CC BY
4Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI YOZISH EGALLASHGA TAYYORLASHDA YOZISH RIVOJLANTIRISH BO'YICHA TAVSIYALAR
© G.Z.Eshbekova1^_
1Jizzax davlat pedagogika universiteti, Jizzax, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: Yozish ko'nikmalarini rivojlantirish erta bolalik ta'limining muhim tarkibiy qismi bo'lib, akademik muvaffaqiyat va samarali muloqot uchun asos yaratadi.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi maktabgacha yoshdagi bolalarda yozish funktsiyasini rivojlantirish strategiyalarini aniqlash va tavsiya etish, ular rasmiy ta'limga kirishda yozish ko'nikmalarini egallashga yaxshi tayyorgarlik ko'rishlarini ta'minlashdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: ushbu tadqiqotda sifatli yondashuv qo'llaniladi, jumladan, erta bolalik davridagi ta'lim, yozish qobiliyatini rivojlantirish va vosita mahoratini egallash bo'yicha mavjud adabiyotlarni ko'rib chiqish kabilardir.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: muhokamalar maktabgacha yoshdagi bolalarda yozish funktsiyasini rivojlantirish uchun bir nechta asosiy strategiyalarni ta'kidlaydi:
XULOSA: ushbu tadqiqot maktabgacha yoshdagi bolalarda yozish funktsiyasini rivojlantirish bo'yicha keng qamrovli tavsiyalar beradi. Nozik vosita mahorati, qo'l yozuvi tayyorligi, til va kognitiv rivojlanish, vizual-motor integratsiyasi, atrof-muhitni qo'llab-quvvatlash va ijobiy mustahkamlashga e'tibor qaratish orqali o'qituvchilar va ota-onalar bolalarni yozish ko'nikmalarini egallashga samarali tayyorlashlari mumkin.
Kalit so'zlar: grafik malaka,ko'nikma, malaka,maktabgacha yosh,ta'lim,yozish faoliyati, yozish mashqlari, bola, usullar, o'yin.
Iqtibos uchun: Eshbekova G.Z. Maktabgacha yoshdagi bolalarni yozish ko'nikmalarini egallashga tayyorlashda yozish funksiyasini rivojlantirish bo'yicha tavsiyalar // Inter education & global study. 2024. №5(1). B.103-108.
рекомендаций по Развитию письменной Функции при"
ПОДГОТОВКЕ ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНИКОВ К ПРИОБРЕТЕНИЮ НАВЫКОВ ПИСЬМА_
© Г.З.Эшбекова1Н
1Джизакский государственный педагогический университет, Джизак, Узбекистан Аннотaция
KO'NIKMALARINI FUNKSIYASINI
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5(1)
reel (A
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ВВЕДЕНИЕ: Развитие навыков письма является важным компонентом дошкольного образования и обеспечивает основу для академических успехов и эффективного общения.
ЦЕЛЬ: Основная цель данного исследования - определить и рекомендовать стратегии развития функции письма у детей дошкольного возраста, чтобы гарантировать, что они хорошо подготовлены к приобретению навыков письма при поступлении в формальное образование.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: В этом исследовании использовался качественный подход, включая обзор существующей литературы по дошкольному образованию, развитию письма и приобретению моторных навыков.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: В ходе дискуссии выделено несколько ключевых стратегий развития функции письма у дошкольников:
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: в исследовании даны комплексные рекомендации по развитию функции письма у детей дошкольного возраста. Сосредоточив внимание на мелкой моторике, готовности к письму, языковом и когнитивном развитии, зрительно-моторной интеграции, поддержке окружающей среды и положительном подкреплении, учителя и родители могут эффективно помочь детям приобрести навыки письма и подготовиться.
Ключевые слова: изобразительная компетентность, умение, компетентность, дошкольный возраст, обучение, письменная деятельность, письменные упражнения, ребенок, методы, игра.
Для цитирования: Эшбекова Г.З. Pекомендaции по развитию письменной функции при подготовке детей дошкольников к приобретению навыков письма // Inter education & global study. 2024. №5(1). С. 103-108.
RECOMMENDATIONS ON THE DEVELOPMENT OF THE WRITING FUNCTION IN PREPARING PRESCHOOL CHILDREN TO ACQUIRE WRITING SKILLS_
© Gulbahor Z. Eshbekova1®
Jizzakh State Pedagogical University, Jizzakh, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: developing writing skills is an important component of early childhood education and provides a foundation for academic success and effective communication.
AIM: the main objective of this study is to identify and recommend strategies for developing writing function in preschool children to ensure that they are well prepared to acquire writing skills when they enter formal education.
MATERIALS AND METHODS: this study used a qualitative approach, including a review of existing literature on early childhood education, writing development, and motor skill acquisition.
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5(1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
DISCUSSION AND RESULTS: The discussion highlights several key strategies for developing writing function in preschoolers.
CONCLUSION: this study provides comprehensive recommendations for the development of writing function in preschool children. By focusing on fine motor skills, handwriting readiness, language and cognitive development, visual-motor integration, environmental support, and positive reinforcement, teachers and parents can effectively help children acquire writing skills. can prepare.
Key words: graphic competence, skill, competence, preschool age, education, writing activity, writing exercise, child, methods, game.
For citation: Gulbahor Z. Eshbekova, Recommendations on the development of the writing function in preparing preschool children to acquire writing skills (2024), Inter education & global study, (5(1)), pp. 103-108. (In Uzbek).
Yozish qobiliyati o'qish bilan bir qatorda har qanday inson egallashi kerak bo'lgan eng muhim ko'nikmalardan biridir.Ko'pgina ota-onalar o'z farzandlarini imkon qadar erta o'qitishni boshlashlari kerak, bu qobiliyat rivojlanish darajasining eng yuqori ko'rsatkichi ekanligiga asossiz ishonishadi. Ko'pgina mutaxassislar bolani 5-6 yoshga to'lgunga qadar yozishni o'rgatmaslik kerak degan fikrga qo'shiladilar.Maktabgacha yoshdagi bolani yozishga o'rgatish oson ish emas, bu xotirjamlik,qat'iyatlilik va diqqatni talab qiladi.Shuning uchun bir qoidaga rioya qiling: biroz yozamiz - dam olamiz.Zo'riqishni oshirib yuborish bola organizmi rivojlanishiga qattiq ta'sir qiladi.[1] Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, bolalar o'qishni bilish bilmasligidan qat'i-nazar, uch yoshidan boshlab so'zlar va rasmlar o'rtasidagi farqni ko'ra boshlaydi.Biroq bola bunday erta yoshda yozishga tayyor bo'lmaydi: ularning miyasi kerakli ko'nikmalarni 5-7 yoshga kelib shakllantiradi.
Yozishga tayyorlikni quyidagicha tekshirish mumkin: -bolaga bir varaq qog'oz berib, biror narsa chizishni taklif qiling -rasmning bir qismini bo'yashni so'rang -bolani shoshirmang
Agar bola qog'ozni doimiy ravishda aylantirib, chiziqlar yo'nalishini bazo'r o'zgartirsa, demak, u harflarni yozishga hali tayyor emas.Marina Suzdalevaning so'zlariga ko'ra, hech qanday salbiy hislar, baho va tanqiddan foydalanmaslik zarur.
Tadqiqotchilar va o'qituvchilar 5-6 yoshda yozma harflarni o'rgatmaslikni ota-onalardan iltimos qilishadi.Gap shundaki, o'quv qo'llanmalarda harflarni yozish usullari bir-biridan farq qiladi.Agar ota-onalar,eng muhimi kichkintoylarda kalligrafiyani o'zlashtirishga qiziqish bo'lsa, harflar elementlari ustida ishlashi mumkin. Bunday mashqlarni maktabgacha yoshdagi bolalarning yozuv daftarlarida uchratish mumkin.Bola yozishni istamasa uni majburlamaslik zarurligi tadqiqotlar natijasida aniqlangan.Bola taraqqiyoti sohasidagi ikki mutaxassis (fiziolog Maryana Bezrukix va erta rivojlanish bo'yicha mutaxassis Lena Danilova)yozish ko'nikmalarini, jumladan qalam va tezkor
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
yozishni rivojlantirish bir yil ichida emas, balki asta-sekin sodir bo'lishiga ishonch hosil qiladi.
Maktabgacha yoshdagi bolani yozish ko'nikmalarini egallashga tayyorlashda avvalo bola yozishni o'rganishni boshlashdan oldin turli xil ko'nikmalarni egalash kerak.[2] Bu jarayon mahoratli tarbiyachilarning ko'magi natijasida sodir bo'ladi.Buning uchun nozik mator vositasida mahoratini rivojlantirish va harakatlarni muvofiqlashtirishga e'tibor berish kerak.Bola ta'limi bilan shug'illanuvchi ota-onalar va tarbiyachilar hamma faoliyatni ehtiyotkorlik bilan bajarishga,tirishqoqlik ko'rsatishga o'rgatishi zarur.Yozish jaryonida diqqatli bo'lish,katta va kichik harflarni farqlash va tovushda ifodalay olish kabilar maktabgacha yoshdagi bolalarda shakllantirilishi kerak bo'lgan ko'nikmalardir.Olti yoshdagi bolalar uchun elementlar va bosma harflarni o'rgatishda maxsus yozuv daftarlardagi mashqlarni bajarishdan boshlash lozim.[3] Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun yozuv daftarida ko'plab foydali mashqlarni uchratasiz: «naqshni davom ettir», «tasvirni yakunla», «namunaga qarab chiz», «nuqtalarni birlashtir» va boshqa h.k.Ushbu mashqlar bolani tartibli yozuv, bosma harflarni yozishga o'rgatadi. Katak va chiziqlar ichida yo'nalish olishni osonlashtiradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning ota-onalari aksariyat holatlarda bolaga yozishni erta ya'ni 4-5 yoshda o'rgatish tarafida bo'ladilar va bu oson ish bo'lmasada uddalashadi.Lekin bu bolalar 7 yoshda maktabga borganlarida yozishni hohlamaydilar chunki avval ko'p shug'illanganligi bois yozishdan biroz bezor bo'lishadi.
Maktabgacha yoshdagi bolaga yozishni o'rgatishda amal qilinishi lozim bo'lgan tavsiyalar:
1.Eng avvalo yozishni o'rgnishni boshlashda bolaning stolga qulay o'tirishi oyoqlari albatta yerga tegib turishi lozim.Maktabgacha ta'lim tarbiya to'g'risidagi davlat standartlarida belgilab qo'yilgan me'yorda stol bola yoshiga mos bo'lishi lozimligi qayd qilingan.Bola o'tirgan vaqtida orqa ham, ikkala qo'l ham stol yuzasida yotadi, boshi bir oz egilib turishi maqsadga muvofiqdir.
2.Bolaning qo'lni to'g'ri ushlab turishiga ishonch hosil qiling.[4]Yozish vositasi noto'g'ri holatda bo'lsa, qo'l tezda charchagan bo'ladi.Agar bola qiyinchilikka duch kelsa, uni haqorat qilmang, ovozini ko'tarmaslik yoki uni jazolamaslik kerak. Sizning vazifangiz qiyinchiliklarni bartaraf etishga yordam berishdir va bu faqat ehtiyotkorlik bilan va amaliy maslahat orqali erishiladi.
3.Agar bola tayoqchalar va chiziqlarni tortsa, so'ngra birinchi harflarni boshlaydi, yaqinlashib, jarayonni nazorat qiladi. Maktabga chiqishdan oldin bosh harflar bilan yozdirishni boshlashingiz kerak, faqat harf bilan tanishganingizdan keyin. Tarbiyachi nusxa ko'chirish daftarlari orqali to'g'ri yozishni ko'rsatadi va mahoratni mustahkamlashga yordam beradi.Qo'l yozuvini tuzatish uchun nusxa ko'chirish kitoblari ham mos keladi.
4.Raqamlar, harflar bilan yozish darslarni darhol boshlamaslik kerak - bu juda qiyin. Katta yoshli bolalarga diqqat, aniqlik va harakatlarni muvofiqlashtirish uchun qiziqarli,oddiy raqamlar,chiziqlar va turli jingalaklarga ega bo'lgan nusxa ko'chirish
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
kitoblaridan foydalangan holda faoliyat oib borish lozim.Bolalar avval rasmlar, turli ilgaklar va tayoqlarning parchalarini chizish orqali qo'lini mashq qilsalar maqsadga muvofiq bo'ladi.
Bola turli xil jingalak va uzluksiz chiziqlarni bir tekis va chiroyli chizishni o'rganishi kerak, qalamni qog'ozdan ko'tarmaslikka harakat qilishini nazorat qilish lozim.Bu unchalik oson emas.Dastlab,mashg'ulotlar uchun tayyorgarlik bazasi yetarli bo'ladi.Bolani stolda to'g'ri holatda o'tirishga o'rgatib, shuningdek, qalam yoki ruchkani qanday ushlashni o'rgatishdan boshlanadi.Vaqt o'tishi bilan biz o'quv jarayonini boshlaganimizda, o'qitish texnikasida izchil bo'lish muhimdir. [5] Har bir raqam va har bir harf alohida tushuntirilishi va solishtirishi kerak.O'rganishdagi shoshqaloqlik har doim faqat zarar keltiradi, birinchi navbatda shoshilmaslik juda muhimdir.Oddiy vazifalar bilan o'rganishni boshlash,avval nuqtalar bo'ylab, so'ngra nuqtali chiziqlar bo'ylab chizishni mashqa qildirish lozim.[6]Faqatgina bosma harflar va raqamlarni qanday yozishni tushunganidan so'ng,u bosh harflarni yozishga o'tishi mumkin.Mashg'ulotlarga ko'p vaqt sarflashning hojati yo'q, kuniga 20 daqiqa yetarli. Bola biror narsani o'rganishi uchun ularning soni yetarli bo'ladi, lekin ayni paytda u zerikmaydi va doimo qiziqadi.Raqamlarni yozish mazmunli bo'lishi kerak, shuning uchun siz birinchi navbatda 10 ga qadar hisoblashni o'rgatishimiz kerak. Maktabgacha yosh davrida yetakchi va qiziqarli faoliyat turi bu o'yin hisoblanadi.[7] Yozish mashqlarini ham o'yin orqali tashkil etilganda bola uchun zerikarli bo'lmaydi.Masalan bolaning oldiga turli materiallar qog'oz, plastlin,rangli qalamlar,rangli qog'ozlar qo'yib bosh harflarni turli usullar bilan yaratish vazifasini topshirish va materiallarni ixtiyoriy tanlash imkoniyatini yaratish lozim.Bunda bolalar chizish, qog'ozdan yasash, matodan tikish, hatto plastilindan qoliplash orqali nozik vosita mahoratini rivojlanishi hamda yozuvni o'rganishga moslashuv tezlashadi.Bolalar ko'rib turgan ya'ni o'rganayotgan harflarni biror bir hayvoncha yoki shakllarga qiyoslab chizishni mashq ilishlari ham anchagina samaralidir Shunday qilib, harflar shaklini tahlil qilish ,yozish qanchalik qiyin bo'lishiga qarab turli xil usullarda amalga oshirish tavfsiya etiladi. [8] Yozuvga o'rgatish, birinchi navbatda, grafik malaka hosil qilishdir. Har bir malaka ham ta'lim berish, ko'nikmani shakllantirish va shu asosda qator mashqlarni bajarish natijasida hosil qilinadi.Grafik malaka, birinchidan, qo'l-harakat malakasidir, bu harakat birinchi qarashda muskul kuchiga asoslanadi. Bu yozuvga ongli faoliyat tusini beradi. Bolalar yozishni muvaffaqiyatli egallashlari uchun maktabgacha yoshdagi bolalarning idroki, xotirasi, tafakkuri va nutqini o'stirishga katta e'tibor berish kerak.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1 .Axutina, T.V. Vizuospatial disgrafiya haqida: neyropsikologik tahlil va uni tuzatish usullari / T.V. Axutina, E.V. Zolotareva // Sog'liqni saqlash maktabi. - 1997. - No 3. -2.Eshbekova G. Maktabgacha yoshdagi bolalarga yozishni o'rgatish bosqichlari.Innovation of science Technologies 2024 ilmiy elektron jurnal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
3. Bezrukix, M.M. 6 yoshida o'rganishni boshlagan bolalarda yozishni o'rganish uchun aktografiyadan foydalanish / M.M. Bezrukix, G.N. Bobrov // O'sayotgan organizmning morfofunksional xususiyatlari / Sat. fizika va psixologiya ilmiy-tadqiqot instituti yosh olimlarining ishlari. - M, 1974. - nashr. 1. - 5-8-betlar.
4. Bezrukix, M.M. 6-10 yoshli bolalarda grafik harakatlar tempini tartibga solish /.M. Bezrukikh // Bolalarda vosita qobiliyatlarini rivojlantirish. - M., 1976. - B.
5. Bezrukix, M.M. Yozishni o'rgatish / M.M. Qo'lsiz. - Ekaterinburg: Rama Nashriyot. - 2009. - 607 b.
6. Bezrukix, M.M., Kreshchenko O.Yu. Boshlang'ich maktabda yozish ko'nikmalarini rivojlantirish darajasini aniqlash metodikasi (test topshiriqlari, mezonlar baholash) / M.M. Bezrukix, O.Yu. Kreshchenko // Yozishni o'rgatish // M.M. Qo'lsiz. -Ekaterinburg: Rama nashriyoti. - 2009. - B. 546-563.
7. Bezrukix, M.M. Boshlang'ich maktabda o'rganishdagi qiyinchiliklar / M.M. Qo'lsiz.- M.: Eksmo, 2009. - 464 b.
8. Bezrukix, M.M. Rivojlanayotgan miyaning strukturaviy va funktsional tashkil etilishi va bolaning ontogenezida kognitiv faollikning shakllanishi /
9. Eshbekova G. Bolalarni maktabga tayyorlashning yozishga o'rgatish bosqichida psixofiziologik xususiyatlarini inobatga olish masalasi Mеждународный научный журнал № 6 (100), часть
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Eshbekova Gulbahor Zafarboyevna, o'qituvchi, [Эшбекова Гульбахор Зафарбоевна, педагог, ], [Gulbahor Z. Eshbekova, teacher]; manzil: 130100. Jizzax viloyati, Jizzax shahri, Sharafa Rashidova ko'chasi, 4-uy. [адреа 130100.Джизакская область, город Джизак, улица Шарафа Рашидова, 4.], [address: 130100. Dzhizak region, city of Dzhizak, street Sharafa Rashidova, 4.]
