CC BY
70
st. kpt. mgr inz. Daniel MALOZI^C
Zaklad-Laboratorium Badan Chemicznych i Pozarowych, CNBOP
kpt. mgr inz. Ariadna KONIUCH
Biuro Rozpoznawania Zagrozen, KG PSP
PYTANIE O NARAZENIE NA BEZPOSREDNIE NIEBEZPIECZENSTWO UTRATY ZYCIA ALBO CI^ZKIEGO USZCZERBKU NA ZDROWIU W OPINIACH POZAROWYCH
Streszczenie:
Autorzy przedstawiaj ^ sposob rozumienia poj^cia „narazenie czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia albo ci^zkiego uszczerbku na zdrowiu" przez pryzmat literatury prawniczej i orzecznictwa. Podane zostaly szczegolowe interpretacje okreslen „narazac" oraz „bezposredniosc niebezpieczenstwa", co pozwala na wyci^gniecie wniosku, ze ostateczne ustalenie wyst^powania stanu „narazenie na bezposrednie niebezpieczenstwo" lezy po stronie organu procesowego, ktory jednak powinien w tym wzgl^dzie scisle wspolpracowac z bieglym. Biegly powinien w sposob opisowy przedstawic mozliwe konsekwencje post^powania sprawcy. Biegly samodzielnie nie powinien wskazywac kwalifikacji prawnej czynu.
Summary:
The paper is research limit of the way of comprehend notion „exposure to direct danger or grave detriment to health" arise from judicial verdicts and comments of lawyers. Presented above in article interpretations of „exposure" and „directness" enable drawing a conclusion that final settlement of occurrence state „exposure to direct danger" is within the competence of courts and public prosecutor. Assess of legal qualification should be joint action for lawyers and experts however experts, however experts should only help in assessment by using their master hand's knowledge.
Wlasciwa interpretacja zawartego w Kodeksie Karnym poj^cia „narazenie czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo" cz^sto sprawia bieglym klopoty. W ponizszym wyst^pieniu postaramy si? przedstawic sposob rozumienia tego poj^cia przez pryzmat literatury prawniczej i orzecznictwa.
Art. 160. § 1. Kto naraza czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia albo ci?zkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolnosci do lat 3.
§ 2. Jezeli na sprawcy ci^zy obowi^zek opieki nad osob^ narazon^. na niebezpieczeñstwo,
podlega karze pozbawienia wolnosci od 3 miesi^cy do lat 5.
§ 3. Jezeli sprawca czynu okreslonego w § 1 lub 2 dziala nieumyslnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnosci albo pozbawienia wolnosci do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przest^pstwo okreslone w § 1^3 sprawca, który dobrowolnie uchylil groz^ce niebezpieczeñstwo.
§ 5. Sciganie przest^pstwa okreslonego w § 3 nast^puje na wniosek pokrzywdzonego.
Zycie i zdrowie ludzi stanowi^. najwazniejsz^. wartosc dlatego tez obecnie obowi^zuj^ca Ustawa Kodeks Karny1 z dnia 6 czerwca 1997 r. dosyc szeroko uwzgl^dnila zakres przest^pstw polegaj^cych na sprowadzeniu niebezpieczeñstwa dla zdrowia lub zycia ludzi. W przypadku postanowieñ o zasi^gni^ciu opinii kierowanych przez ograny procesowe do bieglych z zakresu pozarnictwa pytania dotycz^. przede wszystkim artykulu 163 Kodeksu Karnego. Przewidziane w tym artykule przest^pstwo sprowadzenia zdarzenia, które zagraza zyciu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, maj^ce postac mi^dzy innymi pozaru, mówi o sprowadzeniu zagrozenia powszechnego. Przest^pne zachowanie polega na sprowadzeniu pozaru lub innego zdarzenia wymienionego w przepisie oraz spowodowaniu przez nie zagrozenia dla zycia, zdrowia lub mienia.
W Kodeksie Karnym z roku 1997, oprócz przest^pstw polegaj^cych na sprowadzeniu zagrozenia dla zycia lub zdrowia, znalezc mozna równiez rozszerzenie ochrony prawnej poprzez wprowadzenie odpowiedzialnosci karnej za samo narazenie na niebezpieczeñstwo. Ochrona karnoprawna wyst^puje juz na etapie poprzedzaj^cym sprowadzenie bezposredniego zagrozenia2.
Przedmiot zainteresowania organów procesowych stanowi^. zazwyczaj konkretne (realne i wymierne, a przez to stosunkowo latwe do wykazania i weryfikacji), bezposrednie skutki pozaru oraz ich rzeczywiste nast^pstwa. Zazwyczaj pytania stawiane przez przedstawicieli organów scigania i wymiaru sprawiedliwosci bieglym z zakresu pozarnictwa dotycz^. ustalenia przyczyny powstania pozaru oraz oceny, na podstawie posiadanych przez nich wiadomosci specjalnych, czy dane zdarzenie zagrazalo zyciu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach. Pytania te odnosz^ si? wi^c do bezposrednich skutków pozaru
1 Ustawa Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z 1997 r., z pózn. zm)
2 Zoll A. (red.): Kodeks Karny - Komentarz, tom II, wydanie II, Zakamycze, Kraków 2006, s. 376-377
oraz ich rzeczywistych nastçpstw. Coraz czçsciej zdarza siç jednak, ze biegli z zakresu pozarnictwa powolywani s^. do oceny narazenia na niebezpieczenstwo dla zycia i zdrowia.
W przypadku opiniowania z art. 160 k.k. o „narazeniu czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia albo ciçzki uszczerbku na zdrowiu" u kazdego bieglego z zakresu pozarnictwa mog^. pojawic siç nastçpuj^ce w^tpliwosci: jakie warunki musz^. bye spelnione, aby jednoznacznie stwierdzic, ze osoba byla lub mogla bye „bezposrednio narazona" na szkodliwe oddzialywanie zjawisk zachodz^cych w trakcie niekontrolowanego, intensywnego spalania jakim jest pozar. Po pobieznej analizie powyzszego pojçcia mozna dojsc do wniosku, ze pytanie o wypelnienie znamienia z art. 160 §1 z cal^. pewnosci^. nie powinno bye kierowane do bieglego z zakresu pozarnictwa. W przepisie tym wystçpuj^. sformulowania typowo medyczne, jak „niebezpieczenstwo utraty zycia" i „ciçzki uszczerbek na zdrowiu", jak i bardzo ogolne sformulowanie - „narazenie na bezposrednie niebezpieczenstwo". Czy posiadana przez bieglego z zakresu pozarnictwa fachowa i ukierunkowana wiedza jest wystarczaj^ca do wypowiadania siç o aspektach medycznych? Czy to nie organ procesowy powinien okreslic, czy powstale lub prawdopodobne zagrozenie bylo bezposrednie?
W tym artykule postaramy siç podzielic naszymi przemysleniami i wnioskami z tego zakresu.
Narazenie
Pewne problemy moze przyniesc juz wlasciwa interpretacja zawartego w artykule 160 k.k. zwrotu „narazac". Czy zwrot ten nalezy rozumiec jak w jçzyku potocznym, czyli „wystawienie kogos lub czegos na niebezpieczenstwo, na dzialanie czegos szkodliwego" , czy sprawca musi podj^c dzialania zmierzaj^ce do celowego „narazenia", czy mozna takze narazic przez zaniechanie podjçcia dzialania. Wskazowki pozwalaj^ce odpowiednio zinterpretowac zwrot narazac mozemy odnalezc w orzecznictwie i literaturze s^dowej.
Wyrok S^du Najwyzszego z dnia 03.10.19734: Istota przestçpstwa narazenia czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia, ci^zkiego uszkodzenia ciala lub ciqzkiego rozstroju zdrowia polega na takim pozytywnym dzialaniu sprawcy, przy pomocy ktorego dokonuje on zmiany sytuacji, w jakiej pewna osoba siç znajduje, w szczegolnosci na przeniesieniu jej z polozenia bezpiecznego w niebezpieczne bezposrednio dla zycia lub zdrowia. Przestçpstwo dokonane jest z chwilq narazenia na niebezpieczenstwo, chociazby
3 Uniwersalny slownik jçzyka polskiego PWN, Publikacja multimedialna, Wydawnictwo Naukowe PWN i pwn.pl sp. z o.o., Wydanie drugie, 2006
4 Wyrok SN z dnia 03.10.1973 (IV KR 256/73, LEX nr 21578)
osoba narazona nie doznala krzywdy. Z przytoczonej powyzej sentencji wynika, ze „narazenie" to takie dzialanie sprawcy, które powoduje zagrozenie dla zycia lub zdrowia.
Czy zatem mozna takze narazac poprzez zaniechanie dzialania? Odpowiedz na tak postawione pytanie odnajdziemy w komentarzu do Kodeksu Karnego5: Czasownikowe znamiç wystçpku z art. 160 § 1 k.k. - „naraza" - moze, ze wzglçdu na ogólnikowosc tego zwrotu oznaczac, ze czyn sprawcy moze miec postac zarówno dzialania, jak i zaniechania. Przy tak postawionym pytaniu pomocny jest równiez Komentarz autorstwa K. Daszkiewicz15, która twierdzi, ze: Narazenie na niebezpieczeñstwo moze byc wynikiem dzialania lub zaniechania. (...) dzialanie przestçpne okreslone w art. 160 moze polegac zarówno na dzialaniu pozytywnym, jak i na zaniechaniu (...). Spotykany w orzecznictwie poglqdprzeciwny, jakoby dzialanie przestçpne okreslone w art. 160 musialo miec charakter jedynie pozytywny, nie moze byc uznany za trafny, poniewaz z samego pojçcia „narazenie na niebezpieczeñstwo" bynajmniej to nie wynika, aprzepis ten zadnego zastrzezenia w tym wzglçdzie nie zawiera.
Zgodnie z powyzszym, okreslenie „naraza" nie oznacza jakiejkolwiek konkretnej czynnosci, a stanowi zbiór wszystkich mozliwych zachowañ, które mog^. narazic czlowieka na bezposrednie niebezpieczeñstwo utraty zycia albo ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu. Przestçpstwo z art. 1б0 k.k. uwaza siç za dokonane juz w chwili narazenia na niebezpieczeñstwo, nawet w sytuacji, w której osoba narazona nie doznala zadnej krzywdy. Narazenie to kazde dzialanie lub zaniechanie, które stwarza niebezpieczeñstwo utraty zycia albo ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu, co oznacza zmianç sytuacji z bezpiecznej, w której niebezpieczeñstwo takie nie wystçpuje na sytuacjç, w której zachodzi zagrozenie dla chronionego dobra.
Kolejnych w^tpliwosci przysparza sytuacja, gdy zagrozenie istnialo juz przed dzialaniem sprawcy, a ten poprzez swoje dzialanie lub jego zaniechanie jedynie zwiçkszyl istniej^ce juz niebezpieczeñstwo dla zycia lub zdrowia. W odpowiedzi na tak postawione pytanie z pomoc^. przychodzi wyrok S^du Najwyzszego z dnia 21.03.1978 : Warunkiemprzestqpstwa z art. 160 § 1 k.k. jest przeniesienie przez sprawcy czlowieka ze stanu bezpiecznego dla jego zycia lub zdrowia w stan narazenia czlowieka na bezposrednie niebezpieczeñstwo utraty zycia,
5 W^sek A. (red): Kodeks karny. Czçsc szczególna. Tom I. Komentarz do artykulów 117-221, C.H. Beck, Warszawa 200б, s.374
6 Daszkiewicz K.: Przestçpstwa przeciwko zdrowiu i zyciu, Rozdzial XIX Kodeksu Karnego, Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000, s. 393-394
7 Wyrok SN z dnia 21.03.1978 (IV KR б2/78, OSNPG 1979/2/21)
ciqzkiego uszkodzenia ciala lub ciqzkiego rozstroju zdrowia, wzglqdnie przeniesienie czlowieka z jednego stanu niebezpiecznego w stan bardziej niebezpieczny.
Zatem o narazeniu czlowieka na bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia albo ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu mozemy mowic w dwoch sytuacjach:
• sytuacji przeniesienia czlowieka ze stanu, w ktorym nie istnialo zadne niebezpieczenstwo dla jego zycia lub zdrowia, w stan, w ktorym takie niebezpieczenstwo istnieje,
• sytuacji przeniesienia czlowieka ze stanu, w ktorym takie niebezpieczenstwo istnialo w stan „bardziej niebezpieczny".
Bezposredniosc niebezpieczenstwa
Na podstawie powyzszego nalezy stwierdzic, ze biegly z zakresu pozarnictwa jest w stanie okreslic, czy konkretne dzialanie lub jego zaniechanie moglo doprowadzic do utraty zycia lub powstania ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu. Jednak jak podkreslono wczesniej, przestçpstwo z art. 160 k.k. uwaza siç za dokonane juz w chwili narazenia na niebezpieczenstwo, nawet w sytuacji, w ktorej osoba narazona nie doznala zadnej krzywdy, z jednym zastrzezeniem: niebezpieczenstwo to musi byc „bezposrednie".
Niebezpieczenstwo jest okresleniem niejednoznacznym zarowno w jçzyku potocznym jak i w Kodeksie Karnym. Zgodnie z wyjasnieniem zawartym w slowniku jçzyka polskiego niebezpieczenstwo to stan, sytuacja, polozenie zagrazajqce komus.
Wedlug jednego z komentatorow Kodeksu Karnego nalezy je rozumiec jako9 oznaczenie pewnej szczegolnej sytuacji grozqcej powaznym (wysokim) prawdopodobienstwem nastqpienia skutkow okreslonych w tym przepisie.
Dodatkowo niebezpieczenstwo to musi byc „bezposrednie". Rozumienie niebezpieczenstwa w przedstawiony powyzej sposob rodzi nastçpuj^ce pytania:
• W jaki sposob oceniac „bezposredniosc" niebezpieczenstwa?
• Jak wysokie musi byc prawdopodobienstwo wyst^pienia zagrozenia utraty zycia lub ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu?
8 Uniwersalny slownik jçzyka polskiego PWN, Publikacja multimedialna, Wydawnictwo Naukowe PWN i pwn.pl sp. z o.o., Wydanie drugie, 2006
9 W^sek A (red).: Kodeks karny. Czçsc szczegolna. Tom I. Komentarz do artykulow 117-221, C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 360
• Czy zagrozenie dla chronionego dobra musi wyst^pic natychmiast po dzialaniu sprawcy lub jego zaniechaniu, czy tez moze objawic siç po kilku minutach, godzinach lub nawet dniach?
• Czy o niebezpieczeñstwie bezposrednim mozemy mówic równiez w przypadku gdy samo niebezpieczeñstwo co prawda istnieje, ale jego realizacja zalezy od ewentualnych dalszych dzialañ sprawcy b^dz innych osób?
Informacje pomagaj3.ce zinterpretowac we wlasciwy sposób zwrot „bezposrednie niebezpieczeñstwo" i tym samym pomóc w znalezieniu odpowiedzi na postawione wyzej pytania odnalezc mozemy w orzecznictwie i literaturze s^dowej.
W komentarzu do Kodeksu Karnego autorstwa B. Michalskiego czytamy10, ze w praktyce ocena stopnia niebezpieczeñstwa dla zycia lub zdrowia czlowieka stwarza czçsto znaczne trudnosci. Bez wiçkszego problemu mozemy stwierdzic, czy na skutek dzialania sprawcy doszlo do zaistnienia sytuacji niebezpiecznej dla zycia lub zdrowia osoby narazonej. Problematycznym jest natomiast dokonanie oceny stopnia niebezpieczeñstwa, gdyz nalezy ustalic czy niebezpieczeñstwo bylo na tyle powazne, ze moglo doprowadzic do utraty zycia lub ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu osoby zagrozonej czy tez stopieñ tego niebezpieczeñstwa nie dawal podstaw takiego wnioskowania.
Wedlug K. Buchaly11 o niebezpieczeñstwie mozemy powiedziec, ze jest „bezposrednie" w sytuacji, gdy miçdzy dzialaniem (b^dz zaniechaniem dzialania) sprawcy wywoluj^cym to niebezpieczeñstwo, a wysoce prawdopodobnym jego dalszym skutkiem (utrata zycia, ciçzki uszczerbek na zdrowiu) nie jest wymagane ze strony sprawcy podjçcie jakiegokolwiek dodatkowego dzialania. Z powyzszego mozna wyci^gn^c wniosek, ze o bezposredniosci zagrozenia przes^dza wysoki stopieñ prawdopodobieñstwa zaistnienia wymienionych
skutków bez dalszych lub dodatkowych czynnosci ze strony sprawcy albo innych osób.
12
Podobne stwierdzenia odnalezc mozna w wyroku S^du Najwyzszego z dnia 29.11.1973 : Bezposredniosc realnie grozqcego niebezpieczeñstwa oznacza, iz w sytuacji przez sprawcy juz stworzonej, a wiçc bez dalszej akcji z jego strony, istnieje duze prawdopodobieñstwo nastqpienia w najblizszej chwili wymienionych skutków. oraz w wyroku S^du Apelacyjnego
10 W^sek A (red).: Kodeks karny. Czçsc szczególna. Tom I. Komentarz do artykulów 117-221, C.H. Beck, Warszawa 200б, s. 3б9-370
11 Buchala K., Przestçpstwa przeciwko bezpieczeñstwu w komunikacji drogowej, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1974, s. 85
12 Wyrok SN z dnia 29.11.1973 (Rw. 902/73, OSNPG 1974/2/24)
13
w Katowicach z dnia 20.03.2003 Na gruncie omawianego przepisu chodzi wylqcznie o takie dzialania, ktore stwarzajq konkretne, realne i natychmiastowe zagrozenie dla zycia ofiary. Pojçcie "bezposrednie " wyklucza natomiast mozliwosc objçcia nim takich przypadkow, w ktorych niebezpieczenstwo wprawdzie istnieje, ale jego realizacja zalezy od ewentualnych dalszych dzialan sprawcy bqdz innych osob.
Z zacytowanych powyzej wyrokow s^dôw wynika, ze o „bezposredniosci" niebezpieczenstwa decyduje rowniez czas jaki uplyn^l pomiçdzy dzialaniem (b^dz zaniechaniem dzialania) sprawcy a realizacja zagrozenia. Niekorzystne skutki dzialania powinny nast^pic „w najblizszej chwili" b^dz stwarzac „natychmiastowe zagrozenie". Podobnie uwaza A Marek14, ktory twierdzi, ze bezposredni charakter niebezpieczenstwa oznacza, ze powoduje ono niezwloczne zagrozenie dla zycia lub zdrowia czlowieka w zakresie ciqzkiego uszczerbku. Stwierdzenie podobnej tresci znajduje siç rowniez w wyroku S^du Najwyzszego z dnia 09.04.200115: Bezposrednie niebezpieczenstwo utraty zycia, ciqzkiego uszkodzenia ciala lub ciqzkiego rozstroju zdrowia, o jakim mowa w art. 160 § 1 kk z 1969 r., zachodzi jedynie wowczas, gdy grozi ono wymienionymi wyzej skutkami, w najblizszym czasie. Nie mozna wiçc kwalifikowac jako wystqpku z art. 160 § 1 lub 160 § 3 kk z 1969 r. dzialania sprawcy nawet polegajqcego na wywolaniu niebezpieczenstwa, ale odleglego w czasie, czy tez niebezpieczenstwa zaleznego od w istocie powstania dalszych przyczyn, ktore nie sq koniecznym, lecz mozliwym skutkiem dzialania sprawcy. *
Zagrozenie dla zycia lub zdrowia powinno wiçc wyst^pic „w najblizszym czasie". Czy ow czas to kilka sekund, minut, godzin lub dni? Przy wyjasnieniu tej kwestii niezwykle pomocny okazuje siç kolejny wyrok S^du Najwyzszego z dnia 27.10.198316 w ktorym stwierdzono, ze jesli zagrozenie stwarzaj^ce bezposrednie niebezpieczenstwo dla zycia lub zdrowia jest wysoce prawdopodobne i realnie mozliwe w kazdym czasie, to dzialanie takie wyczerpuje znamiona przestçpstwa okreslone w art. 160 k.k.
Tak wiçc na podstawie przytoczonych powyzej wyrokow s^dow oraz tez zawartych w literaturze s^dowej mozna stwierdzic, ze „bezposredniosc" niebezpieczenstwa mozemy okreslic na podstawie oszacowania prawdopodobienstwa wyst^pienia skutkow sytuacji, ktora
13 Wyrok SA w Katowicach z dnia 20.03.2003 (II AKa 18/03, KZS 2003/7-8/69)
14 Marek, A.: Prawo karne w pytaniach i odpowiedziach, TNOiK „Dom Organizatora", Torun, 2007
* W porownaniu z Kodeksem Karnym z 1969 r. Kodeks z 1997 r. dokonal zmiany sprowadzonych do art. 160 nazw. W § 1 „ciçzkie uszkodzenie ciala lub ciçzki rozstroj zdrowia" zast^piono „ciçzkim uszczerbkiem na zdrowiu".
15 Wyrok SN z dnia 09.04.2001 (II KKN 430/98, LEX nr 51379)
16 zob. Wyrok SN z dnia 27.10.1983 (II KR 219/83 OSNKW 1984/5-6/54)
je wywoluje, ich czasu wyst^pienia oraz wykazania wysokiego stopnia prawdopodobieñstwa zaistnienia wymienionych skutków bez dalszych lub dodatkowych czynnosci ze strony sprawcy albo innych osób.
Podsumowanie
Jak wspomniano na wstçpie opiniowanie z art. 1б0 k.k. o „narazeniu czlowieka na bezposrednie niebezpieczeñstwo utraty zycia albo ciçzki uszczerbku na zdrowiu" u wiçkszosci bieglych z zakresu pozarnictwa rodzi liczne w^tpliwosci. Wynikaj^ one przede wszystkim z faktu, ze kierowane do nich przez organy procesowe pytania odnosz^. siç zazwyczaj do konkretnych (realnych i wymiernych, a przez to stosunkowo latwych do wykazania i weryfikacji), bezposrednich skutków pozaru oraz ich rzeczywistych nastçpstw. Opiniowanie o „narazeniu na bezposrednie niebezpieczeñstwo" rózni siç od oceny skutków rzeczywistych zdarzenia, gdyz ocena stopnia niebezpieczeñstwa, konkretnego lub abstrakcyjnego, wymaga stosowania kryteriów statystycznych - na przyklad wyniki badañ wlasciwosci pozarowych i toksycznych materialów budowlanych - i/lub szacunkowych, opartych na wiedzy i doswiadczeniu bieglego z zakresu pozarnictwa. Nalezy przy tym caly czas pamiçtac, ze niebezpieczeñstwo dla zycia lub zdrowia musi wynikac z konkretnej sytuacji.
Powyzej wyjasnilismy, ze wystçpuj^ce w art. 1б0 k.k. okreslenie „narazac" to kazde dzialanie lub zaniechanie, które skutkuje przeniesieniem przez sprawcç czlowieka ze stanu bezpiecznego dla jego zycia i zdrowia w stan, w którym zagrozenie dla tych dóbr istnieje, wzglçdnie przeniesienie czlowieka z jednego stanu niebezpiecznego w stan bardziej niebezpieczny.
Stwierdzenie faktu istnienia niebezpieczeñstwa „utraty zycia albo ciçzkiego uszczerbku na zdrowiu" oraz okreslenie sposobu narazenia i ilosci zagrozonych osób stanowi zazwyczaj zadanie organu procesowego. Natomiast biegly z zakresu pozarnictwa moze ocenic stopieñ niebezpieczeñstwa zwi^zanego z ewentualnym powstaniem i rozprzestrzenianiem siç pozaru oraz mozliwym oddzialywaniu produktów rozkladu termicznego i spalania na osoby narazone. Na tej podstawie organ procesowy moze ustalic, czy wyst^pilo narazenie na bezposrednie niebezpieczeñstwo oraz ustalic kwalifikacjç prawns czynu.
W trakcie opiniowania w sprawie narazenia na bezposrednie niebezpieczeñstwo biegly powinien skoncentrowac siç na wymienieniu oraz opisowym przedstawieniu mozliwych konsekwencji postçpowania sprawcy. Biegly nie powinien samodzielnie stwierdzac, czy
spelnila siç dyspozycja art. 1б0 k.k., gdyz zgodnie z praktyk^. i orzecznictwem jest to dornen^.
17
organów procesowych (wyrok S^du Najwyzszego z dnia 03.07.1987 : Opinia bieglego nie powinna zawierac sformulowan dotyczqcych winy oskarzonego lub oceny prawnej jego czynu, poniewaz uprawnienia w tym zakresie sq wylqcznq domenq sqdu.).
Literatura
1. Buchala K., Przestçpstwa przeciwko bezpieczenstwu w komunikacji drogowej, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1974,
2. Daszkiewicz K.: Przestçpstwa przeciwko zdrowiu i zyciu, Rozdzial XIX Kodeksu Karnego, Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000,
3. Marek, A.: Prawo karne w pytaniach i odpowiedziach, TNOiK „Dom Organizatora", Torun, 2007,
4. Uniwersalny slownik jçzyka polskiego PWN, Publikacja multimedialna, Wydawnictwo Naukowe PWN i pwn.pl sp. z o.o., Wydanie drugie, 2006,
5. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z pózn. zm.),
6. W^sek A (red).: Kodeks karny. Czçsc szczególna. Tom I. Komentarz do artykulów 117-221, C.H. Beck, Warszawa 2006,
7. Wyrok SA w Katowicach z dnia 20.03.2003 (II AKa 18/03, KZS 2003/7-8/69),
8. Wyrok SN z dnia 03.07.1987 (III KR 235/87, OSNKW 1988/1-2/12),
9. Wyrok SN z dnia 03.10.1973 (IV KR 256/73, LEX nr 21578),
10. Wyrok SN z dnia 09.04.2001 (II KKN 430/98, LEX nr 51379),
11. Wyrok SN z dnia 21.03.1978 (IV KR 62/78, OSNPG 1979/2/21),
12. Wyrok SN z dnia 29.11.1973 (Rw. 902/73, OSNPG 1974/2/24),
13. zob. Wyrok SN z dnia 27.10.1983 (II KR 219/83 OSNKW 1984/5-6/54),
14. Zoll A. (red.): Kodeks Karny - Komentarz, tom II, wydanie II, Zakamycze, Kraków 2006.
17 Wyrok SN z dnia 03.07.1987 (III KR 235/87, OSNKW 1988/1-2/12)
