Научная статья на тему 'МАШИНАЛАРГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ'

МАШИНАЛАРГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ Текст научной статьи по специальности «Математика»

CC BY
645
53
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Занжирли ва ғилдиракли машиналар / автомобиллар барча турдаги техникаларда техник хизмат кўрсатиш режали огоҳлантириш тизимлари қабул қилинган бўлиб / яъни берилган даврга мос равишда белгиланган техник хизмат кўрсатиш турларини мажбурий бажаришни кўзда тутади. / Caterpillar and wheeled vehicles / cars / maintenance schedule warning systems are adopted on all types of equipment / that is / it provides for the mandatory performance of certain types of maintenance in accordance with a given period.

Аннотация научной статьи по математике, автор научной работы — A. Aliyorov

Юртимиздаги барча ишлаб чиқариш корхона ва ташкилотларда техникаларнинг турли намуналари кўп миқдорда бўлиб, улар юртимизни келажаги ва иқтисодимизни равнақини таъминлаш ва машиналарни доимий соз ва шай ҳолатда ушлаб туришни тақозо этади. Ушбу саволларни ечимини машиналардан тўғри фойдаланишни ташкил этмасдан ҳал этиб бўлмайди. Техникалардан туғри фойдаланишни ташкил этиш бу органларни ўзаро боғлиқлик тузилмасини, техникалари намуналаридан фойдаланиш усули ва воситаларини тартибга солинган тузилмадир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

VEHICLE MAINTENANCE

All production enterprises and organizations of our country have a large number of different models of equipment, which is necessary to ensure the future of our country and the development of our economy, to keep the machines in constant condition and readiness. These questions cannot be solved without organizing the correct use of machines. The organization of the correct use of techniques is a structure in which the structure of the interdependence of organs, methods and means of applying techniques is regulated.

Текст научной работы на тему «МАШИНАЛАРГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

МАШИНАЛАРГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КУРСАТИШ Алиёров Алижон Буриевич

Мирзо Улугбек номидаги Узбекистан Миллий университети, катта ук;итувчи

https://doi.org/10.5281/zenodo.7453991

Аннотация. Юртимиздаги барча ишлаб чщариш корхона ва ташкилотларда техникаларнинг турли намуналари куп мщдорда булиб, улар юртимизни келажаги ва ицтисодимизни равнацини таъминлаш ва машиналарни доимий соз ва шай уолатда ушлаб туришни тацозо этади.

Ушбу саволларни ечимини машиналардан тугри фойдаланишни ташкил этмасдан %ал этиб булмайди.

Техникалардан тугри фойдаланишни ташкил этиш - бу органларни узаро боглицлик тузилмасини, техникалари намуналаридан фойдаланиш усули ва воситаларини тартибга солинган тузилмадир.

Калит сузлар: Занжирли ва гилдиракли машиналар, автомобиллар барча турдаги техникаларда техник хизмат курсатиш режали - ого^лантириш тизимлари цабул цилинган булиб, яъни берилган даврга мос равишда белгиланган техник хизмат курсатиш турларини мажбурий бажаришни кузда тутади.

ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБСЛУЖИВАНИЕ АВТОМОБИЛЯ

Аннотация. Все производственные предприятия и организации нашей страны имеют большое количество различных моделей техники, которая необходима для обеспечения будущего нашей страны и развития нашей экономики, содержания машин в постоянном состоянии и готовности.

Эти вопросы не могут быть решены без организации правильного использования машин.

Организация правильного использования технических приемов - это структура, в которой регламентирована структура взаимозависимости органов, способов и средств применения приемных приемов.

Ключевые слова: Гусеничные и колесные машины, автомобили, график технического обслуживания - системы предупреждения приняты на всех видах техники, то есть предусматривает обязательное выполнение определенных видов технического обслуживания в соответствии с заданным периодом.

VEHICLE MAINTENANCE

Abstract. All production enterprises and organizations of our country have a large number of different models of equipment, which is necessary to ensure the future of our country and the development of our economy, to keep the machines in constant condition and readiness.

These questions cannot be solved without organizing the correct use of machines.

The organization of the correct use of techniques is a structure in which the structure of the interdependence of organs, methods and means of applying techniques is regulated.

Keywords: Caterpillar and wheeled vehicles, cars, maintenance schedule - warning systems are adopted on all types of equipment, that is, it provides for the mandatory performance of certain types of maintenance in accordance with a given period.

КИРИШ ЦИСМИ.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Атроф-мухит шароитини узгариши машиналарни эксплуатация жараёнида ва одамларга таъсири биргаликда содир булади.

Бунда узаро хдракатга икки тенденция таъсир этади:

-биринчиси машиналарни эксплуатация килишда уларни параметрларини бошлангич курсаткичлардан огишини келтириб чикарувчи.

-иккинчиси одамларни ушбу огишларга карши туриб, жорий параметрларни номинал курсаткичларда тутиб туришга хдракат килиши.

Машиналарни техник х,олати уларни конструктив, технологик ва эксплуатация килиш омиллари билан аникланади.

Конструктив омиллар деталларни улчамлари ва шакллари, уларни узаро жойлашуви, ашъёларни ва суртиладиган мойларни танлаш билан аникланади.

Технологик омиллар турли ишлаб чикарилган деталларни, уларни мустах,камлиги ва емирилишга бардошлиги кучайтирувчи йигиш сифатини кучайтириш учун фойдаланиладиган мосламаларни куллашдир.

Эксплуатация килиш омиллари эксплуатация килиш шароити- чангланиш, хдвони намлиги ва хдрорати, йул шароитини, кулланиладиган эксплуатация килиш ашъёлари, техник хизмат курсатиш сифатларини, хдйдовчини касбий тайёргарлигини камраб олади.

Шундай килиб техник х,олатни тутиб туришни лойихалаш боскичида конструкциянинг ишончлилигини ошириш, ишлаб чикариш технологияси ва такомиллаштиришни таъминлаш, шунингдек ташки мух,итни салбий таъсирини камайтиришга йуналтирилган техник ва ташкилий тадбирларни утказишни таъминлаши мумкин.

ТЕХНИК ХИЗМАТ КУРСАТИШ ТУРЛАРИ ВА ТИЗИМЛАРИ

Техник хизмат курсатиш тушунчаси остида, барча турдаги техникаларни ишлаш кобилиятини тутиб туришга йуналтирилган техник тадбирлар ва ишлар мажмуи ва эксплуатация жараёнида улардан самарали фойдаланиш тушунилади.

Барча турдаги техникаларда техник хизмат курсатиш режали -огох,лантириш тизимлари кабул килинган булиб, яъни берилган даврга мос равишда белгиланган техник хизмат курсатиш турларини мажбурий бажаришни кузда тутади. Бу тизимлар узини Улуг Ватан уруши йилларида ва тинчлик даврда узини оклади.

Уни асосида машиналарни ишлаш муддатига боглик равишда техник хизмат курсатиш даврийлиги ётади, яъни машиналарни техник х,олатидан катъий назар белгиланган масофани босиб утгандан сунг белгиланган техник хизмат курсатиш тури бажарилади. У узига ювиш - тозалаш, назорат-текшириш, ростлаш, мойлаш, махкамлаш ва бошка ишларни олади. Бундай техник хизмат курсатишдаги бир канча ишлар барча турдаги техникаларни ишлашини кутилмагаганда узок масофага хдракатланиши ёки бир неча сутка давомида тухтовсиз хдракатни олиб боришда топширикларни ишончли бажаришни таъминлайди.

Техник хизмат курсатиш тизимлари х,озирги даврда х,ам сакланиб колган. Лекин келажакда техникаларни ривожланиши ва конструкцияларни мураккаблашиши х,ар доим окланган вакт сарфи ва воситаларни, хизмат курсатиш хджмларини усишига тез-тез олиб келади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Диагностика килиш воситаларини пайдо булиши агрегат (тизимлар)ларнинг техник холатини аниклаш ва уларни белгиланган даврда ишончли ишлашини тахлил килиш имконини беради.

Бу машиналарни холати буйича хизмат курсатишни янги шаклларини пайдо булиши учун шароит яратди. Бундай техник курсатиш агрегат (тизим)лар холатини чегаравий ютукка эришишидаги ишларни утказишни кузда тутади.

Бунда режали тартибда назорат - диагностика килиш ва мажбурий ишлар утказилади, ростлаш ишлари эса зарурият буйича утказилади (мутахассис хулосаси буйича). Машиналарга холати буйича хизмат курсатиш вактини тежашни ва ашъёлар, агрегатларни ишлаш муддатини узайтириш, машиналарни ишлаш муддатидаги оралик таъмирлаш ресурсини узайтириш имконини беради.

Машиналарга хизмат курсатиш буйича барча ишлар (ишлаш муддатига боглик равишда) хайдовчи мутахассис билан машинанинг техник холати текширилгандан сунг кема-кет бажарилади, носозликлар ва ишламай колишлар ташки белгилари буйича курикдан утказиш йули билан утказилади.

Бу хайдовчилардан универсал касбий тайёргарликни талаб этади.

Техник холати буйича хизмат курсатиш хайдовчилар ва техник хизмат курсатиш техник пункти мутахассислари орасида ишларни оптимал чеклаш имконини беради.

Бунда хдйдовчилар биринчи навбатда мажбурий ишларни бажариш учун укиган ва малакага эга булиши (ювиш-тозалаш, тулдириш, мойлаш, махкамлаш) ва оддий ишламай колишларни бартараф эта билиши, техник хизмат курсатиш техник пункти мутахассислари эса назорат-диагностика килиш, созлаш-ростлаш ишларини ва мураккаб ишламай колишларни бартараф килишни утказиши керак.

Барча турдаги техникаларни техник хизмат курсатиш тизимлари узига ишлаш муддати ва холати буйича техник хизмат курсатиш элементларини олади. Машиналарни холати ва ишлар хажми, даврийлигига боглик равишда машиналардан фойдаланишда ва саклашда куйидаги техник хизмат курсатиш ишлари белгиланган.

Назорат куриги машиналарни паркдан чикишдан ва марш пайтида (киска тухташда), маршдан, укув машгулотдан ва дала машкидан олдин тизимлар, агрегатлар, аппаратуралар фойдаланишга тайёр эканлигини текшириш максадида хайдовчи билан утказилади назорат куриги машиналарни ишончли ишлаши ва харакат хавфсизлигини таъминлаши керак.

Кундалик техник хизмат курсатиш машиналарга хайдовчи билан техник таъминлаш мутахассисларини иштирокида суткалик тухтовсиз харакатлар ёки топширикларини бажаргандан сунг кунни охирида утказилади. Кундалик техник хизмат курсатиш узига машиналарни умумий техник холатини, ёкилги мойлаш ва бошка эксплуатация килиш ашъёлари билан тулдириш, ювиш (тозалаш) ва бутланганлигини текширишни олади. Кундалик техник хизмат курсатиш кундалик техник хизмат курсатиш машиналарни навбатдаги камида 250-300 км масофа босиб утишида ишончли ишлашини таъминлаши керак.

Ракамли техник хизмат курсатиш ишлари турлари (1ТХК, 2ТХК) техник хизмат курсатиш машиналарга хайдовчи билан кундалик техник хизмат курсатиш пункти (КТХКП) мутахассисларини жалб килган холда белгилангандан сунг ёки эксплуатация килишда турганда утказилади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Улар агрегатлар, бугинлар механизмларни жадал емирилишини камайтириш, ишламай колишдан огохлантириш ва носозликларни, текшириш-ростлаш, махкамлаш ва мойлаш ишларини назорат -диагностика йули билан утказилади.

Техник хизмат курсатиш (1 ТХК) узига кундалик техник хизмат ва кушимча ишлар хажмини (назорат -диагностик, ротлаш-созлаш) олади.

Техник хизмат курсатиш (2 ТХК) узига 1 техник хизмат курсатиш буйича ва кушимча ишлар хажмини (мойлаш) ишларини олади. Ракамли техник хизмат курсатиш машиналарни белгиланган навбатдаги юришга (ишлаш муддатига) техник хизмат курсатиш чегарасида ишончли ишлашини таъминлаши керак.

Назорат куриги (НК), кундалик техник хизмат курсатиш (КТХ), 1 техник хизмат курсатиш (1ТХК), 2 техник хизмат курсатиш (2ТХК)ларни хажми ва давомийлиги техникаларни хар бир намунаси учун эксплуатация килиш хужжатларида белгиланади.

Мавсумий техник хизмат курсатиш (МТХК) хайдовчилар техник хизмат курсатиш пункти мутахассисларни жалб килган холда йилда икки марта машиналарни кишги ва ёзги мавсумда эксплуатация килишда утказилади. Мавсумий хизмат курсатиш хажмига машиналарни холати ва саклаш давомийлигига боглик холда ракамли техник хизмат курсатиш киради.

Бундан ташкари мавсумий эксплуатация килиш ашъёларини алмаштиришга ва эксплуатация килиш хужжатларида ёзилган кушимча операцияларни бажаришга боглик кушимча ишлар утказилади.

Регламентли техник хизмат курсатиш (РТХК) машиналарга махсус тайёрланган бригадалар хайдовчи, иштирокида утказилади. Регламентли техник хизмат курсатиш техникаларни узлуксиз 5-7 йил давомида механизмларга, бугинларга, агрегатларга, тизимларга саклаш жараёнида эскиришга белгиланган техник таъсирлар йули билан ишга ярокли холатини тутиб туриш учун мулжалланган.

Алмаштириладиган деталларни номенклатураси (резина - техник буюмлар, электрон асбоблар ва бошкалар) ва уларни алмаштириш технологияси машиналарни ишлаб чикарувчи заводларда утказилган тажриба асосида ишлаб чикилади.

Бундан ташкари машиналарда техник хизмат курсатиш хдйдовчилар кундалик техник хизмат курсатиш мутахассисларини жалб килган холда махсус шароитларда (баланд тоглик, сувли тусикдан утиш) эксплуатация килишда утказилади.

Бунда эксплуатация хужжатларида белгиланган махсус операциялар бажарилади, масалан, баланд тоглик районларда буг хаво клапанини ростлаш, ракамли техник хизмат курсатиш ва кундалик техник хизмат курсатиш хажмида кузда тутилмаган кушимчи вакт талаб килувчи операциялар бажарилади.

ТЕХНИК ХИЗМАТ КУРСАТИШ ^АЖМИ ВА ДАВРИЙЛИГИНИ АНЩЛАШ

Техникаларни эксплуатация килиш жараёнида ишга яроклилик коблиятини тутиб туришни мухим шароити булиб, техник хизмат курсатиш хажми ва даврийлиги оптимал хисобланади. Техник хизмат курсатиш даврийлиги тушунчаси остида кетма - кет утказиладиган техник хизмат курсатиш турлари орасидаги босиб утилган йул (масофа) километрларда (мотосоатларда) тушунилади.

Техник хизмат курсатиш хажми узида назорат диагностика ва бажарувчилик ишлари мажмуини намоён этади. Ишлаш муддати буйича техник хизмат курсатишни

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

утказиш амалий жихатдан кушилиб кетади, холати буйича техник хизмат курсатишни утказишда берилган даврийликка мос холатда назорат диагностика ишлари утказилади, сунг назорат диагностика ишлари натижаларига боглик холда машиналарни талаб килинадиган техник холатга келтиришга имкон берувчи бажарилувчи ишлар утказилади.

Шундай килиб операцияларни tTXK бажаришга кетадиган вакт сарфини куйидагича ифодалаш мумкин.

tTXK ^НДИ +tБИ

бу ерда

1нди; - назорат диагностика ишлари

1би;- бажариладиган ишлар

бундан ташкари ТХКни tTXK умумий мехнат сигимига тайёрлаш - якунлаш ишлари tтяи , иш жойига хизмат курсатиш tижxк ва танаффусга tr зарур вакт киради.

Ттхк =^ЯИ +tTXK +tижxк +tT

Улар орасидаги нисбат тахминан куйидагича =3-4%, tTXK =85-88%, tижxк =2-3%, tT =7-8%.

Техник хизмат курсатишнинг хажми ва даврийлигини машиналарни ишламай колишини пайдо булиши билан боглик жараёнларни физик маъноси асосида тушунтирилади.

Бунда профилактик ишларни (назорат диагностика килиш, созлаш-ростлаш, мойлаш ва бошкалар) утказишни техникаларни ишга ярокли кобилияти ва ишончлилигига таъсири хисобга олинади.

Назорат диагностика ишларни даврийлигини аниклаш учун энг яхши омиллар, кайсики машиналарни ишончлилигини етарли даражада тула тавсифлайдиган, яъни конструкторлик - технологик ва эксплуатация килиш омилларини етарли даражада акс эттирувчи урта ишлаш муддатидаги ишламай колиш ва ишламай колишлар окимини параметрларидан иборат.

Техник хизмат курсатиш турларини даврийлиги турли иклим шароитларида эксплуатация килиш тажрибасини хисобга олган холда махсус утувчи урта статистик натижалар буйича аникланади.

Бунда замонавий операциялар талабларини олиб бориш хисобга олинади. Техник хизмат курсатиш хажмини аниклашда сермехнат операциялар механизациясини ва техник хизмат курсатишни утказишни ташкил этиш имкониятидан келиб чикиб аникланади.

Техник хизмат курсатиш мехнат талаби ва даврийлиги меъёрлари хар хил яъни барча турдаги техникалар намуналари мехнат талаби ва даврийлиги меъёрлари ишлаб чикарувчи заводлар тамонидан белгиланган йурикномалар асосида белгиланади

Ушбу берилган маълумотлардан асосида техник хизмат курсатиш даврийлиги барча турдаги техника намуналари учун киска эмас, бу хизмат курсатиш буйича ишларни ташкил этишда аникланган нокулайликка олиб келади. Машиналарни кайта ишлаш ва модернизациялари буйича тадбирларни бир хил даврийликка ёки киска техник хизмат утказишга, шунингдек уларни мехнат сигимига якин курсаткичига эришиши зарур. ХУЛОСА

Шундай килиб, барча турдаги техникалардан фойдаланиш жараёни ута мураккаб жараён хисобланиб, унинг сифат курсаткичи машиналар ишончлигига, фойдаланувчиларнинг тайёргарлик даражаси ва малакасига, техник хизмат курсатиш

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

воситаларининг самарадорлигига, фойдаланиш хужжатларининг сифатли олиб

боришлигига ва фойдаланишни тугри ташкиллаштирилганлигига боглик.

REFERENCES

1. Толмачев Н.П. "Устройство и эксплуатация автомобилей МАЗ-500А., МАЗ-5335., Краз-257., Урал-375Д" Москва-1984.

2. Роговцев В.Л.,Пузанков А.Г., Олдфильд В.Д. "Устройство и эксплуатация автотранспортных средств" учебных водителя. Москва "Транспорт"1989г

3. "Эксплуатация автомобильной техники в сложных условиях", М.,1984г.

4. "Зарубежное военное обозрение", Ш0,1994г.

5. Numerical solution of nonlinear integro-differential equations Shodmonova, G., Islomov, U., Abdisamatov, O., ...Kholiyorov, U., Khamraeva, S.IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 2020, 896(1), 012117

6. Optimization of agricultural lands in land equipment projects. Journal of Critical Reviews. Fayzullo R. Khаmidov, Shavkat J. Imomov, Otabek S. Abdisamatov, Maqsud M. Sarimsaqov, Gulnora Kh. Ibragimova, Khurshida I. Kurbonova. Journal of Critical Reviews. © 2020 by Advance Scientific Research. This is an pen-access article under the CCBYlicense(http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)D0I:http://dx.doi.org/10.31838/j cr.07.11.184.

7. Modeling of heat exchange processes in the Metanetka bioenergy plant for individual useSharipov, L.A., Imomov, S.J., Majitov, J.A., ...Pulatova, F., Abdisamatov,0.S.I0P Conference Series: Earth and Environmental Science, 2020, 614(1), 012035

8. Usmonov, M.T. & Shokirov.,Sh.H, (2022). Teylor formulasini matematik masalalarni еchishdagi ahamiyati. "«Science and Education» Scientific Journal" Scientific Journal, Tom-3, 19-23.

9. Usmonov, M.T. & Shokirov.,Sh.H, (2022). Dаrаjаli qаtоrlаrning tаqribiy hisоblаshlаrgа tаtbiqi. «Science and Education» Scientific Journal, Tom-3, 29-32.

10. Usmonov, M.T. & Shokirov.,Sh.H, (2022). Ishoralari almashinib keluvchi qatorlar. Leybnits alomati. «Science and Education» Scientific Journal, Tom-3, 24-28.

11. Usmonov, M.T. & Shokirov.,Sh.H, (2022). Teylor qatori va uning tadbiqlari. «Science and Education» Scientific Journal, Tom-3, 33-38.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.