Научная статья на тему 'МАЪНАВИЯТГА ҚАРАТИЛГАН ТАҲДИДЛАРГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ИСЛОМИЙ ҚАДРИЯТЛАР АҲАМИЯТИ'

МАЪНАВИЯТГА ҚАРАТИЛГАН ТАҲДИДЛАРГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ИСЛОМИЙ ҚАДРИЯТЛАР АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Социологические науки»

76
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Инсон / жамият / социал / сиѐсий / табиий –иқлимий / экологик / демографик / мафкуравий ва ҳарбий Таҳдидлар. ижтимоий таҳдид

Аннотация научной статьи по социологическим наукам, автор научной работы — Мухаббат Мамаджановна Курбанова, Бунёдбек Икромов, Бахтилло Муҳторов, Шерамат Шомуротов

Мақолада Таҳдидларни шартли равишда иқтисодий, социал, сиѐсий, табиий –иқлимий, экологик, демографик, мафкуравий ва ҳарбий тоифаларга ажратар эканмиз буларнинг барчасини умумий «ижтимоий таҳдид» номи билан белгилаш мақсадга мувофиқ. Чунки, барчасининг замирида ижтимоий муносабатлар, авваламбор инсон фаолияти билан боғлиқ жараѐнлар ѐтади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАЪНАВИЯТГА ҚАРАТИЛГАН ТАҲДИДЛАРГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ИСЛОМИЙ ҚАДРИЯТЛАР АҲАМИЯТИ»

МАЪНАВИЯТГА ЦАРАТИЛГАН ТАХДИДЛАРГА ^АРШИ КУРАШИШДА ИСЛОМИЙ ЦАДРИЯТЛАР АХДМИЯТИ

Мухаббат Мамаджановна Курбанова

Тошкент давлат транспорт университети укитувчиси

Бунёдбек Икромов Бахтилло Мухторов Шерамат Шомуротов

АННОТАЦИЯ

Маколада Тахдидларни шартли равишда иктисодий, социал, сиёсий, табиий -иклимий, экологик, демографик, мафкуравий ва харбий тоифаларга ажратар эканмиз буларнинг барчасини умумий «ижтимоий тахдид» номи билан белгилаш максадга мувофик. Чунки, барчасининг замирида ижтимоий муносабатлар, авваламбор инсон фаолияти билан боглик жараёнлар ётади.

Калит сузлар: Инсон, жамият, социал, сиёсий, табиий -иклимий, экологик, демографик, мафкуравий ва харбий Тахдидлар. ижтимоий тахдид.

КИРИШ

Тахдидларни шартли равишда иктисодий, социал, сиёсий, табиий -иклимий, экологик, демографик, мафкуравий ва харбий тоифаларга ажратар эканмиз буларнинг барчасини умумий «ижтимоий тахдид» номи билан белгилаш максадга мувофик. Чунки, барчасининг замирида ижтимоий муносабатлар, авваламбор инсон фаолияти билан боглик жараёнлар ётади.

АДАБИЁТДАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

«Тахдид» - (арабча суздан олинган булиб, хавф- хатар дегани) бу инсон хаётий фаолияти, умуман, яшашни чигаллаштирувчи унинг уз салохиятига таяниб асрлар давомида узи учун макбул, шу билан бирга жамият баркарорлиги, хавфсизлигини асрашга каратилган мухофаза тизимига хамда маълум тарихий давр мобайнида барпо этилиб, аник максад сари йуналтирилган ижтимоий сиёсий тузилма, аникроги, давлатнинг сиёсий асосини заифлашиши, кейинчалик эса, уни емирилишига олиб келувчи махаллий, худудий, минтакавий ва нихоят, умумсайёравий салбий омилларнинг кириб келиши натижасида аник макон ва замонда юз берувчи ута салбий нохуш, бекарор сиёсий

October, 2022

572

ижтимоий тарихий вазиятдан иборатдир. Юкоридан келтирилган таърифдан келиб чикадиган булсак, суз асосан, жамиятга, сиёсий хаётга турли-туман салбий таъсирлар, омилларнинг кириб келиши натижасида шаклланган ва уни издан чикаришга каратилган макон ва замонда аник ва ута салбий, бекарор ижтимоий вазият тугрисида бормокда. Умуман, тажриба гувохлик берадики, жамият, давлат, инсон манфаатларига нисбатан тахдидлар даражасидан катъий назар улардан келадиган зарарли окибатларнинг таъсири нуктаи назаридан деярли бир хиллигини эътироф этиш максадга мувофик. Шу уринда Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг, "Фарзандларимизнинг турли радикал ва зарарли гоялар таъсирига тушиб колишига йул куймаслик - асосий вазифамиздир. Бу борадаги ишларни янгича ёндашувлар билан давом эттиришимиз керак" - деган сузи барчани огохликка чакиради.

Биз тадкикотимизда тахдидларнинг миллий маънавиятимизга салбий таъсири ва уларга карши курашишда шахс масъулиятини исломий кадриятлар асосида такомиллаштиришнинг узига хос жихатларини тадкик этишни бугунги глобаллашув жараёни шиддатли тус олаётган бир даврнинг энг долзарб фалсафий муаммолари сифатида ёритишга харакат килдик.

Биринчи Президентимиз Ислом Каримовнинг «Юксак маънавият -енгилмас куч» асарида: «Маънавий тахдид деганда, аввало, тили, дини, эътикодидан катъи назар, хар кайси одамнинг том маънодаги эркин инсон булиб яшашига карши каратилган, унинг айнан рухий дунёсини издан чикариш максадини кузда тутадиган мафкуравий, гоявий ва информацион хуружларни назарда тутиш лозим..» деб таъриф берилади.

Дархакикат, бугунги глобаллашув жараёнлари шиддат билан кечаётган бир даврда маънавиятга карши каратилган бундай мудхиш хавф - хатарлар азалий умуминсоний гоялар билан йугрилган ислом дини билан бевосита боглик миллий кадриятларимизнинг илдизига хам болта уришга хизмат килмокда.

«Бинобарин, маънавиятга карши каратилган хар кандай тахдид уз -узидан мамлакат хавфсизлигини, унинг миллий манфаатларини, соглом авлод келажагини таъминлаш йулидаги жиддий хатарлардан бирига айланиши ва охир окибатда жамиятни инкирозга олиб келиши мумкин».

Маънавий тахдидлар вайронкор кучларнинг уз моддий, сиёсий манфаатларини кузлаган холда хар хил марказлар томонидан бирон бир мамлакатга нисбатан ичкаридан ёки ташкаридан туриб бевосита амалга ошириладиган маънавий бузгунчиликнинг муайян шаклидир. Улар уз максадларига эришиш учун хар

October, 2022

573

кандай усуллардан, одамларнинг маънавий рухий хиссиётлари, миллий туйгулари, хар кандай жамиятда мавжуд ижтимоий-иктисодий муаммолардан, шунингдек ОАВ, Интернетдан усталик, гирромлик , нохолислик билан фойдаланишга харакат килади.

Маънавий тажовузлар купинча турли никоблар, жозибали шиор ва гоялар никоби ортида иш куради.

Бу борада маънавий тахдидларнинг уч турини алохида таъкидлаш жоиз:

Мафкуравий тахдидлар.

Гоявий тахдидлар.

Информацион тахдидлар.

Мафкуравий тахдид - ижтимоий сиёсий харакат, оким ёки сиёсий куч уз мафаатини ифодаловчи уз мафкурасини куркитув, зурлик йули билан бошкаларга тикиштириш. Мафкуравий тахдидлар жамият, давлат ёки халк, миллат ёки элат такдирига хавф солиб турган, фожиали окибатларга олиб келиши мумкин булган мафкуравий хавф - хатарлар мажмуаси. Узбекистон хам бундай тахдидлардан четда колаётгани йук. Фукаролар онгида бу сиёсий экстремизм, диний фундаментализм, этник ва миллатлараро зиддиятлар, коррупция ва жиноятчилик, мафкуравий тахдидлар шаклида намоён булмокда . Айникса, урта аср араб халифалигини кайта урнатиш гояси хамда халкаро террорчилик ва диний экстремизм марказлари оркали моддий - гоявий таъминланаётган акидапарастлар мафкураси бугун минтакамиздаги тинчлик ва баркарорлик, учун катта хавф булиб турибди.

Гоявий тахдидлар инсон маънавий оламида ёт гоялар, карашлар ва максад - муддаоларни шакллантиришга интилади. Бугунги кунда гоявий тахдидларнинг куйидаги куринишлари намоён булмокда : ахлокий бузуклик, зуравонлик, эгоцентризм, индивидуализм, «оммавий маданият» , миллий давлатнинг тараккиёт моделига ишончсизлик уйготиш, миллатлараро низолар келтириб чикаришга уриниш, ёшлар онгини захарлаш.

Бундан кузланган максад ривожланаётган давлатнинг моддий ва маънавий бойликларига эгалик килишдир. Чунки гоявий тахдидлар охир -окибатда давлатни инкирозга олиб келади.

Информацион тахдидлар эса инсоннинг онгини захарлаш ва шу тарика узлигига эга булмаган оломонни таркиб топтиришни кузлайди. Бугунги кунда информацион тахдидлар асосан интернет воситасида кириб келмокда. Хрзирги давр дунё микёсида мафкуравий жараёнлар мисли курилмаган даражада глобаллашиб бораётган даврдир. Ахборот таркатиш жараёни бутун Ер юзини камраб олмокда.

October, 2022

574

XX асрнинг сунгги ун йиллигида яратилган муъжиза халкаро компьютер тармоги, яъни интернет тизимининг вужудга келиши ва у оркали ахборот алмашинуви жараёнларининг тезлашиб бориши бугунги кунда гоявий таъсир утказиш куламини кенгайтирмокда.

ХУЛОСА

Дархакикат, дунёда глобаллашув шароитида интернет тизими бугунги кунда мафкуравий таъсир утказишнинг асосий воситаси булиб колмокда. Бу жараён усиб келаётган ёш авлод онгини салбий карашлар билан банд этиб, бугунги кунда жамиятда ута жиддий ва хавфли муаммоларни келтириб чикармокда. Масалан, интернетдан шахс онгини вайронкор гоялар оркали захарлаш ва зарарлаш максадида фойдаланиш, аникрок килиб айтганда, шахснинг калби ва онгини мафкуравий кураш объектига айлантириш, мафкуравий курашнинг энг оммавий ва тезкор усулларидан бири булиб колмокда. Натижада шахс кибер хуружлар каршисида ожиз булиб колмокда. Яъни, биз буни фалсафий нуктаи назардан тахлил килар эканмиз, шахснинг ижтимоий тармоклар оркали юборилаётган нотугри информациялар, бузгунчи гоялар домига тушиб колишининг асосий сабаби, уни онг сохасиданда кучлирок булган онгости сохасига таъсир этишининг илгор методларидан фойдаланилишидадир.

Бугунги глобаллашув асрида компьютер техникаси терроризмнинг виртуал куринишларидан кибертерроризмнинг асосий объекти булиб колмокда. Энг огрикли нуктаси шундаки, ушбу техникадан маънавий тахдид килиш воситаси сифатида фойдаланилмокда.

REFERENCES

1.Пахруддинов Ш.И. Дунёвий демократик давлатчилик курилиши амалиётида диний экстремизм тахдиди. Тошкент: 2001, 178-б.

2.Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнингн Олий Мажлисга Мурожаатномаси. -Тошкент: Узбекистон, 2018 йил, 28 декабрь

3.Kurbanova, M. M., & Ataeva, G. B. (2020). Problems facing efl teachers in mixed ability classes and strategies used to overcome them. ISJ Theoretical & Applied Science, 01 (81), 721-725.

4. Курбанова, М. М. (2021, December). ГЕКЛЬБЕРРИ ОБРАЗИ ВА БАДИИЙ МАКОН МАСАЛАСИ. In International journal of conference

series on education and social sciences (Online) (Vol. 1, No. 2).

October, 2022

5.Kadamovich, Y. J., Muzaffarovna, I. G., Maxmudovich, Y. B., Boxtiyarovna, S. S., & Xabibullayevich, S. S. (2020). Social justice as a condition of socio-spiritual stability in society. Journal of Critical Reviews, 7(5), 816-818.

6.Раматов, Ж.С., Баратов, Р.У., Султанов, С.Х,., Муратова, Д.А., Хасанов, М.Н., & Эрниёзов, У.К. (2022). ЁШЛАР ЗАМОНАВИЙ МАДАНИЙ КИЁФАСИ ВА УМУМИНСОНИЙ КАДРИЯТЛАР ТУШУНЧАСИНИНГ МАЗМУН-МОХДЯТИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (10), 376-386.

7.Раматов, Ж.С., Баратов, Р.У., Султанов, С.Х,., Кушаков, Файзулла Абдуллаевич., Валиев, Л.А., & Хасанов, М.Н. (2022). ХОЗИРГИ ДАВРДА ИЖТИМОИЙ АДОЛАТ ХАКИДАГИ ИЛМИЙ-ФАЛСАФИЙ КАРАШЛАРНИНГ УЗИГА ХОС ТАЛКИНИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (9), 647-656.

8. Ataeva, G. B., & Kurbanova, M. M. (2019). EFL (ESL) AND ESP AS A SUBJECT AT HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS. In НАУКА-ЭФФЕКТИВНЫЙ ИНСТРУМЕНТ ПОЗНАНИЯ МИРА (pp. 6-8).

9.. Ataeva, G. B., & Kurbanova, M. M. THE ROLE OF GRAMMAR TRANSLATION METHOD IN MODERN LANGUAGE TEACHING. Zbiôr artykulôw naukowych recenzowanych., 73.

10. Mamadjanovna, K. M., & Nodirjon o'g'li, N. N. METHODS OF ТЕАСШШ RAILWAY TERMINOLOGY IN A FOREIGN LANGUAGE. Zbiôr artykulôw naukowych recenzowanych., 189.

October, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

5?6

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.