Научная статья на тему 'ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНДАГИ ТАҲЛИЛИ'

ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНДАГИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахборот технологиялари / интелектуал / техник комптенсия / технологик таълим. / information technology / intellectual / technical competence / technological training

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Жалилов Ў.А., Jalilov O.A.

Мақолада энергетиc тизимда энергия захиралаш қурилмаларидан фойдаланиш долзарблиги, уларнинг турлари, афзаллик ва камчиликлари кўрсатилган. Энергия захиралаш қурилмаларининг техник ва иқтисодий хусусиятлари таҳлил қилинган. Олиб борилган таҳлиллар асосида республикамиз иқлимига мос, аҳолининг ижтимоий-иқтисодий ҳолатига тўғри келадиган энергия захиралаш қурилмалари танлаб олинган. Бундан ташқари ҳозирги кунда републикамиздаги электр энергияси нархидан, энергия захиралаш технологияларидан олинган электр энергияси нархига яқин ёки паст бўлган қурилмалар тавсия қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IN-PROCESS ANALYSIS OF APPLIED PROSPECTIVE ENERGY STORAGE DEVICE

The article shows the relevance of using energy backup devices in the power system, their types, advantages and disadvantages. The technical and economic characteristics of energy-saving devices are analyzed. Based on the analysis, energy-saving installations were selected that correspond to the climate of the republic, the socio-economic situation of the population. In addition, devices whose cost is close to or lower than the cost of electricity obtained from energy-saving technologies are currently recommended.

Текст научной работы на тему «ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ИСТИҚБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ ҚУРИЛМАЛАРИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНДАГИ ТАҲЛИЛИ»

Жалилов У.А.

Жиззах политехника институты "Энергетика " кафедраси ассистенти

КУЛЛАНИЛАДИГАН ИСТЩБОЛЛИ ЭНЕРГИЯ ЗАХИРАЛАШ

КУРИЛМАЛАРИНИ УКИТИШ ЖАРАЁНДАГИ ТАХДИЛИ

Аннотация. Мацолада энергетис тизимда энергия захиралаш цурилмаларидан фойдаланиш долзарблиги, уларнинг турлари, афзаллик ва камчиликлари курсатилган. Энергия захиралаш цурилмаларининг техник ва ицтисодий хусусиятлари таулил цилинган. Олиб борилган таулиллар асосида республикамиз ицлимига мос, ауолининг ижтимоий-ицтисодий уолатига тугри келадиган энергия захиралаш цурилмалари танлаб олинган. Бундан ташцари уозирги кунда републикамиздаги электр энергияси нархидан, энергия захиралаш технологияларидан олинган электр энергияси нархига яцин ёки паст булган цурилмалар тавсия цилинган.

Калит сузлар: ахборот технологиялари, интелектуал, техник комптенсия, технологик таълим.

Jalilov O'.A. assistant "Energy" department Jizzakh Polytechnic Institute

IN-PROCESS ANALYSIS OF APPLIED PROSPECTIVE ENERGY

STORAGE DEVICES

Annotation. The article shows the relevance of using energy backup devices in the power system, their types, advantages and disadvantages. The technical and economic characteristics of energy-saving devices are analyzed. Based on the analysis, energy-saving installations were selected that correspond to the climate of the republic, the socio-economic situation of the population. In addition, devices whose cost is close to or lower than the cost of electricity obtained from energy-saving technologies are currently recommended.

Keywords: information technology, intellectual, technical competence, technological training.

Энергияни захиралаш хдр кандай тизимнинг ажралмас кисми хдсобланиб табиатда жуда кенг таркалган. Х,ар кандай жисмнинг мавжуд булиши аслида унинг таркибидаги энергиянинг бир тизим сифатида бирлашганини билдиради. Масалан инсоннинг тириклиги ёки хдракатланиши унинг танасидаги молекулаларнинг кимёвий энергияни саклай олиши англатади, агар ушбу кимёвий энергия молекулаларда

сакланмаса тана халокатга учрайди ва тизим ишдан чикади. Инсоннинг кучсизланиб колиши хам аслида молекулалардаги кимёвий энергиянинг камайиши сабабли юзага келади. Бошка материяларда хам худди шундай жараён кузатилади.

Энергия захиралаш курилмаларидан фойдаланиш айникса кайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишда кенг кулланилади. Чунки бундай энергия манбаларидан фойдаланишда асосий камчилик, бирламчи энергиянинг табиат томонидан хосил килинишидир. Бу ерда бирламчи энергияни хосил килишда ёки мавжуд энергияни бошкариш факатгина табиат томонидан амалга оширилади. Ёкдлги энергетик ресурслардан электр энергияси олишни эса инсон омили оркали бошкарса булади. Шу сабабли кайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишда захиралаш курилмаларидан фойдаланмаслик электр энергияси таъминоти ишончлигига салбий таъсир курсатади. Кайта тикланадиган энергия манбаларида захиралаш курилмаларидан фойдланиш, электр энергиясига талаб булмаган вакт ораликларидаги энергия окимларини захиралаш ва ушбу энергиядан энергия истеъмоли юкори булган вакт ораликларида фойдаланиш имкониятини яратади. Сунги вактларда захиралаш курилмаларидан фойдаланишнинг долзарблиги ушбу курилмаларга булган эътиборни кучайтирди ва ушбу сохада илмий изланишлар олиб бориш учун етарлича асос булмокда.

Кайта тикланадиган энергия манбаларини марказлашган электр тармоги билан ишлатишда энергия захиралаш курилмаларидан фойдаланиш купгина камчиликларни бартараф этиши мумкин, яъни кайта тикланадиган энергия манбаларидан чикадиган кувватни силликлаш, тармокда электр энергияси булмаганда электр энергияси билан таъминлаш, шунингдек, паст юкланиш даврида захиралаш курилмаларини тармок кувватини захиралаш оркали кувват балансини саклаб туриш ва электр энергиясига талаб юкори булганда кушимча кувват билан таъминлаш [1]. Аммо, электр таъминотида энергия захиралаш курилмаларидан хаддан ташкари куп фойдаланиш катта харажатларга олиб келиши ва бу энергия захиралаш тизимларидан электр энергияси етказиб бериш учун тижорат максадларида фойдаланишда халакит бериши мумкин.

Электр энергияси асосий хусусияти шундан иборатки ушбу энергия тури ишлаб чикарилиши билан истеъмол килиниши керак[2].

Е(£) = / р(г)йг = / у(г)1(г)йг;( 1)

Электр токи бу - вакт бирлиги ичида зарядланган заррачаларнинг окимидир:

№ =-¿ЧеШ2)

Демак электр энергияси факатгина электр энергиясига талаб булган холатдагина ишлаб чикарилиши керак. Шу сабабли ушбу энергия манбасидан фойдаланишда купгина нокулайликлар кузатилади. Масалан

хосил булган вактда истеъмолчи булмаслиги ёки аксинча истеъмолчи булмаган вактда энергия булмасли мумкин. Бундан ташкари электр энергиясини бошка тур энергия сифатида захираланган энергияни, ишлатиш учун кулай булган энергияга генерацияланиши деб караш мумкин. Масалан, ИЕС ларда кумир, газ ва нефтнинг захиралаган кимёвий энергиясини электр энергиясига айлантириш, Куёш ва атом электр стансияларида атом энергиясидан электр энергияси ишлаб чикариш, гидроелектростансияларда сувнинг потенсиал ва кинетик энергиясидан электр энергияси ишлаб чикариш ва хоказо. Шу сабабли электр энергиясини захиралашни хам факатгина энергияни бошка турига айлантириш оркали амалга ошириш мумкин. Мисол учун электр энергиясини иссиклик энергиясига айлантириш ва иссиклик энергиясини захиралаш, бундан ташкари электр энергиясини кимёвий энергия куринишида, потенсиал ва кинетик энергия ва хоказо энергиялар куринишида захиралаш мумкин [3].

Туртинчидан. Механик Э.З. курилмалари бошка Э.З. курилмаларига нисбатан экологик тоза хисобланади. Чунки аккумулятор батареяларини ишлаб чикариш учун ишлатиладиган материалларни казиб олишда ва кайта ишлашда куплаб зарали моддалар атмосферга ажралади.

Использованные источники:

1. Khasanov M. et al. Optimal radial distribution network reconfiguration to minimize power loss by using mayfly algorithm //AIP Conference Proceedings. -AIP Publishing, 2023. - Т. 2612. - №. 1.

2. Hasanov M., Urinboy J. Reconfiguration of Radial Distribution System to Minimize Active Power Loss //International Journal of Engineering and Information Systems (IJEAIS). - 2021. - Т. 5. - №. 2. - С. 154-156.

3. Hasanov M. et al. Optimal Integration of Wind Turbine Based Dg Units in Distribution System Considering Uncertainties //Khasanov, Mansur, et al." Rider Optimization Algorithm for Optimal DG Allocation in Radial Distribution Network." 2020 2nd International Conference on Smart Power & Internet Energy Systems (SPIES). IEEE. - 2020. - С. 157-159.

4. Hasanov M. et al. Optimal Integration of Photovoltaic Based DG Units in Distribution Network Considering Uncertainties //International Journal of Academic and Applied Research (IJAAR), ISSN. - 2021. - С. 2643-9603.

5. Жалилов У. А. У. и др. ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 4. - С. 113-118.

6. Жуманов А. Н. и др. МУ^ОБИЛ ЭНЕРГИЯ МАНБАЛАРИДАН ЖИЗЗАХ ВИЛОЯТИНИНГ ТОГЛИ ХУДУДЛАРИДА ФОЙДАЛАНИШ //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 5. - С. 247-254.

7. Razzaqovich Q. A. et al. SANOAT KORXONALARI ELEKTR TA'MINOTIDA ELEKTR YUKLAMALARI KARTOGRAMMASINI QURISH VA BPP NING O 'RNATILISH JOYINI ANIQLASH //E Conference Zone. - 2022. - С. 358-361.

8. Qurbanov A., Baratov L., Jalilov O. SANOAT KORXONALARINING SAMARADORLIK KO'RSATKICHINI OSHIRISH MAQSADIDA ELEKTR YUKLAMALARI KARTOGRAMMASINI QURISH VA BPP NING O 'RNATILISH JOYINI ANIQLASH //Interpretation and researches. - 2023. - T. 1. - №. 6.

9. Khasanov M. et al. Optimal allocation of distributed generation in radial distribution network for voltage stability improvement and power loss minimization //AIP conference proceedings. - AIP Publishing, 2023. - T. 2612. - №. 1.

10. Khasanov M. et al. Optimal Sizing and Sitting of Distributed Generation in Distribution Network considering Power Generation Uncertainty //E3S Web of Conferences. - EDP Sciences, 2023. - T. 434. - C. 01016.

11. Khasanov M. et al. Distribution network planning with DG units considering the network reconfiguration and reliability //E3S Web of Conferences. - EDP Sciences, 2023. - T. 461. - C. 01053.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.