CC BY
62MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTLARIDA PEDAGOGIK JARAYONNI
TASHKIL ETISH Ne'matillayeva Mohiniso Ubaydulla qizi
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Maktabgacha ta'lim fakulteti 3-bosqich talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.8051526
Annotasiya. Ushbu maqolada maktabgacha ta'lim tashkilotlarida pedagogik jarayonni tashkil etish, maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish va rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar, yosh avlodning aqliy-intellektual, estetik, jismoniy, ma'naviy salohiyatini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni takomillashtirish masalalari xususida fikr bayon etilgan.
Kalit so'zlar: pedagogik jarayon, uni tashkil etish tamoyillari, pedagogik jarayonga zamonaviy yondashuvlar. maktabgacha ta'lim tizimi, tashkilot, yosh avlod, aqliy-intellektual, ma'naviy salohiyat, maktabga tayyorlash, takomillashtirish.
XXI asr boshlarida kechayotgan global ijtimoiy-iqtisodiy va geosiyosiy jarayonlar, dunyoning g'oyaviy-mafkuraviy qiyofasini o'zgartirib, yangicha tafakkur va dunyoqarashni shakllantirishni taqozo etmoqda. 2017-2021-yillarga mo'ljallangan "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi", O'zbekiston Respublikasi Preziden tining "Pedagog kadrlarni tayyorlash, xalq ta'limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi Qaroriga muvofiq, ta'lim bosqichlarining uzluksizligi va izchilligini ta'minlash, ta'limning zamonaviy metodologiyasini yaratish, o'quv-metodik majmualarning yangi avlodini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish hamda pedagog xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish taqozo etadi.
Maktabgacha ta'limning vazifalari:
- bolalarni xalqning boy miliy, madaniy-tarixiy merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida aqliy va ma'naviy axloqiy jihatdan tarbiyalash;
- bolalarda milliy g'urur, vatanparvarlik hislarini shakllantirish;
- makatabgacha yoshdagi bolalarda bilim olish ehtiyojini, o'qishga muntazam ta'limga tayyorlash;
- bolalarning tafakkurini rivojlantirish, o'zining fikrini mustaqil va erkin ifodalash malakalarini shakllantirish;
- bolalarning jismoniy va ruhiy sog'lig'ini ta'minlashdan iboratdir.
Maktabgacha ta'lim muassasalaridagi pedagogik jarayon quyidagi tushunchalar bilan chambarchas bog'liq.
1) bolalarning individual, kichik guruhlari va umumiy guruh shakllarida asosiy faoliyati, bolalarning ilmiy asoslangan birikmasini o'z ichiga olgan bolalar hayotini tashkil etish;
2) bolalarning yosh xususiyatlari (erta bolalik, kichik, o'rta va katta maktabgacha yoshdagi bolalar);
3) rivojlanayotgan mavzu-o'yin muhiti;
4) individual yondashuv va individual xususiyatlar.
Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida pedagogik jarayonni tashkil etish tamoyillari:
1) maktabgacha yoshdagi bolalarning yoshini, yoshini va individual xususiyatlarini hisobga olish;
2) faoliyatning har xil turlaridan kompleks foydalanish;
3) bolalarning butun hayotini estetikasi;
4) qo'shma turmush tarzi;
5) insonparvarlik;
6) demokratiya;
7) shaxsga yo'naltirilgan yondashuv;
8) tizimlilik va yaxlitlik;
9) etnik-madaniy yashash sharoitlarini hisobga olgan holda.
Maktabgacha ta'limning moslashuvchan, o'zgaruvchan tizimini yaratish pedagogik jarayonni tashkil etishga turli yondashuvlar asosli ekanligini isbotladi. Zamonaviy sharoitda u muayyan tushunchalar, dasturiy va uslubiy materiallar ("Bolalik", "kelib chiqishi", "kamalak", "rivojlanish" va boshqalar) asosida qurilgan.
Maktabgacha ta'lim muassasasida ta' lim-tarbiya jarayonini rejalashtirish tarbiyachidan tegishli tayyorgarlikni talab etadigan ancha murakkab ishdir. Tarbiyachi bolaning psixik-fiziologik rivojlanish darajasini, «Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan davlat talablari»ni hamda u asosida yaratilgan ta'lim-tarbiya dasturini yaxshi bilishi kerak. Reja tarbiyachiga dastur talablarini bir yilga bir tekisda taqsimlashga yordam beradi hamda ta'lim -tarbiya berish va tarbiyalashning usullarini oldindan o'ylab olish, maqsadni aniqroq ko'rish imkonini beradi. Reja bo'lsa, tarbiyachi bugun nima ish qilishi va qanday qilishini, qaysi qo'llanmalardan foydalanishni biladi.
Shunday qilib, ta'lim-tarbiya sifatini oshirish jarayonida yangi mazmun va mohiyatga ega bo'lgan insonparvarlik tamoyillariga asoslangan, yaratuvchanlik, ijodkorlikka intilish hissi bilan yo'g'rilgan ta'lim komil inson shaxsini yetuklikka yo'naltiradi. Binobarin, O'zbekistonda maktabgacha ta'lim tashkilotlarida olib borilayotgan islohotlar ta'lim-tarbiyaning maqsadini yangi yo'nalishga burdi. Demak, ta'lim-tarbiyaning maqsadi butunlay yangilandi, unga mos holda mazmunning ham, pedagogik jarayonning ham yangilanishi tabiiydir. Bu omil davlatimizning ijtimoiy siyosatini belgilab berganligi tufayli shaxs manfaatlarini ta'minlashga xizmat qiladi
REFERENCES
1. Мудрик А.В. Социальная педагогика: Учебник для студентов педвузов/ Под ред. В.А.Сластенина. - М.: Академия, 2005. - 200 с.
2. Khalilova Dilnoza Furkatovna. Formation of social competence of future educators in preschool educational organizations. Science and innovation international scientific journal Volume 2 issue 3 march 2023. 174-177.
3. Ra'no Xamidovna Nosirova. «Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida pedagogik jarayonni tashkil etish». Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 4 | 2021.
4. Dilnoza Furqatovna Xalilova. (2023). Talabalarda ijtimoiy munosabatlarini rivojlantirishga oid kasbiy kompetentligini takomillashtirishda innovatsion ta'lim muhiti beradigan natijalar. Conferencea, 76-79. Retrieved from https://conferencea.org/index.php/conferences/article/view/1918
5. D Khalilova. Innovative educational environment as a factor for improving professional competence in developing social relationships in students. - Science and innovation, Volume 2 Issue 1, 2023. 412-413.
6. Xalilova Dilnoza Furkatovna. Bo'lajak tarbiyachilarni ijtimoiy kompetentligini rivojlantirish pedagogik muammo sifatida. - Science and innovation, Special Issue 4, 2023. 57-59.
7. Dilnoza Furqatovna Xalilova. (2023). Bo'lajak tarbiyachilarda ijtimoiy kompetensiyalarni rivojlantirish texnologiyasini takomillashtirish. Conferencea, 115-117.
8. Muslimov N.A,Usmonboyeva M.H, Sayfurov D.M., To=rayev A.B. Pedagogik kompetentlik va kreativlik asoslari - Toshkent, 2015.
