Научная статья на тему 'Меҳнат бозорида инновацион ёндашувлар'

Меҳнат бозорида инновацион ёндашувлар Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
145
107
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
меҳнат бозори / кластер тузилмалари / касбий тайёргарлик / меҳнат ресурслари мотивацияси / labor market / cluster structures / vocational training / motivation of the labor resources.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Худайбердиев Зафар Рахимович

Мақолада ҳудудий меҳнат бозорининг шаклланиш тизимида учраётган муаммолар, малакали мутахассисларга бўлган талаб ва таклифга таъсир этувчи омиллар очиб берилган. Юзага келган муаммолар ва уларга таъсир этувчи омилларнинг ижтимоий­иқтисодий аҳамиятининг юқорилиги ва уларнинг тизимли характери ўз навбатида ҳудудий меҳнат бозори шаклланишига инновацион ёндашувларни қўллаш, хусусан ҳудудларда кластер тузилмалари яратиш зарурлиги асосланган ва ҳудудий меҳнат бозорини ривожлантириш юзасидан хулосалар берилиб, таклифлар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INNOVATIONAL APPROACHES IN THE LABOR MARKET

In the article it is described that the problems in the formation of a regional labor market, factors affecting the demand and supply of qualified professionals. The high socio­economic significance of the problems and the factors affecting them, as well as their systemic character, in turn, predetermine the need to introduce innovative approaches to the formation of a regional labor market. In particular, the creation of cluster structures in the regions, conclusions and recommendations for the regional labor market were developed.

Текст научной работы на тему «Меҳнат бозорида инновацион ёндашувлар»

Худайбердиев Зафар Рахимович,

Фукаролик жамияти шаклланишини мониторинг килиш мустакил институти Наманган вилояти худудий булинмаси рахбари, иктисод фанлари номзоди, доцент

МЕДНАТ БОЗОРИДА ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР

УДК 331 (575.1)

ХУДАЙБЕРДИЕВ З.Р. МЕЦНАТ БОЗОРИДА ИННОВАЦИОН ЁНДАШУВЛАР

Маколада худудий мехнат бозорининг шаклланиш тизимида учраётган муаммолар, малакали мутахассисларга булган талаб ва таклифга таъсир этувчи омиллар очиб берилган.

Юзага келган муаммолар ва уларга таъсир этувчи омилларнинг ижтимоий-иктисодий ахамиятининг юкорилиги ва уларнинг тизимли характери уз навбатида худудий мехнат бозори шаклланишига инновацион ёндашувларни куллаш, хусусан худудларда кластер тузилмалари яратиш зарурлиги асосланган ва худудий мехнат бозорини ривожлантириш юзасидан хулосалар берилиб, таклифлар ишлаб чикилган.

Таянч иборалар: мехнат бозори, кластер тузилмалари, касбий тайёргарлик, мехнат ресурслари мотивацияси

ХУДАЙБЕРДИЕВ З.Р. ИННОВАЦИОННЫЕ ПОДХОДЫ НА РЫНКЕ ТРУДА

В статье изложены проблемы, возникающие в системе формирования регионального рынка труда, факторы, влияющие на спрос и предложение квалифицированных специалистов.

Высокая социально-экономическая значимость проблем и влияющих на них факторов, а также их системный характер, в свою очередь, предопределяют необходимость внедрения инновационных подходов к формированию регионального рынка труда, в частности, создания кластерных структур в регионах. Разработаны выводы и предложения по развитию регионального рынка труда.

Ключевые слова: рынок труда, кластерные структуры, профессиональная подготовка, мотивация трудовых ресурсов.

HUDA YBERDIEV Z.R. INNOVA TONAL APPROACHES IN THE LABOR MARKET

In the article it is described that the problems in the formation of a regional labor market, factors affecting the demand and supply of qualified professionals.

The high socio-economic significance of the problems and the factors affecting them, as well as their systemic character, in turn, predetermine the need to introduce innovative approaches to the formation of a regional labor market. In particular, the creation of cluster structures in the regions, conclusions and recommendations for the regional labor market were developed.

Keywords: labor market, cluster structures, vocational training, motivation of the labor resources.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

КИРИШ.

«Хайрон коласиз, жойларда оддий к,урувчи, тракторчи ёки механизатор йук. Ишнинг кузини биладиган ер тузувчи ёки сувчи топиш амримахол. Куп жойларда коллежларни битирган болаларни керакли касбга кайта укитишга туFри келмокда. Кани, касб тарбияси? Кани, мехнат бозорини урганиш?». [1]

Мехнат бозорини бошкаришда давлатнинг бош вазифаси - мехнат бозори субъектларининг ман-фаатларини бир мак,садга, яъни узаро манфаатли самарали бандликни таъминлашга йуналтириш, бу жараённи тартибга солиш механизмини тако-миллаштиришдан иборат. Кенг маънода бу механизм мехнат бозори амал килишининг иктисодий, ,укукий, ижтимоий, психологик омилларини уз ичига олади.

Ривожланган мамлакатларда а,олини иш билан таъминлаш сиёсати амалиёти мехнат бозо-рининг турли моделларининг шаклланишига олиб келди ва бу моделларни икки турга булиш мум-кин: ташки (ёки малакали) мехнат бозори ва ички мехнат бозори.

Мехнат бозорининг ,ар икки модели ,ам касбга тайёрлаш тизимига, касб-малака ошириш усуллари, ишчиларни бошка иш жойларига утказиш ва буш иш жойларини тулдириш тажри-басига эга.

Бундан «уз-узидан аёнки, биз а,оли бандли-гини таминлашни уз олдимизга устувор вазифа килиб куйган эканмиз, бу масалага нафакат сон, балки сифат жи,атидан ,ам алохида ахамият беришимиз зарур»лиги келиб чикади [2, 77-б].

Муаммонинг цуйилиши.

Узбекистонда таълим тизимининг барча боскичларида ислохотлар амалга оширилаётган даврда касбий таълимнинг нафакат миллий, балки жа,он таълим хизматлари бозорида рак,обатбар-дошлигини ошириш талаб этилмокда. Чунки худудларда ёшларни иш билан таъминлаш маса-ласи хамон энг долзарб вазифа булиб к,олмок,да. Бугунги кунда ёшлар учун янги иш уринлари очиш, уларнинг халол мехнат килиб, даромад топиш мак,садида куп ишлар амалга оширилмокда. Лекин, шунга карамасдан, урта махсус ва олий таълим муассасалари битирувчиларининг акса-риятини мехнат бозоридаги рак,обатга дош бера олмаётгани билан ботлик, муаммолар хам оз эмас.

Бу борада худудий мехнат бозорининг шакл-ланиш тизимида бир катор муаммолар мавжуд-

лиги кузатилмокдаки, улар сирасига куйидагиларни киритиш мумкин:

1. Мехнат бозорига илк бор кираётган ёшлар-нинг олган билим ва касбий куникмаларининг мазмуни амалиётга мос келмаётгани, яъни мам-лакатнинг инновацион ривожланиш эхтиёжлари ва мехнат бозори талабларидан ортда колаётгани.

2. Бевосита иктисодиётнинг реал сектори ва таълим тизимига мутахассис тайёрлайдиган урта махсус ва олий таълим муассасаларининг лаборатория ва таълим бериш жихозларининг ама-лиётдан оркада колаётгани.

3. Касбий таълим берувчи ук,итувчи ва мураб-бийлар профессионал даражасининг пастлиги.

4. Касб-хунар таълими муассасаларида узла-рининг асосий таълим йуналишларидан бошка мутахассислар тайёрлаш йуналишларида бюджет ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигининг пастлиги.

Юзага келган бундай вазият малакали мутаха-сисларга булган талаб ва таклифга таъсир этувчи куйидаги омиллар билан изохланади:

- худудий мехнат бозори талаб этадиган касб-лар буйича мутахассис тайёрланмаётгани;

- ёшларнинг эгаллаган касбига мос иш урин-ларининг етишмаслиги ёки худудий мехнат бозорида таклифнинг чекланганлиги;

- иш берувчилар томонидан таклиф этилаёт-ган иш уринларида иш хакининг камлиги;

- ёшларни касбга йуналтириш (анъанавий касб турларидан бошк,а касб турлари хам мавжудлиги, уларнинг истикболи) буйича ишларнинг талаб даражасида эмаслиги.

Хуллас, «касб-хунар коллежлари, афсуски, акса-рият холларда реал талаб булмаган касблар буйича курук диплом берадиган даргохга айла-ниб колди» [1].

Тадцицот мацсади.

Тадцицотнинг асосий мацсади - худудий мехнат бозорининг шаклланиш тизимида учра-ётган муаммоларни аниклаш ва уларни бартараф этиш масаласига инновацион ёндашган холда таклифлар ишлаб чикишдан иборат.

Тадцицот методлари.

Тадк,ик,отда илмий абстракция, тахлил ва синтез, мантикийлик, математик моделлаш усулла-ридан фойдаланилди.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

Асосий натижалар.

Маълумотларга кура, ёшлар расмий ишсиз мак,омига эга кишиларнинг ярмини, кишлок жой-ларида эса 60 фоизини ташкил этади1. Вактинчалик ва бир марталик ишларда банд кишиларнинг 30 фоизи хам ёшлардан иборат2. Мехнат салохи-ятининг тез суръатлар билан усиши, айникса, киш-лок жойларида мехнат ресурсларига туйинганлик юкори даражада булган шароитда содир бул-мокдаки, бу айникса, кишлок жойларида касбий таълимнинг такомиллашиб бориши ва иктисо-диётнинг реал секторига инновациянинг кириб келиши мутаносиб тарзда эмаслигида яккол куза-тилади.

Узбекистан Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев таъкидлаганидек, «...мамлакати-мизга жуда катта инновациялар, замонавий тех-нологиялар келяпти. Хуш, бу корхоналарда ким ишлайди? Шундай кимматбахо ускуналарни бошкаришга кимни куямиз? Бу технологияларни бошкаришни инглиз тилида ким урганади? Факат олий укув юртларини тугатган узимизнинг мута-хасисларимиз» [2, 90-б].

Юкорида келтирилган муаммолар ва уларга таъсир этувчи омилларнинг ижтимоий-иктисодий ахамиятининг юкорилиги ва уларнинг тизимли характери уз навбатида худудий мехнат бозори шаклланишига инновацион ёндашувларни куллаш, хусусан худудларда кластер тузилмалари яратиш зарурлигини курсатади.

Кластер - манфаатдор субъектлар (таълим, хокимият, ишлаб чикариш) кучларини бирлаш-тириш, уларни бир-бирига манфаатли бсоашнинг ташкилий шакли хисобланади.

Президентимиз 2017 йил 30 июнда «Камолот» ёшлар ижтимоий харакатининг IV курултойида сузлаган нуткида курсатиб берилган кластер сиё-сатининг элементлари худудлар иктисодиёти ракобатбардошлигини оширишнинг асосий инструментларидан бири булиши табиий.

Унда хусусан шундай дейилган эди: «... Иктисодиёт вазирлиги, Бандлик ва мехнат муносабатлари вазирлиги, Давлат ракобат кумитаси, KораколпоFистон Республикаси Вазир-лар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шахар хокимларига хар бир туман (шахар) марказида

1 Узбекистон Республикаси Бандлик ва мехнат муносабатлари вазирлиги маълумотлари.

2 Фукаролик жамияти шаклланишини мониторинг килиш мустакил институти томонидан Вактинчалик бир марталик ишларни ташкил этиш бюроларида утказилган тадкикот натижалари.

Ёшлар тадбиркорлик кластерларини ташкил этиш вазифаси топширилади.

Ана шу кластерлар фаолиятини йулга куйиш учун электр энергияси, табиий газ, сув ва транспорт коммуникацияси, алока воситалари ва Интернетга уланиш имконияти мавжуд булган худудларда фойдаланилмай ётган давлат объект-лари ёш тадбиркорларга «ноль» киймати билан ижарага берилади.

Бундан ташкари, уз бизнесини бошлаётган ёш тадбиркорларга имтиёзли нархларда юридик, техник ва бошка маслахат ёрдамларини курсатишини йулга куйиш лозим». [2, -522-523-б].

Кластерларни шакллантириш ва уларнинг муваффакиятли ишлаши учун худудларда фойдаланилмай ётган давлат объектлари мавжуд булиб, улар манфаатдор субъектлар кучларини бирлаш-тириш учун асос ва манба булиб хизмат килади ва бунда энг асосий вазифа - муайян касбий тайёргарликка эга булган ишчи ва мутахассис-ларга нисбатан юзага келадиган эхтиёжни кондириш хисобланади. Кластер тузилмалар оркали эса бизнес тузилмалар томонидан муайян микдордаги зарур ишчи кадрлар ва мутахассислар буйича «буюртма»лар бериш, уларни иш берувчи талабига мувофик замонавий, жахон андозалари асосида худудий давлат хокимияти ва бошкаруви органлари кумагида касбга укитиш ва кайта укитиш учун шароит яратилади. Бу эса уз навбатида худудий мехнат бозоридаги долзарб муам-молардан бири булган малакали ишчи кадрлар етишмаслиги муаммосини ечиш, худудий мехнат бозоридаги кескинликни юмшатиш, самарали мехнатда бандликни таъминлашга кумаклашади.

Худудларда кластер тузилмаларининг ярати-лиши мехнат бозорида интеграциялашган уч даражали тизимни шакллантириш, мазкур тизимни бошкариш механизмини ишлаб чикиш учун эса бу даражаларнинг ахамиятини аниклаб олиш талаб этилади.

Хусусан, биринчи даража ёки тизим асоси булган бозор шароитларида таклиф этилаётган мехнатга мослашиш булиб, иккинчи даража уз ичига олий ва урта махсус таълими дастурлари билан уЙFунлаштирилган «блок-модуль» тамойили буйича узлуксиз таълимнинг барча дастурларини ишлаб чикишни, учинчи даража эса кушимча касб-хунарга тайёрлашни ва даражалар буйича алохида марказлар яратишни уз ичига олади.

Юкорида келтирилган муаммолар ва бозор инфратузилмаси хамда давлат хокимияти орган-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

МЕХНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИЙ ХИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА 39

1-расм.

1

v

Дастурлар ишлаб чикиш ва уларнинг ижросини назорат ^илиш

>

3

£

О.

х

1- о.

ч со

та с;

с; со 9

К о. та

та г

|_

3

Худудий инфратузилмалар

V

о.

та

г

с;

г?

£

ш

1-

та

о.

о

с

о.

о

^

4

>

О

0}

I

<■5

ю

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

та

ь

о.

>>,

та

ш

5

Т

л

Худудий тузил мал ар

Бандлик ва мехнат муносабатлари вазирлигининг

Худудий бошкармапари

V

Бандлик марказлари

Ч Та1щи ва ички му*ит билан узаро алокадаги

Марказ ч

1-жадвал. Мехнат ресурсларини бошк,аришнинг меъёрий коэффициентлари.

■——__^Коник,к,анлик Мотивация ———___ Кучли Уртача Паст

Шакли Х

Кучи Х

Йуналганлиги Х

Коэффициентлар, жами (£) Х

Меъёрий коэффициентлар (О) Х1 Х2 Х3

лари билан узаро ботлик,ликда фаолият юритувчи персонални бошкариш тизими яратилишининг долзарблигини изохлайдиган бевосита тузилмани уз ичига олади (1-расм)1.

Ижтимоий-иктисодий тизимнинг бошкариш механизмини амалга ошириш учун унинг бахолаш мезонларини аниклаб олиш зарур.

Мехнат бозоридаги ижтимоий-мехнат худудий тизими самарадорлигини бахолаш мезонлари куйидагилар хисобланади:

1) касбий тайёргарлик даражаси;

2) касбий куникмаларни эгаллаганлик;

3) асосий мотивацион мезонларни бахолаш;

4) дастурларни амалга ошириш;

5) дастурларни амалга ошириш самарадорлигини бахолаш;

6) интеграциялашган ижтимоий-иктисодий кластер тузилмасининг барча элементларини узаро боFликлик самарадорлиги.

Бу моделни амалга ошириш учун шундай йуналишни аник,лаш керакки, бунда интеграция-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

2-расм. Худудий мехнат бозоридаги мехнат ресурслари мотивацияси модели.

( \

Мехнат ресурслари му^итининг шаклланиши = 1

Кг< К3 < К-|

3-расм. Мехнат ресурсларини бошк,аришнинг кластер шаклидаги худудий тузилмаси.

лашган ижтимоий-иктисодий тизим ва мехнат ресурслари бир максадга йуналтирилади.

Бунда мотивация тизим асосларидан бири хисобланиб, уни бахолаш натижаларини тахлил этишда суровнома ва эксперт бахолаш усуллари-дан фойдаланиш ва мехнат ресурсларини бошкариш имконини берувчи меъёрий коэффи-циентларни аниклаш мумкин булади. 1-жадвалда намуна келтирилмокда.

Олинган меъёрий коэффициентлар эса мехнат ресурслари мотивацияси моделини тузиш имконини беради (2-расм)1.

Худудий мехнат бозоридаги мехнат ресурслари мотивацияси моделининг вазифаси - интегра-циялашган ижтимоий-иктисодий тизимнинг сама-рали амал килиши учун зарур шароитлар яра-тишдан иборат хисобланади. Бу шароитлар кластер шаклидаги мехнат ресурсларини бошкариш тузилмасини шакллантириш доирасида амалга оширилади (3-расм)2.

Тахлиллар шуни курсатадики, мехнат бозоридаги интеграциялашган уч даражали тизимнинг биринчи даражаси мотивация шаклига, яъни тизим асоси булган бозор шароитларида таклиф

2 Муаллиф томонидан тузилган.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

4-расм. Иктисодиётни инновацион ривожлантириш максадида мехнат бозорини бошкариш

модели.

Ахборот-тахлилий блок

Такси млаш блоги

х.

I

Pt.

Pi,

Pt.

Pt

этилаетган мехнатга мослашишга, иккинчи дара-жаси - мотивациянинг йуналганлигига (касбий тайергарликка), учинчи даражаси - мотивациянинг кучига (ижтимоий ердам ва куллаб-кувватлашга) кучли таъсир курсатади.

Шу уринда иктисодиетни инновацион ривожлантириш максадида мехнат бозорини бошка-ришнинг иккинчи модели хам таклиф этилади (4-расм)1.

Такдим этилаетган модель микро ва макро даражада бошкарув тадбирларининг кетма-кетлик тартибини ифодалайди. Бунда бошкарув тадбир-лари микро даражада ташки омиллар хакидаги маълумотлар таъсири остида руй беради. Бундай маълумот бошкарув жараенига хам ижобий, хам салбий таъсир курсатади Q z). Ижобий таъсири худуд иктисодиетининг ривожланишини урта ва узок муддатга мулжалланган прогнозлари хаки-даги маълумотларни олиш хисобига амалга оши-рилади. Салбий таъсири эса статистик маълумотлар амалиетни тулик акс эттирмаслиги, худуд иктисодиетининг ривожланишининг хозирги холати хакидаги маълумотларда фаркларнинг мавжудлиги хисобига амалга оширилади.

Бу ерда: x(t) - фан ва таълим тизимида ички стандартлар ва коидаларни ишлаб чикиш; u(t) - таълим стандартлари, амалиёт ва малака ошириш дастурлари, масофавий укитиш ва бошкалар; p - ижтимоий куллаб-кувватлаш хиз-матлари, согликни саклаш муассасалари, кредит ташкилотлари, хайрия фондлари ва бошкалар; yy - фан ва таълим муассасалари (факультет-

лар, кафедралар, илмий мактаблар, институт-лар); Об - талаба, тингловчи, магистрант, докторант; z - иктисодий, ижтимоий, сиёсий омиллар; Qn - худудни инновацион ривожлантириш-нинг стратегик режаси; x-(t) - тизимнинг хозирги холати; S - кайта алока, тест ва назорат нати-жалари хакида маълумот; A - худудий таълим тизими бошкармалари; a - таълим муассасалари маъмурияти; Pti(n) - истеъмолчилар (инсон ва интеллектуал ресурсларга буюртма берувчи корхоналар ва ташкилотлар); st - инсон ва интеллектуал ресурсларга буюртмалар; xt - истеъмолчилар (Pti(n)) учун бажарилган буюртмалар хажми.

Моделни шакллантириш учун математик моделдан фойдаланамиз. Бу моделга мувофик, муайян билимларга эга булган мутахассислари-нинг таксимоти куйидаги коидага асосан амалга оширилади:

x = max {si, gAisi}, i = 1, 2, ..., n, бу ерда: g - барча истеъмолчилар учун умумий параметр булиб, куйидаги шарт оркали аникланади:

i=1

яъни, жами ресурслар колдиксиз таксимланади.

Биз кузда тутаетган холатда муайян билимларга эга булган мутахассисларининг иктисодиет тармок ва сохалари буйича таксимланаши A1 = A2 = ... = = An = 1 холатда таълим муассасалари нуктаи

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

б

назаридан истеъмолчилар тенглигига риоя килиш хакида суз бормокда.

У холда, х= тп ^ , д Si} = gsi, '(= 1, 2, ....п.

- истеъмолчилар канча буюртма бериш-ган булса, буюртма хажми шунча микдорда бажа-риладиган вазият хисобланади. Шундай килиб,

п

2 Ys¡ = Об

(=1

бу ердан,

' п

I».

/=1

Хулосалар.

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, инно-вациялар ва янги Fояларсиз иктисодиётнинг хозирги ривожини тасаввур этиб булмайди. Жами ахоли таркибида мехнатга лаёкат ёшидагилар салмоFининг ортиб бориши ёки бокимандалик юкламасининг пасайиши тенденцияси кузатила-ётган бир пайтда, бу холат икки хил окибатга олиб келиши мумкин: биринчиси - улардан самарали фойдаланишни йулга куймаслик натижасида ишсизлик муаммоси долзарблик касб этиши; иккинчиси - ортиб бораётган мехнатга лаёкат ёшидагилардан самарали фойдаланиш оркали сезиларли иктисодий усишга эришиш мумкин. Бунда иктисодий фаол ахоли таркибида мехнатда бандлар улушини купайтиришга, уларни самарали мехнатда банд этишга эътибор каратиш талаб этилади ва иктисодиётни инновацион ривожлан-тириш максадида мехнат бозорини бошкариш модели хамда интеграциялашган ижтимоий-иктисодий кластер тузилмасининг таклиф этила-ётган механизмидан фойдаланиш максадга мувофик хисобланади.

Таклифлар.

Юкоридагилардан келиб чикиб куйидагилар таклиф этилади:

1. Таклиф этилаётган кластер тузилмасидаги ички ва ташки мухит билан боFликликда фаолият курсатувчи Марказларни хар бир шахар ва туман-ларда Бандлик ва мехнат муносабатлари вазир-лиги хузуридаги Илмий марказнинг филиалларини бушаб колган касб-хунар коллежлари ёки академик лицейлар негизида очиш оркали амалга оши-риш (бу билан худудий мехнат бозоридаги кластер

тузилмаларини макро даражадаги мехнат бозори билан хам боFлаш имкони яратилади).

2. Интеграциялашган ижтимоий-иктисодий кластер тузилмасининг элементлари хисобланган худудий инфратузилма (бизнес сектор) ва худудий тузилма (давлат сектори) уртасидаги муносабат-ларни ижтимоий шериклик асосига куриш максадга мувофик хисобланади. Бирок, 2014 йил 25 сентябрда кабул килинган ва 2015 йилнинг 1 январидан кучга кирган Узбекистан Республи-касининг «Ижтимоий шериклик туFрисида»ги конунининг 3-моддасида ижтимоий шериклик субъектлари сифатида давлат органлари, нодав-лат нотижорат ташкилотлари ва фукаролик жами-ятининг бошка институтлари келтирилган булиб, бизнес тузилма ижтимоий шериклик субъектлари каторига киритилмаган. Шунга кура, таклиф эти-лаётган кластер тузилмасидаги ички ва ташки мухит билан боFликликда фаолият курсатувчи Марказларнинг самарали фаолият курсатиши учун Конунда курсатилган ижтимоий шериклик субъектлари каторига «бизнес тузилма»ни кири-тиш.

3. Бушаб колган урта махсус касб-хунар кол-лежларининг бир кисмига хорижий бизнес ком-панияларини, яъни узбекистонликлар куп ишлай-диган давлатлардаги бизнес компанияларини жалб этиш ва узларига ишчи кадрлар тайёрлай-диган марказлар ташкил этиш.

4. Бушаб колган урта махсус касб-хунар коллежлари ва академик лицейлар биноларининг бир кисмини худудий, минтакавий ва ташки мехнат бозори талабидан келиб чикиб мутахас-сислар тайёрлаш учун хорижий давлат ва нодав-лат олий укув юртларига филиаллар очиш учун бериш таклиф этилади.

Шундай килиб, энг мухими, муайян касбнинг уз вактида ва т^ри танланиши ишлаб чикаришда юкори самарадорликка эришишга асос булади, кадрлар тайёрлаш учун сарфланадиган капитални тежаш имконини беради, инсон тафаккурини ривожлантириб, унинг узлигини намоён килиш, фукаролик бурчини адо этиш, фаровон хаёт кечи-ришга ундайди. Бундай инсон жамоат ишларида фаол иштирок этишдан, уз мехнати самарасидан коникиш хосил килади, катта рухий далда олади. Энг мухими, хаётдан рози булиб яшайди.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

Адабиётлар руйхати:

1. Мирзиёев Ш.М. Узбекистан Республикаси Конституцияси к,абул к,илинганининг 26 йил-лигига баFишланган тантанали маросимдаги маъруза. 2018 йил 8 декабрь. // president.uz сайти.

2. Мирзиёев Ш.М. Халкимизнинг розилиги бизнинг фаолиятимизга берилган энг олий баходир. - Т.: «Узбекистан», 2018.

3. Глущенко В.В., Глущенко И.И. Исследование систем управления: Социологические и экономические исследования, прогнозные и плановые исследования, экспериментальные исследования. - Московская область: «Крылья», 2006.

4. Игнатьева А.В., Максимцов М.М. Исследование систем управления. - М.: «Юнити-Дана», 2006.

5. Кудрова Н.А., Ангеловский М.М. Интегрированная социально-экономическая система с использованием мотивационной модели. // «Путеводитель предпринимателя», 2013, №20.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.