CC BY
21
Нащональний лкотехшчний унiверситет УкраТни
Л1тература
1. Атаманюк Ю.А., Костюченко Л.Л., Остапенко Я.В. Реконструкция городских зе-лёних насаждений. - К. : Будiвельник, 1987. - 240 с.
2. Колесниченко М.В. Лесомелиорация с основами лесоводства. - 2-е изд. [перераб. и доп.]. - М. : Колос, 1981. - 335 с.
3. Лунц Л.Б. Городское зелёное строительство. - М. : Изд-во лит-ры по строительству, 1966. - 248 с.
4. Остапенко Б.Ф., Жирнов А.Д. Методические указания по ландшафтному проектированию зелёных насаждений городов: Для студентов специальностей: архитектура, ландшафтный дизайн, городское строительство, садово-парковое строительство. - 2-е изд. [пере-раб. и доп.]. - К. : Лыбидь, 2002. - 136 с.
5. Пояснювальна записка до концепци реконструкцп i благоустрою парку культури та вщпочинку iM. М.Т. Рильського у Голосивському райош м. Киева. - К. : 1н-т "УкрНДЕнжпро-ект", 2003. - 7 с.
6. Природно-заповщний фонд м. Киева : довщник. - К. : 2001. - С. 13-23.
7. Проект утримання парку-пам'ятки садово-паркового мистецтва загальнодержавного значення "Голосивський парк iм. М.Т. Рильського" Державного комунального пщприемства по експлуатаци зелених насаджень Московського району мюта Киева "Краевид". Пояснювальна записка. - 1рпшь: Держком. лiсового господарства Украши, Украшське державне про-ектне люовпорядне виробниче об'еднання "Укрдержлiспроект" (Комплексна експедищя), 1999. - 97 с.
8. Род1чкш 1.Д. Лiсопарки Украши. - К. : Будiвельник, 1968. - 168 с.
9. Рубцов Л.И. Садово-парковий ландшафт. - К. : Изд-во АН УССР, 1956. - 211 с.
10. Рысин Л.П. Лесная типология в СССР. - М. : Изд-во "Наука", 1982. - 216 с.
11. Саштарш правила у люах Украши. - К. : Мшлюгосп Украши, 1995. - 20 с.
12. Свириденко B.C., Баб1ч О.Г., Киричок Л.С. Лiсiвництво : пщручник / тд ред. В.G. Свириденка. - К. : Арютей, 2004. - 544 с.
13. Тихонов А.С. Классическое лесоводство в рекреационных лесах: Лекция. - Л. : ЛЛТА, 1983. - 44 с.
14. Холявко B.C., Глоба-Михайленко Д.А. Дендрология и основы зелёного строительства : учебник для сред. сел. проф. - техн. училищ. - 2-е изд. [перераб. и доп.]. - М. : Высш. школа, 1980. - 248 с.
15. [Електронний ресурс]. - Доступний з: http://www.heritage.com.ua/spadshina/m_z_p/ in-dex.php? id=53 - Томшович Л.В. Парки Киева. Голоаево// Пращ Науково-дослщного ш-ту Пам'яткоохоронних дослщжень. - Вип. 1. Роздш II. Арх^ектурна та мiстобудiвна спадщина. -ст. 103-118.
16. [Електронний ресурс]. - Доступний з: http://www.heritage.com.ua/spadshina/sad/ index. php?id=50 - Томшович Л.В. Методичш рекомендаци щодо обл^, проведення обстеження стану пам'яток садово-паркового мистецтва та заходiв щодо 1хнього збереження та викорис-тання. Проект // Пращ науково-дослщного ш-ту Пам'яткоохоронних дослщжень. - Вип. 2. Роздш II. Пам'яткоохоронна справа._
УДК 711.1 Dr inz. arch., B. Podhalanski1 - Politechnika Krakowska
im. T. Kosciuszki
KRAJOBRAZ OTWARTY A SUBURBANIZACJA W KRAKOWSKIM OBSZARZE METROPOLITALNYM
Цившзацшний розвиток мют створюе негативш наслщки для розвитку та ста-бшзацп мiських просторiв. Пригнiчення вiдкритих просторiв, як i всiеi екосистеми, е наслiдком ущшьнення забудови та деконцентрацп бiля центру юторичного мiста. Внаслiдок падiння економiчних показникiв i пiдвищення цiнностi мюьких земель
1 Dr inz. arch., Politechnika Krakowska im. T. Kosciuszki, Wydzial Architektury, Instytut Projektowania Miast i Regionow, Zaklad Projektowania Miast i Planowania Przestrzennego.
44
Збiрник науково-технiчних праць
Науковий вкиик НЛТУ Украши. - 2008. - Вип. 18.12
потр1бно використовувати ч^кий маркетинг, спрямований на покращення i вдоско-налення вiдкритих ландшафтсв.
Dr inz. arch., B. Podhalanski1 - Politechnika Krakowska im T. Kosciuszki Open landscape versus Urban sprawl in Cracow Métropolitain Area
Métropolitain development creates urban sprawl as a result of constant urban growth. Depreciation of open landscape as well as ecosystems are victims of urban density under-concentration observed in metropolitain centres. Spatial planning tools are not strong enough to defend open landscape against sprawl. To prevent economical brakedown and to reduce conflicts in land use proper marketing is neccessary, focused on showing developers possible better income as a result of sustainable leaded metropolitain areas growth.
Wprowadzenie. Zjawisko rozlewania siç zabudowy wokol miast metropo-litalnych zostalo juz dose szeroko omowione w literaturze, bylo przedmiotem sze-regu konferencji i publikacji naukowych. Znane w literaturze anglojçzycznej jako urban sprawl - z socjologicznego punktu widzenia rozwazane jest zwykle w odni-esieniu do zachowan klasy sredniej jako reakcja na dyskomfortowe warunki zycia w miescie oraz chçc poprawy standardu zamieszkania poprzez migracje " na zewn^trz" strefy miejskiej, w poblize metropolii. Stanowi ono obecnie jeden z is-totnych problemow, z jakim spotykaj^ siç metropolie.
Zjawisko suburbanizacji. Rozpatruj^c zjawisko suburbanizacji na przykladzie Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w aspekcie krajobrazu ot-wartego - mozna zalozyc, ze jednym z istotnych czynnikow przemawiaj^cych za podjçciem decyzji o opuszczeniu przez dotychczasowych mieszkancow strefy miejskiej jest chçc zamieszkania w otoczeniu zieleni, w kontakcie z krajobrazem ot-wartym, w znacznie mniejszym stopniu zurbanizowanym. Miasto metropolitalne jawi siç w tym kontekscie w pewnym sensie negatywnie, jako organizm "ekspor-tuj^cy" najbardziej (z punktu widzenia rozwoju) wartosciow^ ekonomicznie dla si-ebie grupç mieszkancow do terenow przyleglych, dodaj^c terenom tym w ten sposob potçzny impuls rozwojowy. Rozwoj terenow suburbiow wi^ze siç dalej z szeregiem konsekwencji dla metropolii, najczytelniej widocznych w dziedzinie ko-munikacji i transportu, wywoluj^c koniecznosc rozbudowy lub budowy w pi-erwszej kolejnosci nowych, sprawnych systemow drog dojazdowych, nastçpnie calej infrastruktury socjalnej i uslugowej, zazwyczaj nie istniej^cej w terenach bçd^cych przedmiotem ekspansji zabudowy mieszkaniowej. Niejednokrotnie s^. to tereny pozbawione wiçkszosci infrastruktury technicznej, gdyz zasadniczym czynnikiem, ktorym kieruj^ siç ich nowi mieszkancy jest niska cena dzialek. Wyni-ka ona wprost z ich zazwyczaj dotychczasowego uzytkowania rolniczego z jednej strony, z drugiej zas z chçci zbycia terenow przez dotychczasowych wlascicieli. W konsekwencji pojawia siç proces d^zenia do zmiany miejscowych planow zagos-podarowania przestrzennego w obszarach, w ktorych s^ one uchwalone i obo-
1 Dr inz. arch., Politechnika Krakowska im. T. Kosciuszki, Wydzial Architektury, Instytut Projektowania Miast i Regionow, Zaklad Projektowania Miast i Planowania Przestrzennego.
2 Gzell S. w artykule " Miastotworcza rola transportu w teorii urbanistyki", wygloszonym na konferencji "Transport a logika formy urbanistycznej", Krakow 2008 podaje , ze obecnie pojçcie "sprawl" wg amerykanskich zrodel oznacza "powstawanie jednorodnych funkcjonalnie, amorficznych zespolow mieszkaniowych, handlowych, parkow biurowo - technologicznych o niskiej intensywnosci zabudowy"
1. Ландшафтна apxiTeKTypa в контексл сталого розвитку
45
Ha^OH&^bHHH ^icoTexHÏHHHH yHÏBepcHTeT yKpaÏHH
wi^zuj^ce. Wystçpuje takze zjawisko wnioskowania o uzyskanie warunkow zabu-dowy na terenach, na ktorych nie ma obowi^zuj^cych planow. W ten sposob proces przeksztalcania i pozyskiwania nowych terenow oraz wykonywania planow miejscowych w otoczeniu metropolii staje siç procesem ci^glym. U jego podstaw lezy chçc osi^gniçcia zysku zarowno przez wlascicieli terenow uzytkowanych rol-niczo, potencjalnych ich nabywcow oraz posrednikow a takze przez szereg za-wodow zwi^zanych z obrotem nieruchomosciami - od prawnikow po urbanistow. Nie ma w tym nic dziwnego, bowiem proces ten jest dobrze znany, ponadto takze przysparza panstwu dochodu z podatkow. Niestety, nie se natomiast beneficjenta-mi tego procesu, lecz raczej ofiarami - lad przestrzenny, krajobraz oraz ekologia.
Pogl^dy na przyczyny zjawiska. W swoich pracach i wystepieniach1 prof. T. Zipser zwraca uwagç, iz jednym z powodow wzrostu stopnia rozproszenia zabu-dowy jest "niedostatek koncentracji" wystçpuj^cy w srodmiesciach miast metropo-litalnych i w ich granicach. Podobny wniosek mozna wysnuc w stosunku do przestrzeni publicznych. Te, kreowane se w nowo powstajecych dzielnicach metropolii, w ktorych przestrzen transportu stanowi zwykle wnçtrza architektoniczno -krajobrazowe drog i korytarzy infrastruktury transportowej jak koleje, kanaly, trasy szybkiego tramwaju, premetra. Przestrzen transportu w wiçkszosci przypadkow pozbawiona jest funkcji reprezentacyjnej, staje siç jedynie namiastke wnçtrz ulic miejskich. W sumie, w skali metropolii, wlasnie ta przestrzen transportu, obej-mujeca zdecydowane wiçkszosc wnçtrz architektoniczno - krajobrazowych, ktorych jakosc w odniesieniu do glownych przestrzeni publicznych (jak rynki i place w obrçbie historycznych srodmiesc miast metropolitalnych) jest niska, decyduje o odbiorze estetycznym krajobrazu miejskiego metropolii jako calosci.
Z kolei, prof. J. Bogdanowski w swoich wystepieniach twierdzil, ze "mias-to jest do mieszkania i budowania w swoich granicach", natomiast otaczac je powi-nien krajobraz otwarty , sted, ze wzglçdow krajobrazowych - oprocz oczywistych przeslanek ekonomicznych - wynika koniecznosc silnego koncentrowania zabu-dowy w centrum obszaru metropolitalnego.
Nie bez znaczenia jest rowniez rola kompozycji urbanistycznej, sprawi-ajecej, ze kreowana w sposob komponowany przestrzen publiczna a tym samym krajobraz miejski zyskuje swoiste jakosc bçdece "wartoscie dodane". To ona pozytywnie wyroznia miejske komponowana struktur^ architektoniczno - krajobrazowe od chaotycznej i powstajecej poprzez podzialy geodezyjne i stosowanie prawa przejazdu i przechodu przypadkowe, niekomponowane fragmenty struktury przestrzennej tworzone wprost przez powstajece indywidualne lub komercyjne za-budowç.
Zabudowa suburbiow, (o ile nie powstaje w nich gettowo wydzielone i od-ciçte ogrodzeniami lub murami od otoczenia zamkniçte i strzezone enklawy) integ-ruje siç w bardziej lub mniej prawidlowy sposob z istniejecymi wiejskimi uklada-mi osadniczymi. Proces ten wzmacnia lub kreuje istniejece lub no we ogniska
1 Zipser T., Slawski J. "Modele procesow urbanizacji", PWE, Warszawa, 1988, ponadto referat na konferencji "Transport a logika formy urbanistycznej", Krakow, 2008
2 Bogdanowski J. (red.), " Opercepcji srodowiska" Warszawa 1994
46
36ipHHK HayKOBO-TexHÏHHHx iipani»
Шуковий вкиик НЛТУ Укршни. - 2GG8. - Вип. 18.12
aktywnosci, przestrzen publiczn^, stymuluje takze powstawanie subcentrów
0 zróznicowanych funkcjach. Jezeli obszary podmiejskie rozwijaj^ siç w oparciu o uprzednio wykonane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, istnieje nadzieja, ze zachowane zostan^ wlasciwe relacje z otaczaj^cym ekosystemem, wyeksponowane zostan^ walory krajobrazowe i zachowane zostan^. zasady zrównowazonego rozwoju. U podstaw takiego optymistycznego podejscia lezy przekonanie, iz planista uwaza przestrzen jako niezbywalne dobro wspólne, które tym bardziej staje siç wartosciowe, im wiçksz^. wagç przyklada siç do jakosci tej przestrzeni.
Jakosc ta znajduje takze bezposrednie odzwierciedlenie w wymiarze eko-nomicznym, gdyz wartosc dzialek budowlanych w harmonijnym otoczeniu zwykle wielokrotnie przekracza wartosc mwnorzçdnych dzialek polozonych w cha-otycznie uksztaltowanej przestrzeni i otoczonych dysharmonijnym krajobrazem.
Krajobraz a porz^dkowanie przestrzeni w strefie podmiejskiej, Monitoring stanu zagospodarowania terenów podmiejskich wskazuje, iz proces suburbanizacji ma charakter dynamiczny. Oznacza to równiez, ze zmiany krajobrazu w obszarach metropolitalnych zachodz^ w równie dynamiczny sposób. Na pytanie, czy wystçpuj^ jakies prawidlowosci, reguly lub zasady ksztaltowania zarówno zabudowy, jak i krajobrazu nie ma obecnie jednoznacznej odpowiedzi. Prof. St. Juchno-wicz w swoich pracach1 zwrócil uwagç na fakt "krystalizowania siç" w obrçbie w miarç jednorodnych struktur przestrzennych osrodków, których funkcja jest rózna, ale równoczesnie istotna dla otoczenia. Te "krystalizuj^ce siç" rejony zwykle wystçpuj^ w miejscach, w których juz istnialy niewielkie przestrzenie publiczne i uslugi, lub istotne ze wzglçdu na powi^zania komunikacyjne miejsca jak przystan-ki czy stacje kolei. Zwykle monofunkcyjne, gdyz glównie mieszkalne przeznacze-nie terenu, oparte na ekstensywnej strukturze zabudowy jednorodzinnej ustçpuje niekiedy miejsca nadmiernie intensywnym fragmentom zabudowy równiez o funkcji mieszkaniowej, lecz powstalej w innych realiach ekonomiczno -prawnych. Sytuacja silnej presji na zajmowanie coraz to nowych terenów pod za-budowç powoduje narastanie konfliktów w sferze ekologii, w tym w szczególnosci w relacjach krajobrazowych. Struktura wlasnosciowa oraz uwarunkowania prawne, (o ile nie zaistniej^ uprzednie dzialania planistyczne) nie pozwala na komponowa-nie wielkoskalowych zalozen krajobrazowych, jak to bylo mozliwe jeszcze w XIX
1 w pocz^tkach XX wieku. Oczywiscie nie oznacza to, iz w ogóle takie dzialania nie s^ wykonalne obecnie. Przy skupieniu wlasnosci w jednych rçkach lub odpowi-ednio duzych terenach bçd^cych do dyspozycji dewelopera i projektanta kompono-wanie zalozen krajobrazowych jest mozliwe, wykonalne a nawet konieczne ekono-micznie. Deweloperzy dzialaj^cy w wiçkszych przedsiçwziçciach wiedz^, ze efekt ekonomiczny - czyli zysk, generowany poprzez odpowiednie zaprojektowanie roz-wi^zan krajobrazowych znacznie podnosi walory nowopowstaj^cych struktur, nie tylko w sferze ekonomicznej, lecz równiez w spolecznej i estetycznej. Czynnik czasu ma równie duzy wplyw na ostateczny efekt przestrzenny. Kompozycja kra-
1 Juchnowicz St. "Sródmiescia miast polskich. Studia nad uksztaitowaniem i rozwojem centrów". Warszawa -Kraków -Gdansk , 1971.
1. Лaидшaфтиa apxiTeKTypa в контекст ст&лого розвитку
47
Нaцioнaльний лicoтeхнiчний yнiеeрcитeт Укрaïни
jobrazu w skali wykraczajecej poza mikrownetrza przydomowych ogrodów wyma-ga czasu, gdyz operuje zywym tworzywem - zieleni^. Wzrostu roslin, mimo znacznego postçpu w technologii rolnictwa nie mozna znacznie przyspieszyc, a implantacja odpowiednio duzych okazów obarczona jest zawsze znacznym ryzyki-em niepowodzenia i wysokimi kosztami. St^d tez znane chinskie powiedzenie " za-nim zbudujesz dom zasadz drzewa" ma w przypadku wiçkszych przedsiçwziçc krajobrazowych ogromne znaczenie praktyczne. Miasto - ogród, ideal, ku któremu E. Howard zmierzal, pozwala docenic zalety harmonijnego rozwoju zabudowy i struktur zieleni, komponowanych wspólnie w celu osi^gniçcia synergicznego efek-tu wielowymiarowo zrównowazonego rozwoju, jednak jego realizacja i osi^gniçcie stanu rozkwitu trwac musi minimum trzy pokolenia.
Konflikty srodowiskowe w rozwoju struktury przestrzennej obszaru metro-politalnego. Rozwój obszarów metropolitalnych generuje powazne konflikty o podlozu ekologiczno - krajobrazowym. Oprócz przeksztalcania krajobrazu otwar-tego w krajobraz zurbanizowany najbardziej widoczne konflikty wywoluje rozwój transportu - zarówno kolowego, jak i lotniczego. Jedynie transport wodny - obec-nie pozostaj^cy na marginesie zainteresowania - nie wprowadza drastycznych zmi-an w krajobrazie, jesli pomin^c problemy zwi^zane z budowa sztucznych zbior-ników wodnych. Zasadniczy problem wywolywany przez rozpraszajece siç zabu-dowç mieszkaniowe to generowanie duzych potoków ruchu, zwi^zanych z koni-ecznoscie transportu osób i towarów zwykle w kierunku centrum metropolii. Po-dejmowane przez rózne miasta metropolitalne usilowania rozwi^zania problemów transportowych, zwykle sprowadzaje siç do kapitulacji wobec potrzeb wyni-kajecych z wzrastajecego udzialu ruchu samochodowego w ogólnym bilansie prze-wozów. Niedokoncentracja w obszarach centralnych metropolii powoduje powsta-wanie ognisk aktywnosci w otoczeniu centrum, co dodatkowo wzmaga ruch miçdzydzielnicowy, prowadz^c do wzrostu pracy przewozowej oraz niepotrzebnej straty czasu wywolywanej zwykle niemozliwym do spelnienia w zakresie przepus-towosci stanem sieci dróg. Ostatnie doswiadczenia wskazuje, ze najbardziej sku-tecznym sposobem na ograniczenie uzywania samochodu osobowego jest rozwój ekonomicznych systemów transportu kolowego, w tym busway'u - jako znacznie tanszego rozwi^zania1 od kapitalochlonnego metra. Równolegle postçpuje proces powrotu do znanego z przeszlosci (rogatki) systemu pobierania oplat za wjazd do centrum metropolii oraz poszukiwania proekologicznych rozwi^zañ (zastepienie samochodu zaawansowanymi technicznie urz^dzeniami indywidualnego transportu) a takze systemy wypozyczania rowerów i rozwój wydzielonych dróg dla jed-nosladów. Radykalne rozwi^zania w postaci zamykania ulic dla ruchu samoc-hodów w celu udostçpnienia ich jednosladom prawdopodobnie w przyszlosci spot-kac siç moge ze zróznicowanymi formami protestu posiadaczy proekologicznych pojazdów napçdzanych elektrycznie. Równiez kierunek rozwoju motoryzacji wytyczony przez poszukiwania oszczçdzaj^cych energiç rozwi^zan pojazdów hybrydowych wydaje siç miec znacz^cy udzial w ukierunkowaniu myslenia o
1 Suchorzewski W. "Rola transportu w ksztaitowaniu struktury funkcjonalno - przestrzennej miast" referat na konferencji "Transport a logika formy urbanistycznej", Kraków, 2008
48
Збiрник нayкoеo-тeхнiчних iipaiii»
Шуковий вкиик НЛТУ Укршни. - 2GG8. - Вип. 18.12
wplywie nowych form transportu na rozwój obszarów metropolitalnych. Pojazdy te, gdy jednak bçd^. pojazdami indywidualnymi, nie zmniejsz^ zapotrzebowania na fizycznie niezbçdn^ przestrzen, konieczn^ do ich sprawnego przemieszczania siç. Lotniska, stanowi^ce obecnie najbardziej dynamicznie rozwijaj^cy siç sektor transportu, s^ na obecnym etapie rozwoju techniki lotniczej jednak znacz^cym problemem w kontekscie oddzialywania na srodowisko przyrodnicze, a poprzez to równiez krajobraz. Terenochlonnosc lotnisk zwiçksza siç wraz ze wzrostem gene-rowanego wzrostem metropolii ruchu, w czym niemaly udzial maj^ parkingi i dro-gi dojazdowe. Wlasciwe perspektywicznie wydaje siç poszukiwanie nowych form transportu lotniczego1 intermodalnych form transportu, l^cz^cych zalety transportu szynowego, eliminuj^cych uci^zliwosci wynikaj^ce z uzytkowania samochodu jako podstawowego srodka transportu. Nalezy miec nadziejç, ze kierunek ten znajdzie uznanie w oczach zarówno uzytkowników, jak i decydentów maj^cych wplyw na ksztaltowanie przyszlych systemów komunikacji.
Wnioski. Planowanie rozwoju obszarów metropolitalnych winno zostac wzbogacone poprzez respektowanie w planach miejscowych ustalen wynikaj^cych z zalozonych w planach województw i studiach uwarunkowan i kierunków zagospodarowania przestrzennego glównych ci^gów ekologicznych, stref otulin oraz obszarów parków krajobrazowych.
Implementacja ta polegac powinna na ograniczaniu nadmiernego rozpras-zania zabudowy na zasadzie wykorzystywania wladztwa planistycznego gmin, z przeciwstawieniem siç naciskom na akceptowanie w planach miejscowych maksymalnej ilosci wniosków zmiany przeznaczenia terenów dotychczas uzytko-wanych rolniczo na tereny budowlane, a zwlaszcza nie dopuszczac do zni-eksztalcania ci^glosci przebiegu tych ci^gów i obszarów.
Krajobraz w skali planistycznej mozna i powinno siç ksztaltowac metoda-mi pozytywnego planowania, bardziej na zasadzie wskazywania korzysci wyni-kaj^cych dla spolecznosci funkcjonuj^cych w harmonijnej i piçknej krajobrazowo ksztaltowanej przestrzeni, niz bazuj^c jedynie na zakazach. Rozwi^zanie takie pol^czone z wlasciwym przygotowaniem marketingowym w perspektywie moze podniesc jakosc srodowiska.
Nie istnieje mozliwosc eliminacji konfliktów w zagospodarowaniu przestrzennym, plan nie posiada sam jako taki "mocy sprawczej" konflikty te eli-minuj^cej. Planowanie moze natomiast znacznie przyczynic siç do minimalizowa-nia konfliktów oraz ochrony i eksponowania najcenniejszych walorów krajobra-zowych przestrzeni metropolitalnych.
Streszczenie:
Rozpraszanie siç zabudowy jest efektem rozwoju obszarów metropolitalnych. Zwi^zane z nim zagrozenia dotycz^ glównie krajobrazu otwartego, który poddany zostaje deprecjacji. Pogarszaj^ siç relacje w obrçbie ekosystemu, którego ci^glosc zostaje przerwana wskutek zabudowywania coraz wiçkszych terenów dotychczas uzytkowanych rolniczo. Zbyt niska koncentracja zabudowy obszarów
1 Podhalanski B. "System lqdowisk jako element transportu metropolitalnego", referat na konferencji "Transport a logika formy urbanistycznej", Kraków, pazdziernik 2008
1. Лaидшaфтиa aрхiтектурa в контекст ст&лого розвитку
49
Нащональний лкотехшчний унiверситет Украши
centralnych metropolii sprzyja ekspansji ekstensywnej zabudowy na terenach war-tosciowych krajobrazowo. Planowanie przestrzenne nie stanowi wystarczaj^co sil-nego narzçdzia pozwalaj^cego na ograniczenie niekorzystnych zjawisk wobec ni-edostatecznego wykorzystywania wladztwa planistycznego gmin. W obecnym sta-nie gospodarki mozliwe jest jedynie lagodzenie wystçpuj^cych konfliktow oraz dzialania marketingowe wskazuj^ce na korzysci wynikaj^ce z kreowania harmonij-nego srodowiska i krajobrazu._
УДК 582.734:631.535 Доц. С.В. Роговський, канд. с.-г. наук -
БЫоцертвський нащональний аграрний умверситет
ОСОБЛИВОСТ1 1НТРОДУКЦ1ЙНО1 ОПТИМВАЦП РЕКРЕАЦ1ЙНОГО ЛАНДШАФТУ НА ТЕРИТОР11 САНАТОР1Ю
"КВ1ТКА ПОЛОНИНИ"
Дослiджено особливосп штродукцшно'1 оптимiзацii рекреацiйного ландшафту санаторш "Квiтка полонини" в Закарпатськш область Встановлено ботанiчний склад дендрофлори, здшснено флористичний аналiз за флористичними областями та бюмор-фами. Виявлено чинники, яю сприяють привабливостi рекреацiйного ландшафту.
Ключовi слова: рекреащя, iнтродукцiя, дендропарк, ландшафт, дерева,
кушд.
Assoc. prof. S. V. Rogovsky - National Agrarian University, Bila Tserkva
Features of introduction of optimization of recreation landscape on territory of sanatorium "Kvitka Polonunu"
The features of introduction optimization of recreation landscape of sanatorium are investigational "Kvitka Polonunu" in the Zakarpattya area. Botanical composition of dendroflora is set, a floristical analysis is conducted after floristics areas and biomorphes. Found out factors which are instrumental in the attractiveness of recreation landscape.
Keywords: recreation, introduction, dendropark, landscape, trees, bushes.
Еколопчний словник дае таке визначення: "Рекреащя (вщ лат. recre-acia - вщновлення) - вщновлення здоров'я та працездатност за рахунок вщ-починку поза житлом - на лот природи або тд час туристичноi поiздки". Те-риторiя санаторiю призначена передуЫм для вiдпочинку та рекреацп людей, як протягом певного часу тут вщпочивають та лiкуються. Ось чому вона повинна вщповщати певним параметрам, i мае бути якомога приваблившою, пiзнавальною, затишною. Визначальну роль у формуванш цих якостей вщг-рае рослиннiсть, насамперед деревна. Саме дерева i кушi, якi беруть участь у формуванш садово-паркових композицш, визначають конф^уращю мiсць парково" зони i вiдiграють вирiшальне значення у формуванш рекреацшного ландшафту. 1нтродукцшна оптимiзацiя мiсцевоi дендрофлори один iз основ-них засобiв урiзноманiтнення рослинностi, надання ландшафту екзотичносл, привабливостi, створення умов для приемного i змiстовного вщпочинку на лонi природи. Понад це, багато штродуцеш!в мають неперевершенi ф^он-циднi властивостi [1], що дае змогу використовувати "х з лжувальною метою.
50
Збiрник науково-технiчних праць
