Научная статья на тему 'КУЗГИ БУҒДОЙ КЎЧАТ ҚАЛИНЛИГИНИ ТУПРОҚНИНГ АГРОФИЗИК ХОССАЛАРИГА ТАЪСИРИ'

КУЗГИ БУҒДОЙ КЎЧАТ ҚАЛИНЛИГИНИ ТУПРОҚНИНГ АГРОФИЗИК ХОССАЛАРИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
21
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ирригация еррозияси / тупроқ / маъданли ўғитлар / тупроқ донадорлиги / типик бўз тупроқ / заррачалар / макроструктура / гектар. / irrigation erosion / soil / mineral fertilizers / soil granularity / typical gray soil / particles / macrostructure / hectare.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Жўраев Акмалжон Нормухамадович, Алимов Фазлиддин Махаммадали Ўғли, Исмоилов Ортиғали

Ушбу мақолада ирригация эррозиясига мойил ерларда тупроққа турлича усулларда ишлов бериб, маъданли ўғитларни турли меъёрларда қўллаб кузги буғдой етиштирилганда тупроқнинг донадорлигига таъсири тўғрисида олиб борилган тадқиқот натижалари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Жўраев Акмалжон Нормухамадович, Алимов Фазлиддин Махаммадали Ўғли, Исмоилов Ортиғали

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INFLUENCE OF AUTUMN WHEAT SEEDLING THICKNESS ON AGROPHYSICAL PROPERTIES OF SOIL

This article presents the results of a study on the effect of soil granulation on the cultivation of winter wheat in areas prone to irrigation erosion, using different methods of tillage and application of mineral fertilizers in different amounts.

Текст научной работы на тему «КУЗГИ БУҒДОЙ КЎЧАТ ҚАЛИНЛИГИНИ ТУПРОҚНИНГ АГРОФИЗИК ХОССАЛАРИГА ТАЪСИРИ»

КУЗГИ БУГДОЙ КУЧАТ ЦАЛИНЛИГИНИ ТУПРОЦНИНГ АГРОФИЗИК

ХОССАЛАРИГА ТАЪСИРИ Жураев Акмалжон Нормухамадович

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти доценти, к.х.ф.ф.д., (PhD)

Алимов Фазлиддин Махаммадали уFли

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти ассистенти,

Исмоилов Орт^али

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти талабаси https://doi.org/10.5281/zenodo.6673233 Аннотация: Ушбу мацолада ирригация эррозиясига мойил ерларда тупроцца турлича усулларда ишлов бериб, маъданли угитларни турли меъёрларда цуллаб кузги бугдой етиштирилганда тупроцнинг донадорлигига таъсири тугрисида олиб борилган тадцицот натижалари келтирилган.

Калит сузлар: ирригация еррозияси, тупроц, маъданли угитлар, тупроц донадорлиги, типик буз тупроц, заррачалар, макроструктура, гектар.

Аннотация. В данной статье представлены результаты изучения влияния плодородия почвы на возделывание озимой пшеницы на участках, подверженных ирригационной эрозии, с применением различных способов обработки почвы и внесения минеральных удобрений в разных дозах.

Ключевые слова: ирригационная эрозия, почва, минеральные удобрения, зернистость почвы, серозем типичный, частицы, макроструктура, гектар.

Abstract. This article presents the results of a study on the effect of soil granulation on the cultivation of winter wheat in areas prone to irrigation erosion, using different methods of tillage and application of mineral fertilizers in different amounts.

Keywords: irrigation erosion, soil, mineral fertilizers, soil granularity, typical gray soil, particles, macrostructure, hectare.

Дунё кишлок хужалиги амалиётида эрозияга мойил ерларда турлича усулларда тупрокларга ишлов бериш оркали кузги бугдой экиш ва етиштириш агротехнологияларини такомиллаштириш, маъданли угитлардан самарали фойдаланиш натижасида юкори х,осил олиш, шу йул билан тупрок заррачаларининг ювилишини камайтириш билан бирга тупрок агроэкологиясини яхшилашга эришилган. Айникса, тупрокнинг экологик х,олатини яхшилаш, тупрок унумдорлигини саклаш ва кузги бугдой дон х,осилдорлигини ошириш билан ах,олининг озик-овкат мах,сулотларига булган эх,тиёжларини кондиришга хизмат киладиган тадкикотлар олиб бориш долзарб масалалардан х,исобланади.

ВЛИЯНИЕ ТОЛЩИНЫ ВСХОДОВ ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ НА АГРОФИЗИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА ПОЧВЫ

INFLUENCE OF AUTUMN WHEAT SEEDLING THICKNESS ON AGROPHYSICAL PROPERTIES OF SOIL

КИРИШ

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

Агрономик жих,атдан кулай х,исобланган сувга чидамли заррачалар йириклиги 10-0,25 мм оралигида булган тупрок заррачалари булиб, бундай курсаткичларга тупрокка ишлов бериш, экинларни алмашлаб экиш, органик угитларни куллаш ва бошка агротехник тадбирлар эвазига эришиш мумкинлиги тугрисида маълумотларни олимларимиз томонидан аниклашган.

^улланилаётган агротехник тадбирларни тупрокнинг унумдорлигига, унинг физик хоссаларига таъсирини аниклаш учун биз Тошкент вилоятининг ^ибрай туманида жойлашган ирригация эрозиясига мойил, киялиги 1.7 градусни ташкил киладиган типик буз тупрокларида 3 йил давомида узимизнинг илмий тадкикотларимизни олиб бордик. Биз олиб борган дала тажрибаларида х,ар йили тадкикот якунлангандан сунг дала тупрогининг агрофизик х,олатини урганиб чикиш натижасида, ерни х,ар хил усул ва чукурликда тайёрлаб, турли микдорда маъданли угитлар куллаб кузги бугдой етиштирилганда, тупрокнинг макроструктурасига турлича таъсир этиши аникланди.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Кузги бугдой х,осили йигиштириб олингандан сунг биринчи йили олиб борган тадкикотларимиздан сунг тупрокдаги макроструктура х,олатини урганганимизда, агрономик жихдтдан кулай фракциялар (10-0,25 мм) тупрокнинг 0-10 см катламида 67,4%, 10-20 см катламда 67,5%, 20-30 см катламда 66,9%, 30-40 см катламда 65,9% хдмда 40-50 см катламда 63,5% ни ташкил этгани кузатилди (1-жадвалга).

1-жадвал

Тажриба даласининг дастлабки тупрок донадорлиги, %

^атлам, см >10 10-0,25 <0,25

0-10 23,8 67,4 9,1

окт.20 23,1 67,5 9,4

20-30 23,0 66,9 10,1

30-40 22,3 65,9 11,8

40-50 25,3 63,5 11,2

0-30 23,3 67,2 9,5

30-50 23,8 64,7 11,5

0-50 23,5 66,2 10,3

МУ^ОКАМА

Кузги бугдой гуза катор орасига экилган майдонларда тупрокнинг дастлабки донадорлик х,олатига нисбатан, агрономик жихдтдан кулай фракцияси (10-0,25 мм) тадкикотнинг биринчи йилда урганилганда маъданли угитларнинг N150P105K75 кг/га меъёри кулланилиб, гектарига 4 млн.дона уруг экилган вариантда 0-30 см катламда 1,8% га, 30-50 см катламда 2,0% га узгарган булса, уруг экиш меъёри гектарига 4 млн.дона дан 6 млн.дона га купайиши ва маъданли угитлар меъёрини азотли угитлар 150 кг/га дан 250 кг/га, фосфорли угитлар 105 кг/га дан 175 кг/га гача, калийли угитлар эса 75 кг/га дан 125 кг/га гача ортиб бориши хисобига эса тупрокнинг 0-30 см катламида 1,8% дан 3,6% гача, 30-50 см катламида эса 2,0% дан 6,2% гача яхшиланганлиги кузатилди (2-жадвалга).

2-жадвал

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

ISSN: 2181-3337

YpraHH.raH oiviii.i.iapHii TynpoKHHHr flOHaflop.Hrnra TatcnpH.

№ BapnaHT.ap ^aT.a M, CM Fy3a KaTop opacnra экн.гaн Hn3e..aHHÖ экн.гaн Ky3rn myarop.aHHÖ экн.гaн

>1 0 10 0,2 5 <0,2 5 >1 0 10 0,2 5 <0,2 5 >1 0 10 0,2 5 <0,2 5

1 4 M^H.goH a N150P10 5K75 0-30 22, 8 69, 0 8,2 22, 1 69, 8 8,0 21, 5 70, 7 7,9

30-50 24, 7 66, 7 8,6 24, 0 67, 6 8,4 23, 2 68, 5 8,3

0-50 23, 6 68, 1 8,4 22, 9 69, 0 8,2 22, 2 69, 8 8,0

2 N200P14 0K100 0-30 19, 9 69, 5 10,6 19, 3 70, 3 10,4 18, 8 71, 1 10,2

30-50 21, 3 68, 5 10,3 20, 7 69, 3 10,0 20, 0 70, 1 9,8

0-50 20, 5 69, 1 10,5 19, 9 69, 9 10,3 19, 3 70, 7 10,0

3 N250P17 5K125 0-30 19, 7 70, 5 9,7 19, 1 71, 3 9,5 18, 6 72, 1 9,3

30-50 21, 7 69, 2 9,2 21, 0 70, 0 9,0 20, 4 70, 8 8,8

0-50 20, 5 70, 0 9,5 19, 9 70, 8 9,3 19, 3 71, 6 9,1

4 5 M^H.goH a N150P10 5K75 0-30 20, 4 69, 8 9,8 19, 8 70, 6 9,6 19, 2 71, 4 9,4

30-50 20, 8 68, 1 11,1 20, 2 68, 9 10,9 19, 6 69, 8 10,7

0-50 20, 6 69, 1 10,3 20, 0 69, 9 10,1 19, 4 70, 7 9,9

5 N200P14 0K100 0-30 20, 3 69, 9 9,8 19, 7 70, 7 9,6 19, 1 71, 5 9,4

30-50 19, 9 69, 2 10,9 19, 3 70, 0 10,7 18, 7 70, 8 10,5

0-50 20, 1 69, 6 10,2 19, 5 70, 4 10,0 18, 9 71, 2 9,8

6 N250P17 5K125 0-30 19, 1 71, 3 9,6 18, 5 72, 1 9,4 18, 0 72, 8 9,2

30-50 19, 4 69, 6 11,0 18, 8 70, 4 10,8 18, 3 71, 2 10,6

0-50 19, 70, 10,2 18, 71, 10,0 18, 72, 9,8

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

2 6 6 4 1 2

0-30 20, 7 69, 9 9,4 20, 1 70, 7 9,2 19, 5 71, 5 9,0

7 N150P10 5K75 30-50 21, 1 68, 2 10,7 20, 5 69, 0 10,5 19, 9 69, 9 10,3

0-50 20, 9 69, 2 9,9 20, 3 70, 0 9,7 19, 6 70, 8 9,5

6 MnH.goH a 0-30 20, 0 70, 3 9,7 19, 4 71, 1 9,5 18, 8 71, 9 9,3

8 N200P14 0K100 30-50 20, 6 68, 9 10,5 20, 0 69, 7 10,3 19, 4 70, 5 10,1

0-50 20, 2 69, 7 10,0 19, 6 70, 5 9,8 19, 0 71, 3 9,6

0-30 19, 3 70, 8 9,9 18, 7 71, 6 9,7 18, 2 72, 3 9,5

9 N250P17 5K125 30-50 19, 2 70, 9 9,9 18, 6 71, 7 9,7 18, 1 72, 4 9,5

0-50 19, 3 70, 8 9,9 18, 7 71, 6 9,7 18, 1 72, 4 9,5

Fy3a KaTop opanapu кynbтнвaцнfl KunHHu6, reKTapura 4 MnH.goHa Ky3ru 6yFgoM ypyFH экнnн6, N150P105K75 Metepga MatgaHnu yFHT KynnaHraH 10-BapuaHTga Ky3ru 6yFgoMHHHr ycyB gaBpu oxupura Kenu6 gacrna6KH KypcaTKHnra Huc6aTaH arpoHOMHK «Hx,aTgaH KynaM ^pa^uanap (10-0,25 mm) TynpoKHHHr 0-30 cm KaTnaMuga 2.6% ra, 30-50 cm KaTnaMuga эсa 2,9% ra ^xmunaHraHnuru aHHKnaHraH 6ynca, ypyF экнm x,aMga MatgaHnu yFHTnap MetepnapHHH (N150P105K75, N200P140K100 Ba N250P175K125 Kr/ra) opTu6 6opumu xuco6ura arpoHOMHK «H^aTgaH KynaM ^pa^uanap (10-0,25 mm) aMan gaBpu oxupura Kenu6, aMan gaBpu 6omugarura Huc6aTaH 0-30 cm KaTnaMga 2,6% gaH 4,4% rana, 30-50 cm KaTnaMga 2,9% gaH 7,0% rana ^xmunaHraHnuru aHHKnaHgu.

Ta«pu6a ganacu 28-30 cm nyKypnuKga mygropnaHu6, reKTapura 4 MnH.goHa Ky3ru 6yFgoM ypyF экнnгaн 19-BapuaHTga arpoHOMHK «Hx,aTgaH KynaM ^pa^uanap (10-0,25 mm) Ky3ru 6yFgoM ycyB gaBpu oxupura Kenu6 TynpoKHHHr 0-30 cm KaTnaMuga 70,7% hh, 30-50 cm KaTnaMuga эсa 68,5% hh TamKun KunraH 6ynca, ypyF экнm x,aMga MatgaHnu yFHTnap Metepnapu (N150P105K75, N200P140K100 Ba N250P175K125 Kr/ra) opTu6 6opumu xuco6ura arpoHOMHK «H^aTgaH KynaM $pa^uanap (10-0,25 mm) aMan gaBpu 6omugarura Huc6aTaH TynpoKHHHr 0-30 cm KaTnaMuga 3,5% gaH 5,1% rana, 30-50 cm KaTnaMuga эсa 3,8% gaH 7,7% rana axmunaHraHnuru aHHKnaHgu.

XY^OCA

ßEMAK, TYnPO^HHHr ArPOHOMHK ^H^AT^AH ^HMMATHH OPAKЦHSCH (10-0,25 MM) TYPHH YCY-^A HmHOB BEPHHTAH BAPHAHTHAP OPACH^A 28-30 CM W^YP^HK^A OMOH EP^AMH^A EPrA HmHOB BEPHHTAH BAPHAHTHAPAA (rEKTAPHTA 6 MHH.^OHA YPYF ЭKHПHB, MAt^AH^H YFHTNAP N150P105K75, N200P140K100 BA N250P175K125 KT/TA MEtEPH^A) TYOTO^HHHT

SCIENCE AND INNOVATION

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

ДОНАДОРЛИГИ 0-30 СМ ХДИДОВ ^АТЛАМИДА ГУЗА ^АТОР ОРАСИГА ЭКИЛГАНГА НИСБАТАН 1,5%, ЧИЗЕЛЛАБ ЭКИЛГАНГА НИСБАТАН 0,7% ГАЧА Ю^ОРИ БУЛИШИ АНЩЛАНДИ.

Фойдаланилган манбалар

1. Жураев А., Хошимов И., Маъданли угитлар меъёри ва кучат калинлигининг кузги бугдой дон х,осилдорлигига таъсири //«Экология хабарномаси» журнали. Тошкент, 2018. №5(205. Б. 16-17. (06.00.00.№2).

2. Эгамов Х., Рахимов А., Турсунов И., Жураев А., Холмуроджонов Ж., Устойчивость сортов и линий хлопчатника к паутинному клещу //«Модернизация сферы образования и науки с учетом мировых научно-технологических трендов» сборник научных трудов по материалам международной научно-практической конференции. -Белгород:2020. 12-14 с.

3. Эгамов Х., Кимсанов И., Рахимов А., Жураев А.Н, Холмуроджонов.Ж., Вопросы методики селекции и комбинационной способности сортов хлопчатника //«Модернизация сферы образования и науки с учетом мировых научно-технологических трендов» сборник научных трудов по материалам международной научно-практической конференции. -Белгород:2020. 15-18 с.

4. Жураев А., Хошимов И. Влияние агротехнологии озимой пшеницы на зерновую плодородность //журнал: «Актуальные проблемы современной науки». Москва, 2018. №4. С. 166-168. (06.00.00.№5).

5. Турсунов Х., Жураева X,., Жураев А.Н. The effect of rice sowing on the seedling method for different periods planting pattern and the number of seedlings // Ж. Psychology and education ISSN:00333077 (2021) 58 (1): 5517-5525

6. Жураев А.Н., Мамадалиев З., Холмуроджонов Ж. Основные агротехнических мероприятияпри возделывание озимой пшеницы // Ж. Science and world international scientific journa. ISSN: 2308-4804. №6(82), 2020. 33-б.

7. Жураев А.Н., Оптимальные элементы агротехнологии при возделывании озимой пшеницы //Международный центр научного сотрудничества «Приоритетные направления развития науки и образования». Пенза. 2018. С. 69-72.

8. Жураев А., Мамадалиев З., Холмуроджонов Ж., Пути повышения плодородия почв и урожай озимой пшенициы // Ж. The Way of Science international scientific journal. ISSN: 2311-2158. №6(76), 2020. 21-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.