Научная статья на тему 'МЕДИЦИНА ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИДА МИЖОЗ (БЕМОР)ЛАРНИНГ ҚИММАТДОРЛИГИНИ ЎРГАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ'

МЕДИЦИНА ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИДА МИЖОЗ (БЕМОР)ЛАРНИНГ ҚИММАТДОРЛИГИНИ ЎРГАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
74
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
медицина хизматлари / TDABS / соғлиқни сақлаш тизими маркетинги / “мижоз йўли” / беморнинг “мойиллиги” / “реал клиник тажриба” / “беморнинг истиқболи” / NPS ва CSI индекслари. / медицинские услуги / TDABS / маркетинг системы здравоохранения / «клиентский путь» / «лояльность» пациента / «реальный клинический опыт» / «перспектива пациента» / индексы NPS и CSI.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Тойиров Музаффар Абдуллаевич, Мурадова Наргиза Улжаевна

Мазкур мақола соғлиқни сақлаш тизими, хусусан медицина хизматлари бозорида рақобат курашини таъминлаш орқали медицина хизмати сифатини ошириш мақсадида мижоз (бемор)ларни ўрганиш тенденцияларига бағишланган бўлиб, унда ҳар бир тенденция бўйича таҳилни ўтказишда қўлланилиши мумкин бўлган усуллар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Тойиров Музаффар Абдуллаевич, Мурадова Наргиза Улжаевна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Данная статья посвящена изучению тенденций клиентов (пациентов) и применяемых методов на рынке медицинских услуг в целях развития рынка и конкурентной борьбы рынка путем повышения качество медицинских услуг.

Текст научной работы на тему «МЕДИЦИНА ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИДА МИЖОЗ (БЕМОР)ЛАРНИНГ ҚИММАТДОРЛИГИНИ ЎРГАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ»

МЕДИЦИНА ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИДА МИЖОЗ (БЕМОР)ЛАРНИНГ ЦИММАТДОРЛИГИНИ УРГАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ

Тойиров Музаффар Абдуллаевич

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти ММР-121 гурух магистри

Мурадова Наргиза Улжаевна

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти Маркетинг кафедраси доценти в.б., и.ф.ф.д. (PhD) +998907425452, muradova.nargiza@bk.ru

Аннотация: Мазкур макола согликни саклаш тизими, хусусан медицина хизматлари бозорида ракобат курашини таъминлаш оркали медицина хизмати сифатини ошириш максадида мижоз (бемор)ларни урганиш тенденцияларига багишланган булиб, унда хар бир тенденция буйича тахилни утказишда кулланилиши мумкин булган усуллар келтирилган.

Калит сузлар: медицина хизматлари; TDABS; согликни саклаш тизими маркетинги; "мижоз йули"; беморнинг "мойиллиги"; "реал клиник тажриба"; "беморнинг истикболи"; NPS ва CSI индекслари.

Аннотация:Данная статья посвящена изучению тенденций клиентов (пациентов) и применяемых методов на рынке медицинских услуг в целях развития рынка и конкурентной борьбы рынка путем повышения качество медицинских услуг.

Ключевые слова: медицинские услуги; TDABS; маркетинг системы здравоохранения; «клиентский путь»; «лояльность» пациента; «реальный клинический опыт»; «перспектива пациента»; индексы NPS и CSI.

Annotation:This article is devoted to the study of client (patient) trends and applied methods in the medical services market in order to develop the market and compete in the market by improving the quality of medical services.

Key words: medical services; TDABS; health system marketing; "customer path"; "loyalty" of the patient; "real clinical experience"; "patient's perspective"; NPS and CSI indexes.

Кириш. Замонавий согликни саклаш хизматлари сохаси миллий иктисодиётимизнинг энг жадал ривожланиб келаётган тармоклардан биридир [1]. Охирги йиллар согликни саклаш тизимида маркетинг ва молия сохаларидагидек бошкарув инновацияларда фаол вакт асосидаги харажатларнинг "тежамкор ёндашув" ва "кийматга йуналтирилган ёндашув"идаги хисоби (TDABS - time-driven activity-based costing). Согликни саклаш маркетингининг бугунги кун трендларига: консьюмеризм, ресурсларнинг оптималлаштириш, тиббиёт хизматларини курсатиш жараёнида

шаффофлик, кросс-индустриал инновацияларнинг жорий этилиши сезиларли таъсир курсатмокда.

Мавзуга оид адабиётларнинг тахлили. М.Портер томонидан таъкидланишича, согликни саклаш тизимида кимматдорликка йуналтирилган ёндашувда беморга даволаш муолажаси такдим этилаётганда, унинг хохиш-истагини эътиборга олиш мухимдир [2]. Яъни бундай ёндашув истикболда беморнинг хохиш-истагининг бош парадигма сифатида курилиши тиббий хизматнинг мавжудлигидан тортиб, унинг сервиси ва кулайлиги хамда согликни сакдаш харажатларини камайтириш тамойиллари олдидаги устунликни белгилаб бермокда.

Шунингдек, Ю.А.Зуенкова [3], Ю.В.Лукина [4], А.В.Иванов [5] каби МДХ, олимлари тиббий хизматларнинг сифатини бахолаш оркали мазкур бозорни ривожлантиришга каратилган илмий карашларни келтирган булишса, махаллий олимлар каторидаги И.Х.Ахмаджанов [6], Д.Х.Рахманов [7], М.Э.Дадаходжаева [8] илмий тадкикотлари согликни саклаш тизимини ривожлантиришга каратилган иктисодий механизмларнинг долзарблиги билан алохида эътиборга эга.

Тадкикот методологияси. Медицина хизматлари маркетингининг бугунги кундаги бош концепцияси истеъмолчига, яъни беморга мулжалланганликдир. Унинг асосида эса, тиббиёт хизматлари бозоридаги истеъмолчиларниг хулк-атворини урганиш каби мухим маркетинг вазифалари куйилмокда.

Х,ар кандай сохадаги маркетингда асосий 4Р инструментларининг натижа бериши уша соханинг узига хос белгиларини ажратиб олишни талаб этади. Мазкур вазифани ечиш максадида тадкикотларимизни согликни саклаш тизимидаги маркетинг тадкикотларининг, яъни бемордаги кимматдорликни намоён булишини урганиш, хизмат сифатидан коникишдаги "мижоз йули"ни шаклланиши, беморнинг "мойиллиги", "реал клиник тажриба"нинг шаклланиши каби муаммоларни хал этишига таъсир этувчи асосий трендларни белгилаб олиш максадида статистик тахлиллар, кузатув ва интервью методларидан фойдаланилди.

Тахлил ва натижалар. Мижознинг цимматдорлигини урганиш тенденцияси. Медицинада даволаш муваффакияти беморнинг шифокор томонидан белгилаб берилган даволаш йурикномасини кабул килишига богликдир, бунда бемор томондан карор кабул килишига таъсир этувчи омиллар каторига: ижтимоий-маданий, психографик, хулк-атвор, иктисодий ва истеъмол тажрибаси кабиларни киритиш мумкин. Мазкур тенденцияни куллаб-кувватлаш учун "беморнинг истикболи"ни белгилаб олиш мухим булиб, мотивлар тизимини белгилаб олишни талаб этади. Бирок, бунда даволаш йурикномасини олаётган мижозга унинг "хис-туйгулари", "тиббий хизматнинг нархи", "персоналнинг хушмуомаласи" каби мураккабликлар билан тукнашиш мумкин.

Бунинг асосида тадкикот методига мотивларнинг улчов бирликларини тизимлаштириш ёндашувларини ажратиб олиш максадга мувофикдир (1-жадвал). Унинг учун чукурлаштирилган интервью усулидан фойдаланилади.

1-жадвал

Беморларнинг хохиш-истагини ба^олашда кулланиладиган ёндашувлар

Шкала буйича курстакичларни улчаш Вакт буйича улчаш Стандарт танлов буйича улчаш Туловни амалга ошириш буйича улчаш

Беморнинг холатини "соглик-улим" шкалачи буйича тахлил утказиш СоFликни фойдасига хаётнинг маълум йилларини бериш истагини аниклаш СоFликнинг жорий холати билан операцион аралашув уртасидаги танлови Тиббий хизмат хакидаги тасаввурига жавобан туловни амалга оширишга тайёрлигининг тахлили

"Мижоз йули "ни урганиш тенденцияси. Мазкур масаланинг ечими беморнинг хулк-атворини CJM (customer journey map) моделига асосланган булиб, унда бемор мурожаат килган жойларни белгилаб олиш оркали "мижоз йули" харитаси тузилади. Шунингдек, унда медицина ташкилотлари тизимидаги иккиламчи маълумотларнинг аналитикаси, беморлардан суровномалар олиш хамда кузатиш оркали таъсир этувчи омиллар гурухи шакллантирилиши мухимдир.

Медицина хизматлари сифатидан беморнинг цонищанлиги урганиш тенденцияси. Медицина хизматини таклиф этувчи ташкилотни танлашда беморнинг тажрибасини эътиборга олиш кун сайин мухим булиб бормокда. Кузатувлар натижаси факатгина 11% беморлар медицина хизмати сифатидан коникишга эга эканлигини курстамокда. Бундан тенденцияни урганишда вазнли бахолаш усули, номувофиклик тахлили, NPS ва CSI индексларидан фойдаланиш максадга мувофик.

Беморларнинг лаёцатлигини урганиш тенденцияси. Мазкур тендеция беморнинг даволаш жараёнида хулк-атворини урганиш билан боглик булиб, унда даволовчи шифокорнинг маслахатларига кулок солиши, муложааларнинг вактида олиши хамда клиникага кайта мурожаат килишини эътиборга олинади. Кузатувлар натижаси беморларнинг лаёкатлиги намоён этиши 50%дан ошмасада, юкори лаёкатлик касалланишнинг сурункали холатида булгандагина кузатилмокда. Бундай тенедецияни урганишда микдор ва сифат тахлилларидан, хусусан, Бернулли теоремаси ва Маркова занжиридан фойдаланиш мумкин.

"Реал клиник тажриба"нинг шаклланишини урганиш тендецияси. Согликни саклаш тизимида "реал клиник тажриба" (Real World Data)нинг шаклланишини урганиш медицина хизматини таклиф этувчиларнинг янги ёки инновацион хам тиббий, хам маркетинг механизмларнинг кулланилишига богликдир. Бунинг учун, медицина хизмати бозоридаги тенденцияларни

кузатиб бориб, беморнинг хам бирламчи, хам иккиламчи эхтиёжларини урганишга богликдир.

Хулоса ва таклифлар. Медицина хизматлари бозорини урганишда профессионал медицина оммаси билан бирга маркетинг тадкикотларини олиб борувчилар уртасидаги хамкорликни ташкил этиш максадга мувофикдир. Маркетинг тадкикотлари нафакат, медицина хизматларини таклиф этувчиларнинг ривожлантиришга, балки мазкур бозорнинг ракобат курашини шакллантиради. Бу эса, авваламбор, медицина хизматлари сифатини таъминлашга хизмат килади, десак муболага булмайди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 07.12.2018 йилдаги ПФ-5590-сонли "Узбекистон Республикаси согликни саклаш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича комплекс чора-тадбирлар тугрисида"ги Фармони;

2. Porter M., Teisberg E. Redefining Health Care: Creating Value Based Competition on Results. Harvard Business School Press, 2006;

3. Zuenkova, Yu.A. The struggle for patients and severe competition for culpulsory health care. Vestnik MIRBIS, 2021;

4. Lukina, Yu.V.; Kutishenko, N.P.; Martsevich, S.Yu. Treatment adherence: modern view on a well known issue. Cardiovascular Therapy and Prevention, 2017;

5. Ivanov, A.V. Registers as the basis for data collection and evidence building. RealWorld Data & Evidence, 2021$

6. Ахмаджанов И.Х. Кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятида тиббиёт моддий-техника таъминоти хизматларини курсатиш холати ва истикболлари // "Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. № 6, ноябрь-декабрь, 2016 йил;

7. Рахманов Д.Х. Узбекистон Республикасида согликни саклаш муассасаларини молиялаштиришнинг устувор йуналишлари // "Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. № 3, март, 2012 йил;

8. Дадаходжаева М.Э. Хорижий давлатларда согликни саклашни бошкаришнинг турли моделларига тавсиф ва халкаро амалиёт // "Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.