Научная статья на тему 'КОРРУПЦИЯНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШИ, МАЗМУН-МОҲИЯТИ, УНГА ҚАРШИ КУРАШИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ'

КОРРУПЦИЯНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШИ, МАЗМУН-МОҲИЯТИ, УНГА ҚАРШИ КУРАШИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
107
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ДАВЛАТ / МУСТАқИЛЛИК / БМТ / КОРРУПЦИЯ / МАИШИЙ КОРРУПЦИЯ / ОДДИЙ ФУқАРО / АМАЛДОР / НЕПОТИЗМ / ҲУКУМАТ / БИЗНЕС / ОЛИЙ ҲУКУМАТ КОРРУПЦИЯСИ / НОМАРКАЗЛАШГАН (ТАШқИ) КОРРУПЦИЯ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Узоқов Б., Хидиров Х.И.

Мақолада жамиятимиз учун салбий иллат ҳисобланган коррупциянинг келиб чиқиш сабаблари, маъно-мазмуни, юртимиз ва дунё давлатларида ушбу салбий иллатга қарши курашиш жараёнлари каби долзарб масалалари ҳақида айтиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORIGIN OF CORRUPTION, CONTENT-ESSENCE, KEY ISSUES OF THE FIGHT AGAINST IT

The article talks about the reasons for the origin of corruption, which is considered a negative vice for our society, its meaning and content, such topical issues as the processes of combating this negative Vice in our country and the countries of the world.

Текст научной работы на тему «КОРРУПЦИЯНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШИ, МАЗМУН-МОҲИЯТИ, УНГА ҚАРШИ КУРАШИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ»

УДК 321

Узокрв Б.

"Ижтимоий фанлар" кафедраси каттауцитувчиси

Хидиров Х.И.

"Ижтимоий фанлар" кафедраси уцитувчиси Жиззах политехника институты

КОРРУПЦИЯНИНГ КЕЛИБ ЧЩИШИ, МАЗМУН-МОХ^ИЯТИ, УНГА КАРШИ КУРАШИШНИНГ ДОЛЗАРБ МАСАЛАЛАРИ

Аннотация: Мацолада жамиятимиз учун салбий иллат уисобланган коррупциянинг келиб чициш сабаблари, маъно-мазмуни, юртимиз ва дунё давлатларида ушбу салбий иллатга царши курашиш жараёнлари каби долзарб масалалари уацида айтибутилган.

Калит сузлар: Давлат, мустациллик, БМТ, коррупция, маиший коррупция, оддий фуцаро, амалдор, непотизм, уукумат, бизнес, олий уукумат коррупцияси, номарказлашган (ташци) коррупция.

Uzokov B. senior teacher "SocialSciences" department Khidirov Kh.I. teacher

"Social Sciences" department Jizzakh Polytechnic Institute

ORIGIN OF CORRUPTION, CONTENT-ESSENCE, KEY ISSUES OF

THE FIGHT AGAINST IT

Annotation: The article talks about the reasons for the origin of corruption, which is considered a negative vice for our society, its meaning and content, such topical issues as the processes of combating this negative Vice in our country and the countries of the world.

Keywords: State, independence, UN, corruption, household corruption, ordinary citizen, official, nepotism, government, business, corruption of the Supreme government, decentralized (external) corruption.

Коррупция - даврлар оша усиб келаётган илдиз булиб, у уар хил орзу-уаваслар ортидан бирортаям цонунни менсимасликдир.

Томас Гоббс

Узбекистан Республикаси уз давлат мустакиллигини кулга киритганидан бошлаб барча сох,алар катори жамиятнинг ижтимоий-сиёсий ва маънавий-маърифий хдётида хдм сезиларли узгаришларни амалга ошира

бошлади. Хусусан, конунчилик, суд-хукук тизими, ижтимоий хаёт, маънавий-маърифий сохалардаги узгаришлар алохида эътиборга молик.

Коррупция (лат. соггитреге — маънавий (ахлокий) жихатдан бузиш, разиллаштириш, йулдан уриш, лат. соггирйо — пора бериб сотиб олиш; бузилиш, ишдан чикиш, ахлокий (маънавий) бузилиш; чириш; соткинлик, таназзул) - одатда мансабдор шахс томонидан унга берилган мансаб ваколатлари ва хукуклардан, шунингдек, бу билан боглик расмий нуфуз макомидан, имкониятлар ва алокаларидан узларининг шахсий манфаатларини кузлаб конунчилик ва ахлок коидаларига зид равишда фойдаланишини англатадиган атама. Коррупцияни лоббизмдан фарклай олиш лозим. Лоббида мансабдор шахс хам уз хизмат ваколатларидан белгиланган гурух манфаатларидаги харакатлар эвазига лавозим пиллапояси буйлаб харакатланиш ёки тайинланиш имкониятини ошириш учун фойдаланади. Асосий фарк шундаки, лоббизм учта шартга жавоб беради:

1. Мансабдор шахсга таъсир этиш жараёни ракобатли характерга эга булиб, барча катнашчиларга маълум булган коидаларга риоя килади.

2. Сир тутилган ёки кушимча (иккинчи даражали) туловлар мавжуд

эмас.

3. Мижозлар ва агентлар бир-биридан шу маънода мустакилки, хеч кандай гурух бошка гурух ишлаб топган фойдадан улуш олмайди.

Коррупция холатларининг купайиб бориши натижасида унинг асосий турларига булган муносабат хам шаклланиб бораверади. Хусусан, коррупция турларига куйидагилар киради. Маиший коррупция оддий фукаролар ва амалдорларнинг узаро алокалари натижасида вужудга келади. Унинг таркибига фукаролардан мансабдор шахс ва унинг оила аъзоларига турли совгалар ва хизматлар киради. Ушбу тоифага ошна-огайнигарчиликлр (непотизм) хам киради. Ишбилармонлик коррупцияси хукумат ва бизнеснинг узаро алокалари натижасида вужудга келади. Масалан, хужалик низоси руй берган холатларда томонлар уз фойдасига карор чикариш максадида судья кумагини кулга киритишга харакат килади.

Номарказлашган (ташки) коррупция энг таркалган булиб, бунда битимлар мансабдор шахс ва хусусий шахс уртасида индивидуал равишда тузилади. Бирок ички коррупция - битта ташкилот аъзолари уртасидаги коррупция - кушилиши унга уюшган жиноят жихатларини бахшида этади.

Суиистеъмол коррупция шаклларидан бири (мансабдор шахс ёки шахслар гурухи жиноий харакатларидан бири) булиши мумкин, лекин коррупция таърифининг бутун туликлиги бу билан тугамайди.

Коррупцияни куплаб белгилар буйича таснифлаш мумкин:

- узаро алока киладиган субъектлар турлари буйича (фукаролар ва майда хизматчилар, фирмалар ва амалдорлар, миллат ва сиёсий рахбарият);

- фойда тури буйича (фойда олиш ёки харажатларни камайтириш);

- йуналиш буйича (ички ва ташки);

- субъектларнинг узаро алока килиш усули буйича, марказлашув даражаси буйича, олдиндан айтиб бериш, тизимлилик ва хк. буйича.

Узбекистон давлат мустакиллигига эришгач, барча сохаларда булганидек, хукукий таълим-тарбия, Конституция конун ва конунчилигимиз борасида хам бир канча назарий ва амалий ишлар амалга оширилди. Президент томонидан илмий асослаб берилган тарихий тараккиёт йулидан кадам-бакадам, боскичма-боскич, изчил илгарилаб бориш, миллий давлатчилигимиз хукукий асосларини, бошкача айтганда, унинг замини-пойдеворини мустахкамлаш ахоли хукукий билим ва маданиятини юксак даражада булишини такозо этади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Khidirov, K. I., & Gofurova, S. S. (2021). The United Kingdom has a special textbook for detecting facts of corruption. Scientific progress, 2(1), 121-124.

2. Ibodullaevich, K. K. (2022). Causes of Corruption, Socio-Political Consequences. Vital Annex: International Journal of Novel Research in Advanced Sciences, 1(1), 1-4.

3. Ismatovich, M. S., & Ibodullaevich, K. K. (2022). Preventing Corruption Methods and Means. Eurasian Scientific Herald, 8, 66-68.

4. Ibodullaevich, K. K., & Bakhromovna, T. D. The United Kingdom has a special textbook for detecting facts of corruption.

5. Botir, U., & Ibodullaevich, K. K. (2022). Causes of Corruption, SocioPolitical Consequences. Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences, 8, 37-40.

6. Ibodullaevich, K. K. (2022, April). In the fight against justice and corruption as an effective road. In E Conference Zone (pp. 370-372).

7. Melikuzievich, K. P., & Ibodullaevich, K. K. (2022, March). Moral perfection-anti corruption the spiritual basis of struggle. In E Conference Zone (pp. 86-88).

8. Ibodullaevich, K. K., & Mahmatkobil, O. (2022, March). A just leader is the basis of society. In E Conference Zone (pp. 59-61).

9. Ibodullaevich, K. K., & Bahromovna, T. D. (2022). "Philosophical Paradigms in The Fight Against Corruption Today: Problems and Solutions. Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences, 5, 160-164.

10. Ibodullaevich, K. K., & Mahmatkobil, O. (2022). "Electronic Systems-Estonia Is Among the Leaders in The Fight Against Corruption. Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences, 5, 152-155.

11. Tajibayev, M. A., & Axmedov, J. T. (2022). Sinergetik yondashuv-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantirishning asosiy jihatlaridan biri sifatida. Scientific progress, 3(3), 527-532.

12.Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). The concepts of sustainability and instability in synergetics are an important principle. Scientific progress, 3(3), 930-933.

13. Abdurashidovich, T. M. (2022). Yoshlarda sinergetik dunyoqarashni shakllantirish omillari. Integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 3(3), 203-207.

14. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). Content of the concept of synergetics. Scientific progress, 3(3), 938-941.

15. Kulmatov, P. M., & Tajibaev, M. A. (2022). Synergetic aas a factor for the development of modern science. Scientific progress, 3(3), 925-929.

16. Tajibaev, M. A., & Kholbekova, M. U. (2022). Synergetic methodology serves humanity. Scientific progress, 3(3), 934-937.

17. Kholbekova, M. A. T. U. (2022). Applications and developments of synergetics. Scientific progress, 3(3), 942-945.

18. Abdurashidovich, T. M. (2022). Sinergetika-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantiruvchi bilim sifatida. Fan, ta'lim, madaniyat va innovatsiya, 1(2), 69-73.

19.Azimova, S. Y., & Tojiboev, M. A. (2021). Improvement of spiritual and educational work it is our important task. Scientific progress, 2(5), 544-548.

20. Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). State and community management-as a priority task in the appeal. International journal of discourse on innovation, integration and education, 2(2), 133-136.

21. Quvanovich, R. Q. (2021). The Moral Importance of Humanity and Patriotism in Chistiya and Kubraviya. International Journal on Orange Technologies, 3(3), 98-103.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.