Научная статья на тему 'МАХСУС МОБИЛ ИЛОВАЛАР ОРҚАЛИ ТАЛАБАЛАРНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА НИСБАТАН ИЖОБИЙ МОТИВАЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ'

МАХСУС МОБИЛ ИЛОВАЛАР ОРҚАЛИ ТАЛАБАЛАРНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА НИСБАТАН ИЖОБИЙ МОТИВАЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
77
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
СОғЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ / ТАЛАБА / МОБИЛ ИЛОВА / ТЎғРИ ОВқАТЛАНИШ / ЗДОРОВЫЙ ОБРАЗ ЖИЗНИ / СТУДЕНТ / МОБИЛЬНОЕ ПРИЛОЖЕНИЕ / ПРАВИЛЬНОЕ ПИТАНИЕ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Салимов Ў.Ш.

Мақолада талабаларда соғлом турмуш тарзини тарғиб қилишнинг юксак ижтимоий аҳамиятга эга эканлиги, соғлом турмуш тарзига риоя қилишга ва унга нисбатан ижобий мотивацияни шакллантиришга ёрдам берадиган махсус мобил иловалар ўрганилган ва таҳлил қилинган.Изучена и проанализирована высокая социальная значимость пропаганды здорового образа жизни у студентов, специальные мобильные приложения, помогающие вести здоровый образ жизни и формирующие к нему положительной мотивации.The high social importance of promoting a healthy lifestyle in students, special mobile applications that help to follow a healthy lifestyle and form a positive motivation towards it have been studied and analyzed.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАХСУС МОБИЛ ИЛОВАЛАР ОРҚАЛИ ТАЛАБАЛАРНИНГ СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИГА НИСБАТАН ИЖОБИЙ МОТИВАЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ»

Жисмоний тарбия ва спортнинг тиббий-биологик ва ижтимоий-психологик асослари

Медико-биологические и социально-психолгические основы физической культуры и спорта УУД (УДК, UDC): 77.05.09:004

ÉIÉ

Муаллиф билан ботланиш учун:

saHmov.utkir@bk.ru

Мустакил изланувчи У.Ш. САЛИМОВ1

:Термиз давлат университети Термиз шадри, Узбекистон

махсус мобил иловалар ор^али талабаларнинг соглом турмуш тарзига нисбатан ижобий мотивациясини шакллантириш

Аннотация

Annotation

Изучена и проанализирована высокая социальная значимость пропаганды здорового образа жизни у студентов, специальные мобильные приложения, помогающие вести здоровый образ жизни и формирующие к нему положительной мотивации.

Ключевые слова: здоровый образ жизни, студент, мобильное приложение, правильное питание.

Маколада талабаларда соглом турмуш тарзини таргиб килишнинг юксак ижтимоий ахамиятга эга эканлиги, соглом турмуш тарзига риоя килишга ва унга нисбатан ижобий мотивацияни шакл-лантиришга ёрдам берадиган махсус мобил иловалар урганилган ва тахлил килинган.

Калит сузлар: соглом турмуш тарзи, талаба, мобил илова, тугри овцатланиш

The high social importance of promoting a healthy lifestyle in students, special mobile applications that help to follow a healthy lifestyle and form a positive motivation towards it have been studied and analyzed.

Key words: healthy lifestyle, student, mobile app, proper nutrition.

CM О C\l

CO

ra t о d w

с to

Долзарблиги. Компьютер ва ракамли техно-логияларнинг пайдо булиши ва шиддат билан ривожланиши фан ва жамият ривожланишининг мантикий давоми булди. Ахборотни кайта ишлаш ва маълумотларни узатиш тезлигининг ошиши на-тижасида, интернетдан фойдаланиш камрови бутун дунёда таркалди. Бугунги кунда реал ва виртуал даёт бир-бири билан чамбарчас боглик, айникса 30 ёшгача булган ёшлар мулокотга булган эдтиёжларини конди-риш учун жуда куп вактларини интернет тармогида, хусусан, ижтимоий тармокларда, уйин серверларида, форумлар ва чатларда утказмокдалар.

Адолининг ракамли саводхонлиги, аксарият лолларда онлайн харидлар, такси ва озик-овкат етказиб бериш хизматларидан фойдаланиш туфайли айникса шадарларда купаймокда. Шу сабабли интернет фойдаланувчилари доираси тез ва доимий равишда, асосан мобил курилмалар дисобига усиб бормокда.

Дунёда фойдаланувчиларнинг 90% дан ортиги ин-тернетга смартфондан киришади ва 80% дан купроги буни дар куни амалга оширади. Мамлакатимизда дам аксарият фойдаланувчилар смартфон ва мобил интернетдан фойдаланади. Бутун дунёда одамлар стационар компьютерларга нисбатан мобил иловаларда 7 баробар купрок вакт сарфламокда.

Таълим содасидаги давлат сиёсати иктисоди-ётнинг ракамли форматга фаол утиши муносабати билан укув жараёнини ракамлаштириш ва ракамли трансформация оркали такомиллаштириш масаласи-ни долзарб килмокда.

Тадкикот максади. махсус мобил иловалар оркали талабаларнинг соглом турмуш тарзига нисбатан

ижобий мотивациясини шакллантириш жараёнини тадлил килиш.

Тадкикот усуллари. Илмий, укув ва услубий маълумотлар, интернет манбаларни тадлил килиш ва умумлаштириш, педагогик кузатиш.

Тадкикот натижалари ва унинг мудокамаси. Барча фанлардан таълим мазмунини узгартириш жараёнида ахборот-коммуникация технологиялари-дан фойдаланиш зарурияти тугилади. Шу муносабат билан укитувчиларнинг ракамли компетенцияларини янгилаш, яъни, фан укитувчиларининг ахборот-ком-муникация технологиялари содасида компетенци-яларини шакллантириш, зарурат сифатида асосий масалалардан биридир. Ушбу узгаришлар жисмоний тарбия фани укитувчиларига дам тегишлидир.

Таълим мудитини ракамлаштиришдан ташкари давлат таълим сиёсатининг устувор вазифалари куй-идагилар эканлигини ёдда тутиш лозим:

- таълимнинг замонавий сифатини, унинг фунда-ментал модиятини саклаш асосида шахс, жамият ва давлатнинг долзарб ва истикболдаги эдтиёжларига мувофик таъминлаш;

- ёшларнинг дар томонлама ва уз вактида риво-жланиши, уларнинг ижодий кобилиятлари, уз-узини тарбиялаш, шахснинг узини камолотга етказиш ко-билиятларини шакллантириш;

- илм-фаннинг замонавий ютукларини дисобга олган долда таълим жараёнини ташкил этиш, мада-ният, иктисодиёт, фан, техника ва технология сода-ларидаги узгаришларни акс эттирувчи таълимнинг барча жабдаларини мунтазам янгилаб бориш;

- соглом турмуш тарзини тарбиялаш, болалар ва

52

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

№3-2021

усмирлар спортини ривожлантириш [1].

Жисмоний тарбия ва спорт таълими муаммолари-дан бири бу ёшларнинг индивидуал кобилиятлари ва саломатлик долатини инобатга олган долда мунтазам жисмоний тарбия машгулотлари учун мотивацияни ошириш ва соглом турмуш тарзи куникмаларини шакллантириш вазифасидир.

Саломатликка кадрият сифатида муносабатни шакллантириш ва соглом турмуш тарзини (СТТ) амалга ошириш учун бир неча асосий шартлар мавжуд.

1. Иктисодий субъектлардан технологияларни янгилаш, инновациялар узлаштирилишини тезлашти-риш ва одамлардан узгарувчан дунё талабларига тез мослашишни талаб киладиган глобал ракобат [2], ёшларни соглом турмуш тарзига жалб килишнинг янги усулларини излашга ва эски усулларини тако-миллаштиришга мажбур килмокда.

2. Илмий-техник тараккиёт замонавий ёш мута-хассиснинг аклий ва жисмоний фаолиятида интеллектуал ва инновацион компонентлар улушининг купайишини назарда тутади.

3. Вакт дефицит манбага айланиб бормокда. Вакт-ни тежаш ва транспорт харажатларини камайтириш максадида алока тизимлари ягона ахборот тармокла-рига бирлаштирилмокда. Ахборотни даддан зиёд кабул килиш режимида ишлаш ва технологик кул-лаб-кувватлашнинг мураккаблиги оптимал жисмоний фаоллик саклашни такозо этади.

4. Барча даражадаги коорпорациялар "уйин кури-нишидаги ракобатдан технологик янгиликларга ом-мавий жалб килиш воситаси сифатида фойдаланади, уларнинг мадсулотларига оммавий талаб яратади" [3], бу эса мобил иловаларнинг виртуал реалликда ёшларни соглом турмуш тарзига жалб килиш воси-таси сифатида куриб чикишни такозо этади.

5. Шадар ва кишлок жойларида замонавий тех-нологиялардан фойдаланишда кузатилаётган ному-таносиблик аудиториянинг географик ва ижтимоий мавкеидан катъий назар, ижтимоий тармокларни соглом турмуш тарзини оммалаштиришда жалб ки-лишни рагбатлантиради.

Мобил иловалар талабалар орасида фойдали одатларни шакллантиришнинг самарали воситаси булиши мумкин.

Мобил иловалар - бу муаммоларни осон ечимини топишга ва вактни тежашга имкон берувчи дастурий мадсулотлардир.

Максадига кура иловалар: уйинлар, янгилик иловалар, фотосуратлар ва матнлар билан ишлаш, бизнес юритишга, онлайн харидларни амалга оши-ришга, шунингдек уз жисмоний долатини назорат килишга ёрдам берувчи турли тоифаларга булинади. Мобил иловалар бугунги кунда машдурликнинг энг

юксак даражасидадир. Ва улар орасида жисмоний фаолликни бадолашга мулжалланган мобил иловалар (улар босиб утган километрлар ёки кадамлар сонини, сарфланган калориялар микдорини, юрак кискариш тезлигини ва бошка шу каби курсаткичларни кузатиб боради), жисмоний маданият содасидаги билимлар-дан фойдаланишга ёрдам беради, тайёр машклар мажмуаси ва машгулотларини таклиф килади [1].

Уларнинг аксариятида зарурий фойдали куникма-ларни мустадкамлашга ёрдам берадиган мукофотлаш тизими урнатилган. Талабалар уртасида соглом турмуш тарзини оммалаштириш учун улардан фой-даланиш, купгина муаллифлар томонидан долзарб дисобланмокда, чунки сунгги пайтларда талабалар даётида смартфонлар ва шунга ухшаш курилмалар тобора мудим адамият касб этмокда, чунки улар укиш, дам олиш ва согликни саклашни бирлашти-ришга имкон беради.

Фойдаланувчининг жисмоний курсаткичларини бадолаш учун ишлаб чикилган ва талабалар орасида соглом турмуш тарзини оммалаштириш воситаси си-фатида тавсия этилиши мумкин булган бугунги кун-даги энг таникли мобил иловаларни куриб чикамиз.

Ушбу иловалар мобил телефон эгалари томонидан куйилган максадларга эришиш жараёни - масалан, вазн йукотиш, мушак массасини купайтириш, жисмо-ний фаолликни бошкариш каби жараёнларнинг янада самарали ва сифатли давом этиши, оптималлашти-рилган ва кулай булиши, энг мудими - керакли нати-жани таъминлаши учун ишлаб чикилган. Куйидаги жадвалда дастурий мадсулотлар дакида маълумотлар келтирилган, уларнинг самарадорлиги фойдаланув-чилар бадоси ва Google Play, iTunes хизматларидан юклаб олишлар сони оркали курсатилган.

Жисмоний машгулотлар билан шугулланиш, жисмоний фаоллик, ов^атланиш ва уй^у режимини оптималлаштириш ва назорат ^илиш имконини берадиган мобил иловалар ма^сади ва функциялари [5,6]

H.noBa Ишлаб чи^арувчи Ма^сад Функциялар

Home Workout - No Equipment Чет эл Leap Fitness Group Жисмоний машгулотлар, фитнес Ушбу илова барча асосий гуруд мушаклари долатини яхшилаш мумкин. Мураббий ва тренажерсиз, уз тана вазни билан бажариладиган машклар комплекси келтирилган.

J&J Official 7 Minute Workout Чет эл Johnson & Johnson Health & Wellness Solutions Inc. 7дакикалик машкларни бажариш 72 дан ортик машк, уларнинг 1000 дан ортик вариантларини яратиш мумкин - осондан кийингача; 72 та юкори аникликдаги видео курсатмалар.

Google Fit: Health and Activity Tracking Чет эл Google LLS Жисмоний долат ва жисмоний фаолликни назорат килиш Машгулотларни телефон ёки фитнес билак узуклар ёрдамида кардио-машгулотлар балли ва кадамлар микдорини кузатиш ва назорат килиш

E-^oSaBKH Россия Hunger Тугри режалаш-тирилган овкатланиш Замонавий ишлаб чикарувчилар томонидан фойдаланиладиган барча озукавий кушимчалар дакида маълумотлар.

Height Increase - Increase Height Workout, Taller Чет эл Leap Fitness Group Буйни устириш Буйни устириш, буйни устириш буйича машгулотлар, махсус машклар, махсус пардез, буйни устириш буйича илмий асосланган масладатлар, буйни устириш учун уйку режими

СМ О СМ

СО

ГО

та t

0 Q. W

1

с го

№3-2021 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

Дневник ЗОЖника Россия Ядров Сергей CоFлом гypмyш тapзини юpи'raш кyндaлиm Кунлик овкaтлaниm жapaёнидa кaлоpиялapни дисоблam, 9000 xnn тaомлap sa yлapнинг кимёвий тapкиби бyйичa мaълyмоглap, индивидyaл овкaтлaниm вa мamFyлотлap кyндaлиraни юpи'ram имконияти

Up - Smart Coach for Health Чет эл Jawbone Вaзнни меъёpлam, уйкуни яxшилaш, кaлоpияни й^коташ Кун дaвомидa жисмоний фaолликни, юpaк мamFyлотлap отфa'ra вa сaмapaдоpлиmни, пapдезнинг кaлоpиялapини, уйку дaвомийлиги вa фaзaлapини кyзa'ram

Sleep time Россия Олег Филимонов Уйку ßa фaол вaк'ши опти^л-лam'mpиm Уйку фaзaлapини нaзоpaг килиш, уйку дaвомийлиги вa yЙFониm вaк'ra стaтис'raкaси, yЙFониmнинг кyлaй вaк'raни тaнлaш.

Waterbalance Чет эл Borjomi international Оpгaнизмдa сув бaлaнсини нaзоpaг килиш Waterbalance - бу кyндaлик жaдвaл вa pе-жaлapни дисобга олган долдa индивидyaл кypсaтmчлap: буйи, вaзни, ёши вa 'Iypмym гapзи aсосидa сув бaлaнсини нaзоpaг килиmгa ёpдaм беpaдигaн, фойдaлaниmгa кyлaй вa фyнкционaл мобил дaс'Iyp.

Kwit Чет эл Kwit SAS Taмaки чекишни тamлamни псиxологик кyллaб кyввaглam Maanaxaxnap; иmон'mpиm; тaмaки чекyвчилapни чекишни тamлamгa уйин оpкaли мо'raвaциясини оmиpиm

Хулоса. Хyлосa килиб шуни тaъкидлaш кеpaкки, жисмоний тapбия мaшFyлотлapи учун ижобий мотивa-цияни ошиpиш учун мобил гaджетлap вa yлapгa теги-шли иловaлapдaн кyндaлик фойдaлaниш тaлaбaлapнинг жисмоний тapбия вa соFломлaштиpиш фaолиятини сезилapли дapaжaдa ошиpaди, yлapнинг уз соFлиFигa булган шaxсий кизикишини paFбaтлaнтиpaди.

Google Play вa iTunes xизмaтлapини тaдлил ки-лиш aсосидa [4], кyйидaги xyлосaлapни килишимиз мумкин:

- уз тypмyш тapзини yзгapтиpмокчи булган xap биp киши учун соFлом тypмyш тapзини тapFиб ки-лувчи мобил иловaлap фойдaлaнyвчилap учун очик

ва мавжуд;

- ушбу тоифадаги мобил иловалар, айникса та-лабалар орасида катта талабга эга булиб, у соглом турмуш тарзининг ривожланиш тенденцияларини акс эттиради;

- адолининг турли катламлари ва хусусан тала-баларнинг соглом турмуш тарзи учун мулжаллан-ган миллий мобил иловаларни яратиш ушбу сода ривожланишига хизмат килади ва ушбу иловаларга эдтиёж мавжуд;

- талабаларнинг согликни саклаш содасидаги сунгги ютуклардан фойдаланишга булган кизикишини шакллантириш ва куллаб-кувватлаш учун ёшлар уртасида соглом турмуш тарзини оммалаштиришга имкон берувчи мобил иловалар сингари йуналишни ривожлантириш, дастурий мадсулотлар сифати ва очиклигини яхшилаш зарур.

Адабиётлар:

1. Васильева Н.И. Использование мобильных приложений в аспекте повышения мотивации обучающихся к занятиям физической культуры и ведению здорового образа жизни. Мир педагогики и психологии: международный научно-практический журнал. Нижний Новгород: Научно-издательский центр "Открытое знание", 2019. №12 (41). 200 с. УДК 37.013.46.

2. Yurieva T. V. Innovative Social Economy: Formation and Development in Russia // Перспективы науки. 2011. № 12 (27). С. 271-273.

3. Фомин Ю. А., Скаржинская Е. Н. Спорт в условиях глобальной информатизации // Теория и практика физической культуры. 2007. № 2. С. 18-19.

4. О. Г. Жигарёва. Мобильные приложения как средство популяризации здорового образа жизни среди студентов. Экономические и социально-гуманитарные исследования № 4 (20) 2018. С. 111-116. DOI: 10.24151/24091073-2018-4-111-115

5. https://play.google.com/store/apps/category/HEALTH_AND_FITNESS

6. https://apps.apple.com/ru/genre/ios- здоровье-и-фитнес/.

УУД (УДК, UDC): 796.Q12.575.2

Муаллиф билан богланиш учун:

khasanov.sportuz@mail.ru

Cпоpт псиxологи О.Х. ХАСАНОВ1

^опубли^ олимпия зaxиpaлapи коллежи, Тошкент ma^p^ Узбекистон

футболчиларнинг тупни узо;

масофага узатишда портлаш

;обилиятининг урни

Aннотaция

Annotation

см о см

со

го га ■с о

m

с

го

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

В данной статье автор исследует важность взрывной способности юных футболистов отбивать мяч и научно обосновывает это. Исследование было направлено на развитие 9-13-15 летних игроков не только с точки зрения их соревновательных навыков, но и с точки зрения навыков, необходимых игрокам лично.

Ключевые слова: юные футболисты, способность, взрывные способности, эксперимент, дальность удара, мяч.

Ушбу маколада муаллиф ёш футболчиларни тупга зарба бериш техникасида портлаш кобилияти а^амиятини урганиб уни илмий асослаб берган. Тадкикотда 9-13-15 ёшли футболчиларни нафакат мусобакага оид кобилиятларини, балки футболчиларнинг шахсига хос зарур кобилиятларини ривожлантиришни назарда тутган.

Калит сузлар: ёш футболчилар, крбилият; тадцицот, портлаш крбилияти, ривожлантириш, зарба бериш, туп.

In this article, the author explores the importance of the explosive ability of young players to hit the ball and scientifically substantiates it. The study aimed to develop 9-13-15 years old players not only for their competitive skills but also for the players to develop the necessary personal skills.

Key words: young soccer players, ability, explosive ability, experiment, strike range, ball.

Долзарблиги. Ёш фyтболчилapни тaйёpлaшдa куп йиллик мaшFyлотлapнинг бapчa боскичлapи теxник yсyллap вa тaктик ^aparaTOapra yprararn жapaёни узлуксиз дaвом этaди. Ma^aAra мувофик теxникa-нинг бapчa томонлapини биомеxaникa конyнлapидaн фойдaлaниш aсосидa вa шyFyллaнyвчилapнинг инди-видyaл xyсyсиятлapини xисобгa олгaн xолдa пyxтa уз-

лamтиpиш уйин фaолиятини мypaккaб шapоитлapидa теxникaнинг мyвaффaкиягли кyллaнишини олдиндaн белгилaб беpaди. Myкaммaл уйин кyникмaлapининг шaкллaниши ёш фyтболчилapнинг юкоpи дapaжaдaги жисмоний тaйёpгapлигигa aсослaнaди.

Ёш фyтболчилapнинг имкониятлapи оз булганли-ги учун yлapдa кучлиликни тapбиялaшни жyдa эдти-

54

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

№3-2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.