CC BY
0MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTI TARBIYALANUVCHILARINI KASBGA YO'NALTIRISH
Atahodjayeva M.Sh.
Andijon viloyati Andijon tumani DMTT-31 direktori https://doi.org/10.5281/zenodo.11257883
Annotatsiya. Ushbu maqola tarbiyalanuvchilarni kasbiy faoliyat bilan bog'liq ilk tushuchilarni singdirish va shu orqali kattalar mehnatiga bo'lgan hurmatni ham tarbiyalashni nazarda tutadi. Ushbu maqsadga erishish uchun maktabgacha ta'lim tashkilotlarining rivojlantirish markazlarida bevostida kasblar bilan tanishtirish orqali tarbiyalanuvchilar onggida ma'lum bir faoliyat turlari haqida tushuncha va qiziqishni shakllantirishga qaratilgan mavzulari avjudligini ko'rishimiz muhumdir.
Kalit so'zlar: Tarbiyalanuvchilar, kasb, samaradorlik, faoliyat, ota-ona, muvaffaqiyat, tashkilot, mehnat, qiziqish, rivojlanish.
Аннотация. Данная статья призвана научить детей первым понятиям, связанным с профессиональной деятельностью, и тем самым воспитать в них уважение к труду взрослых. Для достижения этой цели нам важно видеть наличие тем, направленных на формирование понимания и интереса к определенным видам деятельности в сознании детей путем приобщения их к профессиям в центрах развития дошкольных образовательных организаций.
Ключевые слова: дети, профессия, работоспособность, активность, родители, успех, организованность, труд, интерес, развитие.
Abstract. This article is intended to teach children the first concepts related to professional activities, and thereby to educate them to respect the work of adults. In order to achieve this goal, it is important for us to see the existence of topics aimed at forming understanding and interest in certain types of activities in the minds of children by introducing them to professions in the development centers of preschool education organizations.
Keywords: children, profession, efficiency, activity, parents, success, organization, work, interest, development.
Kun sayin emas, soat sayin o'zgarib borayotgan bugungi zamonda ilm olish, bilimli bo'lish hayotning o'zi taqazo qilayotgan talablardan biri bo'lib bormoqda. Biror bir faoliyat bilan shug'ullanish uchun shu kasbni bilishning o'zi kamlik qilmoqda. O'z kasbini mukammal bilish va uni zamon talablari bilan mutanosib tarzda rivojlantira olish ham kunning muhim masalalaridandir. Bu borada davlatimiz tomonidan qabul qilingan bir qator farmon va qarorlar nafaqat tarbiyalanuvchini kasbga yo'naltirish bilan bog'liq, balki malakali kadrlarni tayyorlash asosiy maqsad qilib belgilangan desak mubolag'a bo'lmaydi. Ushbu maqsadga erishish uchun uzluksiz ta'lim tizimimizning poydevori bo'lgan maktabgacha ta'lim tashkilotlarida alohida e'tibor qaratilib, tarbiyalanuvchini nafaqat maktabga tayyorlash, balki uni har tomonlama rivojlantirish, shu bilan birga bevosita ta'lim va tarbiyani birgalikda olib borish ko'zda tutilgan. Bugungi kunning dolzarb masalalaridan bo'lgan kasbiy faoliyat bilan bog'liq ilk tushuchilarni tarbiyalanuvchilarga singdirish va shu orqali kattalar mehnatiga bo'lgan hurmatni ham tarbiyalashni nazarda tutadi. Ushbu maqsadga erishish uchun maktabgacha ta'lim tashkilotlarining rivojlantirish markazlarida bevostida kasblar bilan tanishtirish orqali tarbiyalanuvchilar onggida ma'lum bir faoliyat turlari haqida tushuncha va qiziqishni
shakllantirishga qaratilgan mavzulari avjudligini ko'rishimiz mumkin. Tarbiyalanuvchilami kasbga yo'naltirishning asosiy maqsadi.
Tarbiyalanuvchilarning kasbiy dunyosiga hissiy munosabatni rivojlantirish, turli faoliyat va kasblarda o'zining kuchli va qobilyatli tomonlarini namoyon qilishga imkoniyat yaratib berish, hamda ularni hisobga olgan holda yondashishdir. Maktabgacha ta'lim muassasasi kasblar haqidagi asosiy bilimlarni shakllantirishning birinchi bosqichidir. Tarbiyalanuvchilar bolalar bog'chasida kasblarning xilma-xilligi va keng tanlovi bilan tanishadilar. Ushbu bolalar boshlang'ich bilim tarbiyalanuvchilarga ota-onalar, bobo-buvilar ishi haqidagi bilimlarini kengaytirishga, ona va dadaning ish joyini bilishga, ishda aniq nima qilishlarini bilishga yordam beradi. Maktabgacha ta'lim tashkilotimiz negizida esa yosh-avlodni kasb-hunarga yo'naltirish uchun katta imkoniyat yaratilgan. Zamonaviy jamiyatda ijtimoiy-madaniy yo'nalishning eng muhim yo'nalishi insonning shaxsiy va kasbiy fazilatlariga e'tibor berishdir. Inson hayotda o'z o'rnini topishiga to'g'ridan-to'g'ri ta'asir qiladigan omil bu tanlagan kasbidir. Chunki inson o'z kasbidan mamnun bo'lsa, jamiyatda obro'-e'tiborga ega bo'lsa, mehnati esa xalq farovonligiga xizmat qilsa va shaxsiy farovonlikni ta'minlasa, o'zini barkamol shaxs deb bilishi mumkin. Inson qanday qilib ishlashni bilsa va qilayotgan ishini sevsa baxtlidir. Shu nuqtai nazardan qaraganda, insonning dunyoqarashi, shaxsiy madaniyati, o'ziga va uning atrofidagi dunyoga, xususan, kelajakdagi kasbiy faoliyatiga munosabati asoslari yaratilgan maktabgacha yoshdagi bolalik davri juda muhimdir. Maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchilarni kasbga yo'naltirilgan yo'nalish bilan tanishtirish tarbiyalanuvchilarning bilim va g'oyalarini o'zlarining haqiqiy dunyosida yangilash imkonini beradi. Tarbiyalanuvchilarning voyaga yetganida ongli ravishda tanlashi uchun uni ko'p kasblar bilan tanishtirish kerak, eng yaqin atrof-muhitdan boshlab, ota-onalar va yaxshi tanish bo'lgan, tarbiyalanuvchilar har kuni ishini kuzatadigan odamlarning kasbi bilan tanishtirish kerak. Bunday bilimlarni olgan tarbiyalanuvchi avvalo birinchi navbatda mehnat mahorati haqida tasavvurga ega bo'ladi, uni rivojlantiradi, turli kasb egalari va kattalarning mehnatiga hurmat bilan munosabatda bo'ladi. Shuning uchun kattalar ishi haqidagi bilimlar bolalar bog'chasining tarbiyaviy ishlarida etakchi o'rinlardan birini egallashi kerak. Bundan tashqari, tarbiyalanuvchilarni kattalar va alohida kasblar ishi bilan tanishtirish alohida vazifa darajasida emas, balki yaxlit organik jarayon sifatida amalga oshirilishi kerak. Maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchilarning ijtimoiylashuvi tarbiyalanuvchilar uchun eng yaqin, qulay, qiziqarli faoliyat sifatida ko'proq o'yin orqali amalga oshiriladi. Kattalar ishi bilan tanishish vazifalarini hal qilish o'yin asosida amalga oshiriladi. Rolli o'yin kattalarning turli xil faoliyati, ularning boshqa odamlar va atrofdagilar bilan munosabatlari, kasblar, ishlatiladigan asboblar va boshqalar haqida tarbiyalanuvchilarning g'oyalarini konkretlashtirish va kengaytirish imkonini beradi. O'yin hayotning aksidir. O'yinlarda mehnatga hurmatni tarbiyalash, mehnat natijasining atrofdagilar uchun foydaliligini ko'rsatish, bolalarni mehnat jarayoniga jalb qilish imkoniyati mavjud, chunki o'yin va mehnat ko'pincha tabiiy ravishda uyg'unlashadi. To'g'ri tashkil etilgan o'yinda kelajakdagi kattalar hayotida muvaffaqiyatli ishlash uchun zarur bo'lgan shaxsiy xususiyatlarni shakllantirish imkoniyati mavjud bo'ladi:
Topshirilgan vazifa uchun javobgarlik, sheriklar bilan o'z harakatlarini rejalashtirish va muvofiqlashtirish, munozarali masalalarni adolatli hal qilish qobiliyati. O'yin tarbiyalanuvchilarda mehnat qilish odatini shakllantirishga yordam beradi, ijod quvonchini, ijod quvonchini beradi. O'yin uchun zarur bo'lgan atributlarni o'z qo'llari bilan yaratib, tarbiyalanuvchi o'z qobiliyatlarini kashf etadi va rivojlantiradi, shu asosda uning ishtiyoqi,
ba'zan kasb, orzu tug'iladi. Kasb-hunardagi o'yinlarga tayyorgarlik faqat tarbiyalanuvchi mutaxassisliklarning ma'lum fazilatlari bilan tanishishi, kerakli miqdordagi ma'lumotlarni to'plashi mumkin bo'lgan joyga boradi, hatto minimal bo'lsa ham, ammo buning asosida o'yinda uzoqdan o'xshashlikni qayta tiklash mumkin. inson faoliyatining ushbu turi. Shunday qilib, o'yin orqali tarbiyalanuvchilarning turli kasblarga bo'lgan qiziqishlari mustahkamlanadi va chuqurlashadi, mehnatga hurmat tuyg'usi tarbiyalanadi.
REFERENCES
1. Askarova S. (2023). Особенности билингвизма в условиях языковых контактов. Eurasian Journal of Academic Research,3(2 Part 4), 190-194.
2. Askarova S. I. (2022). О пробелме языковой интерференции при изучении иностранного языка. Ijodkor o'qituvchi,2(23), 72-77.
3. Lutfullayevna G. A. M., & Xaydarova O. (2022). Boshlang'ich ta'lim jarayonida milliy g'oyani yoshlar ongiga singdirish.pedagogs jurnali,7(1), 4-10
4. Гаппарова Т. Г., & Хайдарова О. К. (2015). Подготовка высококвалифицированных едагогических кадров в модернизации страны.Образование и воспитание, (3), 7-9.
5. Хайдарова, О. К., & Бокиев, Б. У. (2016). Педагогический опыт преподавателя на овременном этапе.Молодой ученый, (11), 1572-1574.
