Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТЕХНИКА ХИЗМАТИ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ'

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТЕХНИКА ХИЗМАТИ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

658
92
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ташкилий тузилма / потенциал / агротехник / диагностика / чилангар / рельеф / менежер / интеграция / функционал / бошқарув санъати / organizational structure / potential / agricultural engineering / diagnostics / locksmith / relief / manager / integration / functional

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Сарварбек Авазбекович Мирзаев

Мақолада қишлоқ хўжалиги техника хизмати бошқарув тизимида қишлоқ хўжалиги техникасини таъмирлаш, хизмат қилиш базасининг объектлари, бошқарув тизимининг асосий тамойиллари, услублари, машина-трактор ва автомобиль паркларидан фойдаланиш даражаси, агротехник хизмат кўрсатиш, техник хизмат бошқарув тизимини шакллантириш йўллари, тавсифи, бошқарув санъати, бошқаришнинг умумий тамойиллари бўйича таклиф ва тавсиялар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRINCIPLES OF A MANAGEMENT SYSTEM FORMATION FOR MANAGING AGROTECHNICAL SERVICE

This article considers the proposals and recommendations for the repair of agricultural machinery in the management system of the agro-technical service, objects of the service base, basic principles, methods of the management system, the level of use of machine-tractor and car parks, ways of forming a management system for the agrotechnical service, a description of the art of management, general principles management

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТЕХНИКА ХИЗМАТИ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ»

;ишло; ХУЖАЛИГИ техника хизмати бош;арув тизимини

ШАКЛЛАНТИРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ

Сарварбек Авазбекович Мирзаев

Андижон иктисодиёт ва курилиш институти, Ижтимоий-иктисодий фанлар

кафедраси катта укитувчиси mir sarvarbek@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Маколада кишлок хужалиги техника хизмати бошкарув тизимида кишлок хужалиги техникасини таъмирлаш, хизмат килиш базасининг объектлари, бошкарув тизимининг асосий тамойиллари, услублари, машина-трактор ва автомобиль паркларидан фойдаланиш даражаси, агротехник хизмат курсатиш, техник хизмат бошкарув тизимини шакллантириш йуллари, тавсифи, бошкарув санъати, бошкаришнинг умумий тамойиллари буйича таклиф ва тавсиялар берилган.

Калитли сузлар: ташкилий тузилма, потенциал, агротехник, диагностика, чилангар, рельеф, менежер, интеграция, функционал, бошкарув санъати.

Sarvarbek Avazbekovich Mirzaev

Andijan Institute of Economics and Construction, Senior Lecturer of the Department of Social and Economic Disciplines mir sarvarbek@mail.ru

PRINCIPLES OF A MANAGEMENT SYSTEM FORMATION FOR MANAGING AGROTECHNICAL SERVICE

ABSTRACT

This article considers the proposals and recommendations for the repair of agricultural machinery in the management system of the agro-technical service, objects of the service base, basic principles, methods of the management system, the level of use of machine-tractor and car parks, ways of forming a management system for the agro-technical service, a description of the art of management, general principles management.

Keywords: organizational structure, potential, agricultural engineering, diagnostics, locksmith, relief, manager, integration, functional.

КИРИШ

Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 29 октябрдаги "Илм-фанни 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-6097-сонли Фармонида илм-фан сохасида бошкарув тизимини такомиллаштиришга алохида тухталиб утилган, илмий ташкилотларнинг илмий-инновацион фаолияти самарадорлигини бахолашга йуналтирилган миллий рейтинг тизимини жорий этиш, илм-фанда узини узи бошкариш тизимини ривожлантириш оркали давлат ва илмий ташкилотлар уртасида ижтимоий шерикликни ривожлантириш хамда унинг доирасида лойихаларни амалга ошириш масаласи курсатиб утилган. Бундан куриниб турибдики, кишлок хужалиги сохасида техника хизмати бошкарув тизимини янада ривожлантиришда илм-фаннинг урни бекиёсдир.

^ишлок хужалиги техника хизмати бошкарув тизимида кишлок хужалиги техникасини таъмирлаш, хизмат килиш базасининг объектлари хозирги кунда мухимдир, бу ерда техника ва ундан ечилган таркибий кисмларни саклаш ташкил килинади, янги техникани буткул йигиш, хисобдан чикарилган техникани кисмларга ажратиш ва нуксонлаш, машина трактор агрегатларини бутлаш ва созлаш, оддий килиб айтганда, кишлок хужалик машиналарини саклашга куйишдан олдин таъмирлаш ишларини амалга ошириш мухим саналади.

Кишлок хужалиги корхонасининг техник хизмати (ТХ) ишлаб чикаришни бошкариш тизимининг асосини ташкил этади ва уни ташкил этиш даражаси, асосан, ишлаб чикаришда ишлатиладиган техника ва технологиялар самарадорлигини белгилайди.

Мухандислик булимлари самарадорлигини бахолаш учун корхонанинг машина-трактор ва автомобиль паркларидан фойдаланиш даражасини тахлил килиш керак. Машина-трактор парки (МТП) усимликларни етиштиришда механизациялаштиришнинг асоси булиб, унинг ишончлилиги ва фойдаланиш самарадорлиги махсулот таннархи ва унинг сифатини белгилайди. Аксарият мутахассислар унинг ечимини корхоналарнинг мухандислик хизматлари ва уларни мухандислик-техник таъминот тизимларини такомиллаштириш масаласига деярли таъсир килмайдиган чора-тадбирлар мажмуаси шаклида такдим этадилар. Ушбу МТП ишончлилиги муаммосини хал килиб булмайди, чунки янги ускуналар шароитлари машиналарнинг потенциал имкониятларини руёбга чикариш ва уларнинг ишлашини окилона бошкариш имкониятига эга булмайди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Н.Ф. Реймерс ва А.В. Яблоков таъкидлаганидек, агар хаво нафас ололмаса, сув ичилмайди ва овкат ейилмаса, у холда барча ижтимоий муаммолар уз маъносини йукотади.

П.П. Руснак таъкидлашича, хар кандай фаолият экологик жихатдан оклангандагина окланиши мумкин.Шунинг учун техникани куллашда нихоятда эхтиёт булиш талаб этилади, хар бир трактор ва кишлок хужалиги машинасини тугри ишлатиш, улардан тугри фойдаланиш, хар бир ишни качон ва кандай амалга оширишни билиш кишлок хужалиги сохасида ишлайдиган хар бир мутахассис учун мухим ахамиятга эга эканлигини унутмаслигимиз керак [1].

Бугунги кунда кишлок хужалигида техник хизмат бошкарув тизимини ташкил килишнинг учта асосий тамойили мавжуд:

• кишлок хужалиги корхоналарининг хизмат курсатиш тузилмалари;

• собик кишлок хужалиги техникалари негизида колган туман ва вилоят даражасидаги хизмат курсатувчи ташкилотлар;

• ишлаб чикарувчи дилер сифатида моддий-техник таъминот ва хизмат курсатадиган тижорат корхоналари.

Республикамизда таъмирлаш-техник сервис корхоналарида ишлаб чикаришни ташкиллаштириш ва режалаштириш, кишлок хужалиги машиналарига техник хизмат курсатиш ва таъмирлаш тизимини такомиллаштириш буйича Ш.Йулдошев, Р.Матчанов, Т.Худойбердиев, А.Усмонов, И.Аширбеков ва бошкалар томонидан тадкикотлар олиб борилган [2].

НАТИЖАЛАР

Кишлок хужалиги техника хизмати бошкарув тизимининг тузилмаси муайян тизимнинг ташкил топган шакли, тизим элементларининг узаро мухим алокаларининг яхлитлигидир. Кишлок хужалигида бошкарув тизимининг ташкилий тузилмаси функционал муносабатларнинг умумий конунларига буйсунади.

Ташкилий тузилма - ташкилотни бошкаришнинг асосий элементларидан бири. Ушбу тузилма булинмалар ва ташкилотлар орасидаги максадларни ва бошкариш масалаларини таксимлаш билан белгиланади. Мазмунан, бошкарув тузилмаси - бошкарув карорларини кабул килиш ва амалга ошириш буйича мехнатни таксимлашнинг ташкилий шакли [3].

Кишлок хужалиги техника хизматида хар бир мураккаб тизимнинг бир-бирига буйсуниши куп погонали тарзда шаклланади. Бошкарувнинг сифати тузилманинг юкори халкасидан бир хил масофада узоклашган ва тенг хукукка эга булган тизим элементлари билан белгиланади. Техника хизматида тизим бошкарувининг функциясини амалга ошириш учун махсус тузилма ташкил этилади. Унинг тузилмаси бошкарувнинг бир-бирига тобе булган бугинлари билан белгиланади.

Кишлок хужалиги техника хизматида бошкарув тизими тузилмасини шакллантирувчи элементлар бир-бири билан узвий алокада булади. Бошкарув тизимининг окилона ташкил этилган тузилмаси унинг самарадорлигини белгилаб беради, яъни бошкарув объектининг куп сонли элементлари алокаларининг мустахкамлиги ва тизим яхлитлигини таъминлайди. У тизим элементларини бир бутун холга келтиради, бошкарув тизимининг шакли ва ташкилий томонларига, ишни ташкил килиш усулларига, мувофиклаштиришга таъсир килади, тизим фаолияти натижасини бахолашга ва киёслашга имкон беради.

Бошкарув тизими бошкарув технологиясига таъсир курсатади, ахборотни окилона таркатиш, ходимларни танлаш ва лавозимга куйишдаги бошкарув техникаларини ишлатиш билан боглик вазифаларни белгилайди. Тизимнинг "ички мухити"ни ундаги элементларнинг асосий функциялари ёрдамида аниклаб олса булади.

Кишлок хужалиги корхона ва ташкилотларида бошкариш самарадорлигини ошириш уларнинг ташкилий тузилмалари кай даражада таркиб топганлигига богликдир. Ташкилий тузилма канчалик мукаммал, аник, максадга мувофик тузилган булса, бошкарув ходимларининг фаолияти шунчалик самарали булади.

Кишлок хужалик корхоналарига агротехник хизмат курсатишни яхшилаш, хужалик техникасидан фойдаланиш самарасини ошириш максадида мамлакатимизда машина-трактор паркларига булган эътибор оширилди. Мукобил МТП бозор иктисодиёти конунларидан келиб чиккан холда тузилиши керак. Маркетинг эса талабнома ва реклама хизмати, истеъмолчилар талабини урганиш, шу асосда сервис-хизмати турлари, уларни амалга ошириш учун керак буладиган техника воситалари тизимини белгилаш, хизмат микдори ва унинг нархини аниклаш билан шугулланади. Шунингдек, истеъмолчилар ва бошка кишлок хужалик корхоналари орасида МТП томонидан бажарилиши мумкин булган сервис-хизмат турларини реклама килиш билан хамда керакли

техника воситаларини, эхтиёт кисмлар, ёкилги, мойлаш материалларини сотиб олиш жойлари ва нархлари билан шугулланади [4].

Кишлок хужалиги техника хизматида бошкарув тизими икки услубда амалга оширилади, яъни кул остида ишловчиларни бевосита ва билвосита бошкариш мумкин.

Кишлок хужалиги техника хизматида бошкарув тизимининг биринчи услубида (тугри чизикли тузилма) ижрочилар тугридан-тугри бир бошликка буйсунади ва факат ундан курсатмалар олади. Бу услуб оддий, тушунарли ва мантиклидир. Тузилма булимининг бошкарув функцияларини барча ваколатларга эга булган бир киши шахсан узининг зиммасига олади.

Унинг чикарган буйрукдарини барча ходимлар бажаришлари керак. Бундай шароитда жамоа фаолиятининг самарадорлиги ошади. Шуни эсда тутиш керакки, ушбу тамойилда бир кишининг кулида бутун хокимлик тупланади, рахбарнинг зиммасига катта жавобгарлик юкланади. Юкорида турувчи бошкарув идораси куйи корхона рахбарига, сузсиз, ушбу корхона ишчиларига буйрукни бажариш хакида курсатма бериш хукукига эгадир.

Рахбар жамоа фаолиятининг барча томонларига жавобгар булиб, бошкарув ишларини узи бажариши лозим, шу туфайли у баъзида меъёрдан ортикча ахборот таъсирида булиб колади. Агар ижрочилар куп булиб, улар турли хил ишларни бажараётган булсалар, уларга рахбарлик килиш кийинлашади.

Кишлок хужалиги техника хизматида тугри чизикли бошкарув тузилмаларининг устуворлиги уларнинг оддийлигида, ташкил топишининг аниклигида, тузилма элементларининг бир-бирига булган тобелигида ва масъулиятлилигидадир. Шу билан бирга, мураккаб масалаларни ечишда пайдо булган кийинчиликлар туфайли уларнинг кулланилиши чекланган. Булинмалар уртасида юзага келган масалалар кийин ечилиши, рахбарларнинг иш билан бандлиги бир текисда эмаслиги ва жуда катта юклама билан ишлашига боглик.

Кишлок хужалиги техника хизматида бошкарув тизимининг иккинчи услуби (функционал тузилма) рахбар ишини анча енгиллаштиради, чунки у барча ходимлар билан эмас, балки узининг уринбосарлари ёрдамида иш олиб боради. Х,ар бир уринбосар функционал йуналиш буйича юзага келган ишлаб чикариш муаммоларини уз ваколати доирасида куриб чикади.

1-чизма. Кцшлоц хужалиги техника хизмати менежменти бошцаруви тизими.

МУ^ОКАМА

Янги тузилаётган кишлок хужалигида техник хизмати бошкарув тизимини шакллантиришдан аввал кимга хизмат курсатиши, хизматга булган талабни, хизмат турларини аник белгилаб олиши хамда шу хизмат турларини, микдорини бажариш учун кайси турдаги техника воситалари ва канча кераклиги аник булиши зарур (1-чизма).

Куйида кишлок хужалиги техника хизмати ташкилий бошкаруви тизимининг хар бир булимининг тавсифи бериб утилган.

Кишлок хужалиги техника хизмати бошкаруви раиси - ташкилот фаолиятига тегишли услубий ва меъёрий материаллар, саноат ва ташкилотнинг техник, иктисодий ва ижтимоий ривожланиш истикболлари, ишлаб чикариш ва мехнатни ташкил этиш, ташкилот фаолиятига доир юкори ва бошка органларнинг карорлари, фармонлари, буйруклари, бошка рахбар ва норматив хужжатлари, ташкилот тузилмасининг профили, ихтисослаштирилиши ва хусусиятлари, ташкилотни бошкариш, хужалик шартномаларини тузиш ва расмийлаштириш тартиби, мамлакатимизда ва хорижда ишлаб чикаришнинг тегишли тармогида фан ва техника ютуклари ва илгор ташкилотлар тажрибаси билан шугулланади.

Машиналарни таъмирлаш хизмати мухандиси - асбоб-ускуналар, техникаларни таъмирлашни ташкил этиш буйича норматив, методик ва бошка материаллар, корхонада таъмирлаш хизматини ташкил этиш, таъмирлаш ишларини режалаштириш, жихозлар бузилишининг олдини олиш, корхона ускуналарининг ишлаб чикариш кувватлари, техник хусусиятлари, конструктив хусусиятлари, иш режимлари, ускуналардан фойдаланиш коидалари,

^HX03napHH MoHTa^gam Ba TatMupgam ycyggapu, TatMupgam umgapuHu TamKug этнm TexHogoruacu, nacnopTgap Ba acSoS-ycKyHagapgaH ^oftgagaHum SyHuna HypHKHOManapHH Ba SomKa TexHHK xy^^araapHH Ty3um TapTuSu, TatMupgamgaH KeHHH acSoS-ycKyHagapHu KaSyg Kugum Ba Tonmupum Kougagapu, ycKyHagap Ba TatMupgam ^uxo3napugaH ^oftgagaHum, TatMupgam Ba мogepннзaцнfl Kugumga MexHaTHH oKugoHa TamKug этнm, TexHuK xu3MaT KypcaTumHuHr MaxagguH Ba xopu^MH Ta^puSacuHu ypraHum, uKTucogueT, MexHaTHu Myxo$a3a Kugum Kougagapu Ba HopMagapu SugaH myFyggaHagu.

MogguH TexHuK-TatMuHoT MyxaHgucu - TatMuHgoBnu TexHuK u^ponugap Tou^acura Kupagu, acocaH, KopxoHa gupeKTopuHuHr SyHpyFu SugaH um wpuTagu. Basu^acura goup MogguH pecypcgapgaH ^oftgagaHum Macagagapura oug HopMaTuB-xyKyKun xy^^araap, HrooMgap, HypuKHoMagap, MogguH-TexHuK TatMuHgam Ba MKgam-Tymupum umgapuHu TamKug этнm, MKgapHu KaSyg Kugum Ba ^yHaTum, KoHTeHHepgap Ba TpaHcnopT BocuTagapura SyropTMa 6epum, oguHraH Ba ^yHaragaguraH MKgapra xy^^aTgapHu pacMuftgamTupum Kougagapu, MaTepuaggap Ba 6omKa TOBap-Mogguft KagpuaTgapHu cap^gam HoMeHKgaTypacu Ba HopMagapu, ygapHu caKgam Ba Tamum mapTgapu, MexHaTHu TamKug этнm, MexHaT Tyrpucugaru KoHyH xy^^araapu, uhku MexHaT TapTu6u Kougagapu, MexHaTHu Myxo^a3a Kugum Kougagapu Ba HopMagapu SyHuna um oguS 6opagu.

AcSoS-ycKyHagap guarHocTuKacu SyHuna MyTaxaccuc - pax6ap ToMoHugaH KaSyg KuguHaguraH Ba SymaTugaguraH Myraxaccucgap Tou^acura Kupagu. YHuHr Ba3u$acura pecnySguKagaru aMaggaru KoHyHnuguKga wpuTugaguraH $upMa paxSapuHuHr SyHpyKgapu, uhku HopMaTuB xy^®araap Ba oF3aKu SyHpyKgap, MyTaxaccucguK Syfiuna MeToguK MaTepuaggap, umgaS nuKapum TexHogoruacu, um npo^ugu, um gacTypgapu Ba HypuKHoMagapu Syftuna Maxcyc agaSueTga KyggaHugaguraH TepMuHogorua, ^ofigagaHugaeTraH ycKyHagapHuHr TexHuK xycycuATgapu, KoHcTpyKTuB xycycuaTgapu, SegrugaHumu, umgam TaMoHuggapu Ba ^ofigagaHum Kougagapu, yHuHr KaMnuguKgapuHu KypuS nuKum Ba aHuKgam ycyggapu, uhku MexHaT TapTuS-Kougagapu, MexHaTHu Myxo$a3a Kugum, xaB^croguK TexHuKacu, umgaS nuKapum caHuTapuacu Ba eHFuHra Kapmu xumoa Kugum Kougagapu Ba HopMagapuHu Sugum Kupagu.

AcSoS-ycKyHagap Syfiuna TexHuK ycTa - acSoS-ycKyHagap Syfiuna TexHuK MyTaxaccuc xucoSgaHagu. AcSoS-ycKyHagap Syfiuna TexHuK gaBo3uMra TaHuHgam Ba yHgaH o3og Kugum TamKugoT paxSapuHuHr SyHpyFu SugaH aMagra omupugagu. AcSoS-ycKyHagap Syfiuna TexHuK ycTa, acSoS Ba ^uxo3gapHu TaHepgam TexHogoruacu acocgapu, ygapgaH ^oftgagaHum Ba caKgam Kougagapu, acSoS-

ускуналар ва жихозларга, уларни тайёрлашда фойдаланиладиган материалларга куйиладиган техник талаблар, омборхона хужалигини ташкил этиш, иктисодий статистика, корхона булинмаларининг асбоб-ускуналар ва технологик жихозларга булган эхтиёжини аниклаш тартиби, асбоб-ускуналар ва технологик жихозларнинг сарф нормалари ва захираларини хисоблаш тартиби, корхонада фаолият курсатаётган асбоб ва жихозлар нархлари, ишлаб чикариш дастурларини асбоб-ускуналар цехи билан бажариш курсаткичларини хисобга олиш, асбоб-ускуналар ва жихозлар, иктисодиёт, мехнатни илмий ташкил этиш, ишлаб чикаришни ташкил этиш, ички мехнат тартиб-коидалари, мехнатни мухофаза килиш, хавфсизлик техникаси, ишлаб чикариш санитарияси ва ёнгинга карши химоя килиш коидалари ва нормаларини билиши керак.

Асбоб-ускуналарни йулга куйиш устаси - кишлок хужалиги машиналари ва тракторларини йулга куйиш устаси ишчилар тоифасига киради. Кишлок хужалиги машиналари ва тракторларини йулга куювчи уста - юкори ва бошка органларнинг карорлари, фармонлари, буйруклари, бошка рахбарлик ва норматив хужжатлар, ички мехнат тартиб-коидалари, мехнатни мухофаза килиш, хавфсизлик техникаси коидалари, машина-трактор, богга хизмат курсатишда кулланиладиган тракторлар, комбайнлар, кишлок хужалиги машиналари ва ускуналари курилишини билишлари керак булади. Лавозим вазифаларига: кишлок хужалиги машиналари, тракторлар ва комбайнларнинг оддий ва уртача мураккаб тузилмалари ва агрегатларини йулга куйиш, текшириш ва тартибга солиш, тракторларга техник хизмат курсатиш операцияларининг барча турларини бажариш киради.

Чилангар (слесарь), таъмирловчи уста - механик йигиш ишлари слесари ишчилар тоифасига киради. Механик йигиш ишлари чилангари куйидагиларни: йигилаётган тузилмалар ва механизмлар учун техник шартлар, оддий иш асбобининг номи ва белгиланиши, кайта ишланаётган материалларнинг номи ва маркировкасини билиши керак. Лавозим вазифаларига: тузилма ва механизмларни йигиш ва тартибга солиш, деталларни 12-14 квалитет буйича ч ишлаш ва айлантириш киради. Чилангар уста режа асосида, жорий ёки капитал таъмирлаш, шунингдек ускуналар, машиналар ва агрегатларни монтажлаш, текшириш ва тартибга солишни амалга оширади. Муаммоларни аниклаш учун механизмларнинг техник диагностикасини амалга оширади ва таъмирлаш ишлари режасини белгилайди.

Пайвандловчи уста - пайвандловчи ишчилар тоифасига киради. Пайвандловчи кулланилаётган алока машиналарининг амал килиш тамойили ва

уларга хизмат курсатиш коидалари, пайвандланган бирикмаларнинг ёпишкок, нукта, рельеф ва тикиш турларини билишлари керак хамда контакт ва нукта машиналарида углеродли пулат ва асбобдан ясалган оддий буюмлар, тугунлар ва конструкцияларни пайвандлаш, кесиш жойлари, бурмалаш ва огишларни тугрилаш вазифаларини бажариши керак.

Кишлок хужалиги техника хизмати ташкилий бошкаруви тизимида бошкарув санъати булиши керак. Бошкарув санъати бу - менежернинг, рахбарнинг кобилияти, устамонлиги, ижодиётидир [5].

Шундай килиб, бошкариш тамойилларини бошкарув вазифаларини амалга ошириш буйича асосий гоялар, конуниятлар ва рахбарлар хатти-харакатларининг коидалари сифатида тасаввур килиш мумкин.

Менежментнинг барча тамойилларини икки гурухга - умумий ва хусусий гурухларга ажратиш максадга мувофикдир.

Бошкаришнинг умумий тамойилларига дастурлаш, тизимлилик, куп функциялилик, интеграция, кадриятларни назарда тутиш тамойиллари киради.

Дастурлаш тамойили - менежмент фирмада ишловчи барча ходимлар учун узига хос фаолият дастурини ишлаб чикади.

Тизимлилик тамойили - менежмент, умуман, уз тузилмаси ёки тизимининг ташки ва ички узаро алокаларини, узаро богликликлари ва очиклигини (ошкоралигини) хисобга олган холда барча тизимни камраб олади.

Куп функциялилик тамойили - менежмент фаолиятнинг турли томонларини, яъни моддий (ресурслар, хизматлар), функционал (мехнатни ташкил этиш), мазмуний (охирги максадга эришиш) томонларини камраб олади.

Интеграция тамойили - тизим ичида ходимларнинг турли усулдаги муносабатлари ва карашлари интеграциялашиши лозим, фирмадан ташкарида эса, уз дунёларига булиниб олишлари мумкин.

Кадриятларни назарда тутиш тамойили - менежмент ижтимоий атроф мухит билан мехмондустлик, халол (виждонан) хизмат курсатиш, нарх ва хизматларнинг фойдали нисбати каби кадриятлар тугрисида муайян тасаввурлар билан боглик. Буларнинг барчасини факатгина хисобга олиш билан чекланиб колмай, балки фаолиятни юкорида айтиб утилган умумий тамойилларга тула амал килган холда ташкил этиш карак.

Менежментнинг асосий хусусий тамойили бошкарувдаги марказлашиш ва номарказлашишни оптимал мослаштириш тамойили хисобланади.

ХУЛОСА

Фермер хужаликларини замонавий техника ресурслари билан таъминлаш, ташкилий ишларни такомиллаштириш, доимий равишда иш унумдорлигини ошириш, кул кучи билан бажариладиган ишларни камайтириш ва уларни машиналар зиммасига юклаш, етказилаётган махсулотларнинг таннархини пасайтириш, мехнат сарфини ва машиналарга техник хизмат (сервис) курсатиш, таъмирлаш ишларида захира кисмларни сарфлашни камайтириш максадга мувофик.

REFERENCES

1. Игамбердиев, А. К., Аликулов, С. (2020) Тракторлар ва кишлок хужалиги машиналаридан фойдаланиш, техник сервис. - Тошкент.

2. Рустамов, Р.М. (2017) Замонавий кишлок хужалиги машиналарига худудий фирмавий техник сервис курсатиш тизимини такомиллаштириш. 05.07.02-"Кишлок хужалиги ва мелиорация техникаларини ишлатиш, тиклаш ва таъмирлаш". - Тошкент.

3. Махкамова, М., Юлдашева, С., Холматова, Ш., Шмигун, О. (2007) Менежмент. - Тошкент. Шарк.

4. Обидов, А. (2013) Машина-трактор паркидан фойдаланиш. - Тошкент: Tafakkur qanoti.

5. Гуломов, С.С. (2002) Менежмент асослари. - Тошкент. Шарк.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.