CC BY
13
© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2016 УДК 61(07):617
А. Е. Алибеков, Е. М. ТyрFынов, А. А. Нурбеков, А. М. Бальщбаева, М. И. Кусаинов
МЕДИЦИНАЛЫК ЖОFАРFЫ ОКУ ОРЫНДАРЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫК ОКЫТУДЫЦ САПАСЫН АРТТЫРУ ЖЭНЕ МЕМЛЕКЕТТ1К Т1ЛДЕ ХИРУРГИЯДАН МАМАНДЫК БОЙЫНША ДАЙЫНДАУДЫЦ ДОИДАЛАРЫ
КараFанды мемлекеттiк медицина университетi №2 хирургиялык аурулар кафедрасы
Медициналык жорары оку орындарында инновациялк окыту енпзтгеннен бер1, келешек медициналык мамандарын дайындаура Yлкен Yлесiн косты. СтудентердН б1л1м1 жэне клиникалык дардыларды мекгеру1 жорарылап келедi, клиникалык дардыларды окыту мамандарды клиникалык дайындау сапасын кетеруге кемектеседг Казак тiлiнде дэрiгер маманын толыкканды дайындау Yшiн тiл туралы закынык студенттердщ дэрiс алатын емдеу мекемелер^де орындалуы керек.
Клт сездер: б™, инновация,клиникалык дайындык, клиникалык дардырлар, мемлекетпк тiлде хирургиядан мамандык дайындау
Б^м беру саласында кызмет керсету нарь^ыньщ Fаламдык даму YPДiстерiне сай, медициналык жоFарFы оку орындарынык кызметiнде б^м берудщ инновациялык технологияларын жэне халыкаралык стандарттарын енгiзу басым баFытка айналып отыр [1]. КараFанды мемлекеттiк медицина университетЫщ максаты- халыкаралык бiлiм ке^стИне жан-жакты ыкпалдасу жолымен каркынды турде алFа басу. Бул бiзге элемнщ алды^ы катарлы елдерЫщ тэжiрибесiн Yйренуге мYмкiндiк бередi жэне болашакта бiздiк оку орнынык бэсекеге кабiлеттiлiгiн камтамасыз етедi.
Керсетiлетiн медициналык кемектщ сапасы берiлген б^мнщ денгейiнен асуы мYмкiн емес, сондыктан дэрiгерлердi окытып, дайындаудык казiргi жай-кYЙi - бiлiм беру эдютерЫ жетiлдiрiп отыруды талап етедк Жака акпараттар аукымы артты, кэаби шеберлiкке койылатын талаптар жэне пациенттщ кукы^ын сактау мэселесiне катысты талаптар ^шейдк ОсыFан байланысты отандык медициналык жоFарFы оку орындарынык да, онык онык iшiнде КараFанды мемлекеттiк медицина университетЫщ де басты максаты -мамандарды дайындау сапасын арттыру.
Бiздiк университетiмiзден шыFатын казак тiлiндегi оку-эдютемелк куралдардык сапасын арттыру максатында теориялык жэне клиникалык кафедраларFа мемлекеттiк т^ дамыту жэне тiл саясаты белiмiнiк мамандары эдiстемелiк кемек керсетедi. Мемлекеттк тiлде жазылFан окулыктар сапалы аударылып жазылFанда Fана казак топтарында окитын студенттердщ бiлiм алу сапасы артатыны сезсiз. Келешекте Fылыми зерттеулердщ нэтижеан мемлекеттiк тiлде ке^нен жариялауды, магистранттык, РИР-докторлык
диссертацияларды мемлекеттiк тiлде к^ау сапасын арттыруды Yлкен мэселе етт койып отырмыз.
ЖоFарFы медициналык оку орындарында инновациялык окыту жYЙесi енпзшген жэне келешек медициналык мамандарды дайындауFа косатын Yлесi зор. Кэтамнык казiргi дамуынык кезекне сай Yстiрт ойламайтын, белсендi, жан-жакты ойлау кабiлетi дамы^ан, техниканы курастырып, баFалап, Yнемдей бшетЫ мамандардык, шыFармашылык т^алардык элеуметтiк кажетттИ артты. Бул мэселенiк шешуi жоFарFы оку орындарындаFы келешек мамандарды окытудык технологиясына байланысты [2].
К^рп кездщ технологиясы - кейде кымбат зерттеулердщ кемегiмен алынFан бiлiмнiк кYPделi жиынты^ы. Бiлiм беру саласындаFы инновация деп окытудык эдю-тэсiлдерiн жетiлдiрiп, жакалыкты енгiзудi, алдыкFы катарлы педогогикалык кезкарастарды колдануды айтады. Окыту технологиясы - адамнык баскаруымен жYретiн белгiлi бiр окыту эдiсi. Мунда негiзгi рел окыту куралдарына берiледi: устаз студенттердi окытудан герi, олардык жумысын ынталандыру мен YЙлестiру жэне окыту куралдарын баскару кызметiн аткарады. Окытушынык педогогикалык шеберлИ окытудык колайлы эдiстерi мен куралдарына баFдарламаFа жэне койылFан педогогикалык талаптарFа сай колдануына, кажеттiсiн Fана дурыс такдауына байланысты. Окытудык жетютИ студенттердiк жеке белсендiлiгiне, максатка умтылуына, олардык iскерлiгiне, ез бетiмен жумыс жасау декгейiне, шыFармашылык кабiлетiнiк бшЫуЫе байланысты [3].
ЖоFарFы курс студенттерн казак тшЫде хирургиядан мамандык бойынша дайындау жэне тэрбиелеу принциптерi де колFа алынып жатыр. ЖоFары квалификациясы бар мамандар дайындау ете кYрделi процесс. Хирургиялык аурулар кафедрасында емдеу факультетЫщ У1-УП курс студенттерЫе сабак белгiлi баFдарлама бойынша бершедк Казак топтарындаFы сабак ешбiр езгеркоз барлык талаптарды камтиды. Жиырма ^н iшiнде белгiлi жиi кездесетiн ауруларды окып, солардык зерттеу эдiстерiне машыктанып ем колдану каFидаларын Yйренедi. Сабак жYргiзгенде колданылатын эдощ ек непзпа -сабакты наукастык жанында етюзу болып саналады. Сабакка берiлген уакыттык % белiгi студент наукастык жанында болуы керек, сонда Fана, окушы аурулармен жиi керiсiп мамандык тэжiрибесiн шыкдай алады жэне мамандыFына деген ынтасы арта бередi.
Сабак етюзу барысын уйымдастырудык негiзгi тYрi болып саналады. Сабак беруде окытушынык ойында туратын максаттар мыналар болуы тик: 1) студенттерге тэжiрибелiк сабакты тус^ру; 2) сол бiлiмдi бекiтiп, талдап, еанде калдыру; 3) алFан бшмш тексерiп отыру; 4) ездiгiнен толыкть^ан бiлiмiн кYнделiктi кажетке жумсау. Сабакта окытушы студенттiк бiлiмге деген ынтасы мен кызыFушылыFын арттырып отыру тик жэне сабак барысында окытушы мен студенттщ ынтымаFын ныFайту мэселесi бiрiншi орында турады.
Тэжiрибелiк даFды калыптастыру сабактарына: тэжiрибелiк сабак (ТС), студенттердщ окытушымен езiндiк жумысы (СО6Ж), студенттердщ езЫдк жумысы(СбЖ), сынак сабаFы жатады. Тэжiрибелiк сабаFында студенттердiк кYнделiктi алFан бiлiмдерiн ныFайтып отыру Yшiн сабак барысында тYрлi ситуациялык жаFдайлар мен бакылау жумыстары берiледi. Осыларды орындау аркылы студент бYгiнгi жака сабакты окытушы кемепмен игеруге талпынады. Студенттердщ окытушымен езЫдк жумысы бiлiм мен бтк жэне даFдыны толыктыра тусу максатында жургiзiледi. Студенттер езiндiк жумыстарын презентация жэне баяндама тYрiнде корFайды. Бул сабактар студенттердiк ой-даFдыларын ширату Yшiн еткiзiледi. Аралык сынак бакылаулар, бакылау жумыстары, тесттiк тапсырмалар кезЫде алFан бiлiмдерiн бiр жуйеге тусiру максатында жургiзiледi.. Осылардык барлыFы да ^нбе-^н жетiлдiрiлiп, жакартылып отыруды кажет етедi. Бул жерде окытушынык ез жумысына жауапкершiлiкпен
карауы ете макызды, жоFарыда аталFан сабак турлерiнiк белг^ бiр турi окытушынык эр сабаFында керiнiс табуы тиiс.
У1-УП курс интернатурада казак тiлiнде сабак етюзуге киыншылыктар баршылык. Бес жыл казакша окып алтыншы жылы емдеу процесс, кужаттар, конференция, мамандарынык карым-катынасы - бэрi орыс тiлiнде жургiзетiн ортаFа тYCкенде окушылар бiразFа дейiн даFдарыска ушырайды. Осы жаFдай оку процесанщ сапасын темендеткенiмен бiрге казак медицина Fылыми тiлiнiк дамуына бас кедерп болып тур. Ал Fылыми тт дамымаса кажеттi эдебиет, кэсiптiк шы^армашылыктар да дамымайды.
Дегенмен, ана тiлiнде окып журген субординаторлармен 15 жылдан астам жумыс iстегенде тYЙгенiмiз: маман дэрiгерлердi дайындауFа эбден болады. Кафедрада эр такырып бойынша тесттiк тапсырмалар дайындау, олар студенттердщ сабакты калай мекгергенн бакылау Yшiн колданып келедк Эр студентпен жеке ауру карап, оны талкылап, емдеу диагностикалык шараларды студентпен бiрге еткiзгенде мамандык шеберлИн шындауFа кемектеседi. Хирургия
маманды^ынык ерекшелiгi коленердiк басымдылыFы. ОсыFан орай жоFарFы У1-УП курстардык студенттермен бiркатар тэжiрибелiк эдiстердi игеру жуктелдi. Кафедра мекендеген кеп салалы клиникада хирургиялык коленер Yйренуге мYмкiншiлiк жеткiлiктi.
Сонымен катар КММУ-де практикалык даFдырлар орталык 2008 жылы ашылып, бiлiм алушыларFа клиникалык жете бiлiктiлiктi дамыту, колдау жэне жаксарту мен емiр бойы бiлiм алу мYмкiндiктерiн калыптастырып, клиникалык даFдыларды окитындарFа кауiпсiз, тиiмдi б^м беру ортасын камтамасыз етуге арналады. Окытудык эртурлi эдiстерiн, окыту мен клиникалык даFдыны Yйретуде манекендер, Yлгiлер, муляждар,
автоматтандырылFан виртуальдi Yлгiлер, интерактивт окытушы компьютерлiк баFдарламалар, аудио-бейне материалдар, клиникалык даFдылар мен окыту баFалауFа тарту Yшiн стандартталFан пациенттердi колдана отырып, клиникалык даFдыFа интеграцияланFан окыту мен Yйретудi уйымдастырFан жэне оку барысына ТБ1-ужыммен баFдарланFан окыту, СБ^клиникалык жаFдай окыту, РБ^проблемалык баFдарланFан окыту енгiзiлген. Клиникалык даFдыларды окыту мамандарды клиникалык дайындау сапасын кетеруге кемектеседк
1 кесте - Обьективт курылымды-клиникалык емтихан тапсы^ан 1-жылдык хирург-субординаторлардык корытындысы
Студенттердщ саны Тапсы^андардык баFалары Орташа балы
Оку жылы ете жаксы жаксы канаFат-танарлык
2008/2009 59 38 64,4% 21 36.6% 0 0.0% 90.2%
2009/2010 80 61 76.95% 18 25.5% 1 1.25% 91.32%
2010/2011 58 41 70.69% 17 29.3% 0 0.0% 91.65%
2011/2012 75 69 92% 6 8% 0 - 89,6%
2012/2013 34 30 88% 4 12% 0 - 89,4%
Барлы^ы 306 239 78,1% 66 21,6% 1 0,3% 90,4%
У1-УП курстардык студенттерiне обьективтiк курылымды клиникалык емтиханды (ОККЕ) тапсыруFа жэне тэжiрибелiк эдiстердi игеруге кeмектеседi. Студенттер езЫдк, eзiне керек клиникалык даFдыларды калыптастырып, мамандык тэжiрибеде iске асырады.
У1-УП курс хирург субординаторлар мен дэр^ер- интерн хирургтардык тэжiрибелiк эдiстерде игеру нэтижес кестеде берiлген.
2008-2013 оку жылы барсында жалпы саны - 306 хирург-субординаторлардык обьективтi курылымды-клиникалык емтихан тапсырды. Олардык 239 (78,1%) студент ете жаксы баFаFа, 66 (21,6%) жаксы баFаFа тапсырды, ал 1 (0,3%) канаFаттанарлык баFа алды, орташа пайызы 90,4%. КанаFат-танарлыксыз баFаны ешкандай студент алFан жок.
2013-2016 оку жылы барысында жалпы саны - 254 дэр^ер-интерн хирургтар обьективт курылымды-клиникалык емтихан тапсырды. Олардык 91 (36%) студент ете жаксы баFаFа, 161 (36%) жаксы баFаFа
тапсырды, канаFаттанарлык 2 (0,8%). Орташа пайызы 86,2%. KанаFаттанарлыксыз баFаны ешкандай студент алFан жок.
ОККЕ тапсырFан жэне клиникалык даFдырларды менгеру бойынша 1-жылдык хирург-субординаторларды к орта ша
корытындысы - 90,4%, ал 2-жылдык дэр^ер-интерндердiк орташа корытындысы - 86,2%, салыстыра келгенде 1-жылдык хирург-субординаторлардык орташа балы жоFары. Содыктан клиникалык даFдыларды игеру бойынша 2-жылдык интернатураFа караFанда, 1-жылдык «субординатор-интерн» мамандыFы бойынша игеру жаксы керсетюш кeрсетедi. бйткеы емдеу iсi мамандыFы бойынша хирургиялык аурулар дисциплинасына бeлiнген саFат, «Жалпы медицина» 2-жылдык интернатураFа салыстырFанда, 2 есе саFат кеп бeлiнген. Жылдан-жылFа студенттердiк клиникалык даFдыларды мекгеруi жоFарылап келедi.
Казак тiлiнде дэрiгер маманын толыкканды дайындау Yшiн тiл туралы
Оку жылы Студенттердщ саны Тапсы^андардык баFалары Орташа балы
ете жаксы жаксы канаFат-танарлык
2013/2014 82 25 30% 57 70% - - 86,5%
2014/2015 98 28 29% 68 69% 2 2% 84,6%
2015/2016 74 38 51% 36 49% - - 87,5%
Барлы^ы 254 91 36% 161 63,2% 2 0,8% 86,2%
2 кесте - Обьективтi курылымды-клиникалык емтихан тапсырFан 2-жылдык дэрiгер-интерн хирургтардык корытындысы
зацышыщ студенттердщ дэрю алатын емдеу мекемелерiнде орындалуы керек.
ЭДЕБИЕТ
1 Байденко В. И. Болон процео: проблемалар, тэжiрибе, шешiмдер. - M., 2006. - 84 б.
2 Кулекеев Ж.А., Пивень Г.Г., H^^w^ M.P. ЖоFарFы б^м берyдегi сапа менеджментi жуйеа /Ж. А. Кулекеев, Г. Г. Пивень, M. Р. H¥ргожин. - КaрaFaнды, 2004. - 356 б.
3 Реформирование высшего образования в Казахстане и Болонский процесс: Инф.
матер. для практических целей. - Алматы, 2009. - 7 с.
REFERENCES
1 Bajdenko V. I. Bolon procesi: problema-lar, tszhiribe, sheshimder. - M., 2006. - 84 b.
2 Kulekeev Zh.A., Piven' G.G., Nyrgozhin M.R. ZhoFarFy bilim berudegi sapa menedzhmenti zhyjesi /Zh. A. Kulekeev, G. G. Piven', M. R. Nyr-gozhin. - KaraFandy, 2004. - 356 b.
3 Reformirovanie vysshego obrazovanija v Kazahstane i Bolonskij process: Inf. mater. dlja prakticheskih celej. - Almaty, 2009. - 7 s.
Поступила 26.10.2016 г.
A. Ye. Alibekov, Ye. M. Turgunov, A. A. Nurbekov, A. M. Balykbayeva, М. I. Kusainov
IMPROVEMENTS OF QUALITY OF THE INNOVATIVE EDUCATING AND PRINCIPLES OF PREPARATION OF SPECIALISTS ON SURGERY IN STATE LANGUAGE IN HIGHER MEDICAL EDUCATIONAL ESTABLISHMENTS Department of surgical diseases №2 of Karaganda state medical university
Introduction of innovative teaching methods in the educational process of higher educational institutions has made a great contribution to the development of training of medical specialties. Marked increase in the level of students' knowledge and clinical skills, with the result that the quality of clinical training specialists improve. To prepare the students enrolled in the State language, are required experts in medical institutions that can fully train students in the state language.
Key words: education, innovation, clinical training, clinical skills, training of surgeons in the state language. А. Е Алибеков, Е М. Тургунов, А. А. Нурбеков, А. М. Балыкбаева, М. И. Кусаинов
УСОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ КАЧЕСТВА ИННОВАЦИОННОГО ОБУЧЕНИЯ И ПРИНЦИПЫ ПОДГОТОВКИ СПЕЦИАЛИСТОВ ПО ХИРУРГИИ НА ГОСУДАРСТВЕННОМ ЯЗЫКЕ В ВЫСШИХ МЕДИЦИНСКИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ Кафедра хирургических болезней №2 Карагандинского государственного медицинского унверситета
Введение инновационных методов обучения в образовательный процесс высших учебных заведений внесло большой вклад в развитие подготовки медицинских специальностей. Отмечается повышение уровня знаний студентов и их клинических навыков, в результате чего улучшилось качество клинической подготовки специалистов. Для подготовки студентов, обучающихся на казахском языке, в медицинских учреждениях необходимы специалисты, которые могут полноценно обучить студентов на государственном языке.
Ключевое слово: образование, инновация, клиническая подготовка, клинические навыки, подготовка хирургов на государственном языке
