CC BY
4INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© U.X. Dusnazarov1^_
1Guliston davlat pedagogika instituti, Sirdaryo, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: bo'lajak o'qituvchilarda boshqaruv qobiliyatlarini rivojlantirish samarali ta'lim etakchiligi va boshqaruvi uchun juda muhimdir. Kredit moduli tizimi o'zining moslashuvchan va modulli yondashuvi bilan ushbu vakolatlarni oshirish uchun istiqbolli asosni taklif etadi. Innovatsion pedagogik omillarni o'z ichiga o'qituvchilarni tayyorlash dasturlarida qo'llaniladigan metodologiyani sezilarli darajada yaxshilash mumkin.
MAQSAD: ushbu maqola bo'lajak o'qituvchilarning kredit moduli tizimida boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirishga yordam beradigan innovatsion pedagogik omillarni aniqlash va baholashga qaratilgan. Asosiy e'tibor o'qituvchilar ta'limi dasturlari samaradorligini oshirish uchun ushbu omillarni birlashtirishga qaratilgan.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda o'qituvchilar ta'limi dasturlari bo'yicha so'rovlar miqdoriy ma'lumotlari o'qituvchilar va pedagogik innovatsiyalar bo'yicha ekspertlar bilan suhbatdan olingan sifatli ma'lumotlarni birlashtirgan aralash usullardan foydalaniladi. Bundan tashqari, topilmalarni kontekstlashtirish uchun boshqaruv kompetensiyalari va innovatsion o'qitish amaliyotlari bo'yicha joriy adabiyotlarni keng ko'lamli ko'rib chiqish amalga oshiriladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: muhokamalar boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydigan faol ta'lim usullari, texnologik integratsiya, hamkorlikdagi ta'lim muhitlari kabi bir qancha innovatsion pedagogik omillarni ta'kidlaydi. Ushbu omillarning kredit moduli tizimiga integratsiyalashuvi bo'lajak o'qituvchilarning faolligini oshirishga, chuqurroq tushunishga va malakasini oshirishga olib keldi.
XULOSA: xulosa qilib aytish mumkinki, innovatsion pedagogik omillarning kredit modul tizimiga integratsiyalashuvi bo'lajak o'qituvchilarda boshqaruv kompetensiyalarini shakllantirish metodikasini sezilarli darajada takomillashtiradi. Faol ta'lim usullarini qo'llash, texnologiyadan foydalanish, hamkorlikdagi o'quv muhitini rivojlantirish, reflektiv amaliyotlarni rag'batlantirish va murabbiylikni ta'minlash orqali o'qituvchilarni tayyorlash dasturlari kelajakda o'qituvchilarni ta'lim muassasalarida etakchi rollarga samarali tayyorlashi mumkin.
Kalit so'zlar: kredit modul tizimi, rahbar faoliyati, pedagogik bilim, ta'lim sifati, boshqaruv kompetensiyasi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Iqtibos uchun: Dusnazarov U.X. Kredit modul tizimida bo'lajak pedagoglarda boshqaruv kompetentsiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashti rishning innovatsion pedagogik omillari. // Inter education & global study. 2024. №4(2). B. 96102.
ИННОВАЦИОННЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ФАКТОРЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ МЕТОДОЛОГИИ РАЗВИТИЯ УПРАВЛЕНЧЕСКИХ КОМПЕТЕНЦИЙ БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ В КРЕДИТНОЙ МОДУЛЬНОЙ СИСТЕМЕ_
© У.Х. Дусназаров1^
Тулистанский государсвенный педагогический институт, Сирдаря, Узбекистан
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: развитие управленческих навыков у будущих учителей имеет важное значение для эффективного лидерства и управления в сфере образования. Система кредитных модулей с ее гибким и модульным подходом предлагает многообещающую основу для повышения этих компетенций. Методика, используемая в программах подготовки учителей, может быть значительно улучшена за счет включения инновационных педагогических факторов.
ЦЕЛЬ: данная статья направлена на выявление и оценку инновационных педагогических факторов, способствующих совершенствованию методики развития управленческих компетенций будущих учителей в кредитно-модульной системе. Основное внимание уделяется объединению этих факторов для повышения эффективности программ педагогического образования.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании используются смешанные методы, сочетающие количественные данные опросов программ педагогического образования с качественными данными интервью с учителями и экспертами в области педагогических инноваций. Кроме того, для контекстуализации полученных результатов проводится обширный обзор современной литературы по управленческим компетенциям и инновационным методам преподавания.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: в ходе обсуждения подчеркиваются несколько инновационных педагогических факторов, таких как активные методы обучения, технологическая интеграция и среда совместного обучения, которые играют важную роль в развитии управленческих компетенций. интеграция этих факторов в систему кредитных модулей привела к повышению вовлеченности, более глубокому пониманию и улучшению навыков будущих учителей.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: можно сделать вывод, что интеграция инновационных педагогических факторов в систему кредитных модулей существенно совершенствует методику формирования управленческих компетенций у будущих учителей. Используя активные методы обучения, технологии, создавая условия для совместного обучения, поощряя рефлексивные практики и обеспечивая наставничество, программы педагогического образования могут эффективно
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
подготовить будущих учителей к руководящим должностям в образовательных учреждениях.
Ключевые слова: кредитно-модульная система, лидерская деятельность, педагогические знания, качество образования, управленческая компетентность.
INNOVATIVE PEDAGOGICAL FACTORS OF IMPROVING THE METHODOLOGY OF DEVELOPING MANAGEMENT COMPETENCES IN FUTURE TEACHERS IN THE CREDIT MODULE SYSTEM_
© Uktam, X. Dusnazarov1®
1Gulistan State Pedagogical Institute, Uzbekistan_
INTRODUCTION: developing management skills in prospective teachers is essential for effective educational leadership and management. The credit module system, with its flexible and modular approach, offers a promising framework for enhancing these competencies. The methodology used in teacher training programs can be significantly improved by including innovative pedagogical factors.
AIM: this article is aimed at identifying and evaluating innovative pedagogical factors that help to improve the methodology of development of management competencies of future teachers in the credit module system. The main focus is on combining these factors to improve the effectiveness of teacher education programs.
MATERIALS AND METHODS: the study uses mixed methods, combining quantitative data from surveys of teacher education programs with qualitative data from interviews with teachers and experts in pedagogical innovation. In addition, an extensive review of the current literature on managerial competencies and innovative teaching practices is conducted to contextualize the findings.
DISCUSSION AND RESULTS: the discussion highlights several innovative pedagogical factors such as active learning methods, technological integration, and collaborative learning environments that play an important role in developing management competencies. The integration of these factors into the credit module system led to increased engagement, deeper understanding, and improved skills of future teachers.
CONCLUSION: it can be concluded that the integration of innovative pedagogical factors into the credit module system significantly improves the methodology of formation of management competencies in future teachers. By using active learning methods, using technology, fostering collaborative learning environments, encouraging reflective practices, and providing mentoring, teacher education programs can effectively prepare future teachers for leadership roles in educational institutions.
Для цитирования: Дусназаров У.Х. Инновационные педагогические факторы совершенствования методологии развития управленческих компетенсий будущих учителей в кредитной модулной системе. // Inter education & global study. 2024. №4(2). С. 96-102.
Annotation
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Key words: credit module system, leadership activity, pedagogical knowledge, quality of education, management competence.
Oliy ta'lim sohasida kredit ko'pchilik odamlarga bank va moliya orqali tanish bo'lgan qarzdorlik yoki moliyaviy majburiyat tushunchasini anglatmaydi. Shuning uchun oliy ta'lim sohasida kredit so'zi ko'pincha "akademik" so'zi bilan birga qo'llaniladi. Akademik kredit -bu oliy ta'limning ma'lum bosqichida talaba tomonidan ushbu darajadagi ta'limni olish uchun muntazam ravishda to'planadigan ramziy o'lchov birligi. Bu birlik talabaning ma'lum miqdordagi o'quv yukini bajarganligini va ma'lum o'quv natijalarini muvaffaqiyatli o'zlashtirganligini anglatadi. Modul-ECTS tizimida ta'lim dasturi bir necha modullardan.
Talaba faqat modullar orqali kredit olishi mumkin. ECTS tizimida akademik modul - bu aniq ta'lim natijalariga erishishga qaratilgan va o'ziga xos baholash mezonlariga ega bo'lgan tizimli, izchil o'qish va o'rganish faoliyati to'plami. Odatda bir semestr davom etadi, lekin ba'zi hollarda u bir necha soat davom etishi mumkin. ECTS tizimida har bir modul ma'lum miqdordagi kreditlarni ifodalaydi. Demak, o'quv rejasidagi har bir fan modul hisoblanadi. Chunki bu yaxlitlikka ega bo'lgan, aniq ta'lim natijalariga erishishga yo'naltirilgan, o'z tizimi va baholash mezonlariga ega bo'lgan izchil o'qish va o'rganish faoliyati majmuasidir. Modullar faqat sub'ektlarning o'zidan iborat emas. Tadqiqot jarayonida tegishli kreditlar miqdorini o'z ichiga olgan har qanday tizimli va izchil o'qitish va o'qitish majmuasini modul deb atash mumkin degan xulosaga keldi.
O'quv rejasiga kiritilgan amaliy ishlar, diplom ishi yoki dissertatsiya ishlarini kiritish alohida ta'kidlangan.Oliy ta'limning asosiy vazifalaridan biri mutaxassisni o'z-o'zini rivojlantirishga yo'naltirish, mustaqil ravishda bilimini oshirish, innovatsion faoliyatga ega ijodkor shaxsni shakllantirishdan iborat. , yetakchilik malakalarini egallash. Bunday vazifani bajarish uchun o'qituvchining o'quvchiga tayyor bilim berishda yagona narsa etishmayapti. Bunday yo'l talabani o'rganishning passiv iste'molchisiga aylantiradi. Biroq, bugungi kunda bizga bilimning passiv iste'molchisi emas, balki uni faol yaratuvchisi kerak. Natija shunday bo'lishi kerakki, bo'lajak mutaxassis har qanday nazariy va amaliy masalani ifodalashi, eng mos va to'g'ri natijalarini topa olishi, uni hal qilish yo'llarini ilmiy yoki uslubiy jihatdan tahlil qila olishi, uning to'g'riligini isbotlashi kerak.
Ta'lim tizimidagi o'zgarishlar ta'lim mazmuni bilan chambarchas bog'liq. Yangilanishlar, shuningdek, talabalar o'qishini tashkil etishning yangi shakllari va usullari haqida o'ylashni talab qiladi. Shu ma'noda o'quvchilarni yetakchilik malakasini egallashga qaratilgan ta'limni tashkil etish nafaqat muhim shakl, balki ta'lim jarayonining asosini tashkil etuvchi muhim bo'limdir.Bularning barchasi o'qitishning (qabul qilishning) zamonaviy usullarini egallashni o'z ichiga oladi. O'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, har bir o'quvchining imkoniyatlari va salohiyatini hisobga olgan holda, jamoaviy ta'limdan individual
For citation: Uktam, X. Dusnazarov, (2024) 'Innovative pedagogical factors of improving the methodology of developing management competences in future teachers in the credit module system',// Inter education & global study, (4(2)), pp. 96-102. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ta'limga o'tish. Bu jarayonni shunday tashkil etish kerakki, buning natijasida talaba yetakchilik malakasini egallasin va bu bilimlarni hayotga tadbiq etish qobiliyati, ko'nikmasi va malakasi shakllansin.Kredit-modul tizimi ikkita asosiy funktsiyalari.Birinchidan, u talabalar va o'qituvchilarning harakatchanligini ta'minlaydi va bir universitetdan boshqasiga o'tishni soddalashtiradi.Ikkinchi - o'quv va ilmiy faoliyatning barcha turlarini hisobga olgan holda talaba tomonidan amalga oshiriladigan ish hajmini aniq belgilash.
Pedagog kadrlar tayyorlashdagi murakkab muammolar orasida bo'lajak o'qituvchining etakchilik kompetensiyasini shakllantirish alohida o'rin tutadi. Ayniqsa, ta'limni modernizatsiya qilish bilan bog'liq islohotlarning hozirgi bosqichida kasbiy pedagogik faoliyatga moslashish muammosi yanada yaqqol namoyon bo'lmoqda. U bo'lajak o'qituvchilarni amaliy, psixologik, uslubiy, tadqiqot turlari bilan boyitadi, shuningdek, o'qituvchining etakchilik kompetensiyasini shakllantiradi. Etakchilik malakasi diagnostikasini professional shakllantirishning muhim xususiyatlariga diagnostik, kommunikativ, boshqaruv va loyihaviy tadqiqotlar guruhlarini kiritish kerak. Pedagogning kognitiv faoliyati ko'p jihatdan o'rganilayotgan narsalarning murakkabligi, dinamikasi, nostandartligi, ijtimoiy hodisalarni ajratib turuvchi chegaralarning ta'siri, ularning izlanishi, noaniqligi, kuzatishni nazarda tutuvchi, suhbatdoshning ichki dunyosini modellashtirish qobiliyati bilan belgilanadi. Zamonaviy oliy ta'lim kelajakdagi oliy ta'lim o'qituvchilari oldiga yangi va turli vazifalarni qo'yadi. Ular nafaqat talabalarga dars beradi, balki o'quv dasturlarini boshqaradi, ta'lim sifatini baholaydi va oliy ta'lim muhitini rivojlantiradi. Bularning barchasi ulardan yuqori muloqot va boshqaruv qobiliyatlarini talab qiladi. Kommunikativ boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish oliy ta'lim o'qituvchilarini kasbiy tayyorlashning muhim elementidir. Bu ko'nikmalar ularga ta'lim jarayonlarini samarali boshqarish, talabalarning sifatli ta'lim olishiga hissa qo'shish va zamonaviy oliy ta'lim oldidagi qiyinchiliklarni yengib o'tishga yordam beradi.
Bo'lajak o'qituvchilarning yetakchilik vakolatlarini rivojlantirish mexanizmlari amaliy yondashuv orqali kasbiy-pedagogik faoliyatni tashkil etishning uslubiy ta'minotini ishlab chiqishni talab qildi. O'quv mashg'ulotini uchta blokda qurish maqsadga muvofiqdir: axborot, o'z-o'zini anglash va amaliy. Oliy pedagogik ta'limning o'ziga xosligini, madaniyat va ta'lim tizimi ahlidan, o'qituvchidan doimiy ravishda yetakchilik qobiliyatini namoyon etish talabini bunday tushunish an'anaviy ta'lim tizimining mohiyatini izlash manbai bo'lishi mumkin. Ta'lim muassasasi rahbarlarining boshqaruv kompetensiyasini rivojlantirish, o'quv jarayoni va o'quvchilarni yaxshiroq boshqarish, ta'lim muassasasini yanada rivojlantirish va o'quvchilarga ilg'or ta'lim tajribasini taqdim etish.Ta'lim muassasasi rahbarlari uchun bu zarur. Boshqaruv kompetensiyasi, o'quv muhitini rivojlantirish, o'quvchilarni o'zlashtirish va ta'lim sifatini yuqori darajada ta'minlash bo'yicha yetarli bilim, malakali amaliyot va tajribaga ega bo'lish. Boshqaruv kompetensiyasi o'quvchilarning o'z-o'zini boshqarish, mantiqiy, hissiy va ma'naviy rivojlanishiga ko'maklashish, o'quv jarayonini samarali tashkil etish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Quyidagi muhim fikrlar ta'lim muassasasi rahbarlarining boshqaruv kompetensiyasi to'g'risida ma'lumot beradi:Boshqaruv kompetensiyasi ta'lim
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
muassasasining rivojlanishiga va o'quvchilarning rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Rahbarlar ushbu kompetensiyalarni rivojlantiradilar va o'quvchilarning ijtimoiy va ma'naviy muhitda huquqiy va adolatli rivojlanishiga ta'sir qiladilar.
Ta'lim muassasalari rahbarlarining boshqaruv kompetensiyasini rivojlantirishda quyidagi muhim omillarni e'tiborga olish kerak: pedagogik bilim va metodika: Rahbarlar ta'lim jarayonida o'quvchilarni samarali o'qitishni, o'quvchilarning individual xususiyatlarini tushunishni, darslarni o'quv jarayonidan foydalangan holda o'tkazishni bilishi kerak. Yangi ta'lim texnologiyalari. Bu ishlanmada pedagogik bilimlarga e'tibor berish, yangi ta'lim texnologiyalari bilan tanishish juda muhim. Yetakchilik va boshqaruv mahorati: Ta'lim muassasalarining boshqaruv organlari sifatida rahbarlar yetakchilik va boshqaruv ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak. Ular o'quvchilarning ehtiyojlarini, ularning jismoniy va ma'naviy rivojlanishini tushuna olishlari, jamiyatda ularning dastlabki bilimlarini rivojlantirish va o'zlashtirishlariga yordam berishlari kerak.O'quvchilar bilan munosabatlari: Sardorlar o'quvchilar bilan samarali, ochiq va hamkorlikda ishlay olishlari kerak. O'quvchilarni tushunish, ularning o'zini ifoda etishini qo'llab-quvvatlash, muammodan kelib chiqqan holda ularni ma'naviy va madaniy jihatdan qo'llab-quvvatlash, mustaqil fikrlashga va muhokama qilishga o'rgatish zarur.Ta'lim muassasasi rahbarlari uchun yetarli bilim, malakali amaliyotga ega bo'lish zarur va boshqaruv kompetensiyasi, o'quv muhitini rivojlantirish, talabalarni o'zlashtirish va ta'lim sifatini yuqori darajada ta'minlash bo'yicha tajriba. Boshqaruv kompetensiyasi o'quvchilarning o'z-o'zini boshqarish, mantiqiy, hissiy va ma'naviy rivojlanishiga yordam berish, ta'lim jarayonini samarali tashkil etish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Quyidagi muhim fikrlar ta'lim muassasasi rahbarlarining boshqaruv kompetensiyasi to'g'risida ma'lumot beradi:Boshqaruv kompetensiyasi ta'lim muassasasining rivojlanishiga va o'quvchilarning rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Rahbarlar ushbu kompetensiyalarni rivojlantiradilar va o'quvchilarning ijtimoiy va ma'naviy muhitda huquqiy va adolatli rivojlanishiga ta'sir qiladilar. Ta'lim muassasalari rahbarlarining boshqaruv kompetensiyasini rivojlantirishda quyidagi muhim omillarni e'tiborga olish lozim: pedagogik bilim va metodika: rahbarlar o'quvchilarni ta'lim jarayonida samarali o'qitishni, o'quvchilarning individual xususiyatlarini tushunishni, darslarni o'quv-uslubiy texnologiyalardan foydalangan holda o'tkazishni bilishi kerak. Yangi ta'lim texnologiyalari. Pedagogik bilimlarga e'tibor berish, yangi ta'lim texnologiyalari bilan tanishish bu taraqqiyotda katta ahamiyatga ega. Yetakchilik va boshqaruv mahorati:Ta'lim muassasalarining boshqaruv organlari sifatida rahbarlar yetakchilik va boshqaruv ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak. Ular o'quvchilarning ehtiyojlarini, ularning jismoniy va ma'naviy rivojlanishini tushuna olishlari, jamiyatda ularning boshlang'ich bilimlarini rivojlantirish va o'zlashtirishlariga yordam berishlari kerak.O'quvchilar bilan munosabatlari:Rahbarlar o'quvchilar bilan samarali, ochiq va hamkorlikda ishlay olishlari kerak. Talabalarni tushunish, ularning o'zini ifoda etishini qo'llab-quvvatlash, muammodan kelib chiqqan holda ularni ma'naviy va madaniy jihatdan qo'llab-quvvatlash, mustaqil fikr yuritishga va muhokama qilishga o'rgatish.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Tadbirlar va loyihalarni boshqarish: Rahbarlar o'z tashkilotidagi tadbirlar va loyihalarni samarali boshqarish ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak. Bu resurslardan unumli foydalanish, maqsadlarni aniq belgilash va amalga oshirish bilan bog'liq.
Xulosa o'rnida aytish mumkinki, kredit modul tizimida bo'lajak pedagoglarning boshqaruv malakalarini rivojlantirish kelajakni yo'naltirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu harakatlar, birinchi navbatda, ta'lim muassasasi rahbarlarining boshqaruv malakasini rivojlantirishga yordam beradi va yuqori malakali talabalarni tayyorlashda muhim o'rin tutadi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasining Prezidentining "O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim Tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida"gi PF-5349-son Farmoni
2. Tojiyev M. Mamadaliyev K. Xurramov A. Rivojlangan xorijiy mamlakatlar oliy ta'lim Tizimi rivojlanishida kredit sistemasining o'rni va ahamiyati. Oliy ta'lim taraqqiyoti Istiqbollari: to'plam N-3. Toshkent 2015. 52-b.
3. Hamidova, M., &Karimova, S.(2021). Ta'lim Boshqaruvi va Menejmenti. Toshkent: O'qituvchi.
4. Qizi, S. A. A. (2021). Content, form and means of formation of basic competences in Primary school students. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(10), 1494-1497.
5. Qizi Suvonqulova, A. A. (2022). BOSHLANG'iCH SiNF O'QUVCHiLARiDA TAYANCH KOMPETENSiYALARNi SHAKLLANTiRiSHNiNG iLMiY-NAZARiY ASOSLARi. Педагогика и психология в современном мире: теоретические и Практические исследования, 1(10), 7-9.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Dusnazarov Uktam Xidirnazarovich, o'qituvchi. [Дусназаров, Уктам Хидирназарович, преподаватель], [Uktam Kh. Dusnazarov teacher]; manzil: O'zbekiston, 120101 .Sirdaryo viloyati, Guliston shahri, Talabalar ko'chasi, 49-uy. 1 [адрес: Узбекистан, 120101. Сырдарьинская область, город Гулистон, улица Студенческая, 49.], [address: 120101. Syrdarya region, Guliston city, Student street, 49.] E-mail: [email protected]
