CC BY
16
Vestnik KazNMU №3-2020
УДК 616.155.194:378.180.6
Эл-Фараби aTbiHAafbi К,аз¥У CTyAeHTTepi арасындаFы анемиянын таралуын зерттеу
А. Жумабекова, А.Т. Душпанова, А.Б. Даниярова, Г.А. Арынова, Е. Тимурулы, А. Агабаева, Л.Ж. Алекешева
Эл-Фараби атындат Казак улттык университет
Медицина жэне денсулык сактау факультет1
С.Ж.Асфендияров атындат Казак улттык мединалык университет1
Жумыстыц максаты: Эл-Фараби атындат Каз¥У студенттернц арасында анемияныц таралуын зерттеу жэне оныц алдын алу бойынша усыныстар эз'рлеу. Жумыстыц практикалык мацыздылыт: зерттеу жумысы аркылы, Каз¥У студенттер1 арасындат анемияныц таралу жагдайы аныкталады жэне соган байланысты усыныстар усынылады.
ТYйiндi свздер: анемия, кан аздык, тем1р ионы, гемоглобин, тем1р тапшылыкты анемия, кан талдау, медициналык тексеру.
Зерттеудщ езекттт
Анемия - кан кУрамындаFы гемоглобин керсетюшлшн, темендеу1мен сипатталатын, эдетте, т1ндерд1н оттепге КажеттЫпн кaнаFаттандырy ушлн кажетт1 физиологиялык денгейге катысты эритроциттер санынын б i р мезг1лде азаюымен сипатталатын ауыру жаFдайы [1]. Кан курамындаFы, онын 1ш1нде эритроциттерд1н манызды компанент1 болып -гемоглобин саналады. Гемоглобин - курамында тем1р элемент! кездесет1н белок. Онын манызды кызмелжн б1р1 -аFзаFа кел1п тускен оттег1н1 ез1не косып алып, барлык дене мушелер1не толыFымен жетк1зу болып табылады. Ал гемоглобинс1з барлык т1ндерд1 оттег1мен жетк1л1кт1 турде каныктыру мумюн емес ед1 [2]. СтатистикаFа суйенсек кан аздык дерт1 бойынша жер бет1 халкынын терттен бiр бел1п зардап шегуде. Нактылай кетсе, ДД¥ уЙFарымы бойынша анемиялардын 1ш1де тем1р ионынын жет1спеуш1л1г1нен туындайтын анемия элем бойынша кен1нен таралFан, эр1 халыктын денсаулык жаFыдайы уш1н езект1 мэселелерд1н б1р1 болып саналады. ДД¥-нын сарапшы мамандарынын есептеу1 бойынша элемшн 3,6 млрд турFындарында тем1р жет1спеуш1л1к анемиясынын жасырын тур1 аныкталса, ал 1,8 млрд турFынында тем1р тапшылыкты анемия клиникалык айкын керУс табатын тур1мен аныкталFан [3]. Казакстанда жург1з1лген 2018 жылFы статистикалык деректерге суйенсек, Казакстан бойынша жалпы анемиямен 3 млн^а жуык адам ауырады екен [4]. Алайда, бул атап айтылFан керсетк1ш аурудын тек женш тур1не катысты, б1рак бул дерт аскынFан жаFыдайда адам ем1р1не турлi кау1п - катерлер тену1 мумк1н. Кан аздык мэселес1 жана тyылFан нэрестелерден бастап, KартаЙFан карттарFа дей1н кездесуде. Ал балаларда есу процеанщ бэсендеу1 байкалып, акыл - ой дамуынын к1д1р id орын алады, шаршаFыштык пайда болып, оку улгер1м1 темендей бастайды, т1ндерде жаFымсыз езгер1стер туындайды [5-9].Осы жоFарыда айтылFан акпараттарды саралай келе, Эл - Фараби атындаFы Казак¥У стутенттер1 арасында анемия мэселеашн таралу жаFыдайын аныктауды жен керд1м. СоFан байланысты дипломдык жумыстын максаты мен м1ндеттер1 мынандай болмак. Жумыстын максаты
Эл-Фараби атындаFы Каз¥У студенттерУн арасында анемиянын таралуын зерттеу жэне онын алдын алу бойынша усыныстар эз1рлеу. Зерттеу материалдары
Зерттеуд1 журпзу уш1н Эл-Фараби атындаFы Каз¥У тен1репнде орналаскан «Smart Health» диагностикалык орталы^ына т1ркелген студенттерд1н амбулаторлык карталары, 2018-2019 оку жылында еткен жалпы медициналык тексеруд1н корытындысы жэне «Эл-Фараби атындаFы Каз¥У студенттер1
арасында анемиянын кау1п факторларын аныктаyFа
баFытталFан сауалнама.
Жумыстын практикалык маныздылы^ы
Зерттеу жумысы аркылы, Каз¥У студенттер1 арасындаFы
анемиянын таралу жаFдайы аныкталады жэне соFан
байланысты усыныстар усынылады.
Зерттеу нэтижелер1
Эл-Фараби атындаFы казуу студенттерУн арасында 2018-2019 оку жылында аныкталFан анемиянын таралуы. Зерттеуд1 ен алдымен статистикалык эд1ст1 жург1зуден бастауды жен кердк. Бул зерттеуд1 жург1зу уш1н Каз¥У калашыFынын студентер1 т1ркелген «Smart Health» деагностикалык орталыктын т1ркеу бел1м1мен т1келей карым - катынаста болдым. Нег1з1нен «Smart Health» диагностикалык орталы^ында анемиямен ауратын студенттерд1 аныктау уш1н, сонымен катар, студенттерд1н жалпы денсаулык жаFыдайын аныктау уш1н жыл сайын ек1нш1 семестрде медициналык тексеру шаралары жург1з1лед1. Сол медициналык тексерулерд1н нэтижеанен, студенттерд1н кан талдау анализдер1н1н корытындысынан гемоглобин керсетк1штер1н нег1зге ала отырып зерттеу жумысын жург1зд1м. Зерттеу журпзуге 2019 жылы жэне оFан дешн орындалFан медициналык тексеру жумыстары да алынды. Каз¥У студенттер1н1н гемоглобин керсетюшлн амбулаторлык карталарындаFы кан анализ1н1н корытынды каFазынан алдым. Сонымен катар, кан талдау каFазындаFы керсетк1штерден белек анемиясы бар студент жайында акпаратты т1ркеп алдым. Бул жерде атап айта кетет1н ен манызды жайыттардын б1р ол «Smart Health» диагностикалык орталы^ынын есепке алу бел1м1нде, т1ркеуге тек анемиясы бар тек кыздарды алады екен. Оларды арнайы «Д», яFни диспансерл1к есепке алады. Диспансерл1к есепке гемоглобин денгей ортадан темен жэне ен теменп сатыдаFы наукастарды алынатынды^ы аныкталды. Онын 1ш1нде анемиянын ауыр тур1мен, яFни анемиянын 3-ш1 ен теменп тур1мен ауыратын студенттерд1н амбулаторлык карталары тек жалпы емдеушл дэр1герд1н кабинет1нде турады, яFни калыпты наукастардан белек сакталады. «Smart Health» диагностикалык орталыктын мамандарынын айтуынша ондай, диспансерлк есепке ер азаматтарды алмайды, яFни ер адамдардаFы анемия керсетк1ш1 кыздарFа караFанда темен1рек болып келед1. Сол себепт1, зерттеуге тек кыздар Fана алынды. Сонымен катар ол жаFыдай, каздарда ай сайынFа келет1н етегар цикл1мен тус1нд1р1лд1.
Нег1зг1 зерртеуге 300 студент алынды. Олардын 1ш1нде кан аздык белпамен медицина факультет1н1н 15, физика жэне техникалык факультет1н1н 122, шы^ыстану факультет1н1н 67, журналистика факультетЫщ 48 жэне зан факультет1н1н 48 студентЫде анемия аныкталFан екен. Бул керсетшген сандардын аyкымдылыFы, аталFан факультеттерде окитын
Вестник КазНМУ №3-2020
студенттерд^ аукымдыль^ымен сипатталады. Алайда, бул аныкталFан сандар зерттеу нысаны ретiнде алынFан факультеттердегi толык анемиямен ауыратын студенттер санын керсетпейдк Себебi, бул сандарFа аурып емделуге амбулаторлык карталарын алып кеткен студенттер мен, 2020шы жылы 1-шi курска тускен студенттер арасындаFы анемиямен ауыратын жасеспiрiмдер саналмады. Сондыктан, зерттеуге жоFарыда аталFан факультеттердщ 2019-2020 оку жылындаFы 2, 3 жэне 4 курс студенттерi катысты. Медицина факультетiнде окитын, анемия аныкталFан студенттердц яFни санауFа алынFан 15 студенттщ 12-сiнде ТТА-ныц жецш тYрi (НЬ 120 г/л мен НЬ 90 г/л арасындаFы керсеткiш) деген диагноз койылса, калFан 3-еуiнде ТТА-ныц орташа ауырлык (НЬ 90 г/л -ден темен) диагнозы койылFан. Бул наукастардыц шЫдеп 6 студент Алматы каласынын т^ыдары болса, калFан 9 студент баска каладан келген екен. Сонымен катар, зерттеудеп бул студенттер арасында окуга тYскен кезде гемоглобинжц темен децгешмен келiп, ал со^ы тексеру кезЫде анемиядан емделiп гемеглобин дец^ кетершген студенттерде аныкталды. Ондай наукастар саны, медицина факультетЫн, студенттерi арасында 4-еу болып табылады.
Физика жэне техникалык факультелнде окып жаткан студенттер арасында анемиямен ауыратын наукастардын
саны 122-Hi курайды. Онын iшiнде гемоглобин Hb 120 г/л мен Hb 90 г/л арасындаFы кeрсеткiштi керсеткен 112 студенттер ^ркелсе, гемоглобин Hb 90 г/л-ден темен керсеткшт керсеткен 10 студент санауFа алынды. Сонымен катар осы факультетщ студенттерЫн барлык оку жылдары барысында 3 студент анемиядан емделген екен. Алайда, бул студенттер дэр^ердщ катан кадаFалауында болады. Физика жэне техникалык факультетЫде окитын студенттердiн, анемиямен ауыратын наукастардын iшiнде 90 студент елiмiздiн баска каласынан келiп уакытша турактаFан болса, калFан 32 студент Алматы каласынын туракты турFындары екендт белгiлi болды. Зерттеу кезiнде 97 студент Алматы каласынын туракты турFындары жэне 35 студент елiмiздiн оцтуспк аймаFынан келген болса, калFан 203 студентпн iшiнде 67 студент елiмiздiн Казакстаннын Батыс аймаFынын турFындары екендт аныкталды. Бул 203 студенттiн шЫдеп ен кен таралFан аймак болып табылады жэне 35 студент елiмiздiн ОнтYстiк аймаFынын студенттерi болып шыкты. Толык акпарат косымша А-да керсетшген. Ал калFан 101 студент баска облыстардан жиналFан студенттер. Бул студенттердщ iшiнде жоFарFы ок,у орнына дешн анемиямен ауырып келген 148 студен аныкталды (1-кесте кeрсетiлген).
1 кесте - К,аз¥У студенттерi арасындаFы анемиянын таралуы
Медицина Физика жэне техникалык ШыFыстaну Журналистика Зан Жалпы сан
ТТА 1 саты 12 112 54 43 43 264
ТТА II саты 3 10 13 5 5 36
БaрлыFы 15 122 67 48 48 300
Алматы каласынын 6 32 25 11 23 97
турFындaры
Баска кала 9 90 42 37 25 203
турFындaры
БaрлыFы 15 122 67 48 48 300
ЖоFaрFы оку 5 87 32 13 11 148
орнына дешн
aуырFaн
Ем кaбылдaFaн 4 3 2 0 1 10
«Smart Health» диагностикалык орталь^ында жYргiзген зерттеу барысында таFы мынандай мэлiметтер аныкталды. «Smart Health» диагностикалык орталы^ына Каз¥У калашыFынада окитын 25000-Fa жуык студенттiн 2018 -2019 оку жылFа тiркелгендер саны 17000 -га жуык болыпты. Сол «Smart Health» диагностикалык орталы^ына 2019 шы жылы лркелген 17000-Fа жуык студенттiн 10000 -та жуыFы кыздар екен. Ал анемиянын еюншл жэне Yшiншi денгешмен тiркелген студент кыздардын саны 587 екен. Бул мэлiмет тек 2018-2019 оку жылында тiркелген. Сонымен катар, зерттеуде аныкталFандай, анемиямен ауыратын баска каладан келген студенттерд^ бiразы 64 Батыс Казакстан жэне 33-i ОнтYстiк Казакстан облысынын турFындары болFандыктан, ол да бiр анемия тудырушынын экологиялык факторы болуы мYмкiн. Эл-Фараби атындаFы казуу студенттерiнде анемиянын дамуынын кауiп факторлары
Зерттеу жумысы одан эрi нактылыкты талап еткенд^енд^ен, Каз¥У студенттерi арасындаFы анемиянын даму себебЫ аныктау Yшiн сауалнама жYргiзудi жен кeрдiм. СауалнамаFа 320 респондент катысты жэне ол тек кыздар арасында жYргiзiлдi. Онын себебi, «Smart Health» диагностикалык орталыFындаFы анемия ауруы жeнiндегi есепке тек кыздарды алумен тYсiндiрiледi. Сауалнама, бiрiншi жYргiзген зерттеуге сэйкес 1,2, 3 жэне 4 курс студенттерi арасында алынды. Сэйкеанше, 17 мен 21 жас аралыFындаFы студенттер катысты. 320 респонденттiн 22%-ы 1 курс, 23%-ы 2 курс, 31%-ы 3 курс жэне калFан 25%-ы 4 курс студенттерi болды. Бул сауалнамаFа 14 факультеттiн eкiлдерi катысты.
Сонымен катар сауалнама нэтижеанен сaуaлнaмaFa катыскан студенттердiн басым белт кYнiне 10000 кадам немесе 6 км жолды жаяу жYрмейтiндiгi аныкталды (1-сурет).
Cypaï 1 - С^yденттеpд¡н, жэяу ЖYpy денгей
Жауап беpyшi cтyденттеpдiн аpаcында кYнiне кем дегенде 3 cпоpт тYpiмен кeбiciнiн жиi айналыcпайтындыFы аныктылды. Себебi, «Сiз cалаyатты eмip «лтын ycтанаcыз ба?» деген cypакка, pеcпонденттеpд¡н 65%-ы «жок» деп жауап беpcе,
3S%-ы «иа» деген дауапты тандаFан екен, яFни cтyденттеpдiн баcым шпаллИ белcендipiлген eмip cалтын ycтанбайды (2-cypет).
Cypaï 2 - С^yденттеpд¡н еалауэтты ei^pca^™!-! устану денгей
К,аз¥У калашыFынын cтyденттеpдiн тез дайын болатын таFамдаpды тутыну денгейiн аныктау yoi^ «Тез дайындалатын таFам eнiмдеpiн каншалыкты жиi тyтынаcыз?» деген cypак KойылFан болатын. Бул cypакка pеcпонденттеpдiн 13%-ы кYн cайын, 23%-ы 3 ^нде 1 pет, 33%-ы аптаcайын жэне калFан 31%-ы ондай тамактану оpындаpына eте cиpек баpатындыFын кepcеттi.
Каз¥У cтyденттеpiнiн аpаcында жемic жидектеp мен кeкен¡cтеpд¡ тутынушылдык денгейiне баFытталFан cypактаpда болды.
Реcпонденттеp «Ciз жемicтеpдi кYнiне жеткшкт мeлшеpде Kабылдайcыз ба?» деген cypa^a 44%-ы иэ кабылдаймын деп
жауап беpcе, кaлFaн 56%-ы жок деген жауапты кepcеткен жэне «Ciз ^н caйын кYнiне кем дегенде ею pет кeкeнicтеpдi тyтынacыз ба?» деген cypa^ 57%-ы «иэ» деген жауапты кepcетcе, кaлFaн 43% pеcпондент «жок» дген жауапты кepcетiптi.
CayaлнaмaдaFы келеа cypaк ет eнiмдеpiн тутыну жайында болFaн. Бул cypaккa cтyденттеpдiн башм бeлiгi, яFни 47% -ы ет eн¡мдеp¡н кYн caйын колданамын деп кepcетcе, 22%-ы aптacынa б i p pет, 19%-ы кYнapa, З%-ы Ya кYнде б i p pет, 3%-ы aптacынa Ya pет жэне кaлFaн 1%-ы тек айына б i p pет кана тутынамын деген жауапты кepcетiптi (3-cypет).
Cypеï 3 - Cгyден"П"еpдiн ет ehiiv^epii-i тутынуы
«КYнде тaнFы ашнызды iшiп Yлгеpеciз бе?» деген cypa^a pеcпонденттеpдiн бacым бeлiгi, S1%-Fa жуь^ы тaнFы acын apacындa iшiп Yлгеpет¡нд¡г¡н aйтca, 28%-ы кYнделiктi iшемiн
деп жэне кaлFaн 21%-ы тaнFы ac™ iшпеймiн деген жауапты тандапты H-cype^.
KYндe тавды асьщызды imin Yлгepeсiз бe?
Иa
M 28%
Аpacындa и
51% ш
™Жок
21%
Cypeï 4 - CiyAei-nTepA¡H тэнгы ac ¡шу Y-nrepiivii
Сoнымeн кlaтap, бул cтyдeнттepд¡н тaнFы acKa кlaндaй тaFaмды тутынaтындыFын aныкlтay Yшiн «ТaнFы acKa кlaндaй тaFaмды жиi кoлдaнacыз?» дeгeн cayaл тaндaлып кoйылFaн бoлaтын. Ocbi cayaлFa cтyдeнттepдiн кeпшiлiгi (62%) тaнFы acKa тeк шэй нeмece кoфeн¡ кaбылдaйтындыFын aйтca, pecпoндeнттepдiн
16%-ы тaнFы acKa cYттeн эзipлeнгeн бoткaлapды тушн«, 10%-ы тaнFы acKa бyтepбpoдтapды жeйтiнiн aтaп кeттi. Ал ^Fa! cтyдeнттepдiн 12%-ы тaнFы acты мYлдe iшпeйтiндiгiн кepceттi (5-cypeт).
Мен TaHFbi acты Тавды aeKa кандай таFамды жиi колданасыз?
MYлдe iшпeимiн 12%
Cyt боткд 16%
Бутepбpодтap 10%
ШэИ œMece кофe 62%
Cypeï S - C^AeM"nepAiH тэнгы acKa тутынaтын тaFaмдapы
^ны^н кaтap, бул cayaлнaмaнын нэтижeciнeн cтyдeнттepд¡н дэpic кeзiндeгi тaмaктaнy тэpтiбiдe aныктaлды. CayaлнaмaFa кaтыcкaн cтyдeнттepдiн 32%-ы дэp¡c кeзiндe тYcкi acтapын iшiп Yлгepeт¡ндep¡н aйтca, 68%-ы дэpic кeздepiндe «туш acтi мYлдe ¡шп Yлгepмeймiз» дeгeн жayaпты тaндaFaн. Бул жayыптын ceбeб¡ мынaндaй жayaптapмeн тYciндipiлдi:
кыcкa Yз¡л¡cтepд¡н caлдapынaн Yлгepмeй кaлy 31%; yнивepcитeт acxaнacындaFы кeзeктepдiн бoлyы 18%; бacкa жayaп 19%, бул жayaптын iai^e eH кeн тapaлFaны «yнивepcитeт acxaнacындaFы тaмaктap унaмaйды» дeгeн жayaп бoлды (б-cypeт).
Дэpiс кeздepiндe тYскi aс imin Yлгepeсiз бe? Егep Yлгepмeсeцiз сeбeбiн
квpсeтiцiз.
32% 68% 31% 18% ■ Жок
19%
- K^ic^a Yзiлicтepдiн caлдapынaн
Yлгepмeимiн
Cypeï б - CiyAemTepAiH TYCкi ac ¡шу Y-nrepiivii
Оздщ eтeккipдщ кeлy ^зактькы?
11-2 кун и 5 кун i-i 8-10 кун нЮ-14кун ы14кунненкеп 5% 5%
8%
21%^
61%
Сурет 7 - Студенттерд1ц етекюр келу узактыгы
Сауалнаманыц келесi сурактар тобы студенттердiн анемия жайындаFы бiлiмi жайында болFан. Нактырак айтканда, сауалнамадаFы «Анемияныц не екенiн бiлесiз бе?» деген
суракка респонденттердiн басым белiгi яFни 83%-ы бiлетiндiгiн бiлдiрсе, 11%-ы «бшмешмЫ» жэне калFан 7%-ы аздаFан мэлiметтердi бiлетiндiгiн керсеткен (8-сурет).
Анемияныц не екенш бiлесiз бе?
7%
11%^ 1
Иа
Жо;
Аздап бшемш
82%
Сурет 8 - Анемия туралы бш1мдер|
Келес сурак студенттердiн бойындаFы анемия децгешн ма?» деген суракка 46%-ы жок, 39%-ы иа бар жэне калFан
аныктау болFан. СоFан орай, респонденттер «Сiзде анемия бар 15%-ы бшмеймЫ деген жауапка токталFан (9-сурет).
Озде анемия бар ма?
Сурет 9 - Анемияныц студенттер арасында болуы
Сауалнаманыц келесi сураFы аркылы 63% студенттерд^ тiзiмдегi ездерi колданFан немесе колданып жYрген дэрiлiк
анемия кезЫде ешкандай емдеушi препораттарды заттарды атап керсетп (10-сурет).
KолданбайтындыFын керсетсе, калFан студенттер берiлген
63%
Егер анемия болса, Оз темiр препараттарын кабылдайсыз ба?
8% 6% 3% 3% ■ Сорбифор
17% Феркайл
■ Фероплекс
■ Феррум Лек
■ МYлде дэрi ;а6ылдамаймын
■ Бас;а жауап
Сурет 10 - Тем1р г
Ал «Анемияны тексеру Yшiн каншалыкты жиi анализдердi тапсырасыз?» деген суракка респонденттерд^ 38%-ы жыл сайын, 20%-ы жарты жылда бiр рет, 11%-ы 4 айда тек бiр рет
н колдану децгей
8%-ы эр ай сайын анемияFа карсы тексершп отыратындыFы белгiлi болса, респонденттердiн 23%-ы мYлде тексерiлмейтiндiгi аныкталды (11-сурет).
Вестник КазНМУ №3-2020
Cypeï 11 - C^дeнтгepдiн анемияны ïeкcepy жишт
Каз¥У кaлaшыFындa окитын cтyдeнттepдiн тYciнiгi бойынша анеминын туындау ceбeбiнe ет eн¡мдep¡н аз тутыну, вeгeтapиaндык, ayыpFaн aypyлap (ЖРВИ, Ж1Ж, AIЖ, бYЙpeк жэне 6ic^ip), eтeккip циклiнiн бyзылыcтapы жэне оку пpоцec¡н¡н киын болуын жаткызды. Ceбeбi, олap
cayaлнaмaдaFы анемиянын туындау ceбeб¡нe бaйлaныcты ода^а pecпондeнттepдiн башм бeлiгi оcы ceбeптepдiн бapлыFын тaндaFaн. Бул жауаптын пайыздык кepceткiшi 42% болып тaбылca, 38% cтyдeнт анемиянын туындауына ет eнiмдepiн аз тутыну деген оЙFa келген (12-cypeт).
Оз кeлiceтiн жауапты тацдацыз. Лнемияныц туындау себеб^
42%
37%
3%
-i Ет eнiмдepiн as трыну i Вeгeтapиaнды;
" Ay^ipraK aypyлap (ЖРВИ, Ж1Ж, А1Ж, бYЙpeк жэ^ бac;aлap)
J Етeккip циклшщ б¥зылыcтapы -J О;у npo^cimH ;иын болуы - ЖoFapыдa ^pce-rwen бapлы; жayaп
7%
5%
Cypeï 12 - Ai-ie
Каз¥У cтyдeнттepi apacындa ен кен кeздeceтiн анемиянын бeлг¡лep¡н¡н 6¡p¡ шаш пен тapнaктын ш^ы^ты^! - 32%, oiapoiay жэне элаздк - 25%, тepiнiн кypFayы жэне бозapyы -12% жэне жауапта rapce™^ бeлгiлepдiн бapлыFы 14%
туындау c8686í
болыпты. Бул cypaктын жayaптapынын iшiндeгi ен аз бeлгiлeнгeнi ты^нак пiшiнiнiн eзгepyi жэне шыpышты кaбыктapдын кypFayы болып табылады (13-cypeт).
0зщзде ец жиi бiлiнeтiн взгepicтi белгшещз
32%
■ TepirnH K¥pfaybi жэнe бoзapyы
■ Шьфышты кaбыктapдын K^praybi
■ Шaш пeн ^pRa^m^ ^н^шты™
АУЫЗ б¥pышынa жapaлapдын пaйдa 6ОЛУЫ Тфив; плтпншш eзгepyi Шapшay, acтeния, элciздiк
Дэм ceзyдiн бузылуы, тic пacтacын, 6op, бaлшык жэнe тaïы бacкa зaттapды жeyгe ^мтылу
ЖoFapыдa aтaлFaндapдын eшкaйcыcы
Cypeï 13 - Cïyдeн1гïepдe ^вдвоетЫ анемия бeлгiлepi
ЖYpгiзiлгeн cayaлнaмa нэтижеанен Каз¥У cтyдeнттepiнiн аныкталды. Сауалнаманын коpытындыcы кepceткeндeй,
apacындaFы анемиянын тapaлyынын б^шама ceбeптepi cтyдeнттep eз дeнcayлыFынын маныздылы^ына нeмкypaйлы
карайтынды^ы байкалды. OFaH себеп, сaуaлнaмaдaFы студенттерд^ eMip суру салты мен кун тэрлбЫ устануды aHbKTayFa бaFыттaлFaн сурактар жэне де кYнделiктi тамактану рационына байланысты койылFан сурактардын жауаптары. Студенттердщ арасынан темекi мен алкогольдi сусындарFа кумар жэне дене шыныктыру тYрлерiне, яFни кYнделiктi спортпен шуFылдануFа аса мэн бере бермейтЫдт де аныкталды. Корытынды
1. ЖYргiзiлген зерттеудiн нэтижеанде Каз¥У тeнiрегiнде окитын студенттер арасында да анемиянын таралуы аныкталды. Зерттеу корытындысына сYЙенсек студенттер арасындаFы анемиянын ен кен таралFан тYрi - женш ТТА болып шыкты. Женш ТТА диагнозы 2018-2019 оку жылдарында жYргiзген медициналык тексеру нэтижесiнде, зерттеуге алынFан 300 студенттiн 264-iнде кездесп, ал калFан 36 студентте ТТА-нын орташа денгейi кездестi. Зерттеу корытындысына сYЙенсек студенттерде жоFарFы оку орнына дейiн анемиямен ауырып келген 148 студент аныкталды. Сонымен катар, анемия аныкталFан студенттерд^ 67 - i елiмiздiн батыс аймаFынан болса, 132-i онтYстiк аймаFынын тураFандары екендiгi аныкталды.
2. К,аз¥У студенттерi арасында анемиянын дамуынын кауiп факторларын аныктау жYргiзiлген сауалнамада аныкталFандай, студенттер арасында анемиянын дамуына ен кеп эсер етушл фактор студенттердiн дурыс тамактану жаFдайынын темен болуы. Респонденттердiн кeбiсi ата -аналарынан белек, яFни достарымен жатакханада немесе
жалдамалы пэтерде турFандыктан кунарлы таFамдарды жиi колдана бермейдi. Сауалнамада аныкталFандай, студенттер та^ы аска аска кеп жаFыдайда (62%) шай немесе кофенi тутынса, 12,2%-ы танFы асты MYлде кабылдамайтындыFы аныкталды. TY«i ас кезiнде студеттердiн кепшшп (68%) тYскi астарын iшiп Yлгермейдi. Онын себебi: сабак кезiндегi кыска Yзiлiстер мен оку орын асханасындаFы кезектiн кеп болуымен тYсiндiрiлдi. Студенттер арасында анемиянын дамуына эсер ететЫ келес кaуiп факторы - кейбiр кыздар арасында етеккiр келу узакты^ы. Респонденттер арасында салауатты eмiр салтын устанбайтындар да аныкталды, яFни
респонденттерд^ 63%-ы салауатты eмiр салтын устанбаймыз деген позицияны устанды. Булда анемиянын дамуыныпн б i р факторы болып есептелЫедг Зерттеулер нэтижесiнен aныктaлFaндaй анемия туындауынын келесi факторы, студенттер арасында анемиянын туындауына байланысты кан талдау жумыстарына жиi жYгiнбеу, яFни респонденттердiн 63%-ы eздерiнде кан аздык дерт бар екенiн бiлседе, емдеу шаралары Yшiн дэрi-дэрмектердi MYлде тутынбайды. Анемия бYгiнгi кYнге дейiн медицина мен денсаулык сактау салаларынын ен манызды мэселелерЫщ бiрi болып кала бередг Сол себептi анемияны дер кезЫде аныктап, тYрiне сай дурыс ем тaFaйындaу терапевт дэрiгерi y^1^ ен басты к-шаралардын бiрi болып табылады. Зерттеу жумыстарында aныктaлFaндaй, анемиянын дамуы студенттер арасында да кездесуде. Сондыктан, студенттер арасында анемиянын туындауын болдырмас Yшiн, анемиянын алдын алуына байланысты тYрлi усыныстар усынылуы кажет.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Волкова С.Л. Анемия и другие болезни крови. Профилактика и методы лечения // Семейный доктор. -2013 - бет. 23-31
2 Абдулкадыров, К.М. Клиническая гематология: справочник. СПб.: Питер, 2006. - 438 бет.
3 Н. М. Богданова Дефицит железа и его отрицательное влияние на развитие детей раннего возраста. Диетологические возможности постнатальной коррекции дефицита железа / / Лечащий врач. — 2011. — №8. — бет. 38-45.
4 Единый архив социологических данных [Электронный ресурс]. - Электрон. дан. - Режим доступа: http://www.medinfo.kz/#/dpsobl
5 Козловская Л.В., Рамеев В.В. и соавт. Патогенез и клиническое значение анемии хронических заболеваний. Анемия. - 2005. - № 4. - бет. 4-10.
6 Волкова С.Л. Анемия и другие болезни крови. Профилактика и методы лечения // Семейный доктор. -2013 - 43 бет.
7 Куликов А.М., Медведев В.П. Болезни системы крови // Подростковая медицина: Руководство. — 2-е изд. — СПб.: Питер, 2006. — бет. 292-310
8 Ильена В.Н. Развитие личности ребенка от одиннадцати до шестнадцати // ООО Рама Паблишинг. - 2017. - 34 бет.
9 Железодефицитные состояния диагностика и коррекция: инф.-метод.
10 рекоменд. / Г.Ш. Сафуанова, В.И. Никуличесва, А.Б. Бакиров, Л.Ф. Латыпова. - Уфа, 2002. - 21 бет.
11 Сапаров К.Э Цитология жэне гистология. Оку куралы.: -Алматы: Казак университету 2009. - 128 бет.
А. Жумабекова, А.Т. Душпанова, А.Б. Даниярова, Г.А. Арынова, Е. Тимурулы, А. Агабаева, Л.Ж. Алекешева НАО «Казахский Национальный университет им. Аль-Фараби» Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова
ИССЛЕДОВАНИЕ РАСПРОСТРАНЕННОСТИ АНЕМИИ СРЕДИ СТУДЕНТОВ КАЗНУ ИМ. АЛЬ-ФАРАБИ
Резюме: Цель исследования - изучение распространения анемии среди студентов КазНУ им.Аль-Фараби и разработать рекомендаций по ее профилактике. В ходе исследования были проанлизорованы медицинские карточки студентов КАзНУ им. Аль-Фараби в медицинском центре «Керемет». Практическая значимость работы: изучив заболеваемость
анемией среди студентов КазНУ, были разработаны рекомендации по профилактике анемии среди молодежи-студентов.
Ключевые слова: анемия, ионы железа, гемоглобин, железодефицитная анемия, анализ крови, медицинское обследование
BecTHHK KasHMV №3-2020
Zhumabekova A., Dushpanova A., Daniyarova A., Arynova G., Timuruly E., Agabaeva A., Alekesheva L. Al-Farabi Kazakh National University Asfendiyarov Kazakh National Medical University
STUDY OF THE PREVALENCE OF ANEMIA AMONG STUDENTS OF KAZNU. AL-FARABI
Resume: The thesis consists of 67 pages. It includes an introduction, two main chapters, conclusion and recommendations related to the problem. The thesis contains 29 references, 3 tables, 29 figures and 2 appendices. Purpose: to study the spread of anemia among students of al-Farabi Kazakh national University and develop recommendations for its
prevention. Practical significance of the work: during the research work, the state of anemia spread among KazNU students is determined and recommendations are offered. Keywords: anemia, iron ions, hemoglobin, IDA, blood test, medical examination
