаларда мYсiннiн б^зылуы, тiрек-кимыл аппаратынын деформациясынын алдын алу. Окушы-лардын кезiн коргау. Окушыларды енбекке тэрбиелеу гигиенасы, кэсiптiк бшм беру. Мектепте гигиеналык тэрбиелеу жэне окыту. Окушылардын денсаулыгын коргауда санитарлык-агарту ж^мыстары. Балалар мен жасеспiрiмдерде салауатты емiр салтын калыптасты-ру негiздерi [13, 14].

Бiлiм алушылардын езiндiк ж^мыстарынын акпа-раттык базасы келес с^рактарды менгеруге багытталган: Мектеп алды жасындагы (3 жаска дешн) балаларда жастык анатомиялык-физиологиялык ерек-шелiктерi. Оларга тэн аурулар, олардын алдын алу. Мектепке дейiнгi (7-10 жас) балаларда жастык анато-миялык- физиологиялык ерекшелiктерi. Оларга тэн аурулар, олардын алдын-алу. Бастауыш сыныптар-дагы (7-10 жас) балаларда жастык анатомиялык-фи-зиологиялык ерекшелiктерi. Оларга тэн аурулар, олардын алдын алу. Орта мектеп жасындагы (11-14 жас) балаларда жастык анатомиялык-физиологиялык ерекшелшгерг Оларга тэн аурулар, олардын алдын алу. Жогаргы сыныптардагы (15-18 жас) балаларда жастык анатомиялык-физиологиялык ерекшел^ер^ Оларга тэн аурулар, олардын алдын-алу. Мектептен тыс мекемелер. Жжтелуг Мекемеде болу жагдайы-нын жэне кызметiн ^йымдастырудын санитарлык гигиеналык сипаттамасы. Балалар мен жасеспiрiмдерде ультракYлгiн сэулелерiнiн жетiспеушiлiгiнiн алдын алу. Балалар мен жасеспiрiмдердегi алыстан керме-ушiлiктiн алдын алу. Балаларда ж^кпалы аурулардын алдын алу негiздерi. Балалар ^жымдарында инфекци-ялык аурулардын алдын алу. Иммунопрофилактика. Екпе тYрлерi. Казахстан Республикасынын алдын алу екпесiнiн ^н тiзбесi [15-17].

Пэн бойынша дэрютер шолу жэне мэселелiк typîh-де болады. Тэжiрибелiк сабактар семинар, жагдай-лык есептердi шешу, TBL командалы-хабардар окыту (TEAM - BASID EARNING) тYрлерiнде вткiзiледi.

Окытушылардын жетекшiлiгiмен бшм алушылардын взiндiк ж^мысы 2 кредит бойынша тапсырмалар-ды орындау: жагдайлык есептердi шешу, с^рактарга жауап беру, баяндамаларды дайындау, эдiстемелердi менгеру, жеке жэне топтык тапсырмаларды орындау нэтижесш талкылау.

Бiлiм алушылардын взiндiк ж^мысы оку-эдюте-мелiк жэне ^сыныстармен ж^мыс жасау, реферат, пре-зентациялар дайындау, компьютерлш модельдермен жэне багдарламалармен, Интернеттiн электрондык базасынын мэлiметтерiмен ж^мыс жасау.

Бiлiм алушылардын бiлiмдерi мен дагдыларын багалау эдiстерi

Пэн бойынша аралык бакылау: жазбаша/ауыз-ша с^рау, жагдайлык есептердi шешу, орындалган тапсырмалардын нэтижесiн безендiруiн тексеру, кiшi топтарда ж^мыс жасау барысында взiн жэне топтык багалау. Пэн бойынша корытынды бакылау: жазбаша емтихан.

Оку процесшщ акпараттык базасы осы пэннiн денгейiн менгеруге сэйкес келедi жэне пэннiн оку эдь стемелiк кешенiн камтиды: ж^мыс багдарламалары, силлабус, дэрiстер, тэжiрибелiк сабактарга арналган эдiстемелiк ^сыныстар, окытушынын квмепмен бiлiм алушылардын взiндiк ж^мыстарына арналган эдкте-мелiк н^скаулар, бiлiм алушылардын взiндiк ж^мы-старына арналган эдютемелж н^скаулар, бакылау вл-шеу к¥ралдары, пэндi оку эдiстемесiмен камтамасыз ету картасы.

Мектеп медицинасы - профилактикалык медици-нага жаткандыктан б^л гылыми багыттын алдына кой-ган максаты балалар мен жасвспiрiмдердiн вмiр сYPу ортасынын жагдайы мен олардын iс-эрекетiн, осы се-бептердiн даму Yстiндегi организмге жэне онын шш кызметтерiне, денсаулыгына типзетш эсерiн кешендi тYPде зерттеп, денсаулыгын сактауга жэне артыруга, iшкi органдардын кызметiне жэне организмнiн да-муына жайлы жагдай жасауга багытталган гылыми жэне тэж1рибелш шаралардын негiзiн калау екендiгi айкындалады. Бала денсаулыгы квщл бвлудi кажет етедi. Сол себептен «Мектеп медицинасы» пэш медициналык тэж1рибенщ эрi карай элеуметтiк магыналы мэселелерiн зерделеуге [18, 19], пэн аралык сипатпен фундаментальды бiлiмнiн калыптасуына, тэжiрибенi игеру, профилактикалык медицина мен денсаулык сактау сферасында кэсiби бшктшкп шындауга кажет жэне мемлекеттiк санитарлык эпидемиологиялык ка-дагалаудын мiндеттерiн тиiмдi шешу мен когамда ден-саулыкты баскаруга багытталган.

Сонымен катар, балалар мен жасвспiрiмдер денсаулыгы Бiлiм беру ^йымдарында мектеп окушыларына медициналык квмек кврсету, балалар мен жасвспiрiмдердiн денсаулыгын арттыруга ыкпал жасау болып табылады.

«Мектеп медицинасы» элективтж пэнш «Жалпы медицина» мамандыгыныц 6íaím беру

Эдебиеттер mi3iMi:

1. Баранов АА, Кучма ВР, Сухарева ЛМ, и др. Оценка здоровья детей и подростков при профилактических медицинских осмотрах. Руководство для врачей. Москва, 2004.

Baranov AA, Kychma VR, Syhareva LM, i dr. Otsenka zdorovia detei i podrostkov pri profilakticheskih meditsinskih osmotrah. Rykovodstvo dlia vrachei. Moskva, 2004. (In Russian)

2. Кучма ВР, Милушко ОЮ, Бокарева НА, Скоблина НА. Современные направления профилактической работы в образовательных учреждениях. Материалы Пленума Научного совета по экологии человека и гигиене окружающей среды «Приоритеты профилактического здровоохранения в устойчивом развитии общества: состояние и пути решения проблем». 2014;93:6. Kychma VR, Milyshko OIy, Bokareva NA, Skoblina NA. Sovremennye napravleniia profilakticheskoi raboty v obrazovatelnyh ychrejdeniiah. Materialy Plenyma Naychnogo soveta po ekologii cheloveka i gigiene okryjaiyei sredy «Prioritety profilakticheskogo zdrovoohraneniia v ystoichivom razvitii obestva: sostoianie i pyti resheniia problem». 2014;93:6. (In Russian)

3. Потупчик ТВ, Макаова МВ, Прахин ЕИ, Эверт ЛС, Бакшеева СС. Критерии оценки адаптации детей к высоким учебным нагрузкам. Гигиена и санитария. 2011;6:41-44.

Potypchik TV, Makaova MV, Prahin EI, Evert LS, Baksheeva SS. Kriterii otsenki adaptatsii detei k vysokim ychebnym nagryzkam. Gigiena i sanitariia. 2011;6:41-44. (In Russian)

4. Бережков ЛФ. Состояние здоровья как гигиеническая проблема. Состояние здоровья детей дошкольного и школьного возраста и факторы его определяющие. 2011:94-96.

Berejkov LF. Sostoianie zdorovia kak gigienicheskaia problema. Sostoianie zdorovia detei doshkolnogo i shkolnogo vozrasta i faktory ego opredeliaiyie. 2011:94-96. (In Russian)

5. Хамаганова ТГ. Основные аспекты проблемы нервно-психического здоровья школьников. Состояние здоровья детей дошкольного и школьного возраста и факты его определяющие. 2013;42-51.

Hamaganova TG. Osnovnye aspektyproblemynervno-psihicheskogo zdorovia shkolnikov. Sostoianie zdorovia detei doshkolnogo i shkolnogo vozrasta i fakty ego opredeliaiyie. 2013;42-51. (In Russian)

4. Кучма ВР, Сухарева ЛМ. Состояние и прогноз здоровья школьников. Российский педиатрический журнал. 2007;1:53-57. Kychma VR, Syhareva LM. Sostoianie i prognoz zdorovia shkolnikov. Rossiiskii pediatricheskii jyrnal. 2007;1:53-57. (In Russian)

5. Баранов АА, Альбицкий ВЮ. Социальные проблемы педиатрии. Москва: Издательский дом «Династия», 2003.

Baranov AA, Albitskii VIy. Sotsialnye problemy pediatrii. Moskva: Izdatelskii dom «Dinastiia», 2003. (In Russian)

6. Баранов АА, Кучма ВР, Сухарева ЛМ. Оценка здоровья детей и подростков при профилактических медицинских осмотрах. Москва: Издательский дом «Династия», 2004.

Baranov AA, Kychma VR, Syhareva LM. Otsenka zdorovia detei i podrostkov pri profilakticheskih meditsinskih osmotrah. Moskva: Izdatelskii dom «Dinastiia», 2004. (In Russian)

7. Пальчун ВТ, Кафарская ЛИ, Гуров АВ. Отраслевые стандарты объемов медицинской помощи детям. Москва: АПП «Джан-гар», 2002.

Palchyn VT, Kafarskaia LI, Gyrov AV. Otraslevye standarty obemov meditsinskoi pomoi detiam. Moskva: APP «Djangar», 2002. (In Russian)

8. Панков ДД, Кузнецова ИВ, Румянцев АГ. Диагностика и коррекция пограничных (преморбидных) состояний у детей и подростков в образовательных учреждениях (базисные представления и скрининг программы). Москва: МТО ХОЛДИНГ, 2003. Pankov DD, Kyznetsova IV, Rymiantsev AG. Diagnostika i korrektsiia

pogranichnyh (premorbidnyh) sostoianii y detei i podrostkov v obrazovatelnyh ychrejdeniiah (bazisnye predstavleniia i skrining programmy). Moskva: MTO HOLDING, 2003. (In Russian)

9. naHKOB flfl, Ky3HeuoBa MB, PyMAHueB AT PyKoBogcTBo no Bbi6opy cpegcTB m MeTogoB BHegpeHMA 3gopoBbec6eperaow,ux m o3gopo-BMTe.bHbix TexHo.oruM b geATe.bHocTb o6pa3oBaTe.bHbix ynpew-geHMM, pa6oTaow,ux no KoHuenuMM «WKO.a 3gopoBbA». MocKBa: MbflaTe.bCTBO «MegnpaKTMKa», 2004.

Pankov DD, Kyznetsova IV, Rymiantsev AG. Rykovodstvo po vybory sredstv i metodov vnedreniia zdorovesberegaiyih i ozdorovitelnyh tehnologii v deiatelnost obrazovatelnyh ychrejdenii, rabotaiyih po kontseptsii «Shkola zdorovia». Moskva: Izdatelstvo «Medpraktika», 2004. (In Russian)

10. naHKOB flfl, PyMAHueB AT, TpocraHeuKaa rH. MeguuMHcKue m ncMXo.orMMecKMe npo6.eMbi wKo.bHMKoB-nogpocTKoB: pa3roBop yMMTe.fl c BpaMOM. MocKBa: AnK m nnPO, 2003.

Pankov DD, Rymiantsev AG, Trostanetskaia GN. Meditsinskie i psihologicheskie problemy shkolnikov-podrostkov: razgovor ychitelia s vrachom. Moskva: APK i PPRO, 2003. (In Russian)

11. CoBpeMeHHbie MeTogbi guarHocTMKM coctoahma 3gopoBbA geTeM WKO.bHoro Bo3pacTa: MeTogMHecKue peKoMeHgauuu Bpa-HeM, negaroroB m ncuxo.oroB, pa6oTaow,ux b o6pa3oBaTe.bHbix ynpewgeHMax. nog, peg,. fl.fl. naHKoBa. MocKBa: Mockobckmm UeHTp KaHecTBa o6pa3oBaHMfl, 2008; 208.

Sovremennye metody diagnostiki sostoianiia zdorovia detei shkolnogo vozrasta: Metodicheskie rekomendatsii dlia vrachei, pedagogov i psihologov, rabotaiyih v obrazovatelnyh ychrejdeniiah. Pod red. D.D. Pankova. Moskva: Moskovskii tsentr kachestva obrazovaniia, 2008; 208. (In Russian)

12. CTenaHoBa ^A, flHeHKo Bí>, Kuce.eBa TA, ^ecHMKoBa EM. íe.bg-wep o6pa3oBaTe.bHbix ynpewgeHMM. PocroB-Ha-floHy: OeHMKc, 2003.

Stepanova LA, Ianenko VF, Kiseleva TA, Lesnikova EI. Feldsher obrazovatelnyh ychrejdenii. Rostov-na-Dony: Feniks, 2003. (In Russian)

13. TuMHeHKo BH, ^eBaHoBMH BB, MuxaM.oB MB. fluarHocTMKa, ^epeHUua.bHaa guamocTMKa m .eneHue geTcKMx MH^eKUMM. CaHKT-neTep6ypr: Э^BM-Cп6., 2004.

Timchenko VN, Levanovich VV, Mihailov IB. Diagnostika, differentsialnaia diagnostika i lechenie detskih infektsii. Sankt-Peterbyrg: ELBI-Spb., 2004. (In Russian)

14. naHKoB flfl. WKo.bHo-gowKo.bHafl MeguuMHa (MeguuMHa npe-Mop6ugHbix, norpaHMHHMx coctoahmm). MocKBa: Mockobckmm UeHTp KaHecTBa o6pa3oBaHMfl, 2008;176-185.

Pankov DD. Shkolno-doshkolnaia meditsina (meditsina premorbidnyh, pogranichnyh sostoianii). Moskva: Moskovskii tsentr kachestva obrazovaniia, 2008;176-185. (In Russian)

15. WHECKO/nPOAn. PeruoHa.bHaa pacneTHaa na.aTa no o6pa3oBa-Huo Hace.eHMA m KoMMyHMKauMM (WHÍ>nA). CrpaTeruu KoMMyHM-KauMM m nponaraHgbi: penpogyKTMBHoe m ceKcya.bHoe 3gopoBbe nogpocTKoB. ByK.eT 3, M3B.eHeHHbie ypoKM m pyKoBogcTBo. — BaHrKoK, Tau.aHg: WHECKO, 2001.

IyNESKO/PROAP. Regionalnaia raschetnaia palata po obrazovaniiy naseleniia i kommynikatsii (IyNFPA). Strategii kommynikatsii i propagandy: reprodyktivnoe i seksyalnoe zdorove podrostkov. Byklet 3, izvlechennye yroki i rykovodstvo. — Bangkok, Tailand: IyNESKO, 2001. (In Russian)

16. Cohen JE, Bloom DE, Malin MB, Curry HA. Universal Basic and Secondary Education Educating All Children. Cambridge, MA, MIT Press, 2007.

17. Weissberg R, Resnik H, Payton J, et al. Evaluating Social and Emotional Learning Programs. Educational Leadership. 2014;46-50.