Научная статья на тему 'МАКТАБГАЧА ТАРБИЯ ТАШКИЛОТЛАРИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИГА ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ЎРГАТИШДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТАРБИЯСИ'

МАКТАБГАЧА ТАРБИЯ ТАШКИЛОТЛАРИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИГА ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ЎРГАТИШДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТАРБИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мактабгача тарбия / ватанпарварлик / урф-одатлар / кадрият / маънавий-аҳлоқий сифатлар / психология / ватанни севиш иймондандир.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Кадирова Дилдора Наджатбекова

Мақола мактабгача тарбия ташкилотларида тарбияланаётган тарбияланувчиларни ватанпарварлик руҳида тарбиялаш масалаларига бағишланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАКТАБГАЧА ТАРБИЯ ТАШКИЛОТЛАРИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИГА ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ЎРГАТИШДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТАРБИЯСИ»

МАКТАБГАЧА ТАРБИЯ ТАШКИЛОТЛАРИ ТАРБИЯЛАНУВЧИЛАРИГА

ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ УРГАТИШДА ВАТАНПАРВАРЛИК

ТАРБИЯСИ

Кадирова Дилдора Наджатбекова

^укон давлат педагогика институти укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.11198334

Аннотация. Мацола мактабгача тарбия ташкилотларида тарбияланаётган тарбияланувчиларни ватанпарварлик рущда тарбиялаш масалаларига багишланган.

Калит сузлар: мактабгача тарбия, ватанпарварлик,урф-одатлар, кадрият, маънавий-а^лоций сифатлар, психология, ватанни севиш иймондандир.

Тил ургатиш жараёнлари, у кайси фан ёки тил булмасин, уни пухта эгаллаш ва укитиш учун бугунги кун педагогларга таълим-тарбия тамойилларининг маъно-мох,иятидан хабардор булиш ва уларни таълим-тарбия жараёнларида тугри куллай олиш мах,оратини эгаллаш вазифасини юкламокда. Хорижий тилни ургатиш учун билим, куникма, малака х,осил килиш мух,им х,исобланади. Маълумки, тарбияланувчи уз она тилисининг узига хос конун-коидаларини дастлаб ижтимоий мух,итда, сунг таълим асосида узлаштирган булади. Шу тушунчаларидан келиб чикиб, бошка чет тилини урганаётганда узига хос хусусиятларидан маълум бир билим, куникма, малакага эга булади. Психологларнинг таъкидлашича, буларни бола янги узлаштираётган чет тилисига кучириши мумкин. Бу кучириш салбий ва ижобий хусусиятларга эга булиши эх,тимолдан холи булмайди. Ижобий натижаларнинг юкори булиши эса инсон психологиясига узвий боглик булади.

Тил урганиш жараёни бевосита мамлакатларнинг иктисодий, сиёсий, этник хусусиятларини узлаштиришга боглик булади. Шунингдек, бола кайси мамлакат тилини урганса, шу мамлакатнинг маданияти, миллий урф-одатлари кабиларни х,ам урганиб, узлаштириб боради. Шу билан биргаликда тил урганувчи уз она юртининг миллий урф-одатларини таккослайди ва маълум фикр, хулосага келади. Х,ар бир мамлакатнинг узига хос маданияти, этник хусусиятларини ургатишда тарбиячидан юкори билим ва масъулият талаб этилади. Чунки тарбияланувчи бошка халкларнинг маданиятини узлаштириш билан бирга уз Ватанига мухдббат рух,ида х,ам тарбияланиши максадга мувофикдир. Бугунги глобаллашув шароитида мактабгача ёшдаги болаларимизга ватанпарварлик туйгуларини шакллантириш масаласи тобора мух,им ахдмият касб этиб бормокда. Мактабгача ёшдаги болаларни ватанпарварлик рух,ида тарбиялаш мамлакат тараккиётининг асосий негизи х,исобланади. Чунки ватанпарварлик гояси жамият, мамлакат баркарорлиги тараккиётида мух,им урин тутади. Ватанпарварлик гоясини шакллантиришнинг асосий вазифалари бу -миллий узликни англаш, миллий кадриятларимизни тиклаш, уларни илм-фан ва тараккиёт ютуклари билан бойитиб бориш, ватанимиз тарихи, маданиятини теран билиб олиш, мукаддас динимизга садокатли булиш кабилар булиб, уларни амалга ошириш натижасида талабалар онгида янгича фикрлаш, миллий тафаккур, миллий мафкуравий карашлар, маънавий-ахлокий хислатлар камол топади. Шунинг учун х,ам талабаларга ватанпарварлик гояси хдкида билимлар бериш, уларда куникма ва малакалар х,осил килиш мух,имдир. Ватанпарварлик гоясини шакллантириш шахс, жамият маънавиятини юксак даражага кутариш билан боглик булиб, ватанпарварлик гоясини узида мужассам этган шахс жамият талабларига жавоб беради, уни мустах,камлайди. Бунга албатта, комплекс ёндашиш,

айникса, дарс, дарсдан ташкари ишлар жараёнида талаба шахсида ватанпарварлик туйгусини шакллантириш уз самарасини беради.

Ватанпарварлик - Ватан олдидаги масъулият ва бурчни англаш тушунчаси. Ватанпарварлик нихоятда серкирра булиб, тарихий, ижтимоий, сиёсий, иктисодий тараккиёт жараёнида доимо такомиллашиб, ривожланиб боради. Ватан манфаати, кадр-кимматини, такдирини, истикболини канча куп англашилса, кишиларда Ватан туйгуси шунча баланд булади. Бу жараён чексиздир. Тарихий, ижтимоий-сиёсий, маънавий тараккиётнинг турли боскичлари ватаннинг янги-янги кирраларини кашф этиб боради. Х,ар бир баркамол инсон Ватан камолоти ва истикболи, эл-юртининг озодлиги ва мустакиллиги учун хамма нарсани, хатто ширин жонини хам аямайди. Бу хакда Мавлоно Фузулийнинг "Менинг битта хаётим бор, борди-ю мингта хаётга эга булган такдиримда хам хаммасини Ватан учун сарфлаган булур эдим", деб айтган сузлари хар биримиз учун бебахо угитдир.

Маълумки, чет тилларини урганишдаги асосий кулланадиган услуб: эшитиш, сузлаш, укиш, ёзишдан иборат булади. Мохир тарбиячи-педагог бу услублардан унумли фойдаланиши лозим. Мактабгача ёшдаги болаларни чет тилини узлаштириш жараёнида Ватанга мухаббат рухида тарбиялаши тарбия тамойилларидан бири хисобланади. Бунда тарбиячи-педагог махсус мавзуларни танлаши, уларга матнларни тайёрлаб бориши лозим. Масалан, "Узбекистон - жаннатмакон диёр", "Мен нечун севаман Узбекистонни", "Ватанга содиклик - мукаддас бурч", "Шу азиз Ватан - барчамизники", "Миллат рухидаги бунёдкорлик" ва хок. Бу мавзуларни машгулотлар жараёнида куллаши учун бирор болага мавзуни бериб, уни мустакил изланишга ундаши, тарбияланувчининг туплаган маълумотларини хамкорликда ишлаб, тулдириши таълим-тарбияни самарали ташкиллаштиришга имкон беради. Педагог-тарбиячи томонидан тайёрланадиган мавзулар куйидаги мазмунда тузилиши мумкин.

"Шу азиз Ватан - барчамизники".

Тарбиячи мавзуни ёритишда куйидаги масалаларга эътиборни каратади:

- умумбашарий кадриятлар асосида турли миллат ва элатларнинг биргаликда истикомат килиши, минтака ва давлатлар миллий тараккиётининг ривожланиши;

- бир жамиятда яшаб, ягона максад йулида мехнат килаётган турли миллат ва элатларга мансуб кишилар уртасида узаро хурмат, дустлик ва хамжихатлик;

- хар бир миллат вакилининг истеъдоди ва салохиятини тула руёбга чикариш учун шароит яратилиши, Ватан равнаки, юрт тинчлиги, халк фаровонлиги каби эзгу максадлар сари сафарбар этилиши.

Бундан ташкари, Узбекистонда яшаётган барча миллат ва элатларнинг кадриятлари, тили, маданияти, диний эътикоди, урф-одат ва анъаналари хакида фикр юритилади. Куп миллатли мамлакатимиз фукаролари орасида уларнинг миллий ва диний мансублигидан катъий назар, хамжихатлик ва биродарлик туйгуларини кучайтириш, "Шу азиз Ватан -барчамизники" гоясини амалга ошириш борасидаги билим, куникма ва малакалар шакллантирилади. Юртимизда карор топган миллатлараро тотувлик ва баркарорликни саклаш, уни куз корачигидай асраш хар биримизнинг мукаддас бурчимиз эканлиги мактабгача ёшдаги болаларга тушунтирилади. Юртимизда яшаётган турли миллат вакилларининг урф-одатлари хдкида хикоя килиниб, мисоллар келтирилади. Шунингдек, Тошкентда фаолият курсатаётган турли миллат вакилларининг маданий-маърифий марказлари фаолияти хакида мисоллар келтириш максадга мувофикдир.

"Ватанга содиклик - мукаддас бурч".

Ёш авлодни она-Ватан химоясига тайёрлаш, уларда харбий ватанпарварлик гояларини шакллантириш Ватанга чексиз мухаббат уйготишга, уни ардоклашга, мухофаза этишга, хар кандай боскинчилардан химоя килишга замин тайёрлайди. Ёш авлодга Ватанни химоя килиш мукаддас бурч эканлиги хакидаги тушунчалари мустахкамланади.

Мактабгача таълим жараёнида юкорида келтирилган матнларга ухшаш мазмундаги мавзулардан фойдаланиш болаларни ватанпарварлик рухида тарбиялашда асосий восита булиб хисобланади. Бундай материаллар хорижий тилларни узлаштиришда фойдаланиладиган эшитиш, сузлаш, укиш, ёзиш фаолиятида кул келади.

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, киши канчалик куп тилни билса, жахондаги миллатлар, элатлар хаёти, маданияти, турмуш тарзи билан якиндан танишади, шунингдек, узбек миллатининг кадриятлари, бой маънавий меросини, маданияти ва бугунги ютукларини хам дунёга тараннум эта олади. Шунингдек, дунёнинг ривожланган мамлакатлари тажрибаларини урганиш, улардаги ижобий жихатлардан унумли фойдаланиш, айникса, маданият, фан, таълим сохаларидаги ютукларини мамлакатимиз хаётига тадбик этиш ватанпарварликни тарбиялашда мухим ахамият касб этади.

REFERENCES

1. Суннатов Б. Ёшларда юртга садокат ва ватанпарварлик туйгуларини шакллантириш -давр талаби. Узбекисон мустакилликка эришиш остонасида: тарихий хотиралар ва ёшлар дунёкараши. УзДЖТУ, Т.2012.

2. Жалолов Ж. "Чет тил укитиш методикаси". "Укитувчи" нашриёт матбаа ижодий уйи.Тошкент. 2012.

3. Кадирова Д. Formation of innovative thinking skills in preschool children on the basis of person-centered education. 2022.

4. Кадирова Д. Мaktabgacha yoshdagi bolalarda kreativ yondashuv asosida innovatsion fikrlash ko'nikmalarini shakllantirishga yo'naltirilgan faoliyat mazmuni. 2023.

5. Кадирова Д. Мактабгача ёшдаги болаларни тарбиялашнинг илмий ва педагогик асослари. 2023.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.