CC BY
1MEHMONXONA XO'JALIGI FAOLIYATI ISTE'MOLCHILARINING SODIQLIGINI SHAKLLANTIRISH Soliyeva N.M
o'qituvchi, Namangan davlat universiteti, Namangan https://doi.org/10.5281/zenodo.11097138
Annotatsiya. So'nggi yillarda mehmonxonalar tomonidan taqdim etilayotgan xizmatlarning dolzarbligi, ularni taqdim etishning innovatsion tarkibiy qismini oshirishga e'tibor qaratilishi bilan bog'liq. Shu jumladan iste 'molchilarning sodiqligini shakllantirish ham muhim elementidir. Keng ma'noda iste'molchilarning sodiqligi tashkilot uchun ko'rinadigan raqobat ustunligi sifatida qabul qilinishi kerak, chunki u barqaror talab va barqaror o'sishni ta'minlaydi hamda biznes faoliyatining ideal rivojlanishini ta'minlaydi.
Kalit so'zlar: turizm, mexmonxona, iste'molchilar, marketing, mijoz qiymati, sayyohlik majmuasi.
Аннотация. Актуальность услуг, предоставляемых гостиницами, в последние годы обусловлена ориентацией на повышение инновационной составляющей их предоставления. Среди них важным элементом является формирование потребительской лояльности. В широком смысле лояльность клиентов следует воспринимать как видимое конкурентное преимущество организации, поскольку она обеспечивает стабильный спрос и устойчивый рост, а также обеспечивает идеальное развитие бизнес-деятельности.
Ключевые слова: туризм, гостиница, потребители, маркетинг, потребительская ценность, туристический комплекс.
Abstract. The relevance of services provided by hotels in recent years is due to the focus on increasing the innovative component of their provision. Among them, the formation of consumer loyalty is an important element. In a broad sense, customer loyalty should be perceived as a visible competitive advantage for an organization, as it ensures stable demand and sustainable growth, and ensures the ideal development of business activities.
Keywords: tourism, hotel, consumers, marketing, customer value, tourist complex.
Bugungi kunda bozor iqtisodiyoti shiddat bilan rivojlanayotgan bir paytda barcha mamlakatlar iqtisodiyotini barqaror saqlab turish dolzarb masalalardan biriga aylandi, mamlakatdagi valyuta aylanmasini tezlashtirish borasida barcha imkoniyatlardan foydalanmoqda. Imkoniyatlardan biri sifatida turizm sohasida tadbirkorlikni qo'llab quvvatlash maqsadga muvofiq bo'ladi. Turizmda tadbirkorlik o'tgan asrlardan beri shakllanib kelgan savdogarlarning sayohatlari davomida turli hil mamakatlarda savdo ishlarini amalga oshirish bilan bir qatorda turizm sohasida tadbirkorlik faoliyatining tamal toshini qo'yganlar. Mamlakatda turizm sohasini rivojlantirish maqsadida davlat tomonidan berilayotgan imkoniyatlar, ishlab chiqarilayotgan meyoriy huquqiy hujjatlar dasturil amal bo'lib hizmat qilmoqda.
Shu nuqtai nazardan, mehmondo'stlik sanoati bilan bog'liq holda, mijozlarning sodiqligini shakllantirishda marketing yechimlarini topishga qaratilgan e'tiborning bir qismi sifatida, iste'molchilarning talablarini qondiradigan shu jumladan, murakkab sharoitlarda paydo bo'ladigan ustuvor tendentsiyalarni va ularga moslashuvchan javoblarni aniqlash zarur. Bugungi bozor iqtisodiyoti jamiyatda asosiy turistik motivatsiyalarni ularning namoyon bo'lishi nuqtai nazaridan tahliliy o'rganish zarurligini ko'rsatadi, bu bizga mijozlar bilan munosabatlarni o'rnatishga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan marketing faoliyatini rejalashtirish va mehmonxona biznesining marketing kontseptsiyasini asoslash imkonini beradi.
Obyektiv haqiqat shuni ko'rsatadiki, iste'molchilarning sodiqligi shakllanishiga zamonaviy jamiyatning umumiy qiymat yo'nalishlari doirasida shakllanayotgan va rivojlanayotgan qadriyatlar tizimlarining mos kelishi ta'sir qiladi. Ushbu holat iqtisodiyotimizning barqaror rivojlanishiga yo'naltirilganligi uchun mehmonxona xizmatlari iste'molchilarining o'rnatilgan va namoyon bo'lgan qiymat munosabatlarini aniqlashni talab qiladi. Ijtimoiy evolyutsiyaning belgilangan vektori doirasida iqtisodiy rivojlanishning jigarrang modelidan yashil modelga o'tish mavjud bo'lib, u yashil innovatsiyalar yo'nalishi bo'yicha iste'molchilarning afzalliklarini oldindan belgilab beradi, bu mehmonxona segmentining ishlashi uchun xosdir.
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib iste'molchi qadriyatlarini o'rganishga e'tibor qaratish, mehmonxona va turizm sohasida paydo bo'layotgan klaster tashabbuslari va mehmonxona xizmatlari iste'molchilarining sodiqligini shakllantirish uchun marketingni qo'llab-quvvatlashning nazariy asoslari va amaliy yechimlari nuqtai nazaridan ilmiy tadqiqotlar olib borishni taqozo etadi.
Mehmonxona va sayyohlik kompleksi korxonalari faoliyatida marketingni qo'llab-quvvatlash muammosi ko'p jihatdan iste'molchilarning xohish-istaklarini hisobga olish, ularni to'liq qondirishga e'tibor berish bilan bog'liq bo'lib, bu iste'molchilar tomonidan qabul qilingan xatti-harakatlar va qarorlarning asosiy sabablarini tushunish demakdir.
Zamonaviy jamiyatda turizm motivatsiyasining namoyon bo'lishi ma'lum hududlarning turizm salohiyatini oshirishning mumkin bo'lgan yo'nalishlarini oldindan belgilab beradi. Turistik motivatsiyalar odatda turizm turlari bilan solishtirganda tahlil qilinadi.
Masalan, xorijiy tadqiqotchilar Smit V. va Krachilo N. o'zlarining dastlabki ishlarida turizmning olti turini asoslab berganlar: biznes, rekreatsion, tarixiy, ekologik, etnik va madaniy. Boshqa tadqiqotchilar (Mironenko N. va Kvartalnov V.) ma'lum bir hududga tashrif buyurish istagini uyg'otuvchi turtki sifatida madaniy-tarixiy turizmga katta ahamiyat berishgan. Tadqiqotchi Qingshen V. turistik motivatsiyalar va turizm turlarini turist tomonidan idrok etilayotgan ehtiyojlarga qarab darajalarga ajratishni taklif qildi: birinchi darajada, bu landshaft turizmi, ya'ni dam olishga yo'naltirilganlik; ikkinchi darajada, bu qulay yashash va o'yin-kulgi bilan bog'liq motivatsiya; uchinchi darajada, madaniy komponent ya'ni alohida qiziqish uyg'otadigan.
Iste'molchilar, birinchi navbatda, ushbu xizmatlarni oladigan joyda qulay turar joyni afzal ko'rishlari muhimdir. Shunday qilib, dam olish motivatsiyasi, dam olish joyida mijozlar dam olishning o'zi bilan bog'liq bo'lgan munosib xizmatni olishni xohlashlarini taxmin qiladi. Madaniy va tarixiy tarkibiy qismga bo'lgan qiziqish jamoaviy yashash joylarini (mehmonxonalarni) mavjud diqqatga sazovor joylar yaqinida qulay joylashtirish yoki ekskursiya xizmatlarini tashkil etish yoki ushbu madaniy va tarixiy ahamiyatga ega joylarga ko'chirish zarurligini anglatadi.
V. Fedko va V. Bondarenko kabi tadqiqotchilar zamonaviy iste'molchilarning xulq-atvor niyatlarini tavsiflovchi oltita turistik motivatsiyani aniqlaydilar (1.1-rasm).
Hozirgi sharoitda namoyon bo'layotgan turizm motivlari va ushbu sohani rivojlantirish tashabbuslari nuqtai nazaridan, zamonaviy sharoitda mehmonxona va turizm kompleksi korxonalari faoliyatida marketing yechimlarini qo'llashning ahamiyatini aniqlash vazifasi turganligini ko'ramiz. Turizm sohasidagi o'sib borayotgan faoliyatning bir qismi sifatida va jamoaviy joylashtirish obyektlari o'rtasidagi raqobat kuchaymoqda.
Mijozlarning qoniqishini oshirish, turar joy obyektini baholashda qabul qilingan iste'mol qiymatini oshirish variantlarini izlash, murakkab raqobat vaziyatini tushunishga, iste'molchilarning tajribasi bilan bog'liq bo'lgan iste'molchilarning xohish-istaklarining o'zgarishi prognozlariga, sanoatdagi innovatsion yechimlarni hisobga olishga asoslangan bo'lishi kerak va iste'molchilarning mehmonxona biznesiga sodiqligini ta'minlash uchun to'g'ri marketing qarorlarini shakllantirish uchun biznes faolligi tendentsiyalarini o'rganish va qo'llash muhim.
Mijozlarga yo'naltirilgan innovatsion yechimlar, birinchi navbatda, zanjirli mehmonxona tuzilmalari tomonidan boshqariladi, bu mehmonxona biznesidagi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) (mahalliy aholi tomonidan talab qilinadi) va jamoaviy turar joy obyektlari tomonidan qo'llaniladigan yashil innovatsiyalar (ekologik jihatdan mas'uliyatli iste'molchilar tomonidan talab qilinadi) mijozlarning ijtimoiy va ekologik jihatdan mas'uliyatli mehmonxona korxonalariga sodiqligini oshirish imkonini beradi.
Doimiy ravishda jamoaviy turar joyni tanlashga moyil bo'lgan, barqaror rivojlanish maqsadlariga sodiq bo'lgan iste'molchilar bilan uzoq muddatli munosabatlarni o'rnatish zarurati turistik firmalar va mehmonxonalar o'rtasidagi o'zaro ta'sir jarayonida mijozlarning sodiqligini shakllantirishda tashkiliy va innovatsion marketing echimlarini ishlab chiqishni taqozo etadi.
Mehmonxona xizmatlarini tanlash bo'yicha bugungi global rivojlanayotgan bozor iqtisodiyoti davrida iste'molchilar yashil jamoaviy turar joy binolarini afzal ko'rishadi, bu esa yoshlarning ekologik ta'limi bilan bir qatorda yashil mehmonxona takliflarining kengayishiga olib keladi.
Turizm sektoridagi bizneslar strategiya bilan ishlamaydi, ammo omon qolish zarurati bilan boshqariladi (Van der Sterren, 2008), [3] ammo olib borilgan ilmiy tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki tadbirkorlik iqtisodiy rivojlanish va o'sishni rag'batlantirishning hal qiluvchi elementi sifatida tobora ko'proq ko'zga tashlanmoqda. Tadbirkorlik faoliyati va milliy o'sish o'rtasida statistik jihatdan muhim bog'liqlik aniqlangan bo'lsa-da (Xuggin va Uilyams Karter va Jons-Evans, 2012) Baumol (1990),[4] tadbirkorlik faoliyatining shakli ma'lum bir jamiyat qoidalari va normalari yaratadigan rag'batlantirish bilan boshqariladi, deb ta'kidlaydi.
Xulosa qilib shuni ta'kidlaymizki, marketingni qo'llab-quvvatlashda tadqiqot marketingi funktsiyasi va mehmonxona va turizm korxonasi faoliyatini strategik rivojlantirishning aniq, asoslangan yo'nalishini tanlash muhim ahamiyatga ega bo'lib, ular raqobatbardoshlikni ta'minlashda muhim ahamiyatga egadir.
Mehmonxona va sayyohlik korxonalarining marketing faoliyati iste'molchilarning xulq-atvorining o'ziga xos xususiyatlarini tushunishga imkon beradigan asosiy turistik motivatsiyalarni baholash asosida amalga oshirilishi kerak. Bu ushbu sohadagi korxonalarga maqsadli segmentlarni to'g'ri ajratish va amalga oshirilayotgan marketing strategiyasi asosida ular bilan uzoq muddatli munosabatlar o'rnatish imkonini beradi.
Iste'molchilarni jalb etish, ularga bevosita xizmat ko'rsatish jarayoniga innovatsiyalarni joriy etishga qaratilayotgan e'tibor ham muhim. Tashkiliy, jarayon yoki marketing innovatsiyalarini tanlashda, ularni amalga oshirishdan foyda olishga e'tibor qaratish, ularning maqsadli auditoriya vakillari uchun ahamiyatini aniqlash va raqobatdosh tashkilotlar tomonidan joriy etilishi mumkin bo'lgan vaqt oralig'ini baholash kerak. Ushbu davrga kelib, iste'molchilar bilan hamkorlikda tegishli tadqiqot asosida yangi echimlarni ishlab chiqarish kerak bo'ladi.
Tabiat qo'ynidagi ekologik turizm juda katta imkoniyatlarni taqdim etadi. Barcha yo'nalishda tadbirkorlikni rivojlantirish mumkin. Ammo bu yerda barqarorlik masalasi juda muhim hisoblanadi.Tabiat qo'ynida turizmni tashkil etish turizm uchun ulkan salohiyatga ega va shuningdek tadbirkorlikni qanday tashkil etilishi mumkin degan ba'zi bir qiyin masalalarni qo'yadi. Tabiat qo'ynida turizmni tashkil etish ekoturizm uchun tuzatib bo'lmaydigan zarar yetkazilishi va u oqibatida mamlakat iqtisodiy zarar ko'rishi mumkin.Atrof muhitning buzilishi va inson farovonligi bir-biri bilan chambarchas bog'liqdir.
Maqola turistlar reytingini baholashga takomillashtirilgan yondashuvni taklif qiladi, bunda iste'molchilarning jamoaviy joylashtirish vositalariga sodiqligiga e'tibor qaratiladi:
1) mehmonxonalarning sifat ko'rsatkichlari, shuningdek, ularning birlashmalarda ishtirok etishi va tashkil etilayotgan turistik-rekreatsion klasterga mansubligi tahliliy tavsifi bilan "Hududning turizm industriyasi va mehmonxona infratuzilmasining rivojlanish darajasi" komponentini qo'shishni;
2) mintaqa aholisining tashrif buyuruvchilarga (boshqa hududlardan va chet elliklar) nisbatan umumiy yaxshi munosabatini baholashni, chunki bu turar joyning umumiy qulayligini (shu jumladan psixologik) ko'rsatadi;
3) mintaqada ekologik farovonlik kabi baholash elementini joriy etish, shuningdek, jamoaviy turar joy obyektlari va boshqa mehmondo'stlik infratuzilmasi obyektlarining ekologik tashabbuslarni qo'llab-quvvatlash, ularning iqtisodiy amaliyotiga yashil tashabbuslarni joriy
etishda ishtirok etishini, hududlarga sodiq iste'molchi auditoriyasini jamoaviy joylashtirish
vositalariga ko'paytirish uchun mehmonxona segmentini baholashni yaxshilash imkonini beradi.
REFERENCES
1. Representations of International Tourism in the Social Sciences: Sun, Sex, Sights, Savings, and Servility. Malcolm Crick Annual Review of Anthropology Vol. 18 (1989), pp. 307-344 (38 pages)
2. Cooper, D. and Schindler, P. (2011) Business Research Methods. 11th Edition, McGraw Hill, Boston. pp-761.
3. Kizi SNM Turizmda diqqatga sazovor joylarni ko'rish xizmatlarining ahamiyati va turlari //Amerika jamoat diplomatiyasi va xalqaro tadqiqotlar jurnali (2993-2157). - 2024. - T. 2. -№. 2. - S. 102-105.
4. Yokubjonova X., Soliyeva N. BARQARORLIK MAQSADLARIGA ERISHISH IMKONIYATLARI //Nashrlar. - 2023. - S. 80-83.
5. Soliyeva N.M. IQTISODIYOTNING ASOSIY KOMPONENTLARINING XUSUSIYATLARI MUNOSABATLARI //Mirovaya nauka. - 2021. - №. 2 (47). - S. 9-12.
6. Yoqubjonova H. Y. Ecotourism in the economy of the regions //Форум молодых ученых. -2019. - №. 3 (31). - С. 57-61.
7. Xulkarbonu Y. et al. THE ROLE AND PLACE OF ECOTOURISM IN THE REGIONAL ECONOMY OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN //Экономика и социум. - 2017. - №. 4 (35). - С. 15-18.
8. Yakubjonova H. SOCIO-ECONOMIC COMMUNICATION BETWEEN ECOTOURISM AND NATURE //НАУКА И ТЕХНИКА. МИРОВЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ. - 2020. - С. 11-13.
9. Yunusova S. A. TURIZM SOHASINI INNOVATSION RIVOJLANTIRISH IMKONIYATLARI //Results of National Scientific Research International Journal. - 2023. -Т. 2. - №. 7. - С. 54-59.
10. Yunusova S. TURIZM SOHASINI RIVOJLANTIRISH ORQALI HUDUDIY DAROMADLARNI OSHIRISHNING O 'ZIGA XOS JIHATLARI //Nashrlar. - 2023. - С. 351-353.
