CC BY
17CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489
OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2022
М¥^АГАЛИ ма;атаев - А;ИЫЩ а;ын
Диана Абдусамат кызы Анарбаева
Ташкент облысы Шыршык мемлекеттiк педагогика институты 3- курс студент
Гылыми жетекшга: Нуркелдг Абдурашид улы Жарасбаев
АНДАТПА
Макалада казак халкынын кeрнектi агартушы, аудармашы, музбалдак акыны, халкынын камын жейтiн камкоршы, когам кайраткерi М.Макатаевтщ eмiрiндегi шыгармашылыгы баяндалады. Казак eMipirnH,, жас урпактардьщ болашагын ойлаган акиык акын, бейнесi карастырылады.
Кiлттi сездер: Мукагали Макатаев, дэстур бойынша, балалык шак, куштарлык, махаббат, гашьщтык
MUKAGALI MAKATAEV - A TRUE POET ABSTRACT
The article tells about the life of the outstanding educator, translator, poet of the Kazakh people, guardian of the people, public figure M. Makatayev. The image of a true poet, who thought about the future of Kazakh life and the younger generation, will be considered.
Keywords: Mukagali Makatayev, traditionally, childhood, passion, love, romance.
"Ей, цалам устазан, Цаламдас бауыр-царындасым, халыцты умытпацдар!
Халыцсыз кундерщ царац!
Оны суйемЫ деп байбалам салмацдар!
Озан тек зашыц бола бшцдер!"
К1Р1СПЕ
Казак даласында езшщ бiлiмiмен, бiрiздiлiгiмен халыктын, кещлшен ерекше орын иелеген акиык акын-Мукагали Макатаев.
Мукагали Макатаев Сулейменулы 1931 жылы наурыз айынын 9 акпанында дуниеге келген. Онын шын есiмi Мухаммедкали- казактын лирик акыны,аудармашы, музбалдак жазушысы. Эз заманынын мэртебес биiк акыны.¥лы жYЗдiн Албан тайпасынан шыккан. Экесi карапайым шаруашы болган. Мукагали Yйдiн тунгышы едi. Онан сон бiр кыз жэне уш ул туган.
289
UZBEKISTAN | www.caajsr.uz
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489 VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2022
Акынныц карындасмен Yлкен шс eмiрден ерте кез ж^мган. ДэстYP бойынша Мр;агали Yйдiц алгашкы баласы болгандыктан ата-эжешмен болып, сол кiсiлерден тэрбие алады. Сондыктан ол т^ган анасын жецгесiндей кабылдаган. Экесi 1941 жылы Калинград майданында каhарманша каза табады.
НЕГ1ЗГ1 БОЛ1М
Акынныц балалык шагы киыншылыкпен, согыстыц тыц ауыр кезецдерiмен eткендiктен, акын тагдардыц ащы дэмш ерте таратды. Акын жастык шагын естей отырып "Невдд сенiц ацсаймын, бала шагым?" деген шыгармасын жазып калдырган.М^кагали жастайынан оку-бiлiмге зейiн койып, 14 жасынан елец жаза бастайды. Шыгыс жазушыларынан Пушкин, Драйзер, Гете, Дюма, Есенин, Блок, Шекспир жэне Лондонды CYЙiп окиды.
Соныц кызыгуымен шыгармашылык карым-катынасына Yлкен сенiм артып, колына калам алып, ез шыгармаларына зейiн койып жаза бастайды.Оныц шыгармаларыныц басты такырыбы: туган елiне, анага, eмiр CYЙiспеншiлiгiне, айналадагы бар жанды заттарга, элемге к^штарлык, отбасына, махаббат жайлы. Ол шыгарган шыгармалар ойдан гана жазылып кана коймай, езшщ eмiрi барысында кезден кешiрген бар окигалармен байланыстырады. Акын жазган шыгармалар халыктыц кeцiлiнен езгеше бiр сезiм оятып, олардыц eмiрге болган к^штарлыгын, кез карастарын одан эрi ныгайта туседi. Эйткенi акын сол дэуiрдiц шындыгы Yшiн шырылдаган жандардыц бiрi едi.
Акынныц т^цгыш eлецдерi «1шмнщ ойы», «^ырман басында», «Шебер» атты eлецдерi жарияланган.
Содан соц «Ильич», «Ак кайыц эш», «Ару ана», «Мавр», «Аккулар ^йыктаганда», «Кърандастар», «^ош болыцдар», «Шекрада», «Эмiрдастан», «Арман», «Шолпан», «Досыма хат Алтай-Атырау Отаным саган айтам», «Кашкын» атты поэма-толгаулары жарык кeредi.
М^кагалидщ ец алгаш талантын кeрiп, оган ерекше кeцiл беле бастаган акын Э.Тэжiбаев: «Эзiцнен де ж^ерлшеу, оттылау жас жеткiншек жеткенде, мактанбаска бола ма?!» деген едг
М^каннац жартылай шыгармалары махаббат сезiмiмен байланысты келедi.
Жалпы адам баласы б^л eмiрде ешкашан махаббатсыз eмiр CYре алмайтынын, махаббат-адам жаныныц асыл касиетi, аскак м^раты, таным т^гыры, риясыз ынтык, нэзiк сезiмi екенш кецiнен ашып бередi. Мысалы: О, махаббат!
О, махаббат, сен элi тiрi ме едiц? Кeзiмнен гайып болган кYнiм едiц!
UZBEKISTAN
www.caajsr.uz
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489 VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2022
rY^ÏM egi« EnTireH lymM egi«
0. Maxa66ar ceH sni Tipi Me egiR?! MeH ceHi ^MbiTKaHMbiH ^LintiTKaHbiH, ecTe ®OK, cytiTKaHbi«, Cytm KaHMM,
^HHaraM K¥pbm xsniM. Tipi 6oncaH,, MeH ge eHgi TipineMiH Ak nepimTe angtrna ^yrmeMm, Kongaö rep, FarnbiKTapgbiR nipi MeHi!
KOPblTbffl^bl
Koptrra aÖTKaHga, M^KaFann MaKaraeB e3 3aMaHbiHbi« 03tiK ^a3ymm aKtiHbi, eMÏpimH, co«fm yaKtiTtiHa geöiH xanKtfflbiH, KaMtH ®:en, onapgt ^aptiKTtiKKa ^eTeneymi T^nFa peTiHge ^yperiMÎ3ge M9H,ri 6aKu caKTan KanaMt3.
nAH^A^AHbMFAH e^EBHETTEP TI3IMI (REFERENCES)
1. MscÏMxaH,^. Capan: Gge6n 3eprrey MaKananaptiHbiR ^HHaFM.- AcTaHa: Enopga,2001.-240 6.
2. M^KaFann: EcTeniKTep / K¥PacT. A. G6giKanoB.-AnMara: ^anbiH,1995.-224 6.
3. MaKaraeB,M.AMaHar: ^tip ^HHaFti /KYpacT. A. Aman.-ATaM^pa,1999.-304 6.
4. MawaeB,M. Escipe: GneRgep, TonFaynap,gacTaHgap.-AnMarbi: ^antiH, 1981.-144
5. MaKaTaeB, M. ^tinan KaöirbiM eMipgiR 6a3aptHaH:^tp KiTa6t / K¥pacT. .H. 03ÏM^aHOBa.- AnMaTt: ^antiH, 1994.-256 6.
6. MaKaTaeB, M.Kom, Maxa66aT: npo3antK mbiFapManapbi.-AnMara: ^a3ymt,1988.-
7. MaKaTaeB, M. GneRgep / K^pacT. KafipoH6aeB.-AnMaTt:PayaH,1991.-144 6.
8. M^KaFann (MaKaTaeB) Kapaca3gaH ^KaH KapntiFarn: GneRgepi MeH KYHgeniri / K¥pacT..n. 03iM^aHOBa.-AnMaTt: ^antH,1999.-224 6.
6.
288 6.
UZBEKISTAN
www.caajsr.uz
