CC BY
94
№3-2015
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Нижегородский государственный университет им. Н.И. Лобачевского. Черты нового / Руководитель авторского коллектива Р.Г. Стронгин. - Нижний-Новгород: Изд-во ННГУ, 2006. - 544 с.
2 Потуданская В.Ф., Литвинова О.И., Мамонтов С.А. Современные подходы к развитию организационных структур управления вузом / / Российское предпринимательство. - 2012. - № 16 (214). - С. 88-92.
3 Управление в высшей школе: опыт, тенденции, перспективы: Аналитический доклад / Руководитель авторского коллектива В.М. Филиппов. - М.: Логос, 2005. - 540 с.
М.А. КАМАЛИЕВ, Э.Ж. БИТАНОВА, Г.М. КУРМАНОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац улттъщ медицина университетI
Б1Л1М БЕРУ САПАСЫН ЖОFАРЛАТУДА ИННОВАЦИЯЛЬЩ Б1Л1М БЕРУ ЦУРЫЛЫМДАРЫ МЕН УДЕРЮТЕРНЩ УЛЕС1 (О^У ДЕПАРТАМЕНТТЕР1, Б1Л1М БЕРУ БАF ДАРЛАМАЛАР КОМИТЕТ1, КАФЕДРА 1Ш1Л1К БАЦЫЛАУ
ЖЭНЕ Т.Б. МЫСАЛДАР НЕГ1З1НДЕ)
TYЙiн: Ма;алада инновациялы; даму жагдайында жогары оку орындарын бас;арудагы уйымдастыру ;¥рылымдарын модернизациялау кажеттшш негiзделген. Инновациялык бiлiм беру курылымдарын курылуы жэне ;ызмет етуi бойынша тэжiрибелiк мысалдар K0рсетiлген. Жогары о;у орныныц менеджмент ЖYЙесiндегi кафедра штк ба;;ылаудыц ролi K0рсетiлген. С.Ж. Асфендияров атындагы Каза; ¥лттьщ Медицина Университетшщ уйымдастыру-бас;ару ;урылымы жэне инфра;урылымыныц ;ызметшшщ тиiмдiлiгiн жетiлдiру багытандыгы ;ызмет сипатталган. ТYЙiндi свздер: жогары о;у орны, бас;ару, ;урылым, модернизация.
M. KAMALIEV, E. BITANOVA, G. KURMANOVA
Asfendiyarov Kazakh National Medical University
CONTRIBUTION OF INNOVATIVE EDUCATIONAL STRUCTURES AND PROCESSES TO THE IMPROVEMENT OF EDUCATION QUALITY (ON THE EXAMPLE OF EDUCATION DEPARTMENTS, COMMITTEE OF EDUCATIONAL PROGRAMS, CHAIR CONTROL, ETC.)
Resume: Article is described necessity of modernizing the organizational structure of university management in conditions of innovative development. There is showed the experience of creation and operation of an innovative educational structures. It discribed the role of self-control of chair control as part of the management system of the University. Presented activities of the Asfendiyarov Kazakh National Medical University to improve the efficiency of the infrastructure and the organizational and administrative structure of the University. Keywords: higher education, management, structure, modernization.
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТШЩ ОРЫС
Т1Л1 ПЭН1НДЕ КЭС1Б1 FЫЛЫМИ МЭТ1НДЕРМЕН Ж¥МЫСЫНЬЩ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
З.;. КвКЕНОВА, Г.М. ЧУМБАЛОВА, Г.С. ЕРМЕКБАЕВА
С.Ж.Асфендияров атындагы Казак, ¥лттыц медицина университету орыс mÍAÍ кафедрасы
УДК 811.161
«Медицина университетшц орыс тш пэншде кэаби орыс тл пэншде кэ^би гылыми мэтшдермен жумысыныц ерекшелктерЬ> З.К,. Квкенова, Г.М.Чумбалова, Г.С.Ермекбаеваныц мацаласында авторлар студенттердщ взiндiк жумысындагы кэ^би гылыми мэтiндермен орындайтын тапсырмалардыц тYрлерi мен нысандарын сипаттайды. Бул мацаланыц мацсаты цазац бвлтшестщ 1 курс студенттерi орыс тшнде кэаби гылыми мэтiндердiц мазмунын тYсiнiп, угуына тYрлi лексикалыц тапсырмалар, жаца инновациялык технологиялар, тэжiрибедегi эдктер усынылгандыгы баяндалады. Медициналыц жогары оку орындарында орыс тшне оцыту барысында гылыми мэтiндердi толыц мецгеру Yшiн беютлген жумыс багдарламасына сэйкес усынылган тацырыптардыц Yлгiлерi келтiрiлген.
Tyttmdi свздер: глоссарий, эссе, реферат, баяндамалар, лингвостилистикалыц талдау, мэтттц курьлымыдыц-магыналык талдауы, терминдiк свздiк курастыру, iскерлiк ойын.
Медициналы; ЖОО-да орыс тт пэшн тиiмдi жэне замануи тюрлерш ауызша да, жазбаша да TYрлерi ретшде 6ipre
талаптарга сай окытып^йретуде инновациялык; о;ыту уштастыратын нагыз тшдесудщ шыгармашыгына icneTTi.
эдктерш колдану тэжiрибeлiк сабактарды грамматикалы; Осыган байланысты ауызега сейлесу табигатыныц
пен лексикалы; такырыптары бойынша студенттердщ ой- ерекшелшн TYciнуci кажеттштмен медициналы; гылыми
№3-2015
мэтiндердi усыныган жагдайда, гылыми тiлдiц ;атац турдеп нормасымен салыстарганда ЖYЙелi турде реттШпмен белгiнедi. Медицина университетiнде болаша; мамандыщтарына багыттап о;ыту, гылыми мэтiндердiц мазмунын угып, тiлдiк ;орын байытуга ыщпалын тигiзетiн нагыз студенттердiц 0зiндiк жумысын орынды уйымдастыру болып табылады. Зерттеудщ максаты: орыс тiлiн медициналы; жогары о;у орындарында арнайы мамандывда байланысты дайындалган багдарлама бойынша о;;ытудыц непзп ма;саты - медицина мамандыгын мецгеруге ;ажетт лексикалы; ;орды тiлдiк ;атынаста ;атысымды; тургыдан жаца технология ар;ылы iске асырудыц амал-тэсiлдерiн iздестiру, оныц нэтижесiн керсету.
Жаца технологиялы; амал-тэйлдердщ бiр TYрi - модуль жуйей. Модуль ар;ылы тiлдi мецгерудегi ма;сат - студент-дэрiгерлердiц болаша; жумыс жасауына тиiмдi тiлдiк материалды жина;тап, ЖYЙелi турде езара саба;тасты;та игеруге мумюндщ жасау жэне ;ажетт лексикалы; тiлдiк материалдарды сурыптап, топтастыру тек тэжiрибелiк саба;тарда гана емес, сонымен ;атар эр YЙренушiмен дербес езшдш жумысына ерекше назар аударып, iзденiсте болып, шыгармашылы; ;абшеттерш таныту болма;. Зерттеу материалдар мен тэсшдер: орыс тшш о;ытып-уйрету бойынша медициналы; жогары о;у орындарында арнайы мамандыщтарга байланысты дайындалган о;у багдарламалары, усынылатын гылыми мэтiндер, лексика-грамматикалы; тапсырмалар, белсендi сейлеу материалы, студенттердiц езшдш жумысына ;атысты жеке 0здерiнiц дайындаган жумыстарына талдау жасау. Алга ;ойган ма;сатк;а ;ол жеткiзу Yшiн студенттер езшдш жумысын орындау барысында белсендшш танытып, TYрлi тапсырмалармен жумыс ЖYргiзуi ;ажет: жеке лексикалы;-грамматикалы; та;ырыптарды ездерi дербес о;;ып уйрену1, маманды;тары бойынша лексикалы; та;ырыптарына байланысты эдебие^мен жумыс ЖYргiзу, о;ыган мэтшдер бойынша тапсырмаларды орындау, талап етшетш стилiне ;арай гылыми мэтiндердi жеке ездерi тацдап, iрiктеу, гылыми стилдщ TYрлi жанрлары бойынша (ауызша жэне жазбаша) жумыстарын эзiрлеу, берiлген тапсырмалары бойынша маманды;тарына ;атысты арнайы журналдар мен газеттерден материалдардыц шолуын эзiрлеу; гылыми мэтiндер бойынша глоссарий эзiрлеу, терминдермен (жалпы медициналы; жэне медицинадагы бiр бейiн, бiр сала бойынша терминдермен жумыс ЖYргiзу, медициналы; этика мен деонтология, сондай-а; салауатты емiр салтын ;алыптастыру бойынша ез пiкiрлерiмен белiсiп, TYрлi эссе жазу; зерттеу ар;ылы гылыми iзденiс тургысынан баяндамалар, рефераттар эзiрлеу; медицина гылымыныц TYрлi салаларына ;атысты усынылган гылыми мэтшдердщ негiзiнде, кiтапхана ;орлары мен галамторга ЖYгiнiп, ( тусау кесер) жумыстарын орындау; гылыми медициналы; мэтiндер бойынша TYрлi лингвостилистикалы; талдау жасау жумыстары орындалуы ;ажет.
Багдарламада усынылып, талданган мамандывда байланысты медицина лексикасыныц модульдiк ;урылымын темендегiдей турде беруiмiзге болады: эр маманды; бойынша эртYрлi мэтiндер бойынша студенттiц таным-TYсiнiгiн ;алыптастыруга байланысты ;урылады. Мысалы, I модуль бойынша барлы; факультеттерге кiрiспе ретшде жалпылексикалы; та;ырыптар мен мэтiндер усынылады:»Денсаулык;. Салауатты емiр салты», «Зац. Адам ;ук;ык;тары жэне оларды ;оргау», «Байланыс ;уралдары жэне олардыц замануи адам емiрiндегi релi» жэне т.б. та;ырыптары бойынша 1 курс студенттерi «Салауатты емiр салты», «Экология жэне адам денсаулыгы», «Замануи дэрiгер деген ;андай тулга ?» та;ырыптары бойынша эссе жазу, «Казахстан Республикасында адам бостандыгы мен ;ук;^1к;тары», «¥лы Отан согыс кезiнде медицина ;ызметкерлершщ ерлiгi», «Байланыс куралдары жэне замануи адам емiрiндегi олардыц релi», «Мамандыгы бойынша медициналы; терминдердiц этимологиясы» , « Сейлеу мэдениет - дэрiгердiц жалпы мэдениетттгшщ бiр белiгi» та;^1рыптарына баяндама эзiрлеуi ;ажет; 2015
жылы ¥лы Отан согысындагы Жецiс KyHi мерейтойына арналган студенттердiц 0зiндiк жумысы бойынша бiрнеше TYрiндегi жумыстар жоспарланган, мысалы « Олардыц есiмдерi ЖYреriмiзде» та;ырыбында тусаукесер-баяндамасы «С.Ж.Асфендияров атындагы Каз¥МУ», «Медицина символдары мен нышандары», «Сейлеу - адамныц бiлiмдiлiгi мен мэдениетiнiц керсеткiшi ретшде «, «Iскерлiк тiлдесудiц ерекшелштерЬ> та;ырыптарына реферат жазу; гылыми стилi бойынша «былыми ты», мамандыщтары мен кэйптерше ;арай арнайы гылыми мэтiндер бойынша курылымдьщ- магыналык; талдау, пiкiр мен ойбелку, ацдатпа, TYЙiн -к;орытынды, мэтшнщ негiзiнде ;ыск;а жэне толы; конспектыеу, атаулы, сураулы, тезистiк жэне т.б. жоспарлар TYрлерiн курастыру; ресми- ккерлш стилi бойынша жеке кужаттардыц Yлгiлерiн эзiрлеу (емiрбаян, етiнiш, мшездеме) эзiрлеу; медициналы; ;ужаттамалар бойынша (олард^1 дайындау тургысынан) жеке тапсырмалар усынылган.
II, III жэне IV модуль бойынша жалпылексикалы; такърыптарга арнайы медициналы; мэтшдер усынылады «Медицина нышандары», ( Дэр^ер мен нау;астыц тиiмдi тiлдесуiне терк ы;палын тигiзетiн кедергiлер, Дэрiгер -тулга, Дэрiгерге тулга ретiнде ;ойылатын психикалы; талаптар, Медициналы; сухбат, Нау;астан пiкiртерiм алу, Денсаулы;тарында психикалы; а;аулык;тары бар нау;астармен тiлдесу, Дене ;ызуы кетерiлген нау;астардыц KYтiмi; Нау;астардыц тама;тануы. Бiздiц университет галымдарыныц гылыми жетктштерь Остеология -CYЙектер туралы Шм. Миология - булшы; ет туралы iлiм, Артрология- CYЙектердiц ;оспасы туралы тм; Замануи фармакология, Аурулардыц профилактикасына арналган дэрi дэрмек заттары, Санитарлы;-эпидемиологиялы; ;ызмет, Жаппай сыр;аттанудыц профилактикасы, Денсаулыщтыц детерминанттары, Замануи стоматология, Стоматологиялы; аурулардыц профилактикасы , Сау тктер
- уза; емiр CYPУДiц негiзi, Кргамдык; денсаулы; са;тауд^1 уйымдастыру, Денсаулы; са;тау мен фармациядагы менеджменттiц негiздерi жэне т.б. ). Осындай эр факультет мамандыщтарына эртYрлi та;ырыптард^1 ербiту ар;ылы iске асыруга болад^1. Аталмыш гылыми мэтiндердi студенттерге TYсiндiру Yшiн Ахметов Мухамедия Ахмет Теренiц «Русско-казахско-английский словарь» деген терминдш сездiгiн саба;та белсен,щ TYPДе ;олданамыз, ал анатомияга байланысты гылыми мэтiндер бойынша «Адам денеа» (суреттi аны;тамалы; агзаныц ;урылысы, к;ызметтер1 жэне атаулары) Тони Смиттыц ;аза; тiлiнде редакцияланган суреттi аны;тамалыгын, Мэскеудщ баспасында шы;к;ан орыс тiлiндегi «Большая медицинская энциклопедия (замануи танымал суреттелген басылымды) жэне т.б. материалдарды ;олданамыз.
Модульдiк о;^1ту багдарламасына толы;иырулар мен TYзетулер енгiзу барысында мынадай талаптар ескершда:
- болаша; маман иелершщ ой ерiсi кец, жан дунией бай, кэсiби бiлiктi маман ретшде, адамдармен сауатты ;атынас жасай алатын тулга ретiнде ;алыптастыруга жол ашу;
- болаша; дэрiгердiц ;аза;ша тшдш ;атынасты ЖYЙелi, тиiмдi мецгерудiц амал-тэйлдерш жина;тап, ойын орыс тiлiнде жетш жеткiзе алу.
Модуль деген о;ытып уйрету ЖYЙесiнде белгiлi бiр функциясын ат;аратын дербес белiгi болса, ал теорияда болаша; мамандардыц кэсiби бШмдерш немесе дагдыларын ;алыптастыру ушiн жетгалш^ а;параттыц немесе эрекеттердiц белгiлi бiр «мелшерi»болып танылад^1. Модуль танымдылы; пен кэйптш сипаттамасына ие болганд^1;тан, студенттердщ аудиториядан тыс жэне езiндiк жумысын ат;ару барысында iске асырылатын а;параттык; ;амтамасыз етiлуi болып табылад^1. Президент Нурсултан Назарбаев жыл сайынгы дэстYрлi Казахстан хал;^1на Жолдауында: «Казахстан хал;ы букiл элемде уш тiлдi пайдаланатын жогары бiлiмдi ел ретiнде танылуга тиiс. Булар: ;азак; тiлi - мемлекеттш тiл, орыс тiлi
- ултаралы; ;атынас тiлi жэне агылшын тiлi - жаЬандык; экономикага ойдагыдай кiруге тiлi» деп, Yкiметтiц алдына «Тiлдердiц уш тугырлыгы» мэдени жобасы iске асыру ушiн
0 ^шзяМтш О^Каз®ИУ
1 №3-2015
2009 жылы ;ойылды. Yш тугырлы тiл саясатын iске асыру ма;сатында, о;у багдарламасында жэне о;у YPДiсiнде, эсiресе тiлге Yйрету кафедраларында, белсендi TYPДе гылыми мэтiндермен жумыс ЖYргiзу барысында терминдердiц магыналарын Yш тiлде жазу, есте са;тау, ал мэтшнщ мазмунын угып TYсiнуде, мемлекеттш тiлде мiндеттi TYPДе TYрлi лексикалы; тапсырмалар орындау K0зделедi.
Сощы жылдары о;ыту YPДiсiнде ртренуштердщ белсендiлiгiне, бас;аруды дамытуга, оны 0зiн 0зi бас;аруга айналдыруга ерекше назар аударылады. О;ыту YPДiсiнде 0зара эрекеттесудi iске асыру Yшiн базисты жагдайды ;уруга назарды аудару ;ажет. Ондай жагдайат Yйренушiлердiц дайынды; децгейiн к0рсете алады. ДэстYрлi о;ыту барысында, ягни о;ытушы мен студенттщ арасында шынайы ;арым-;атынас туралы айтуга болады? 9йткенi, о;ытушымен саба; барысында о;ытушы мен Yйренушiнiц арасындагы бiлiм алудыц негiзгi ма;саты бiрiншiсi екiншiге а;парат беру болып табылады. Бас;а с0збен айт;анда, саба; барысында устаз бас;а функцияларды ;олдану ;ажеттМн умытып, «а;паратты; инъекцияларды»жасагандай болады. Мундай
педагогикалы; Yрдiстiц тиiмдiлiгi Yйренушiнiц 0зi барынша белсендi болса, ал о;ытушы эр Yйренушiге жеке к0з;арасты таныту негiзiнде кецес беру мен Yйлестiру функциясын iске асырады. Модуль ар;ылы о;ытудыц негiзiнде, медицина жогары о;у орындарыныц студенттерi орыс тiлiне кэйби тiл ретiнде Yйрену кезiнде, саба; барысында о;ытушыдан алган а;паратты; ;уралды алып, ягни угып, KYPделi мэселелердщ шешiмiн iздестiрiп, жеке 0зi дайындалып, кiтапханалар мен галамтор ар;ылы iзденiп, гылыми зерттеу жумысына белсеендi ;атысып, силлабустагы K0рсетiлген 0зiнiдiк жумыстагы тапсырмаларды орындай алады. Модульды; багдарлама бойынша студенттердiц 0зiнiдiк жумысын орындау, белгШ децгейге дейiн Yйренушiлермен бiлiмiн жеке 0здерi угуын ;амтамасыз етедi. Сонымен ;атар студенттер 0зiндiк жумысын орындау барысында педагог а;паратты; функциясын орындаудан босатуга, сонымен оныц кецес беру мен Yйлестiру функциясын ат;ару ушш ай;ын жагдайларын жасауга MYMкiндiк бередъ
Модульге алынган мэтiндердiц эр;айсысы белгт бiр магына TYрiн K0рсетедi. Мэтшдердщ сурыптау устанымы халы; арасында тараган аурулардыц жиiлiгiне жэне эр мамандьщтыц ерекшелiгiне байланысты аны;талады. Багдарламада игершетш ;атысым эдiсiнiц негiзi болып саналатын с0Йлесiм эрекетiнiц iске асыру тшмдшш децгейлiк жаттыгулар жиынтыгы ар;ылы аныщталады. Медицина лексикасыныц толыгу жолыныц бiрi - C0здердiц бiрiгiп келiп, жаца с0з тудыруы. Осы мэселеге дэр^ер студенттердiц назарын аудара отырып, теориялы; материал на;ты мысалдармен баяндалып, галымдар ецбектерiнен бiрiккен с0з туралы шюрлер ;арастырылады. Медицинадагы лексикалы; тулгалардыц жасалу жолдарын TYсiндiру мiндетi: C0здердiц бiрiгуiне пайда болган жаца лексикаларды халы; арасында жт кездесетiн ауру аттары мен ауру нышандарын iрiктеу.
Тапсырма: Мэтiндi о;ып, оны атацыздар. Мэтшнен TYсiнiксiз C0здер-терминдердi терiп жазыцыздар, ( олардыц аудармаларын Yш тiлде: ;аза;, орыс жэне агылшын тiлдерiнде, ал латын тiлiн YЙренiп, циклдан 0тш келген студенттер топтарына сол терминдердi латын тiлiнде де жазып), терминдш C0здiкпен ;олданып, олардыц магыналарын тауыцыздар. Жалпыгылыми терминдермен Yш с0йлем, арнайы терминдермен Yш с0йлем ;урастырыцыздар.
Келей тапсырма медициналы; терминдердiц жасалым тэйлдерше арналган: аффикс ар;ылы жасалган терминдер: дермати-т, ларинги-т, остеи-т, оти-т, склери-т жэне т.б.; префиксты тэсiлмен жасалган терминдер: моноартирт, полиартрит, мононеврит, полиневрит; префиксты жэне аффикс ар;ылы жасалган терминдер: астигмати-зм,гипертире-оз, атирео-з; с0з тiркестерi, фразеологизм сия;ты.
Тапсырма. Мэтшд о;;ыцыз. Мэтiннiц магыналы; б0лiктерiн к0рсетщз, негiзгi а;парат бойынша тужырымдама жасацыз. Мэтiннен гылыми мэтiнге тэн с0йлемдер мен ;урылымдарды белгiлецiз.
Тапсырма. Мэтiндi о;;ыцыз. Аталмыш мэтiнге сура;тар ;урастырыцыз, жоспар эзiрлецiз, етiстiктен жасалган жэне субсиантивт терминдiк тiркестердi табыцыз. Шыгармашылы; тапсырма жумысы берiлген мамандывда байланысты мэтiндi о;ыту ар;ылы орындалады. Мшдет^ тапсырма KYрделi турде берiлiп, шыгармашылы; сипатта ;урастырылган мэтiн мазмунын практикалы; тiлдесiм эрекетiне дайындау: тiрек C0здi таба бiлiп эцгiмелету; мэтiндегi аналитикалы; жолмен жасалган жаца с0здерге талдау жасау ар;ылы TYсiнiгiн бекiту.
Зерттеудщ корытындысы: 1 курс студенттерi Yшiн 0зiндiк жумысты орындау бойынша кэйби мэтшдермен (болаша; маманды;тары бойынша: жалпы медицина, стоматология, фармация, мейiрбике га, фармацевтикалы; 0ндiрiстiц технологиясы, денсаулы; са;тау iсiндегi менеджментi, медико-профилактикалы; iсi маманды;тарына арналган арнайы гылыми мэтiндермен турлi талдау тапсырмаларын орындау ;иынды; тугызатындыгы белгiлi. Мысалы, Медицинадагы замануи технологиялар деген жалпы лексикалы; та;ырып бойынша жалпы медицина мамандыгы студенттерiне «Аурулардыц кутiмi: стационардагы киiмдерiн, т0сек т0сенпштерш ауыстыру, терi, шаш, к0з бен тырна;тарыныц гигиенасы» усынылатын гылыми мэтшдермен не студенттердщ 0здерiнiц ;алауы бойынша тацдаган мамандыгына ;атысты гылыми мэтшге С9Ж кезiнде к;урылымдык;-маFыналык; талдау жасау ;ажет. Fылыми мэтiндi талдау ртш студенттер терминдердi iрiктиейдi, зат есiмдердi заттай жэне дерексiз турлерi гылыми мэтiндердегi орыс тiлiнде к0пше турiнде ;олданады, мысалы: шумы в сердце; кецшен родительный падеж, ягни 2 рлш септiгi) ;олданады: установление (чего?) диагноза, лечение (чего?) болезни,пересадка (чего?) органов жэне т.б.
Fылыми стилдегi ;олданылган с0здщ на;тылыгы жэне тек бiр магынада болатынд^1гы терминдердiц ;олдануына байланысты, сондай-а; гылыми стильде на;тылыгына ;ол жетгазу ушiн терминологияда синонимдердiц ;олданбау^1 орынды. Fылыми стилде зат есiмдерi етктштерге ;араганда басымды болад^1, етiстiктер 3 жа;тыц тек осы шагында ;олданады, сонымен етiстiктiц осы нысаны туйы; райына ;араганда басымды болады. Fылыми стилде C0Йлемдердегi с0здер кезец -кезещмен ретiнде ;олданады. С9Ж орындау барысында студенттер гылыми мэтiннiц та;^1рыбын мэтш атауымен байланыстырып, ондагы ;аралатын заты не ;убылыс болып табылад^1. Fылыми мэтiннiц ;урылымы мэтiн атауынан, гаркпе б0лiгiнен, негiзгi б0лiгiнен жэне ;орытындысынан турады. Fылыми мэтiннiц атауы та;ырыбына жэне мэтiннiц мазмунына сэйкес келу1 керек. Кiрiспе мэтiннiц негiзгi та;ырыбын ашатын алгы C0зi, ал непзп б0лiгi - та;^1рыптыц атауын сипаттайтын мэтiннiц ец Yлкен б0лiгi болады; ;орытындысы - мэтiндi ая;тайтын соцгы ;орытынд^1лайтын б0лiгi болады.
Ал мэтшнщ абзацында сол мэтiннiц мацызына ;атысты б0лiгi, онда белгiлi а;парат к0рсетшеда жэне де шагын та;^1рыпшасымен байланысты болады. Бул тапсырманы С9Ж кезшде орындау студенттердiц жеке 0здерi гылыми мэтiндi TYсiнiп, угуын бiлдiредi.
«Миология - булшы;ет туралы iлiм» та;ырыбы бойынша студенттер анатомия немесе бас;а о;итын пэндерi маманд^1гы бойынша гылыми мэтiндi тацдап, сол мэтiнге шгар жазады, ал ;алай сын шгарда жэне оц пiкiрдi жазу тэжiрибелiк саба;тарында YЙренедi, Yлгiлерi усынылады. «Артрология- CYЙек байланыстары туралы iлiм « та;^1рыбы бойынша гылыми мэтiндерге ;атысты туйiн - ;орытынд^1 эзiрленедi. Ал гылыми мэтiнге лингвостилистикалы; талдау жасау Yшiн студенттердiц кэсiби децгейцiнде с0йлесушде жiберiлген стилистикалы; кателерi жэне с0йлеу мэдениетiндегi а;аулы;тарына жол бермеу ма;сатында , С9Ж тапсырмаларын орындау кезшде
№3-2015
осындай кателерi жойылады, байланыс мэтш ретiнде сейлеу ойын жеткiзуде сез бiрлiктерiн орынды жэне дурыс тацдап, ipiKTey ;ажет екендiгiн сондай лингвостилистикалы; талдау барысында K03i жетедi . Сонымен оку урдта болаша; дэрiгерлер мен медициналы; и;ызметкерлершщ уэждеме саласын белсендiруге ьщпалын тигiзетiн жагдай жасау жэне о;итын пэнге туракты К^1зыгушылы;ты калыптастыратын, шыгармашылы; режимiнде оиуга Yйрететiн бiлiктiлiктi нэтижелi мецгеру мацызды факторы болып табылады. Егерде о;ыту YPДiсi инновациялы; окытудыц негiзгi талаптарын есепке алуымен ЖYргiзiлетiн жагдайда, о;ыту уэждемесi орыс тш кафедрасындагы тэжiрибелiк сабактарында нэтижелi калыптастырылуда:
• Yйренушiлердiц бiлiмi мен бШкттк ЖYЙесiн калыптастыру YДерiсiнде кажеттi жагдайларын жасау ретiнде алдагы нэтижеге бурыныра; сезуiне ыкпалын тигiзу;
• Эр студент ym^ максималды децгейде бШм алу YДерiсiнде YЙренушiлердiц мiндеттi TYPДе ;осылуы жэне оны iске асыруда белсендi ;атысуы;
• Барлы; децгейлерде тщщк бiрлiктерiмен жумысты уйымдастыратын о;ытушымен материалдарды усыну кезiнде онымен ону материалын угу кезiнде эсер алу саласына CYЙенуi;
• жаца о;у о;игаларында сенiмдiлiк, икемдiлiк, угып, елестете алушылы;, ;ызмет ету бiлiмiн ;амтамасыз ететiн эмоциялы; жадына CYЙенуi;
• ои;ыту барысында о;у танымдылы; эрекеттерш шыгармашылы; децгейiне ауыстыруын ;амтамасыз ететш шыгармашылы; эрекеттерiнiц тетiктерiне ( талдаудыц тетiктерiне синтез бен эмоциялы; пен оцтайлы байланысы ари;ылы ассоциативтi, эврестикалы;) CYЙенуi.
Инновациялы; технологияныц уйымдастырушылы; жагы оныц екi TYрiнде: лингвистикалы; мэлiметтерiнiц метафорлану тэсiлiнде; с0йлесудiц инновацияллы; дамуы тэсiлiнде ;;ызмет ететiн инновациялы; о;ытудыц эдiсiн iске асыруын ;амтамасыз етедъ Инновациялы; технологияныц материалдык-дидактикалык тургысы инновациялы; ^рек (лингвистикалы; метафора - «ай^н» ассоциативтiк ;атарындагы бейнесi мен мэтшЦ жэне оныц трансформациялы; нэтижелерi ретшде осындай мацызды TYсiгiнi кiредi.
Сонымен, ои;ытушы медицина университетiнiц 1 курс студенттерш кэсiби орыс тiлiне оттуда инновациялы; технологияларды ;олданып, студенттердiц езшдш жумысын тиiстi эдiстерiмен уйымдастырган жагдайда, YЙренушiлер езге тiлде болаша; кэйби тiлдi лайы;ты мецгере алады, гылыми мэтiндердi угып, 0зiндiк жумысын тапсыру барысында белсендiлiк, талпыну, жаца материалды угып, ез ойларымен мазмундай алады, тiптi р0лдiк ойындар ар;ылы гылыми стильдiц талаптарын са;тай отырып,TYсiндере алады. Соныц ар;асында болаша; медицина и;ызметкерлер1 тiлдесудiц кэсiби саласында сейлесу ym^ коммуникативтiк кузыреттiц кажеттi жэне утымды децгейiне ;ол жеткiзуге ы;палын типзедь
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе. - М.: 2009. - 119 с.
2 Модель медицинского образования КазНМУ имени С.Д.Асфендиярова. - Алматы: 2010. - С. 7-8.
3 С.Асфендияров атындагы Каз¥МУ орыс тШ кафедрасыныц жумыс багдарламасы. - Алматы: 2013. - С. 4-5.
4 ¥.А.Жанпетс Учебное пособие по русскому языку (I II III IV модуль) - Алматы: С.Асфендияров атындагы Каз¥МУ, 2013. - 2014. -Б. 107-119.
5 Тони Смит редакциясы. Адам деней. Суретт аныктамалык.Организмнiц ;¥рылысы, к;ызметтерi жэне аурулары // Dorling Kindersley London • New York • Munich • Melbourne • Delhi. - Алматы: 2006. - 239 б.
ЗД. К0КЕНОВА, Г.М.ЧУМБАЛОВА, Г.С.ЕРМЕКБАЕВА
Казахский Национальный университет имени С.Д.Асфендиярова, кафедра русского языка
ОСОБЕННОСТИ РАБОТЫ С НАУЧНЫМИ ТЕКСТАМИ ПО СПЕЦИАЛЬНОСТИ НА ЗАНЯТИЯХ ПО РУССКОМУ
ЯЗЫКУ В МЕДИЦИНСКОМ УНИВЕРСИТЕТЕ
Резюме: Целью данной статьи является облегчить изучение и восприятие научных текстов по специальности, предназначенных для студентов 1 курса казахского отделения, при помощи специальных лексических заданий, использования новых инновационных технологий и методов. Авторы описывают методику организации форм и видов проведения самостоятельной работы студентов. При изучении русского языка в медицинском вузе для лучшего усвоения научных текстов по специальности приведены примеры из опыта работы с описанием использования инновационных технологий обучения русскому языку по рекомендованным темам в соответствии утвержденной рабочей программе.
Ключевые слова: глоссарий, эссе, рефераты, доклады, лингвостилистический анализ, структурно-смысловой анализ текста, составление терминологического словаря, деловые игры.
Z.K. KOKENOVA, G.M. CHUMBALOVA , G.S. ERMEKBAEVA
Kazakh medical university named after S.D.Asfendiarov the department of Russian language
FEATURES OF WORK WITH SCIENTIFIC TEXTS ON SPECIALITY ON THE LESSONS OF RUSSIAN LANGUAGE
IN MEDICAL UNIVERSITY
Resume: Aim of this article is to facilitate a study and perception of scientific texts on speciality intended for the students of a 1 Kazakh separation, through the special lexical tasks, use of innovative NT and methods. Authors describe forms and types of organization of independent work of students. At the study of Russian in medical institution of higher learning for the best mastering of scientific texts examples are on speciality made from experience on the recommended themes in accordance to the ratified executable code. Keywords: glossary, essay, reports, lectures,linguistic analysis, structurally semantic analysis of the text, drafting of terminological dictionary, business games.
